Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
Pobl a Phethau yn Nghymru.
News
Cite
Share
Pobl a Phethau yn Nghymru. PRYDNAWN Sadwrn, yn Neuadd Drefol, Caerdydd, cynhaliwyd cyfarfod nodedig o ddyddorol, pryd y cyflwynwyd i Mabon y swm sylweddol o £ 1,790, ynghyd a dernyn o arian, fel ffrwyth y mudiad fu ar dro i wneuthur tysteb genedlaethol iddo. Yn absenoldeb Arglwydd Tredegar, Ilywyddwyd gan Syr John Dillwyn Llewelyn, a chyflwynwyd yr anrheg gan Syr Alfred Thomas. Yn ystod y cyfarfod awgrymodd Mr. Tom Richards, A.S., mai purion peth fyddai anrhydeddu Mabon a rhyddfraint tref Caerdydd. Derbyniwyd yr awgrym gyda chryn foddhad, a datganodd y Maer ei barodrwydd i ddyfod ag ef i sylw ei gyd-aelodau ar y Cynghor Trefol. CYMERADWYODD Pwyllgor Addysg Morganwg yn eu cyfarfod yr wythnos ddiweddaf y cynllun canlynol o addysg grefyddol :—Yn y boreu Emyn, gweddi'r Arglwydd, darllen rhan o'r Beibl gan yr athraw, gwers Feiblaidd, gweddi i orphen. Yn y prydnawn Emyn agoriadol, gweddi, emyn prydnawnol, a gweddi'r Arglwydd. Cymeradwywyd hefyd wers-len o hyfforddiant moesol a chrefyddol ar gyfer y gwahanol ddos- barthiadau. Os caniata ei iechyd, y Parch. J. Morgan Gibbon sydd i draddodi yr anerchiad i fyfyrwyr Coleg Bala-Bangor yn adeg y cwrdd blynyddol nesaf. MAE Rhosllanerchrugog yn parhau yn gyrch- fan dieithriaid o bell ac agos i weled a theimlo rhyfeddodau y Diwygiad. Gwelir yno yn ami Americani^aid, Ysgotiaid, Gwyddelod, a Saeson o wahanol leoedd wrth yr ugeiniau. AWGRYMA un gohebydd yn yr Aberystwyth Observer mai yr hyn sydd wrth wraidd gelyn- iaeth chwerw un golygydd yn Aberystwyth tuagat Mr. Llewelyn Williams ydyw fod yr ymgeisydd dros fwrdeisdrefi Caerfyrddin yn gefnogwr aiddgar i newyddiadur a gychwynwyd i gydymgeisio a newyddiadur y golygydd a nodwyd. TRA yn son am Mr. Llewelyn Williams, ymddangosodd llythyr tra dyddorol oddiwrth un o'i edmygwyr yng ngholofnau y South Wales Weekly Press, yn cjnnwys darlun 0 Mr. Williams gan yr Athro John Morris Jones. Fel y mae'n wybyddus, bu yr Athro yn cyd-efrydu gyda Mr. Williams yn Rhydychen. Un arall o'u cyfoedion yno oedd Mr. O. M. Edwards. Ymhen rhai blynyddoedd, mewn adgof o'r dyddiau diddan yn Rhydychen, ysgrifenodd yr Athro gywydd, ac ynddi darlunia amryw o'i gyd- efrydwyr. Gan mai anfynych y gwelir cynnyrch awen yr Athro, rhoddwn yma ei bortread o'i gyfaill:— Y llonaf oil, hwn a fu O'r dilesg hygar deulu, Ac ef e faith,gofiaf i Ystyriaf ei ffraeth stori; Ac yn ami dychmygu wnaf, Yn bur ddedwydd breuddwydiaf Fy mod yn canfod y cylch Yn ymgom eto o'm hamgylch. Hyglod wr yr arogldarth Yn ddidor greu ei dewdarth Ac ami y mae'r cwmwl mwg Yn ei gelu o'n golwg; >• 7 Ond wrth ffrwd ei araeth ffri Hynod bob gair o honi, Wrth ei nod a'i chwerthin o Fe 'dwaenir ei fod yno. A gwir iawn mai gwr hynaws A lion oedd, didwyll ei naws A bu ami imi'r hiraeth Am wir ffrynd, ac un mor ffraeth. YM marwolaeth Mr. E. H. Jonathan, Goginan, Aberystwyth, cafodd Addysg ac Anghydffurfiaeth yn y Gogledd golled drom. Tua'r Nadolig, cyfarfu Mr. Jonathan a damwain wrth feisyclo i Ffestiniog. Bu'n gorwedd am beth amser wedi hynny, ond tybid ei fod wedi gwella yn iawn. Cafodd anwyd ar yr ysgyfaint wed'yn, a phrofodd hyn yn angeuol iddo er pob cymhorth meddygol Mab ydoedd i'r diweddar Mr. Henry Jonathan, Caernarfon. Bu yn aelod o'r Cyngor Dinesig yn Ffestiniog, ond yn benaf yn y cylchoedd sirol, fel cynghorwr a henadur, y bu yn fwyaf amlwg er adeg sefydliad y Cyngor Sir. Yr oedd yn Rhyddfrydwr trwyadl. Er yn eiddil o gorff, yr oedd yn fawr mewn meddwl a gallu i drefnu a llywodraethu. Rhoddwyd ei weddillion i orphwys yng nghladdfa y teulu yn mynwent Llanbeblig, Caernarfon. MAE y rhyw deg" wedi ennill buddugol- iaeth fawr yn y Deheudir, dim Uai na mynedfa i'r set fawr" yn Llandyssul. Y mae dwy foneddiges, aelodau o'r eglwys Undodaidd vn y lie, wedi eu hethol yn "ddiaconiaid!" Y MAE mudiad ar droed yng Nghymru i anrhegu Syr Isambard Owen ar amgylchiad ei briodas a Miss Ethel Holland Thomas. Yn nwylaw y Prifathraw Griffiths, Caerdydd, y mae y paratoadau rhagarweiniol, ac y mae ef eisoes wedi .anfon cylchlythyr at y gwyr sydd yn cymeryd rhan flaenllaw yn achosion Addysg i ofyn iddynt weithredu ar y pwyllgor. Awgrymir mai priodol fyddai i ran o'r arian a gesglir gael ei neillduo i'r pwrpas o gael darlun o Syr Isambard yn swvddfa Cofrestrydd y Brifysgol yng Nghaerdydd, ac i ddefnyddio y gweddill mewn anrheg bersonol. DYMUNWN longyfarch y Morning Leader ar ei waith yn darganfod eglwys new) dd ym Mangor. Yn y newyddiadur a enwyd, boreu Sadwrn diweddaf, ymddangosod darlun o angladd y diweddar Ardalydd Mon, ac odditano dywedir mai darluniad ydyw o'r Funeral pro- cession leaving the Wickens Bangor Church for the grave." Rhag i ddarllenwyr y "LONDON WELSHMAN gael eu camarwain, dylid dweyd mai "Wickens, Bangor," ydyw enw yr arlunydd, ac mai yn Llanedwen, sir Fon, y claddwyd y pendefig ymadawedig. YCHYDIG amser yn ol ymddangosodd para- graph mewn llawer o'r newyddiaduron yn hysbysu fod y Wladfa Gymreig yn Patagonia ar fedr ymfudo i Rhodesia, ac fod Llywodraeth y wlad honno, nid yn unig yn barod i roddi tir yn rhad ac am ddim iddynt, ond hefyd yn barod i ymgymeryd a'r gwaith o drosglwyddo yr ymfudwyr a'u heiddo yn ddidraul. 'Nawr wele baragraph arall yn ymddangos yn yr un newyddiaduron yn hysbysu fod y gwladfawyr yn awyddus i ymsefydlu yn Nova Scotia. MAE anghydfod arall wedi cyfodi yn un o chwarelau y Gogledd, y tro hwn yn chwarel Glynrhonwy, Llanberis, sir Gaernarfon. Gos- tyngiad yng nghyflogau y gweithwyr a achosodd yr helynt. Haera y meistriaid fod cyflwr y farchnad lechi y fath ag i wneyd gostyngiad yn angenrheidiol. Nid yw y gweithwyr, y rhai a rifant dri chant, yn barod i gydnabod hynny, a gwrthodant weithio ar delerau y meistriaid. AETH golygydd y Tyst i wrando ar Mr. Winston Churchill yng Nghaerdydd, ac wrth wrando, meddai ef, amhosibl oedd peidio gwneyd cymhariaeth rhwng y gwladweinydd ieuanc Seisnig a Mr. Lloyd-George. Y mae llawer wedi gwneyd y gymhariaeth hon o'r blaen, ond nis gwelsom un mor hapus a meistrolgar ag eiddo golygydd y Tyst. Yn ei farn ef, "o ran gallu meddyliol a gwleidyddol, nid oes fawr wahaniaeth rhyngddynt. Mae'r ddau yn wladweinydd-neu yn cynnwys y cymhwysder i fod, ac o'r radd flaenaf. Eithr mae George yn gryfach fel areithydd, yn fwy o feistr cynulleidfa, ac yn ganmil medrusach yn holl berffeithderau y siaradwr mawr cyhoeddus. Ond ceir gwell adroddiad bob amser 0 Churchill, am ei fod yn fwy manwl gyda'i barotoad, ac yn fwy gofalus wrth lefaru. Er hynny, ni cheir gan Churchill asides gwefreiddiol George, a'i allu i gymeryd y sefyllfa i mewn ar eiliad. Ar lawer ystyr mae Churchill yn debycach i'r diweddar Tom Ellis nac i George, ond mae'r ddau yn sicr o fod yn prysur ddringo i gadeiriau uchaf gwladweiniaeth. Mae talent Churchill yn aruthrol, ond mae George yn berchen athrylith."
WELSH TEACHING SCHEME.
News
Cite
Share
WELSH TEACHING SCHEME. Professor J. Morris Jones, of Bangor,. gave an address at Llandudno recently, in, response to a local invitation upon the new Carnarvonshire scheme for Welsh teaching in the elementary schools. Everybody, he said, agreed that a bilingual education was a better education than a monoglot one. The system applied to Welsh-speaking districts, but it might be modified to suit the circumstances of towns like Llandudno. The passing of the scheme implied the condemnation of the system of education under which the Welsh children had been taught since 1870, and which dealt with the language difficulty by ignoring it, and by teaching Welsh children exactly as if they were English children. Had it not been for the few sharp boys whom the elementary schools of Wales had given a start in life during the last 35 years, one would have to confess that the system adopted in them had been a total failure. He had been taken to task recently by the Bishop of St. Asaph for saying that the quarry- men of to-day were less cultured than those of 30 years ago. He did not know what was the object, but the cry was taken up by a writer in the Manchester Guardian, who asked what could a young man of 36 know about the quarrymen of 30 years ago. Well, he had a great reputation for youthfulness, which he found it more and more difficult to live up to, but as a matter of fact he was very well acquainted with the quarrymen of 30 years ago. He used to spend all his holidays in a quarry district, and he thought there were those present at that meeting who would bear him out when he said that the quarrymen, and not only the quarrymen but the young people of North Wales every- where, took more interest in theology, in philosophy, in poetry, in Welsh literature in general then than did their sons of the present day. Yet we had had a model system of education in operation for 35 years. Why was there this result? Because the children had been taught in a language they did not under- stand, and had not been taught to understand it. In the towns where the children heard English out of school they read nothing but the merest trash. There was something wrong, he must confess, not only in the elementary system of Wales, but in England also, for it had taught most English people to read nothing but trash. It had not led them to any sense of appreciation of English literature. There was no finer literature in the world than the English literature, and it was a sealed book at the present day to the mass of the English people. It is desirable that the children of English parents in Wales should learn English. That seems to be self-evident. If the parents mean to remain in Wales, if they wish their children to reside in this beautiful country of ours, it is certainly important that they should learn the language of the country. 'Welsh is no use," you say. Is it not? What is the use of a man setting up as a lawyer or a doctor in Wales if he does not know Welsh ? If he wishes to represent his neighbours on any public body, is not Welsh required then ? Why should a poor monoglot Welshman trouble about approaching an official who does not know the language he understands. He appoints somebody whom he can approach. I think we have a little of the spirit of the ancient Britons in us yet." Apart from such considerations, continued the speaker, there was the aesthetic side of the subject. If he were asked to-morrow if he would sacrifice his interest in Welsh literature for the title to all the estates of the new Marquis of Anglesey he would not have a moment's hesita- tion in choosing. One could not know Wales unless one understood its language. Every crag and brook and streamlet had a name which breathed of mystery and romance, and tobk one back to the dim ages at the beginning of civilisa- tion. Welsh literature was a reflection of the beauty of the country. Much of it was un- translatable, and the fact that a literature was; untranslatable was a proof that it was a fine: literature.