Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
"SUL Y BLODAU " YN CASTLE…
"SUL Y BLODAU YN CASTLE STREET. CYFARFOD SIRIOL YR YSGOL SABOTHOL. AREITHIAU BEIDDGAR." Prydnawn Sul diweddaf cynhaliwyd cyfar- fod amrywiaethol yng Nghapel Castle Street i ddathlu Sul y Biodau," pan y cymerodd Mr. Llewelyn Williams, B.C.L., y gadair. Yr oedd cynulleidfa luosog wedi dod ynghyd ac yr oeddid wedi trefnu rhaglen neillduol o ddyddorol. Cafwyd caneuon hynod o dda gan Miss Gwennie Williams, Miss Deborah Rees, a Mr. B. Davies; canwyd pedwarawd effeithiol gan barti Mr. Emlyn Davies, llais yr hwn sydd yn gwella, fel aur coeth, wrth ei drafod; a rhoddwyd adroddiad tarawiadol gan Miss Hetta Williams. Yn ystod y prydnawn traddododd Mr. Llewelyn Williams anerchiad byr. Ar ol talu teyrngedi sirioldeb a hawddgarwch y gwasan- aeth yn Castle Street, dywedai nad oedd perygl yr elai neb i gysgu yn y cwrdd yno, neu ynte buasai ei bechod yn anfaddeuol. Mae rhai pobl, meddai, yn gryf yn erbyn cael gwasanaeth bywiog neu bregeth flasus. Credant y dylid gwneyd y gwasanaeth mor ddifywyd ag sydd modd. Credai efe, serch hyny, fod yn haws achub gwrandawr effro nag un oedd rhwng cwsg a dihun. Clywodd son am ambell i weledigaeth yn cael ei rhoddi i gysgadur, ond nid erioed i un oedd yn hep- ian yn y cwrdd. Cafodd Pedr weledigaeth dda ar nen ty Simon Barcer yn Joppa, ond ni chafodd ond cerydd tyner am gysgu yn yr ardd. 'Doedd dim yn fwy atgas na gweled un yn cysgu yn y cwrdd. Chlywodd neb son am ddyn yn cysgu mewn cwrdd gwleidyddol. Nis gwyddai beth ddywedai Mr. Lloyd- George pe bae yn clywed rhywun yn chwyrnu dan effaith ei hyawdledd. Pam y goddefir cysgu yn y cwrdd ynte ? Aeth yr hen Ddaf- ydd Evans, Ffynon Henry, unwaith a dwy gareg fawr i'r pwlpud gydag ef, a rhybudd- iodd y gynulleidfa y byddai yn sicr o fwrw un o honynt at y cyntaf a elai i gysgu. Ond a oedd dim modd i bobl yr oes hon yru cwsg o'r gwasanaeth heb luchio ceryg am ben y cysgadur ? Dylem wneyd a allom er gwneyd ein gwasanaeth yn ddyddorol ac yn fywiog. Mae modd dysgu hyd yn oed oddiwrth y Saeson, a chredai oddiwrth y Saeson y daeth yr arferiad o gael Sul y Blodau" fel hwn. Mae eisieu mwy o amrywiaeth yn ein gwas- anaeth. Nid oeddent fel Anghydffurfwyr yn credu mewn Act of Uniformity na Llyfr Gweddi Cyffredin: ac yr oedd Cynulleidfaol- wyr trochedig a thaenelledig yn credu mai'r gynulleidfa ymhob man ddylai drefnu pob materion yn perthyn i'r eglwys leol. Eto, yr oedd unffurfiaeth llethol yn hynodi ein gwas- anaeth crefyddol ymhob man. Nis gwelir fawr o wreiddiolder yn un cyfeiriad. Gwir ein bod yn symud ymlaen yn araf-yn enwedig yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf. Bu amser pan oedd gwrthwynebiad cryf yn erbyn cael Ilyfr hymnau. Yna yn erbyn canu gyda notes. Wedi hyny credid nas gellid moli'r Arglwydd a'r sol-fa. Ac yn ein dyddiau ni gorfid brwydro llawer cyn cael organ neu harmoneg at wasanaeth y cysegr. Beth oedd hyn oil yn arddangos ? Mai yn araf iawn yr oeddem yn symud ymlaen, ond fod pob cen- hedlaeth yn gweithio allan ei hiachawdwriaeth ei hun. Yr oedd eisieu mwy o amrywiaeth yn ein capelau. Paham na fyddwn yn addurno mwy ar dy Dduw ? Bu amser pan oedd eisieu disgyblu'n pobl fel arall. Credent mai'r eg- lwys yn unig oedd cysegr Daw. Anghofiant beth ddywedodd Crist, nad addoliad Duw ym mynydd Samaria nac yn nheml Jerusalem. 'Roedd eisieu dysgu'n pobl y pryd hwnw fod yr holl ddaear wedi ei chysegru pan ddaeth y Gwaredwr i'w rhodio, ac fod cymaint o gy- segredigrwydd yn perthyn i'r ogofeydd a'r llanerchau cudd lle'r addolai ein cyndeidiau yn adeg erledigaeth ag yn un capel neu eglwys gadeiriol yn y wlad. 'Roedd y bobl hefyd mor anwybodus fel nad oedd yn ddiogel addurno ty Dduw, rhag iddynt feddwl mwy am yr harddwch allanol nag am y prydferth- wch ysbrydol oedd yn ei hynodi. Ond credai fod y dyddiau hyny wedi diflanu. Yn oedd cenedl y Cymry heddyw yn genedl wybodus a hyddysg yn yr ysgrythyr. Nid oedd per- ygl iddynt, ar ol disgyblaeth mor faith o Biwritaniaeth syml, anghofio'r sylwedd yn yr allanolion. Bydded iddynt felly wneyd Ty Dduw mor lan, mor hardd, mor arddunol ag y gallent; boed iddynt gymeryd cymaint o falchder ynddo ac yn eu tai eu hunain a dangosent eu bod yn deilwng i fod yn feibion i ddiwygwyr drwy fod yn ddiwygwyr eu hun- ain, drwy gario allan mewn pryd gyfnewid- iadau cymwys i anghenrheidiau newydd yr oes. Oblegid yr oedd yn rhaid iddynt hwy, fel pob cenedl a chenedlaeth, weithio allan eu hiach- awdwriaeth eu hunain. DarlIer odd Mr. Thomas L. Jenkins bapyr dyddoro! ac addysgiadol ar hanes yr efeng- ylau. D mgosodd fel y traddodid y gwirion- eddau am rai cenedlaethau wedi Crist ar lafar aelodau'r eglwys; fel y ceir rhanau o'r ysgrythyr yng ngweithiau y Tadau Cyntefig yr ail ganrif; fel yr oedd efengylau ereill, sydd wedi eu colli erbyn heddyw, yn cael eu darllen a'u parchu hyd y bumed ganrif; ac fel tua 450 A.D. y mabwysiadwyd y pedair efengyl fel y maent genym ni heddyw. Dywedodd Mr. Lloyd-George, A.S., ei fod wedi gwrando gyda Ilawer o ddyddordeb ar y ddwy araeth feiddgar a draddodwyd. Yr oedd yn cydfyn'd a'r rhan fwyaf o anerchiad y cadeirydd, ac yr oedd yn falch ganddo weled fod pobl ieuainc Castle Street yn fodd- Ion gwneyd ymchwiliadau ar linellau gwrol a beiddgar. Credai, fel y dywedodd y cadeir- ydd, y dylai pob cenedlaeth weithio allan ei hiachawdwriaeth ei hun. Yr unig air ddywedai oedd, gydag ofn a dychryn." Peth hynod oedd y natur ddynol. Ar ol ei throi o un cyfeiriad, nis gwyddai neb i ba gyfeiriad arall y rhedai. Os oedd yn rhaid i gyfnewidiadau ddyfod, boed iddynt ddod felly ar ol ystyr- iaeth ddwys a manwl. 'Roedd yn beth eithaf da i bobl ieuainc fel y cadeirydd a Mr. Jenkins fod yn feiddgar. Gwaith hen bobl fel efe (chwerthin) oedd galw arnynt fod yn ochelgar.
I.---.-8yd y Gan.
8yd y Gan. Gan PEDR ALAW. E" PENDENNIS," LOUGHTON.] Wythnos y pethau pwysig ydyw hon. Y mae y rhan fwyaf o drigolion ein dinas, tra yr ydym yn ysgrifenu, a'u bryd ar weled y golygfeydd ac yn enwedig ar gael cipolwg ar y Brenin, y Frenhines a'r mawrion o ym- welwyr fyddant yn tramwyo yr ystrydoedd ddydd y coroniad. Paham nas gallai y Brenin fyned o'i Balas Buckingham i'r Abbey i gael ei goroni, ac oddiyno yn ol i'r Palas, nis gwyddom; eithr rhaid, fel mae'n debyg, ceisio boddloni ei ddeiliaid teyrngarol drwy ymweliad a rhanau pwysig o'r ddinas. Credwn mai cydffurfio 4 hen arferiad a wna'r Brenin yn hyn, ac na wneir yr "arddangosiad" o dan sylw i'w loddio ef ei hun. Yn bersonol ni faliwn bris botwm am yr holl rialtwch, ac felly (gan na anfonodd neb Arglwydd docyn ini glywed cerddoriaeth yr Abbey ddydd y coroniad) ceisiwn alw sylw ein darllenwyr, nid at OLYGFEYDD pwysig, ond at FATER pwysig—niter a wna les iddynt feddwl amdano. Ceisiwn yn fyr eu harwain i ystyr- ied y gwaith a wneir yn y byd cerddorol gan y cerddor mawr diweddaraf. Fel y gwyr y rhan fwyaf, yr oeddis o'r fam fod y gair olaf wedi ei ddyweyd gan Wagner, ychydig flyn- yddau yn ol, ac ystyrid ei fod ef lawer o flaen ei oes, ac yn ddiweddar iawn y daeth ei wran- dawyr yn edmygwyr. Y ddrama gerddorol ydoedd ei brif waith ef, ac i hon llwyddodd i roddi unoliaeth—i raidau mawr, drwy gym- orth ffigyrau neu destynau oeddynt yn nodweddiadol o gymeriad y gwahanol ber- sonau oeddynt yn cymeryd rhan yn y ddrama gerddorol. Yr oedd ynddo hefyd y gaUu- y tu hwnt i'r cyffredin, i ddefnyddio offerynau y gerddorfa i liwio teimladau a golygfeydd; ac fel y dywedwyd eisoes, meddylid nas gellid cario y gelfyddyd gerddorol y tu hwnt i Wagner. Ond megis ag y mae ym myd trydaniaeth, felly hefyd ym myd y gân. Erbyn hyn, ni raid dibynu ar wifrau y pell- ebyr er dod a meddwl i gyffyrddiad a meddwl fyddont bellder ar wahân. Fel y gwyddis yn awr, gellir gwneyd hyn heb gymhorth y cyfryw wifrau. Tybed ai dyma air olaf try- daniaeth i'n byd ni ? Ah nid oes genym y ddirnadaeth leiaf am olaf" pathau y byd hwn. Y mae y terfynau yn gorfod cael eu lledu o genhedlaeth i genhedlaeth, ac y mae pethau amhosibl un cyfnol yn bethau cyffredin cyfnod arall. < Er y ceir yn Wagner fod y gerddorfa yn cymeryd y rhan bwysicaf o lawer yn y ddrama gerddorol, eto dibynir ar eiriau er cwblhau y darluniau. Dibynir hefyd ar ol- ygfeydd y llwyfan er dwyn y Hygaid i syl- weddoli y portread yn iawn. Ond beth feddylia'r darllenydd am awdlau cerddorol? Beth feddylia am awdl "Coll Gwynfa neu waith fel yr "Inferno (Dante), ar gan—heb gymorth geiriau o gwbl na gol- yfeydd ar lian ? Fod yn bosibl gwneuthur cerddoriaeth yn anibynol ar eiriau a golyg- feydd y llwyfan, a brofir yng ngwaith y cerddor Richard Strauss-y cerddor mawr diweddaf. Nid oes gofod i enwi ei weithiau ef, ond un ydyw A Hero's life." Cymerir bum' mynud a deugain o amser i chwareu yr awdl gerddorol hon, ac y mae yn ddarlun byw o ymdrechion yr ARWR ar ei yrfa drwy y byd-ei siomiant, ei lwyddiant, ei alar a'i ofid, a phethau pwysig ereill yn ffurfiad ei gymeriad. Dyma gerddor mawr os myner! Dyma'r proffwyd cerddorol diweddaraf I Dyma ein Marconi! CORAU CYMREIG. Y mae y gath allan o'r cwd bellach! Canys y mae y w.;sg gerddorol Saesneg yn sylwi nad oes ond UN COR yn myned i gystadlu yn Eisteddfod Bangor! A dyfynir barn dau Gymro, sef Mr. Harry Evans a Mr. R. C. Jenkins ar y mater o ddirywiad canu corawl Cymreig! Dywed y cyntaf a enwyd fod corau Seisnig; yn ol ei farn ef, yn rhagori ar y rhai Cymreig o ran cywirdeb, purdeb toi, broddegiad, a'r gallu ymataliol—y gallu i gadw eu nerth at raid. Tystir fod canu Cymreig, fynychaf, yn rhy drystiog, &c. Mr Jenkins a .greda fod yr ysbryd cystadleuol wedi gwneyd y gelfyddyd gerddorol yn beth masnachol-yr hyn sydd bob amser yn ddrwg iddi. Tybed fod dyddiau tywyll yn aros yr hen Eisteddfod ? Y mae mwy na R. C. Jenkins yn credu fod y gor-gystadlu cerddorol wedi ein cadw yn ol yn hytrach na'n cario yn y blaen-o Isiaf y mae felly mor belled ag y mae cerddoriaeth yr Eisteddfod yn cael ei hystyried o safbwynt y geiniog. < < Yr wythnos nesaf, hyderwn roddi ychydig o banes cantores ieuanc addawol Gymreig.