The London Kelt

The | Prii^Hti' N^ote. | | To be obtained only of SEND FOR ESTIMATES. Wholesale and Retail Stationer, Printer & Account Book JWakeF, W. ISACKE, 'Milk Ledgers, and Rallnd Books, Pass Book 0 Lettered on side from 2s. 6d. per dozen. 211, Edgware Rd., W.

COLLFN HETIFEDDIAETH. Y mae'n eglur ddigon bellach fod tymhorau blin o flaen pabl Prydain. 0 dipyn i beth y mae'r Senedd yn cwtogi ar ein rhyddid, a chyn pen hir bydd pob egwyddor fawr o ryddid a. chydraddDldeb a enillwyd i ni gan y tadau wedi eu difodi yn llwyr o'n mysg. Gwelwyd y parygl beth amser yn ol pan oaddid yn gossd treth ar fara y bobl, ac er mai ysgafn oedd y doll ar y pryd, y mae'n ddigon eglur bellach fod y gweithiwr cyffredin yn gorfod dioddef, ac mai efe o bawb sydi yn gorfod dwyn y pan trymaf o'r baich a osodwyd fel hyn ar ei ysgwyddau gorlwythog. y ft Ar y wedd gyntaf nid oes rhyw lawer i'w diyweyd yn erb/n i bawb dalu rhan o gos- tlu'r wlad, ond yn sicr y mie'r cynllun presenol o dolli'r gwan vn rhwym o ddwyn dinystyr yn y man. Wedi dechreu ar y trethiant, nid oes dim un rheswm bellach yn erbyn ei ychwanegu pan ddaw galw am hyny. Yr ydym wedi cydnabod neu ganiatau yr egwyddor, a bellach nid yw ond cwestiwn o pa swm a ellir osod ar fara fel toll, a rheolir hyny yn hollol gan oddefgarwch ac amynedd y werin. Nid oes genym ni ddirnadaeth am y caledi a ffynai yn Lloegr cyn difodiad treth yr yd, ac ni thraffertha y werin i chwilio i fewn i'r hanes. Yr oil a foddlona yn awr yw addaw talu a gadael i gyfoethogion y wlad i'n rheoli fel y mynont. Ca ein rhyddid ergyd arall yn y man pan orphenir gyrfa'r Mesur Addysg gan ddau dy'r Senedd. Ugain mlynedd yn ol ni feidd- iai yr un weinyddiaeth i wthio y fath fesur anghyfiawn drwodd, ond heddyw y mae ein teimladau wedi eu halltudio, a'n cariad at ryddid a chyfiawnder wedi ei bylu i'r fath raddau fel y caniateir gan adran helaeth o'r blaid Rydddfrydiol i'r fath beth a threth yr Eglwys i gael ei gosod arnom, a hyny heb yr un protest swyddogol, eithr gadael haid fechan o bersonau egwyddorol a chyfiawn i wneyd goreu y medront dros eu credo a'u crefydd eu hunain. Y mae'r peth yn warthus, a does dim i'w gas{lu oddiwrtho ond yn unig ein bod yn graddol lithro yn ol i'r un cyflwr truenus ag oeddem ynddo o dan yr hen oruchwyliaeth eglwysig. Ofnwn fod ein haelodau Saneddol bron yn ddieithriaid wedi myned yn swyddgeiswyr ac yn gynffonwyr yn hytrach nac yn bileri cadarn dros iawnderau ein gwlad. Gwleid- yddiaeth a phlaid yw'r peth mawr sydd ganddynt, ac nid cyfi iwnder a rhyddid a'r canlyniad yw yr absrthir pob peth er mwyn cyrhaedd amcanion psrsotiol, neu lesiant y blaid y perthynont iddi. Y mae hyn yn gwneyd y safle yn ansicr iawn, ac ni ddaw ond drwg o'r fath ddaliadau angharedig. Ers amryw wythnosau bellach, y mae'r arweinwyr Rhyddfrydol wedi esgeuluso eu dyledswyddau yn aruthrol drwy roddi rhyw haner cefnogaeth i Fesur Addysg nas gall byth ddod yn boblog- aidd nac yn llwyddiant; ac yn lie ei gondemnio a'i ddiwygio, wele ein Seneddwyr yn ei gefnogi neu ei anwybyddu yn hollol. Y ffaith noeth yw mai nid er lleshad y werin na'r wlad yr aeth y bobl hyn i'w swyddi, eithr er eu lIes eu hunain ac er boddhad i'w natur uchelgeisiol a hunanol. ———— Fe gafodd rhai o'r gweiniad ergyd lied amserol yr wythnos hon. Yn etholiad Leeds yr oedd pob argoelion y buasai y Tori yn cael ei anfon i'r Senedd gyda dros fil o fwyafrif, ac na wnai y Rhyddfrydwr ond brwydro brwydr ofer. Er syndod i bawb, trodd y fantol fel arall. Yn lie cadw ysedd i'w blaid bu y Tori mor anffodus a chael curfa dost. Yr oedd y mwyafrif i'n herbyn y tro o'r blaen yn rhifo dros 2,500, ac wele hwnw yn awr wedidiflanu, a'r ochr arall yn cael y pleser o fod ar ben y pol gyda mwyafrif o 758. Nid yw pethau fel hyn bob amser i'w coeiio hwyrach, ond y mae'n eglur bellach nad yw'r wlad wedi ymollwng i'r un graddau a'r rhai a broffesant fod yn arweinwyr i ni. Os gwel y werin fod ei hawl- I I iau hi yn cael eu sathru dan draed, a phob rhinwedd gwleidyddol yn cael ei anwybyddu, sicr y gwna ddial yn ei dro; ac y mae'r ffaith fod dwy elholiad yn ddiweddar wedi eu henill gan y Rhyddfrydwyr, yn brawf nad yw'r wlad wedi ei Hwyr lyncu gan gynffoniaeth ac ariangarwch. Cyn y ceir etholiad cyffredinol, yr ydym yn gobeithio y caiff Cymru welediad clir ar y pynciau sydd ger bron y Ty ar hyn o bryd. Bydd ei cholled hi yn fwy nag- un wlad arall os cyll ei breintiau crefyddol a rhydiid ei gwerin. Ni chaed yr un wlad lie y cafodd yr yswain a'r offeiriad well mantais i ddang-os eu dylanwad nag yng nghymoedd tawel ein gwlad ni, a gwyddom yn dda beth ydoedd cyflwr ein cenedl pan oedd y ddau ddosbarth yna yn rheoli. Ni chaed gwawr o oleuni hyd nes y daeth y werin i ddangos ei hawliau, ac er iddi frwydro yn galed am hir amser cyn cael yr oil a ofynai, eto, y mae wedi llwyddo yn dra anrhydeddus. Ond y mae'r cyfan yn awr mewn perygl, a. goreu po gyntaf i'n har- weinwyr gydnabod hyny a chodi fel un gwr i amddiffyn ein hawliau; ac os na wnant hyn, bydd eu tynged yn yr etholiad nesaf yn sicr o fod yn un gwir ddifrifol.

Y mae Carneddog yn casglu defnyddiau at lyfr a elwir yn Wreichion y Diwygiad." Ymdrinir a. bywyd Cymreig Llundain yn y rhifyn diweddaf o" Living London," a cheir nodiadau dyddorol am danom fel cenedl. Ceir darluniau o Gor y Kymric ac o'r CELT i gynrychioli cân a lien ymhlith Cymry'r ddinas. Parhau yn wael mae Dr. Parker, ond gobeithia ei feddygon y gall bregethu yn yr Hydref. Ar hyn o bryd, y mae ei gapel eang yn Holborn wedi ei gau dros wyliau yr haf. Y Sul cyn y diweddaf bu farw y Parch. O. E. Williams, Pennal, ger Machynlleth, wedi cystudd blin a maith, yn yr oedran cynarol o 47. Ganwyd Mr. Williams yn mis Chwefror, 1855, yn Bontddu, ger Dolgellau. Dechreuodd bregethu yn eglwys Jewin Crescent, Llundain, yn y flwyddyn 1877. Y flwyddyn ddilynol aeth i Goleg y Bala, a bu yno am bedair blynedd, hyd y flwyddyn 1882. Ordeiniwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth yn 1894, yng Nghymdeithasfa Llanrwst. Ei ofalaeth gyntaf oedd eglwys Saesneg Blaenau Festin- iog. Efe oedd bugail cyntaf yr eglwys yno. Bu wedi hyny am ddeng mlynedd yn aelod o Gyfarfod Misol Brycheiniog-yn fugail ar eglwys Alpha, Buallt, am bedair blynedd, ac ar eglwys Bethel, Aberhonddu, am chwech. Yn 1899 rhoed galwad iddo i ddyfod i'w bugeilio gan eglwys Pennal, yn ei hen Gyfar- fod Misol, ac ufuddhaodd yntau i'r cais, ond gostyngwyd ei nerth ar y ffordd, byrhawyd ei ddyddiau. Claddwyd ei weddillion ddydd Mercher, yn Pennal, yn y gladdfa leol, tan y drefn Ymneillduol. Gweinyddwyd yn y ty gan y Parchn. W. S. Jones, Machynlleth, a J. H. Symonds, Towyn. Y dydd o'r blaen daeth rhestr o lyfrau Cymreig ail-law o'n blaen o swyddfa Mr. W. H. Roberts, y llyfrwerthwr, Cecil Court, Charing Cross. Cynwysa amryw ugeiniau o lyfrau tra dyddorol-llawer o honynt yn hynod o brin, ac o ganlyniad yn bur werth- fawr. Pris Ilyfr cyfreithiau Aneurin Owen yw 3P tos., a hwn, yn ddiau, yw'r llyfr mwyaf anhawdd dod o hyd iddo y dyddiau hyn. Llwydda Mr. Roberts i ddod o hyd i gasgliad- au adderchog o lyfrau, a dylai pob efrydydd sicrhau y rhestr hon er gweled a oes yma rai hen lyfrau y bu yn chwilio am danynt. Prydnawn dydd Llun, Gorphenaf 29ain, unwyd, mewn glan briodas, Mr. Daniel James, Star Corner, Bermondsey, a Miss Elizabeth Jones, Llanddewi, Aberarth, Ceredigion. Yr oedd yn bresenol ddau frawd y priodfab, sef Mri. Tim a J P James, ac hefyd Miss Michael, cyfnither i'r priodfab, a Miss Maggie Jones, Bermondsey New Road, cyfnither i'r briod- ferch. Hir oes iddynt a dedwyddyd.