The London Welshman

CYFARFOD MISOL M.C. LLUNDAIN. Mawr fu'r parotoadau gogyfer ag ymweliad cyntaf y Cyfarfod Misol a chapel Beauchamp Road, Clapham Junction, a mawr oedd y dis- gwyliad am gyfarfod brwdfrydig, ynghyd ag ymdrafodaeth manwl a threiddgar ar destyn oedd wedi ei bennodi, sef Dyledswydd yr Eglwys at y Diwygiad."1 Ac yn wir ni siomwyd neb-mewn cynnulliad, nac mewn anerchiadau rhagorol. Am saith o'r gloch cyfarfyddodd swyddogion y Cyfarfod Misol a swyddogion yr eglwys i ymdrin a'r ansawdd a sefyllfa yr eglwys, a'i rhagolygon am y dyfodol, ynghyda llwyddiant yr achos yn y lie. Yr oedd gan flaenoriaid yr eglwys adroddiad cysurlawn iddynt, ac hefyd fod yma ragolygon gogoneddus am y dyfodol; ac fod gwaith mawr wedi ei wneuthur gan y bobl ieuainc yn ystod y misoedd diweddaf, a cheir cynnydd ym mhob rhan o'r gwaith. Am wyth cynhaliwyd y cyfarfod cyhoeddus, o dan lywyddiaeth y Parch. Francis Knoyle, B.A., Hammersmith, Llywydd y Cyfarfod Misol. Dechreuwyd gan Mr. Pearce, Charing Cross, a chafwyd anerchiadau pwrpasol ar y testyn pen- nodedig gan y Llywydd, y Parchn. R. O. Williams, Holloway; D. Oliver, Mile End Road; Mri. Price, Shirland Road; Pearce, Charing Cross; D. Edwards, Northcote Road; a D. O. Evans, Berkhampstead. Yn ystod ei sylwadau dywedodd y Parch. R. O. Williams nad oeddem wedi cael y Diwygiad yn Llundain fel ag yng Nghymru, ond yr oeddem wedi cael Digon i Ddiolch am Dane. Y cyfnewidiad sydd fwyaf amlwg y dyddiau hyn yw y nifer o bobl ieuainc sydd wedi ac yn cael eu bendithio gan y don ddiwygiadol oedd yn ysgwyd yr holl wlad, ac yr oedd yn mawr ddiolch am y cyfnewidiad. Y mae y cymer- iadau mwyaf esgeulus ac anfoesol wedi eu hachub a'u tanio gan y Diwygiad presenol, a theuluoedd cyfain wedi dyfod o dan ei ddylan- wad, ac yn dechreu gweithio yn egniol er achubiaeth ereill. Y Parch. D. Oliver oedd yn ein cynghori i beidio sefyll ar ffordd y Diwygiad mewn un modd, eithr gadael iddo gael pob chwareu teg gan yr eglwysi. Yr oedd yn ofni nad oedd wedi cael y croesawiad dyladwy ganddynt ar y dechreu, ond nid oedd genym achos i betruso bellach. Yr oedd diffyg cydymdeimlad mewn rhai eglwysi bron wedi diffodd y tan bendigedig, ond yr oedd y bobl ieuainc wedi penderfynu ei gadw yn fyw, gyda'r canlyniad fod bendith dirfawr wedi coroni eu hymdrechion yn yr eglwysi hynny. Yr oedd yn sicr fod cyfarfodydd diwygiadol wedi eu cynhal yn Llundain Yn Liawn Mor Danbaid, os nad yn fwy felly, na'r rhai a gynhaliwyd yng Nghymru. Dywedai hefyd fod ein gweddiau wedi bod yn gynwysedig o ormod o astudio. ar resymeg, gramadeg, barddoniaeth, ac o dduwin- yddiaeth, ond erbyn hyn mae yr holl ffurfiau hyn wedi mynd gyda'r gwynt, ac y mae ein holl weddiau yn llawn dwysder a symlrwydd. Ar ol areithiau campus y cyfeillion hyn taflwyd y cyfarfod yn agored, a chafwyd hwyl ardderchog ar yr ymddiddan dilynol. Nid oedd eisieu galw ar neb; yr oedd pawb yn codi i siarad neu i weddio fel yr oeddynt yn teimlo oreu i wneyd. Ymhlith y rhai hynny oedd Mr. T. H. Jones a Miss Jane Jones, Tyneham Road; Miss James, Brixton, ac eraill; a therfynwyd un o'r cyfar- fodydd mwyaf llwyddianus a gafwyd erioed yn eglwys Clapham Junction trwy weddi gan Mr. D. Jones (Llew Caron). L.

EISTEDDFODAU CAERNARFON. Yng Nghaernarfon, fel y gwyddis, y cynhelir gwyl fawr y Cymry yn 1906. Tref enwog am ei heisteddfodau yw Caernarfon ar hyd yr oesau, a hona gysylltiad a'r hen sefydliad Cymreig am dros fil o flynyddoedd. Dywedir i eisteddfod gael ei chynnal ar Gae'r Seiont yn y seithfed ganrif. Yr Eisteddfod Genedlaethol gyntaf a gynnaliwyd yn nhref Caernarfon yn y ganrif ddiweddaf ydoedd yn 1821, a da yw sylwi fod yr awdurdodau dipyn yn fwy eangfrydig yn awr nac oeddynt yn 1821, oblegid yn yr eisteddfod hono cauwyd y buddugwyr yn Eisteddfod Caer- fyrddin yn 1819, a Gwrecsam yn 1820, allan o'r gystadleuaeth. Yr ysgrifenyddion oeddynt Mr. Joseph Goddard, swyddog yng Nghyllid-dy, Caernarfon, a'r Parch. John Jones, periglor, Llanllyfni. Yn 1862 y cynnaliwyd yr eisteddfod yn Nghaernarfon wedi hynny, a gellir edrych arni fel yr eisteddfod ddiwygiedig gyntaf, oblegid yn y flwyddyn 1862 ail-gyfansoddwyd pwyllgor yr eisteddfod er mwyn iddo fod mewn cysylltiad a'r pwyllgor canolog, ac i weithredu dan ei gyfarwyddid. Yr ysgrifenyddion oeddynt Mr. John Thomas a Mr. John Evans. Ffaith hynod yng nglyn a'r eisteddfod honno ydoedd y L, na chyhoeddwyd rhestr y testynau hyd fis Ebrill, 1862, tra yr oedd y cyfansoddiadau i fod yn llaw y beirniaid erbyn y 12fed o Orphenaf-pedwar mis yn ddiweddarach Pe buasai peth cyffelyb yn digwydd yn awr, diau y buasai twrw. Y nos Sabbath o flaen yr eisteddfod-Awst y 24ain, 1862-cauwyd holl gapelau y dref, a chynnaliwyd gwasanaeth crefyddol yn y Pavilion, pryd y traddodwyd pregeth gan yr Archddiacon Griffiths. A wneir hynny yn 1906 sydd gwestiwn. Cofnodir amryw o ddigwyddiadau pert yng nglyn a'r eisteddfod honno. Yr adeg hon yr oedd Miss Edith Wynne yn mlodau ei dyddiau ac yn dringo i'r ffrynt fel prif gantores Cymru. Yr oedd i ganu yn yr eisteddfod, ond yr oedd si wedi myned ar led ei bod wedi ymuno ag Eglwys Rhufain, ac yr oedd hynny yn peryglu iddi golli ei lie yn serch ei chenedl. Fodd bynag, daeth Ceiriog ac Owain Alaw i'r adwy. Cyfansoddodd yr olaf gan newydd i'w dadganu gan Miss Wynne, ac ysgrifenodd y cyntaf eiriau swynol. Wele rai o'r Ilinellau:- Peidiwch byth a d'wedyd hynny, Imi golli'm serch at Gymru, Imi wadu crefydd Cymru, Imi golli iaith fy ngwlad." Yr oedd effaith y dadganiad yn drydanol, ac ni ail-adroddwyd y chwedl mwyach. Yr Eisteddfod Genedlaethol nesaf a gynnal- iwyd yng Nghaernarfon ydoedd yn 1877, gyda Mr. E. Vincent Evans, "Y Finsent," yn ysgrifenydd. Blwyddyn anghyffredin yn llwyddiant masnachol y wlad oedd '77. Yr oedd yr elw mewn arian oddiwrth yr eisteddfod honno yn £ 1,4.00, yr hwn a ranwyd fel y canlyn :-Coleg Bangor, £200; Coleg Aber- ystwyth, £'600; Darllenfa Rydd Caernarfon, ^"300 Cwmni'r Pavilion, ^300. Yn 1880 y cynnaliwyd yr eisteddfod wedi hynny, gyda Mr. Dan Rhys yn ysgrifenydd. Bu'r eisteddfod hon eto yn llwyddiant perffaith, er fod dirwasgiad masnachol wedi dechreu gwneyd ei ol ar weithfeydd y wlad. Yr olaf a gynnaliwyd yn y ganrif ddiweddaf ydoedd yn 1886. Mr. R. R. Stythe yn ysgrif- enydd, a chafwyd eisteddfod lewyrchus. Mae cryn frwdfrydedd eisoes yn bodoli yng nglyn a'r wyl fawr yr haf nesaf, ac er fod ychydig o ddadleu wedi cymeryd lie yng nglyn a'r materion arianol, hyderir y cilia'r cyfan cyn adeg yr wyl yn Aberpenar, ac y daw perffaith undeb ir lie ar ol hynny fel ag i sicrhau Gwyl Fawr, 1906, yn un o'r rhai mwyaf llwyddianus a gaed hyd yn hyn. Poed felly yw dymuniad pob eisteddfodwr.

DAVID RICHARDS, A.K.C.O., ORGANIST OF KING'S CROSS TABERNACLE, PIANIST TO MADAM6 PATTI (BARONESS CEDERSTROM). Lessons Given on Piano and Organ. For Terms apply- 8, MORNINCTON RD., REGENT'S PARK, N.W.