The London Kelt

Bgd y C, I Ban. Gan PEDR ALAW. [" PENDENNIS," LOUGHTON.] Y DECHREUWR CANU. Pa bryd y daeth y ribrawd hwn i'w swydd, nis gwyddom; ond y mae yn hawdd dod i'r casgliad pa fodd y daeth i'r amlwg ymhlith ei gyd-addolwyr. Diau iddo gael ei ddewis i arwain y gan oblegid rhagoriaeth ei lais: byddai gwr a chanddo gyflawnder o lais yn debyg o gadw rhyw gymaint o drefn ar y canu cynulleidfaol. Gwyddom ei fod wedi llwyddo yn dda yn liyny, ac felly na fu ei lafur yn ofer. Yr ydym ni yn ddigon hen i gofio y canu yn ein hoff bentref (Rhuddlan) pan nad oedd offeryn 0 fewn un o'r capeiau; ac er fod y canu yn ddigon di-lun—gan mai digon anllythrenog ydoedd y dechreuwyr canu; ac yn enwedig .gan ei bod yn rhyw fath o gredo ymhlith crefyddwyr y dylid canu yn araf-yr oedd y dechreuwr canu yn wr mwy pwysig y pryd iiiyny nag ydyw yn awr. Yr oedd y gwr da hwn yn bur foddlawn ar ei stock fach o donau yn wir, gwyddom am fwy nag un nad allent ddarllen ond y nesaf i ddim o gerddor- iaeth o unrhyw fath; ond y mae yn ddiogel dyweyd eu bod yn byw yn llawer agosach i awyrgylch yr emyn nag a wna ei frodyr yn y ,dyddiau prysur hyn Ah! dyddiau hyfryd ydoedd y rhai hyny pan y byddem, yn hogyn ?pur ieuanc, yng nghwmni y dechreuwr canu a rhyw dri neu bedwar ereill yn yr ystafell ger y Capel Mawr, yn Rhuddlan, am bump o'r gloch brydnawn Sul ac am wyth o'r gloch y nos yn nhy y dechreuwr, yn ceisio, drwy fawr lafur, cael gol w g ar degwch hen donau —yn ceisio trwsio ein tannau! Yn sicr, y mae yr hen frawd Thomas Davies yn mwyn- hau cerddoriaeth berffaith y nefoedd er's llawer blwyddyn bellach, a'i 'Ie yma nid edwyn mo hono mwyach.' Yn wir, yr oedd ef, a'i debyg, yn bur gymmwys i'w ddydd, ac ni fuasent ond ar y ffordd y dyddiau hyn! Dywedasom uchod fod yr hen ddechreuwyr 'Canu yn byw yn agosach i awyrgylch yr emyn nag a wneir yn awr. Credwn hyny, gyda phob parch i'r dechreuwr canu presenol. Os nad oedd ei ragflaenwr ddeugain mlynedd yn -01 yn gallu prin ddarllen ton gynulleidfaol, yr oedd yn astudiwr campus o'r emyn: byddai yn ceisio elfenu hono wrth ei waith yn y caeau ac yn ystod yr awr giniaw; a rhoddai es- boniad bychan arni yn ystod ei weddi. Ond pan y deuai i arwain y gan yn y capel, yno y ceid ganddo yr eglurhad cyflawn Byddai yn ail-adrodd wrth ei fodd, ac wrth eu bodd y byddai ei gyd-addolwyr yn ei ddilyn! Os cafwyd hwyl trwy lawer i bregeth, cafwyd yr un peth lawer gwaith drwy ganu yr hen ;:bobl. Rhyw fath o faeth-weddiau gaed gan yr hen dadau cerddorol a'u cyd-addolwyr, ond yr oeddynt yn cyrhaedd y cymylau- addewidion Duw—ac yn dod a'r gwlaw i'r enaid Bellach, y mae y dechreuwr canu yn wr sydd wedi derbyn addysg gerddorol da, fel rheol, ac y mae ei gynulleidfa yn gwybod cryn lawer am gerddoriaeth ac y mae har- nioneg neu organ yn allu o'r tu ol i'r canu. Ond a fyddai yn ormod dyweyd, tybed, nad yw y canu "diweddar" hwn agos mor fen- dithiol ag ydoedd y canu ddeugain mlynedd yn ol ? Peidier tybied ein bod yn dibrisio y canu presenol, mewn un modd. Nid ydym ond yn ceisio dyweyd ein profiad yn ol yr hyn ydym yn ei gofio am y canu pan oeddym yn Aogyn ieuanc, o'i gyferbynu a'r canu presenol. Nid ar y canu, fel y cyfryw, y mae y bai y rnae yr achos i'w olrhain i ysbryd di-weddi, di-grefydd yr oes. Y mae cerddoriaeth y <:apel yn allu, ond rhaid iddo fod yn ellu Duw yn allu a weithreda am fod cariad Duw tai a'r Hwn a anfonodd Efe, yn "fotif power iddo, cyn y ceir yr II hwyl y gwyddai ein hen dadau mor dda am dani. I Pa le y saif y dechreuwr canu yn bresenol, I fel arweinydd ? Credwn fod perygl iddo ddod i wrthdarawiad a'r organydd yn fynych Y cwestiwn ydyw, pwy sydd i arwain, yr organ ynte y dechreuwr canu? B wrier fod y naill yn anghytuao a'r llall ynghylch y modd y dylid canu Ilinell, neu linellau-ac y mae hyny yn beth pur bosibI-pwy sydd i gael ei ffordd ? Ymddengys i ni fod yr organydd, oherwydd y gallu sydd wrth ei law, yn rhwym o gael ei ffordd ei hun, ac nad yw y "dechreuwr" druan ond o wir gymhorth i'r canu yn y cyrddau wythnosol pan na ddefnyddir yr organ. Fel hyn (os ydym yn iawn) ceir ar- wyddion fod yr organ yn gwneyd i ff wrdd a'r dechreuwr canu. 1 A garai rhai o'n dechreuwyr canu yn 1 Llundain draethu ar hyn yn ein colofn ? Bydd yn dda genym glywed oddiwrthynt; ac, os dewisant, ni chyhoeddwn eu henwau. CYNGHERDD MR. JOHN THOMAS. Yn rhinwedd ei swydd fel telynor i'r Brenin ac oherwydd ei allu fel chwareuwr ar y delyn-offeryn cenedl- aethol y Cymry—haeida y gwr hwn ein parch a'n hedmygedd ond y mae lie i wel'd bai arno ynglyn a'i gyngherddau blynyddol: ) y maent mor llawn o'i hoff bethau ef, a'r naill flwyddyn ar ol y llall, John Thomas ydyw bron bobpeth ynddynt. Gwir fod yn angenrheidiol cael cerddoriaeth arbenig i'r delyn, ac nad yw y cyfryw mor hawdd i'w chael a cherddoriaeth i'r berdoneg; ond tybed nas gellid dod o hyd i ddarnau-os nad yn Lloegr, yna o'r Cyfandir-rhai pwr- pasol i'r delyn, neu rhai y gellid eu trefnu iddi ? Credwn fod ac y mae yn hen bryd cyflwyno'r cyfryw i fynychwyr y cyngherddau hyn. Oddigerth dwy alaw (a gadael allan ddarnau y cor merched), yr oedd yr oil yn y cyngherdd yn waith John Thomas, neu wedi eu trefnu ganddo. Pe buasai lie i fawr gan- mol ei ddarnau ef, da; ond nid oes—addigerth Echoes of a waterfall a rhan o'i Ymdeith- gan Goronog. Cymerer y "Bardic Fantasia," y mae'r ychydig famau agoriadol yn urdd- asol ond ar ol y cyfryw ceir y gerddoriaeth fwyaf cyffredin hyd y diwedd o'r bron, fel y cawsom d jig-on ar y darn hwn cyn ei derfyn. Nid oedd y chwareuad ychwaith mor gryno ag y dylasai fod tua'i ddiwedd-bai yr ar- weinydd oedd hyn yn ddiau. Clywsom y gan There be none of beauty's j daughters yng nghystadleuaethau Eisteddfod Genedlaethol L'.undain flynyddol yn ol; a dylasai fod wedi ymbriodi er's amser. Ni thybiem ei bod yn gan wreiddiol iawn y pryd hyny, a barnwn felly eto, er yn addef fod tlysni ynddi, Nid dyma'r tro cyntaf ini ei chlywed yng nghyngherddau Mr. Thomas ychwaith, ac y mae hyn yn brawf ei fod am j wthio ei ddarnau ei hun i'r amlwg ar bob cyfle. Nid bai y telynor ydyw fod y weddi o ló Moses in Egypt" (Rossini) mor enbydus o fydol—fel y rhan fwyaf o'i ddarnau cyssegr- edig ef—ond credwn ini glywed y trefniant hwn o'r blaen yng nghyngherddau Mr. Thomas. Os na ellir gormod o'r hyn sydd dda, nid oes lie i rwgnach; ond credwn fod rhai pethau da y gelhr cael gormod o honynt. Canwyd amryw alawon Cymreig-yr oil yn ol trefniad Mr. T homas; a dylasem enwi y gan "I Home and Love (John Thomas), a j ♦ ganwyd gan Mr. Emlyn Davies. Yma eto, nid oedd y gan yn deilwng o'r cantor. Rhagorol ydoedd dadganiad Signorina Ravogli o'r gfia Spiagge Amate (Gluck). Canodd cor merched Miss Rees amryw o'u darnau adnabyddus yn ei ddull goreu fel y tystiwyd gan y dorf, yr hon a fynai encores. Y mae Miss Rees yn gallu gwneyd i'r merched gyflawni ei holl ofynion, yn ol pob arwydd; a chan ei bod hi yn foneddiges sydd yn meddu chwaeth dda, y canlyniad yw fod y canu yn dda. Y mae yn bryd, modd bynag, dwyn darnau newyddion i sylw'r cyhoedd. Gyda'r fath allu ag sydd yn y cór hwn, dylasai fod ganddo ystor helaeth o gerddoriaeth flasus.

CYMRU YN Y FFUGCHWEDL SEISNIG- Er ys misoedd bellach y mae Cymru a bywyd Cymreig yn ymddangos, yn rheolaidd, yn ffugchwedlau'r Saeson. Yr hen ddefod oedd dwyn y Cymro i'r ffugchwedl i chwerthin am ei ben; ond y mae hyny wedi newid. Credwn fod lie i wella eto: yn enwedig gyda golwg ar yr ieithwedd Seisneg a roddir i'r cymeriadau. Y mae Allen Raine, yn fy marn onest i, yn ddwfn yn y camwedd hwn. Gwra i frodorion glanau m6r Ceredigion siarad Seisneg na chlywyd mo hono hyd yn oed yn eisteddfod Twr Babel. Y mae ganddi ddawn dymunol i adrodd stori, a gall fod ar adegau yn dra ffraethbert; ond wfft i'w hymgais at Seisnigo'r Gymraeg! Yr ydym newydd ddar- llen y « Welsh Witch," ac wedi mwynhau'r stori fel stori, yn well na dim o waith yr awdures ac nid oes yn hon gymaint 0 gam- wedd a chyflafan iaith ag a gaed yn rhai o'i llyfrau: ond y mae eto ormod. Yr ydym wedi hen flino ar frawddegau yn ol dull- There's raining it is Pwy byth fuasai yn llunio ymddiddanion mewn chwedl am fywyd gwerin Ffrainc ar y fath batrwn ? O'r rhai a ddarllenasom yn ddiweddar-ac y mae un neu ddwy o'r rhai diweddaraf i gyd heb eu darllen genym eto-barnwn mai yr oreu o lawer yw Lloyd of the Mill." Cyf- ieithiad, neu, yn hytrach, cyfaddasiad yw hwn o tl Arthur Llwyd y Felin" gan y diweddar Dr. John Thomas, Lerpwl. Nodweddir y stori gan Gymreigrwydd digamsynied ac y mae Mrs. Owen Thomas wedi bod yn nodedig o hapus wrth gyfaddasu'r stori at chwaeth dar- llenwyr Seisneg. Y mae ganddi lawer penod o'i gwaith ei hun mor fyw a dim yn y llyfr. Ni ddywedwn ei bod hithau yn ddi-fai 0 ran ieithwedd, yn enwedig pan wna i frodorion cwm yn sir Forganwg arfer ymadroddion na cheir mo bonynt ond yng Ngogledd Cymru ond y mae wedi llwyddo'n ardderchog ar y cyfan. Prin y mae eisieu ychwanegu—erbyn cofio pwy oedd yr awdwr gwreiddiol-fod i'r chwedl werth arall heblaw ei gwerth llen- yddol. Y mae hon wedi cael derbyniad croesawgar; a gall y rhai sy'n caru Cymru anturio ei gosod yn Haw Sais, heb golledu ei genedl na dwyn anfri ar ei famiaith. Tybed nas gallai Mrs. Thomas fyned gam ymhellach, ac ysgrifenu stori o'i gwaith ei hun, am y rhanbarth yng Nghymru y gwyr oreu am dano ? Y mae'r penodau o'i gwaith hi yn y gyfrol hon yn awgrymu y medrai. Yn y cyfamser, rhoddwn, fel Cymry, groesaw i hon, ac i gyfrolau ereill lie ceisir darlunio bywyd Cymru i'r byd mawr tuallan. Nid ydym ond ar y trothwy eto, yn hyn o beth. Bydd yn hawddach i ereill wneyd y gwaith, am fod y rhai hyn wedi dechreu ei wneyd. [* London: Elliot Stock. Pris, 6s.]