Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
Byd y Gan.
News
Cite
Share
Byd y Gan. Gan IDRIS. CYFEIRIWYD genym yr wythnos o'r blaen, yn y nodiadau hyn, at Eisteddfod Gerddorol dair- sirol a gynhaliwyd gan y Saeson, a'r hon a barhaodd am dri niwrnod. Yn awr y mae genym y gorchwyl pleserus o hysbysu ein dar- llenwyr fod Saeson Deheubarth Llundain wedi penderfynu cynhal Eisteddfod fawr yn hollol ar linellau Gwyl Genedlaethol y Cymry. GWARCHOD pawb Beth sydd yn bod ? Pwy a wyr na ddaw yr Eisteddfod yn brif Sefydliad yn yr Ynysoedd Prydeinig Cynhelir un yn flynyddol gan y Gwyddelod a'r Llydawiaid, ac y mae'r Albanwyr yn ymddeffroi hefyd. Ond, i goroni'r oil, wele blant John Bull yn agor eu Ilygaid i ddefnyddioldeb ein hen Wyl, ac megis yn curo eu cleddyfau yn sychau. HYD yn hyn, fel y mae'n hysbys i bawb, pethau un diwrnod sydd wedi mynd a bryd ac amser y Sais; a mynych y clywir oddiar ein Ilwyfanau cyhoeddus mai rhedegfa y Derby ydyw ei brif wyl flynyddol ef ac mai'r Eisteddfod ydyw Jerusalem y Cymro. Tra y chwery un a phethau isel-wael yr hen fyd yma, ymhyfryda'r llall mewn llenyddiaeth dda, cerddoriaeth dda, celfau cain, a phethau goreu ei wlad. BETH sydd i gyfrif am yr adfywiad hwn yn hanes y Sais ffroen uchel ? Yn un 'peth credwn fod y diwylliant a gymer le ym mysg y cenedl- oedd Celtaidd yn dylanwadu arno o'r diwedd Y mae drych clir wedi cael ei osod o flaen ei Wyneb, ac y mae yntau druan yn gweld ei hun, ac wedi sylweddoli ei sefyllfa salw ymddeffroa a cheisia ddod o hyd i gyfrinach yr athrylith Gymreig. Ac ymddengys ei fod wedi dod i'r grediniaeth mai yn yr Eisteddfod y gorwedd cuddiad y gyfrinach. OND nis gwyr y Sais am goleg rhagbarotoawl y Cymry, sef cyfarfod llenyddol a cherddorol y pentref—lie yr heuir yr hadau a fedir yn yr Wyl Genedlaethol. Dyma lie y cychwynwyd ein prif gerddorion, ein prif feirdd a'n llenoriori. Y niae ein calon yn cynesu wrth feddwl am gwrdd bach y pentref a'r plant medrus. YN awr, ddarllenwyr, gan fod dylanwad ein Heisteddfod i'w weled megis yn puro broydd yr ochr hon i Glawdd Offa, dros y dwfr yn yr Ynys Werdd, a chyda'n brodyr yn Llydaw, &c., glynwn wrthi. Er mor hapus ydyw y canlyn- j ladau hyn i ni, nid rhyfyg ynom, feallai, fyddai datgan ein teimladau yn y fan yma ynglyn ag adran gerddorol yr Eisteddfod Genedlaethol. Credwn y gellid gwneuthur dirfawr les drwy roddi mwy o sylw i gyfansoddiadau. Cwynir gan rai fod cerddoriaeth Gymreig yn brin; ac t, er mwyn symud esgus o'r cwyno o gyrhaedd y dosbarth anwladgarol hyn, credwn pe cynygid gwobrwyon da am gydganau, canigau, a chan- son Cymreig trwyadl, y tynai hynny dalent y Cymry allan ac y cawsem ddigon o gerddoriaeth dda a nodweddiadol o'n cenedl yn ogystal a theilwng o safon yr oes a drigwn ynddi. Y MAE i bob cenedl ei nhodweddion a'i thueddiadau, ac fel rheol, portreadir y rhai hynny yn ei cherddoriaeth genedlaethol-y Cymry yn ^nwedig felly, i'n tyb ni. Daeth cor o Gaernarfon 'Lundain, flynyddoedd lawer yn ol, a chanasant darnau Cymreig i foddlonrwydd mawr y gynull- ^dfa. Cawsant gymeradwyaeth uchel anghy- redin, am eu bod yn feistriaid ar y gerddoriaeth a genid ganddynt ac am na chlywodd y Saeson erJoed o'r blaen y fath gerddoriaeth. Ond pan aeth y Cor i ganu Saesneg cafwyd hwy yn brin ac nid oedd y gymeradwyaeth ond gwan. WRXH ddweyd hyn, nid ydym am i neb eddwl ein bod yn cyfleu syniad y dylai ein ^Jdwladwyr gyfyngu eu hunain i gerddoriaeth ^ymreig. Na, culni anfaddeuol fuasai hynny. r ydym bob amser yn cymhell pawb i ymgyd- a yddu a cherddoriaeth aruchel a chlasurol y bydysawd yn annibynol ar wlad a chenedl. Ond nid ydym yn foddlon gwneyd hynny ar draul lladd elfenau cerddorol ein cenedl ein hun. DIGON tebyg i eiddo cor Caernarfon ydoedd tynged cor o Ffrancod ddaethant i'r Palas Grisial un tro. Enillasant glod mawr, ond nid trwy ddyfod i Lundain i ganu darnau ag yr oedd y Saeson yn eu clywed yn barhaus. Nage, ond trwy ddyfod, fel Ffrancod, i ganu darnau Ffrengig-darnau ag yr oeddynt yn eu deall, eu teimlo, a'u caru-darnau nad allai neb eu canu gystal a hwy eu hunain. Yn wir, pan aethant i ganu God Save the Queen yn Saesneg, aeth yn fethiant hollol arnynt. YN fynych y mae cerddoriaeth genedlaethol yn wreiddyn neu safon a gwrthrych awen fardd- onol. Daw yn gronfa i'r oil sydd fuddiol ac adeiladol i'r teimladau dynol neu anwyl gan y genedl; a thrwy yr adgofion difrif, cynwysa yn unedig gyda un gallu naturiol i gynnyrchu cy- ffroad, ennilla ddylanwad cyfareddus ar y galon, yr hyn nad oes gan un gelfyddyd arall hawl na gallu iddo. Ymddengys fod cariad at wlad yn gydgronfa o ganiadau cymdeithasol a theulu- aidd, ac yn cynwys y teimladau hynny ar ba rai yr effeithir f wyaf gan gerddoriaeth genedlaethol. YCHYDIG nodau, pa mor syml bynag eu cenir y ig nghlywedigaeth dynion wedi ymadael a'r wlad lle'u magwyd, ym mhellderoedd y ddaear, a ddwg ar gof iddynt gyda nerth a chyflymder y fellten, ddelweddau a theimladau melusion yr hen wlad a'r gymydogaeth, yn enwedig yr hen dy lle'u magwyd —lle'u suwyd i gwsg tawel ac esmwyth gan felodau peroriaethus eu mamau gwnai hynny yn fwy effeithiol na'r desgrifiad cywreiniaf a'r darluniau tebycaf o'r He. Ac adsefydlai y meddwl ar unwaith ar y golygfeydd hynny a unwaith fwynheid, a chyda adgofion grymus o'r melodau a genid ynghanol y gwrthrychau amgylchynol, a'r cynghaneddiad swynol a gafaelgar, adseinid o'r creigiau a'r clogwyni j'w melusgerddi. Mae cerddoriaeth genedlaethol yn fendith amhrisiadwy i'r wlad a'r byd--hi a esmwytha lafur ac a ysgafnha drist- wch; oddicartref, fel y sylwyd, adgoffa i ni y cariadau a adawsom, a'r gobaith sydd o'n blaen. CYNHALIWYD Cymanfa'r Plant yng Nghapel Jewin nos Iau yr wythnos ddiweddaf, pryd y caed noson lawen ac adeiladol. Credwn mai hwn ydyw y sefydliad blynyddol mwyaf ben- dithiol a fedd Cymry Llundain. Yn ygwanwyn, wrth gwrs, y bu'r plant yn llafurio, a'r noson dan sylw ydoedd eu Hydref-a mawr ydoedd llawenydd y medelwyr wrth weled cynhauaf toreithiog. Fel yr heuir, felly hefyd y medir. Yr oedd yn amlwg fod rhieni y plant wedi bod wrthi yn ddiwyd yn eu parotoi, ac yn sicr y mae achos i'r mamau a'r tadau fod yn falch o blant mor anwyl a galluog a'r rhai oeddynt yn ymgystadlu yn y Gymanfa. YN yr adran gerddorol dangoswyd cynydd mawr. Yr oedd safon unawdau y rhai bach yn wir uchel, ac yn rhoddi boddlonrwydd nid bychan i'r beirniad parchus, Mr. Madoc Davies (ac anhawdd fuasai cael un gwell nag efe i glorianu'r plant). Ynglyn a chystadleuaeth y corau yr oedd y brwdfrydedd penaf, ac yr oedd yn astudiaeth i wylio gwynebau y plant pan ar y llwyfan, a'u harweinydd o'u blaen. Yr oedd penderfynolrwydd yn nodwedd gref iawn ynddynt, hawddgarwch a diniweidrwydd hefyd oeddynt nodweddion amlwg. Caed datganiadau hapus iawn gan y ddau gor, sef Jewin a Falmo.uth Road, ond yr olaf, dan arweiniad Mr. Morgans, aeth a'r wobr. Hir y parhao Cymanfa Plant y Methodistiaid yn ein plith. CEIR adroddiad llawn o'r Gymanfa yn ein rhifyn nesaf. Y mae'n ofidus genym orfod cof- nodi marwolaeth Mrs. Jenkins, mam un o ysgrifenyddion y Gymanfa. Yr oedd yr ym- adawedig yn barchus iawn ym mhlith ei holl gydnabod, ac y mae ei phlant yn barchus a defnyddiol iawn yn Eglwys Jewin. Llawer gwaith y gwelsom hwy yn canu ac yn adrodd ar y llwyfan cystadleuol. Nodded y nef fyddo ar y teulu yn awr eu galar. CYNGHERDD rhagorol ydoedd yr un roddwyd gan Gor Cymry Llundain nos Lun yn Neuadd y Frenhines. Yr oedd y prif unawdwyr yno ac yn canu yn deilwng o honynt eu hunain. Y maent mor adnabyddus i bawb fel nad oes angen amgen na'u henwau :—Miss Maggie Davies, Miss Muriel Foster, Mr, William Green, Mr. Ffrangcon Davies, a Herr Hans Wessely, y crythor. Miss Sallie Jenkins a Mr. Merlin Morgan oeddynt yn cyfeilio, a Mr. F. B. Kiddle wrth yr organ. AM y corau, nis gellir ond eu canmol yn fawr. Yr oedd y cor meibion yn canu'n dda a phan gymerir i ystyriaeth nad oedd y cor cymysg wedi cael ond ychydig o ymarfer gyda'u gilydd rhaid dweyd iddynt ganu yn rhagorol. Yr oedd eu dadganiad o Hail, Bright Abode" yn un gwych. Llongyfarchwn Mr. Morgan ar lwydd- iant y corau, a'r cyngherdd yn yr ystyr gerddorol z;1 beth bynag. YR oedd adran o'r cor meibion yng ngardd- wyl Mr. E. R. Cleaton, y dydd o'r blaen, a chanwyd ganddynt hen donau Cymreig, dan arweiniad Mr. Morgan, gyda chryn hwyl, a chaed unawdau gan Mri. Maldwyn Evans, Tim Evans, Ted Jenkins a B. D. Morgan. Gofynodd Mrs. Cleaton i un o fechgyn y parti beth ydoedd y Cymraeg am Thank you very much," a n doniol oedd ei chlywed, yn dweyd Diolch yn fawr i chwi ar y diwedd. CAED cyngherdd dyddorol gan Gymdeithas Handel yn Neuadd y Frenhines nos Fawrth diweddaf. Ffurfiwyd y Gymdeithas hon yn yr Hydref, 1882, i'r pwrpas o ymarfer cerddor- iaeth glasurol, lleisiol ac offerynol. Cychwynwyd y rehearsals yn 4, Carlton Gardens, preswylfa Mr. Balfour y pryd hynny. Y mae'r Prif- weinidog wedi parhau yn aelod ar hyd y blyn- yddau, ac yn cymeryd cymaint o ddyddordeb yn y Gymdeithas heddyw ag erioed. Ail-ar- graphwyd gan Mr. Balfour, yn ddiweddar, erthygl ddyddorol a ysgrifenwyd ganddo yn y flwyddyn 1887 ar y cerddor Handel. Y mae Mr. Herbert Gladstone yn aelod o'r Gymdeithas hefyd. Bu farw Madame Florence Lancia yr wythnos ddiweddaf. Bu y gantores hon yn enwog iawn yn y byd cerddorol. Cyrhaeddodd uchaf- bwynt ei bywyd yn y flwyddyn 1864, pan ber- fformiwyd Faust (Gounod) am y tro cyntaf yn Saesneg. Yr oedd Sims Reeves a Santley hefyd ym mysg y perfformwyr. GWELWN y dechreuir tymhor Cyngherddau y Promenade, yn y Queen'n Hall, ar y Igeg o Awst. Ymddengys y bydd cryn nifer o'n cyd- wladwyr yn canu yn y cyngherddau hyn eleni. Y GWYN gyffredin, ar hyn o bryd, ym mysg y cerddorion proffeswrol yw, fod cerddorion amhroffeswrol yn ffrydio maes eu galwedigaeth. CAWN son am Gymanfa Ganu y Wesleyaid yn City Road yn ein nodiadau yr wythnos nesaf.
Advertising
Advertising
Cite
Share
WHEN YOU ARE UP WEST Call in the Cabin tea Rooms, 89, REGENT STREET, and refresh yourself with the finest Tea obtainable. LUNCHEONS. TEAS. DINNERS. POPULAR PRICES. 3SZCXJSXG. finest American teed Soda fountain in London. W. L. LLOYD, MANAGER.