Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
LLYFRAU NEWYDDION.
LLYFRAU NEWYDDION. Gwan ac ansefydlog yw'r fasnach lyfrau wedi bod yn ddiweddar yn y cylch Cymreig. Ychydig yw nifer y llyfrau sydd wedi eu cyhoeddi; ac o'r ychydig sydd wedi gwneyd eu hymddangosiad, nis gellir cyfrif yr un o bonynt yn waith gorchestol. Beth sydd i gyfrif am y diffrwythder presenol, nis gwydd- om; ond, yn sicr, y mae perygl i ni esgeuluso yr adran yma o'n bywyd cenedlaethol. Feallai fod a fyno'r caledi cyffredinol, i ryw raddau, â'r prinder a deimlir yn ein cynyrch- ion newydd. Y mae y rhyfel diweddar wedi niweidio y fasnach Seisnig yn fawr, yn ol addefiad cyffredinol, a hwyrach fod yn rhaid ] ninau yng Nghymru dawel ddioddef rhyw gyfran o'r gosb sy'n syrthio ar ysgwyddau y Sais ar ol ei ddifyrwch alaethus yn ei drefed- igaethau. Ychydig ddyddiau yn ol, daeth un llawlyfr pwysig allan o'r wasg, set" Catalogue" Mr. Gwenogfryn Evans o hen lawysgrifau Cym- reig ym Mheniarth, Caerdydd, a manau ereill. Yr oedd y rhan gyntaf o'r gwaith wedi ei gyhoeddi er's tro, a da genym gael yr ail ran hon i ddangos i'r byd nifer ein trysorau llenyddol, y rhai nas gwyddom ond y nesaf peth i ddim am danynt. Cyhoeddir yr ad- roddiad hwn gan y Llywodraeth gan mai fel dirprwywr ar ran y Llywodraeth y mae Mr. Evans yn gwneyd yr ymchwiliadau hyn. Y mae rhagolygon am amryw o gyfrolau pwysig yn ystod y gauaf dyfodol, ac feallai y gwneir y golled i fyny yr adeg hono, ac y gwelir y flwyddyn, wedi'r cwbl, yn terfynu gyda nifer luosocach o weithiau Cymreig nag erioed. Ymysg y rhai sydd ar droed y mae casgliad ardderchog o lythyrau yr hen Forris- iaid o Fon llythyrau yn llawn swyn, o ffeith- jau hanesyddol ac o werth llenyddol hefyd. Mae Mr. J. H. Davies, M.A., wedi casglu y trysorau hyn o wabanol gyfeiriadau, a bellach gellir ystyried y cyfan fel un o'r pethau mwyaf dyddorol a ddaeth allan drwy y wasg, er's blynyddau lawer. Bydd cael cipdrem fyw fel hyn ar fywyd cymdeithasol canol y ddeunaw- fed ganrif yn un o'r pethau mwyaf pwysig i haneswyr y genedl yn yr oesau a ddel. Deil y cylcbgronau i ddod yma yn dra rbeolaidd, ond nid oes ddisgwyl am berffaith brydlondeb ynglyn a'r misolion pan y mae'r fath wmbreth o barotoadau ynglyn a'r coroni. Gwelwn wrth wedd CUlRU ei fod mor iraidd ag erioed, ac y mae ynddo luaws o erthyglau lied ddyddorol hefyd. Mae'r portread a roddir o bentref Llanddewi-brefi gan dad y Parch. J. Morgan Jones, Caerdydd, yn beth gwerth ei ddarllen; ac addurnir yr ysgrif ddyddorol hon gan amryw ddarluniau hynod o gelfgar a naturiol. Y mae llu o ysgrifau ereill ynddo, a haeddant ddarlleniad cyffredinol. ABERYSTWYTH. Y mae hanes y lIe hwn ar fin cael ei gwblhau, oherwydd ymddangosodd y rhifyn olaf ond un yr wythnos hon. Yr awdwr, fel y gwyddis, yw Mr. G. Eyre Evans, Aberystwyth, hen chwilotwr di-ail; ac amlwg yw, oddiwrth y drafferth a gymer ynglyn a'r llyfr, ei fod yn lied hoff o hanes ei ardal enedigol. PWLPUD HOPE HALL. Dyma gyfrol swllt, a chyfrol sydd yn debyg o gael beirniadaeth lawer ydyw. Mae achos Hope Hall, Lerpwl, wedi myned yn rhy gyffredin i siarad am dano bellach, ac y mae pob math 0 straeon wedi eu taenu o bryd i bryd ynglyn a'r mud- iad newydd. Amcan y cyhoeddiad, yn ddiau, yw dangos gwaith Mr. Jones i gylch eangach o wrandawyr; ac ar ol astudio cynwys y gyfrol, y mae mor debyg i bregethau yn gyffredin fel nad oes achos i neb ofni fod gwedd anffyddol ar y symudiad yn y neuadd eang yn Lerpwl. Mae'r cynwysiad yn hynod o darawiadol, a'r cyfansoddiad yn dda—teil- .-ng o un o feibion goreu y pwlpud Method- istaidd ei hun. Yr unig beth a deimlem wrth oscd y llyfr o'n llaw, oedd, ei bo d yn drueni fcd gwr o allucedd Mr. Jones wedi cael ei droi allan o gylch mor gysegredig a Chwrdd Misol Lerpwl. ORIAU HEFIN. Llyfr bach,twt, a ddaeth i law yr wythnos hon. Casgliad o farddoniaeth yw gan Myfyr Hefin—brawd y bardd Ben Bowen a fu yn Affrica. Glowr cyffredin yw'r awdwr, ac felly, nis oes disgwyl am goethder meddyl- ddrychau er hyny, ceir cryn lawer o swyn mewn ami i ddarn. Y mae'r detholiad yn dda, end galissai rhai gwallau fod wedi eu cywiro cyn arfen y llyfr ar ei neges drwy'r byd. Nid yvv'r pris end cbve'cheinicg. Y DYSGEDYDD. Yn marwolaeth Mr. C. R. Jones, Llanfyllin, collcdd y cylchgrawn hwn un o'i olygwyr mwyaf ffyddlawn. Efe gym- erodd ei ofal ar farwolaeth Dr Herber Evans, a gweithiodd yn galed er eangu ei gylchred- iad a'i ddylanwad. Priodol felly ydyw yr ysgrifau edmygol o hono a geir yn rhifyn Awst, a gellir deaH drwyddynt i'r enwad Anibynol golli gwr cadarn yn y lleygwr o Lanfyllin. Ceir nifer o ysgrifau amrywiol hefyd yn y rhifyn gan weinidogion yr enwad ond, yn sicr, nid oes yr un mwy darllenadwy na'r eiddo "Machreth" ar Ymneullduaeth a bywyd cenedlaethol Cymru." Y CERDDOR. Gyda'r rhifyn presenol o'r misolyn cerddorol hwn rhoddir rhangan gy- segredig o waith A. E. Floyd, Llangollen. Byddai yn werth ei dysgu yn ein cyfarfodydd gauafol eleni, oherwydd prin iawn yw can- euon fel hyn ymysg ein cyngherddau "blyn- yddol" a'u cyffelyb. Rhoddir niter o ysgrifau dyddorol yn y rhifyn, ac yn eu plith fywgrff- iad o'r hen gerddor enwog Asaph Glyn Ebwy.
CYNGHORI EIN HIEUENCTYD.
CYNGHORI EIN HIEUENCTYD. Dylai crefyddwyr, ac arweinwyr crefyddol, Cymreig y ddinas yma (ae yn arbenig y rhai sydd yn aelodau yn yr un eglwys) fod, i raddau pell, yn fwy adnab- yddus o'u gilydd, os am fod yn arweinwyr mewn gwirionedd ac yn gynghorwyr a chyfarwyddwyr priodol i'n hieuenctyd, oherwydd y mae cynghori, heb feddu y fath adnabyddiaeth, yn rhwym o fod yn ddieffaith. Dylid gwybod pa un ai cybyddlyd ynte hael yw y dyn yn ei gyfraniadau, oblegid y mae rhai yn warthus o isel yn eu haberth arianol; ae yn ddifater hollol am y cynulliadau crefyddol, y cyfarfod gweddi, y gyfeillach a'r Ysgol Sabothol. Dylid gwybod ym mha fath leoedd y mae ein hiauenctyd yn lletya ac yn gweithio, er mwyn deall am y temtasiynau y maent yn agored iddynt, a'r anhawsderau difrifol sydd ar eu ffyrdd. Os ydyw cynghori yn ddyledswydd, y mae y dieithrwch presenol yma o'n gilydd yn bechadurus. Gan fod crefydd wedi ei bwriadu i ddylanwadu arnom yn ein holl gysylltindau-gwladol, cymdeith- asol, a theuluol, trwy ei gorchymynion a'i heg- wyddorion-yr ydym yn meddu hawl i ymgydnab. yddu a'n gilydd yn y sefyllfaoedd a nodwyd, Fel y mae anian bywyd yn dod i'r golwg mewn gwahanol agweddau a ffurfiau yn y gwanwyn a'r haf, felly y dylai egwyddorion crefydd yn yr enaid ymddangos yng nghyichoedd gwahanol bywyd. Fel y mae y gwaed yn rhedeg trwy bob rhan o'r corph, felly hefyd y dylai crefydd ddylanwadu ar holl gysylltiadau ein bodolaeth. Os na fydd y gwaed yn cylchredeg yn rheolaidd, bydd rhyw ddiflyg, ac edrychir am dano gan y meddyg ac os nad yw ein crefydd yn effeithio arnom yn y cymeriad o wyr, gwragedd, plant, rhieni, cymydogion, meistri a gwasanaeth-ddynion, y mae rhywbeth allan o'i Ie, a dylid chwilio am dano. Mae lie i ofni mai anfynych y ceir y frawdoliaeth gref- yddol yn ymgydnabyddu a'u gilydd mewn gwahanol sefyllfaoedd i'r graddau y mae'r Efengyl yn gofyn, a chredaf mai anfych yr ystyrir y mater hwn i'r helaetbrwydd priodol gan ein gwahanol swyddogion eglwysig. Mae eisieu cynghori ein pobl ieuaine am fod per- ygl. Llawer o'n dynion ieuainc sydd mewn peryglon heb erioed yn briodol ystyried hyny. Maent yn gweithio ymhlith dynion drwg, ao mewn lleoedd peryglus ao y mae y fath amgylchiadau yn dueddol i oeri eu teimladau crefyddol, ao weithiau yn gwen- wyno y meddwl. Ein dyledswydd ni, fel crefyddwyr, yw eu hyfforddi fel tad, a'u cynghori fel mam, a'u rhybuddio mewn amser, yn enwedig os gwelwn duedd ynddynt i ogwyddo i lwybrau plant y byd. Gresyn ein bod mor ddiofal am y canoedd pobl ieuainc sydd yn gadael Cymru Mn am ein trefi mawrion bob blwyddyn. Yn sicr, y maent yn meddu mwy o hawl i'n sylw a'n cydymdeimlad. Diameu J" buasai lluoedd o'r rhai sydd heddyw ar dir gwrth- giliad yn aelodau defnyddiol yn eglwys Dduw, pe- yr arferasid gofal priodol am danynt pan ddeohreu- asant laesu dwylaw." Llawer ohonyntsyddwedi ymgaledu, ond o bosibl"ar yr enw." Ond Baich gair yr Arglwydd sydd i'w weled braidd ar eu holl gyflawniadau crefyddol. Gellir canfod yn amlwg mai ymlusgo y maent, ac nid rbedeg yr yrfa yn siriol. Mae yn ddiddadl mai ychydig ydyw y dyddordob ydym yn gymeryd yn niogelwch a chysur crefyddol ein gilydd. Nid yw cynghor yn fawr o werth os nad ydym yn teimlo gradd o ddyddordeb yn yr hwn neu yr hon sydd yn cael y cynghor. Dylem fod yn ein perthynas a'r eglwys, ac aelodau unigol (i ryw fesur) yn debyg i dad yn ei gysylltiad a'i blentyn yn y teulu, yn yr ysgol, ac ar ei brentis- iaetb. Gwyddom y fath ddyddordeb a deimlir gan y tad yn symudiadau a llwyddiant ei blentyn ond; mor wahanol ydym ni gyda golwg ar ein gilydd. Wedi derbyn rhai o'r newydd i'r eglwys, ychydig. ydyw ein pryder o barthed eu llwyddiant, a'r peth nesaf i ddim o ofal a arferir am danynt gan lawer- Gallesid rhagflaenu llawer o lithriadau truenus pe taimlasai crefyddwyr ereill ddigon o ddyddordeb yn y rhai a syrthiasant. Hwyrach ein bod fel crefyddwyr yn ymddibynu gormod ar swyddogion yr eglwys ac mae ambell un o'r rhai hyny i raddau pell, fel y mae'n resyn dweyd, yn ddiwerth gyda golwg ar fugeilio'r praidd. Mae yn ddyledswydd ar bob Cristion i wneyd yr hyn a allo. Swyddog neu beidio, a phe'r ystyriom yn briodol mai brodyr ydym yn canlyn yr un arweinydd, diau y byddem yn fwy pryderus am ddiogelwch & llwyddiant ein gilydd ar y daith tua Sion fryn." Wei, y cwestiwn naturiol yw: Pwy sydd yn deil- wng i gynghori ein pobl ieuaide ? Ein hateb syml yw y rhai hyny ag y mae eu hesiamplau personol yn hawlio derbyniad i'w cynghor. Nid gwiw i frawd gynghori brawd arall, ac yntau ei hun yn euog o'r hyn y mae yn cynghori arall gyda golwg, arno. Anrhaethol bwysig yw cael esiampl i gefnogi cynghor, neu i'w yru i dre." Mae dynion trwsgl, byrbwyll, sur, chwerw, ac anoeth, yn niweidio y rhai gynghorant, yn hytrach na'u diwygio. Dylid gofyn i., Dduw am ddoethineb. Dylai swyddogion feithrin adnabyddiaeth o hanes ac amgylchiadau crefyddwyr newyddion yn y cych- wyniad, a chadw golwg fanwl ar eu symudiadau. Y mae hyn yn perthyn i'r holl aelodau, ond yn neill- duol i'r bugeiliaid neu yr henuriaid. Na fydded i ni ddibynu gormod ar yr areithfa & chynghorion y gyfeillaeh, ond bydded i ni siarad yn bersonol a'n pobl ieuainc, ac fe gawn ein parchu a'n caru am ein ffyddlondeb. Walham. H. T.
CRIST YN GOLCHI TRAED EI DDISGYBLION.
CRIST YN GOLCHI TRAED EI DDISGYBLION. Un o'r ddau gyfansoddiad oeddynt gyd-fuddugoE yn Eisteddfod Eglwys Sant Padarn, a gynhaliwydjyc.: y Myddelton Hall, Islington, y gauaf diweddaf:— Pa le yn hanes y ddynoliaeth Y ceir golygfa ddeil gydmariaeth Mewn hynodrwydd cyferbyniaeth A gwaith y noswaith ryfedd hon ? Digymar ddarlun gostyngeiddrwydd Yn fyw a dynodd law ein Harglwydd Yn nghysgod croes a'i Ilym waradwydd A'r brad oedd ar drywanu'i fron. Pan ymgynghreiriai'r du ellyllon A llid gwenwynig yr Iuddewon, Ei benaf ofal fu'r Disgyblion, Cyn dechreu gornest fwya'r byd. Tan gysgod edyn ei dynerwoh Y cawsant wers mewn diogelwch Tra rhuai llewod yr anialwoh Am dano ef a'i braidd o hyd. Er cymaint a welsai'r disgyblion o'u Harglwydd,, Ei nerthol weithredroedd a'i gariad mor fawr/ Dwyfoldeb Ei berson a fflachiai ar brydiau, Rhyfeddent yn fwy nag erioed ato'n awr. Y Dwyfol Fessiah yn myn'd i ymostwng I wneythur gwaith iaaf y caethwas i ddyn, A thruan o Pedr fe gollodd ei dymher, Y fath anghysondeb ni fynai ei hun. Mor ryfedd yr olygfa i'r cwmni trist A mwy diraddiol fyth i'w Meistr y Crist, Fel tybient hwy ond Iesu'n Hawn o ras Yn addfwyn ddysgai iddynt urddas gwas, A'i ffyddlawn waith yn nheyrnas nef Pan dyfai oddiar gariad ato Ef. I engyl glan a chedyrn nef mae'n fraint Cael gwasanaethu'r lleiaf un o'r saint, Yn awr y Mab ei hun a gadarnha, Mai'r mawredd mwyaf yw gwasanaeth da, I garedigion lesu yn mhob man, A'r cryf yn gostyngedig olchi'r gwan, Trwy olchi eu traed fel siampl rhoddodd fri Ar bob cymwynas fach a allwn ni- Cwpanaid ddwr neu air i leddfu cur, Os bydd yn gywir o egwyddor bur. Gorphenodd Crist y gwaith mewn sobrwydd dwys, Danghosa'i wedd fod rhyw ofnadwy bwys- Cyagodion duon ing yn ymgrynhoi, Y rhai wynebai'n ddewr heb feddwl ffoi. Yr Athraw mawr,—cynhyrfus oedd ei wedd