Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Yn un fros Ryddid.
Yn un fros Ryddid. YR ETHOLIAD CYFFREDINOL NESAF MANIFFESTO GAN MR. LLOYD-GEORGE. Yn y gynhadledd yn Mhenybont ynglyn a Chyngor Rhyddfrydol Cymru, a gynhaliwyd chydig wythnosau yn ol, penderfvnwyd agor cronfa er cynorthwyo'r arwyr Rhyddfrydol yn yr etholiad nesaf. Ymgymerodd Mr. Lloyd-George o rhoddi cychwyn i'r mudiad, a chyn gwneyd apel, y mae yr aelod poblogaidd wedi llwyddo i gasglu tanysgrifiadau o dros 5oop. Wele ychydig enwau o'r rhestr:—Mr. Wynford Phillips, J05P; Syr George Newnes, l05p; Mr. Chas. Morley, 25P; Syr Alfred Thomas, 25 Mr. Sam Smith, iop; Syr James Joicey, 50p; Mr. H. E. Kearley, 5op; Mr. M'Kenna, 5p; Mr Howell Idris, 20p; Mr Alfred Davies, 5p; Mr. Frank Edwards, iop 10s; Mr. Her- bert Lewis, iop; Syr Charles McLarren, 25P; Mr. Samuel Moss, iop; Mr. Brynmor Jones, 5P; Mr. Ivor Guest, 2ip Mr. E. J. Griffith, ip is; Mr A Thomas, 5p Mr Abel Thomas, 5p; a Mr. Lloyd-Geore, 2p. Mewn llythyr at Mr. W. H. Hughes, ys- grifenydd y Cyngor, ysgrifenodd Mr. Lloyd George fel y canlyn ar destyn y gronfa:— APEL MR. LLOYD-GEORGE. "Da genyf yw deall fod trefniadau wedi eu gwneyd er cario allan y penderfyniad a basiwyd yn y Cyngor yn Mhenybont i agor cronfa er cynorthwyo'r Rhyddfrydwyr yn eu hymdrech adeg yr etholiad nesaf. Bydd yr etholiad hon yn un o'r rhai pwysicaf, debygaf, yn hanes Cymru. Bydd holl gwrs hanes Cymru am genedlaethau yn dibynu ar y modd y try allan. Os tybia neb fod y sylw hwn yn ormod, ystyried am foment pa gwestiynau sydd i'w penderfynu gan yr ethol- wyr. pan ddelo yr awr i farnu. Enwaf ddau gwestiwn. Cydnabyddir yn gyffredinol y bydd i'r etholiad nesaf bender- fynu a ydyw'r Ysgolion, lie mae canoedd o filoedd o blant yn cael eu haddysgu, i fod dan ofal y clerigwyr neu ynte yn rhydd oddi- wrth reolaeth offeiriadol. Beth mwy pwysig i genedl i'w ystyried na hyn ? Bydded i'r rhai hyny sydd wedi astudio cyflwr yr ysgol- ion yn y gwledydd lie mae'r ysgolion yn hollol dan ddwylaw'r offeiriaid, ateb hyn. Pwnc arall ydyw pwnc Dirwest. Y mae y Llywodraeth, trwy fesur y maent yn ceisio basio trwy y Senedd yn awr, yn rhoddi bod i'r hyn a'i gwna yn anhawdd iawn i unrhyw Lywodraeth yn y dyfodol ymdrin a'r gwaith o geisio gorchfygu gelyn penaf y genedl. Os na fydd i'r genedl ymwrthod a'r holl fusnes, y cyfle cvntaf, bydd y canlyniadau yn ddifrifol iawn. Y mae y ddau gwestiwn hyn o ddyddordeb neillduol i Gymru. Yn wir, gellir dywedyd fod Cymru wedi cymeryd rhan flaenllaw ac anrhydeddus yn yr ym- drech dros gydraddoldeb crefyddol yn y wladwriaeth, ac yn yr ysgolion. Bydded iddi gadw'r flaenoriaeth am hir amser. "Yn etholiad Cynghorau Sirol diweddaf, cafwyd buddugoliaeth mor ardderchog dros egwyddorion cydraddoldeb crefyddol, fel y bu son am dani drwy'r Ymherodraeth. Der- byniais newyddiaduron o Cenada ac o Aws- tralia yn sylwi gyda phleser ac edmygedd ar yr arddangosiad digyffelyb a wnaed gan y Cymry yn erbyn llywyddiaeth offeiriadol yn yr ysgolion. Y maent yn brwydro brwydr galed a hanesyddol. Yr hyn yr wyf yn ei ddymuno yn yr etholiad nesaf nesaf yw gweled Cymru yn anfon i'r Senedd gyfangorph o aelodau Rhyddfrydig i ddadwneyd y Mesur Addysg, ac i fynu mesur a ryddha ein hysgolion o un pen i'r deyrnas i'r llall. Sicrhau Cymru Rhyddfryddig di-wahan—Cymru yn un dros Ryddid—dd) lai fod ein hamcan penaf. At gyflawni'r amcan ardderchog hwn, dylai pob Cymro fod yn barod i aberthu. Yr hyn a ddioddefasom fwyaf o'i herwydd yn mrwydr y Cynghorau Sirol ydoedd prin- der llenyddlaeth gymwys at alw sylw'r bobl at yr holl ffeithiau ynglyn ag anhegwch y mesur, yn enwedig tuagat Ymneillduwyr. Daeth ceisiadau o bob cvfeiriad am bam- phledi ond yr oedd y cvflenwad yn hollol anigonol, ac yn ami heb fod yn gyfaddas at angenrheidiau Cymru. Yr ydym yn awr am geisio gwneyd y diffyg hwn i fyny erbyn yr etholiad nesaf; ac yr ydym yn apelio yn hyderus at holl gyfeillion cydraddoldeb cref- yddol a dirwest i'n cynorthwyo. Amgauaf restr o danysgrifiadau addawyd i mi gan aelodau Seneddol ac ereill hyd yma. Y maent oil yn cydnabod gwerth dir- fawr cronfa o'r fath erbyn dydd y frwydr a rhoddasant yn barod iawn, er y bydd i'r etholiad bwyso yn drwm arnynt. Bydded i bob Rhyddfrydwr yn y Dywysogaeth wneyd ei ran a theimlaf yn sicr y cawn fuidugol- iaeth y cofir am dani tra byddo darllen am frwydrau dros iawnderau cydwybod."
RFN A'R LLALL.
RFN A'R LLALL. Yn mysg y deg cor sydd i ymddangos yn Eisteddfod Aberdar ddydd Mawrth nesaf y mae parti enwog o Fanceinion; a chan y gwyddis am allu a chyfansoddiad y cor hwn y mae gwyr y Sowth yn gweithio yn galed er mwyn ceisio cadw yr anrhydedd am y tro hwn yn 11 aw y Cymry. Dr Henry Coward yw un o'r beirniaid; felly, gellir disgwyl am ddyfarniad perffaith teg a gonest. Yn ystod ymweliad y Brenin a Chymru yr wythnos ddiweddaf, caed arddangosiad rag- orol o'r hvn a ellir wneyd gan gantorion Cymreig. Caed cor i'w ddifyru yn Abertawe ac mewn amryw fanau ar y daith i lan llyn Elan. Mawr oedd y ganmoliaeth a roddwyd i'r lleisiau ganddo ef a'r Frenhines. Cafodd Vfr. Trefor Evans-y tenorydd C/mreig—yr anrhydedd o ganu ar fwrdd Hong y tfrenin y noson gyntaf iddo ddod i Abertawe. Yr oedd Mr. Evans mewn hwyl canu hefyd, a chaed ganddo amryw o un- awdau mewn dull rhagorol. Canmolwyd ef yn fawr gan y Brenin a'r Frenhines, a gofyn- wyd iddo ganu amryw droion. Dyma bJrtreal y Drych o Din Divies, y cerddor a'r arwainydd c ?riwl o Ferthyr: "Y mae boneddrw/d i ei osgedd, hyfwyn- deb ei leisiant, a gwefr ei lygail yn gwaeyd ei bersonoliaeth yn dryfaenol o ran anian- awd. Y mae yn grefyddol. ac oblegid hyny y mae ei wasanaeth i ganiadaeth y cysegr wedi b)d YI1 amhrisiaiwy." Bydi gvefr llygaid Dan yn tryfaenu wrth ddarllen y fath ganmoliaeth, yn sicr i chwi. Mae Gwrecsam yn awyddus iawn am sicr- hau Eisteddfod Genedlaethol 1906, ac erbyn aieg g vneyd y cais yn y Rhyl bydd cronfa warantol y dref yn fil o banau mediir. G-vnaed cais am dani rai blynyddau yn ol i Wrecsam, ond msthwyi a dang33 digon o frwdfr/dedd gan y trigolioa y pryd hwnw. Ba rheithor Trefriw a'i nai yn cweryla yn mrawdlys Caer ynghylch rhyw arian. Dy- weiai r rheithor fod ei nai yn ddyledus iddo o'r swm o 66p, ac addefai'r nai iddo gael benthyg yr arian gan chwaer yr erlynydd, ond iddo eu talu yn ol. Ar ol gwrando tyst- ion y ddau offeiriad, rhoddwyd y dyfarniai o du'r nai. Sibrydir fod bwriad ar droed i wneyd Ardalydd Mon yn feth-dalydd. Cred rhai mai anoeth fyddai hyny yn awr pan y mae pwyllgor arbenig yn prisio yr eiddo sydd yn Nghastell Mon. Mae y pwyll^or yn gwneyd archwiliad mlnwl i'r holl achos. Cafwyd ychydig o emau yn y Cistell yr wythnos ddiweddaf, a bydd iddynt gael eu prisio gan y Mri. C. ac H. Wartski, Bangor. Cynhelir cyfarfod o'r prif ofynwyr yn Llundain yr wythnos hon. Ymddengys fod yr Ardalydd wedi gwario miloedd ar filoedd o bunau ynglyn a'r chwareudy yn ei Gastell. J
Pwipud y Ddinas.
Pwipud y Ddinas. PREGETHWYR AM Y SABOTH NBSAF. [Er mvyi sicrhiu cywirdeb y golofn hon, dymunir ar i'r rh%i sydi d gofal tr&fniidait'r Pwlpzd a'tyit i a ifon, if miiyliot i ni erbyi boreu dy II Merchzr i'r S'vyddfa. YR EGLWYS SEFYDLKDIG. St. Burnt," Qtieei Victoria Street, E.G. 11 a 6.30. Parch. J. Crowle Ellis. St David's," Paddington Green, W. 11 a 6.30, Parch. Benjamin Thomas, B.D. St. Padam," Hornsey Road, N. 11 a 6.30, Parch. William Davies. St. Mary," Gamberwelt New Road, S.E. 11, Parch. L. Roderick. 6 30, Mr. E. Lee Hamec East End Mission, Bridge Street, Bow, E. 11 a 6.30, Parch. Howell Watkins. Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Jewin Newydd, Fann Street, Aldersgate. 6.30. F. Knoyle. Charing Cross Road, W. 10.45, P. H. Griffiths. 6.30, D. Morgan Wilton Square, New North Road, N. 10.30, W. W. Roberts. 6.30, G. H. Havard Falmouth Road, New Kent Road, S.E. 10.45, D. Morgan. 6.30, P. H. Griffiths Shirland Road, Paddington, W. 10.45, R. Aethwy Jones. 6.30, R. O. Williams Holloway, Sussex Road, Seven Sisters-rd.f N.. 10.30, R. O. Williams. 6.30, R. Aethwy Jones Mile End Road. 10.45, D. Oliver. 6.30, R. Silyn Roberts Hammersmith, Southsrton Road. 11, F. Knoyle Stratford, Romford Road. 11, J. Wilson Roberts. 6.30, D. E. Jenkins Clapham Junction, Beauchamp-rd., L. Hill. 11, Mr. W. G. Williams. 6.30, W. H. Lewis Walkam Green, Effie Road, S. W. 11, J. Tudno Williams. 6.30, J. Garnon Owen Willesden Green, 265, Wbllesden Lane, N. W. 11, W. H. Lewis. 6.30, W. G. Williams Lewisham, 2, Undercliffe-rd,, Loampit Holl. 11, R. S. Roberts. 6.33, D. Oliver Tottenham, Red House,' High Road, T'ham. 11, J. G. Owen. 6.30, J. T. Williams Walthamstow, Modern School, Grove Road. 11, G. H. Havard. 6.30, W. W. Roberts Wood Green, Lect. Hall (Con. Ch.), L'ship Lit. 11, D. E. Jenkins. 6.30, J. Wilson Roberts YR ANIBYNWYR. Boro, Southwark Bridge Road. 11, Mr. E. Thomas. 6.30, D. 0. Jones Tabernacle, Pentmville Road, King's Cross. 11, D. O. Jones. 6.30, H. Elfet Lewis Radnor Street, King's Road, Chelsea. 11, H. Elfat Lewis. 6.30, J. Machreth Rees Goh,,byid,' Barrett's Grove, Stoke New'ton. 11, J. M. Rees. 6.30, Mc. E. Thomas Y BEDYDDWYR. Castli Street, Oxford Circus, W.C. 11 a 6.30, Parch. R. E. Williams c Moorfislds,' Litth Alie Street, Aldgate. 11 a 6.30, Parch. B. Arberth Evans. Tottenham. 11 a 6.30, Parch. W. Rees. Y WESLEYAID. City Road. 6.30, R. LI. Jones. Gothic Hall, Thorns Street, Oxford Street, W. 11, R. LI. Jones. 6.30, E. Evans Poplar, 8, Duff Street. 3, R. LI. Jones ■ ■ —
PROVINCIAL PAPERS IN LONDON.
PROVINCIAL PAPERS IN LONDON. The LONDON KELT (and all Provincial Papers) is on sale every Friday morning an 9 30. Order of your Newsagent, or direct of W. H. EVERETT & Son, Ltd., Bells Build- ings, Salisbury Square, E.C. Established 1793. Full List free on application. Special Messengers despatched morning, mid-day, and eventng, to all the leading parts of London- a