Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
GWYL DEWI.
GWYL DEWI. GYMDEITHAS YR HEN FRYTHONIAID. Gellir yn briodol roddi y pwyslais ar yr hen pan yn son am y Gymdeithas urddasol hon, oherwydd cynhaliodd ei 182ain ciniaw biynyddol nos Wyl Dewi diweddaf yn yr Holborn Restaurant, pryd y daeth dros bedwar cant o wahoddedigion ynghyd i gadw i fyny draddodiadau y gymdeithas ac i ddathlu cof Sant y genedl. Llywyddwyd gan Syr J, T. D. Llewelyn, Barwnig, A.S., a chynorthwywyd ef gan fawr- aon Gymry'r ddinas, a llu o genedlgarwyr -enwog; a chadwyd gwyl a gwledd ddiail, a noson deilwng o'r Gymdeithas weithgar hon. Wedi'r arlwy cafwyd amryw o areithiau, a'r lwnc-destynau arferol. Gan mai ar y Gymdeithas mae gofal yr Ysgol Gymraeg yn Ashford, rhoddir adrodd- nad blynyddol o'r gwaith yn y cynulliad hwn, a -cheir alawon a chaneuon gan gor ieuanc yr -Ysgol, ac yr oedd gan y llywydd adroddiad wir fooddhaol i'w osod eleni eto ger bron ei gefn- ogwyr. Oddiar ei had-drefniad yn 1882, y mae dros 950 o ysgolorion wedi cael addysg yno, ac y mae yn bresenol 150 ar y llyfrau. Y mae amryw o honynt wedi enill safleoedd ^chel ym myd addysg, a'r flwyddyn hon enill- odd dwy o'r merched, Misses Nesta Edwards a Bessie Parker, y safleoedd uwchaf mewn -arholiadau ynglyn a'r London University. Dangosai yr adroddiad fod yr ysgol o fudd -arbenig i ferched Cymreig, a rhoddir ynddi -addysg rad neu ar delerau arbenig i blant Cymreig fel y gwelir yn ein colofnau hybysiad- •ol. Gan fod cymaint o waith gan yr ysgol i'w wneyd, a nifer y plant yn llawer mwy nag a ellir eu derbyn, apelia y pwyllgor am ychwan- .eg o gynorthwy i ddwyn y gwaith da ymlaen a bydd yr ysgrifenydd yn ddiolchgar iawn am 'bob tanysgrifiad a anfonir iddo. Ceir yr holl vfanylion ynglyn a'r ysgol oddiwrth Secretary Ashford Girls' TVelsh School, 127, St. Georges -Road, S.W. Derbyniwyd yr adroddiad gyda boddhad, a chafwyd llawer o addewidion yn ystod yr hwyr am ychwaneg o gynorthwy. Rhwng yr areithiau, rhoddwyd Ilawer o ganeuon Cymreig, a gwnaeth Pencerdd Gwalia swyno y dorf amryw weithiau ag alawon Cymreig ar ei delyn.
CYNGHERDD CENEDLAETHOL.
CYNGHERDD CENEDLAETHOL. NOSWYL "D EWI SANT YNG NCHASTLE STREET. Cyfarfod diddan iawn dreuliwyd yng Nghapel Castle Street nos Sadwrn diweddaf, pan y cyn- haliwyd I cyngherdd cenhedlaethol' yno ar Noswyl Dewi Sant dan lywyddiaeth Mr. Llew- elyn Williams. Yr oedd yr ysgoldy ynorlawn o dyrfa frwdfrydig, ac nid oedd gair o Saesneg i'w weled ar y rhaglen nac i'w glywed yn yr areithiau. Disgwylid Mr. Lloyd-George i gefnogi y cadeirydd, ond methodd ddod gan i Mrs. George gael ei chymeryd yn wael ar y ffordd. Er y siomiant, treuliwyd noson ddifyr a dyddorol, Wele'r rhaglen Deuawd, Mae Cymru'n barod ar yr Wys,' Mri. McLeod Jones a Meurig James. Can Ar y Traeth'Miss Morfydd Williams. Unawd ar y Delyn Telynores Menai. Can 'Yr Ornest' Mr. Meurig James. Can Morogan yw Cymru i gyd' Miss Eleanor Jones. Can Llam y Cariadau' Mr. McLeod Jones. Can Breuddwydion leuenctyd' Miss Morfydd Williams. Unawd ar y Delyn Telynores Menai. Can Bugeilio'r Gwenith Gwyn' Mr. Meurig James. Can Y Gardotes Fach'Miss Eleanor Jones. Can Gwlad y Delyn' Mr. McLeod Jones. Miss Llewela Davies oedd y gyfeiles, a gwnawd yr holl drefniadau gan Mr. Arthur Griffith. 'Dengys ein cerddoriaeth,' meddai'r cad- eirydd, beth yw gwerth ein cenedlaetholdeb. Nid teimlad cul ydyw, ond teimlad sydd yn rhoddi gwerth mwy ar bob peth o'n heiddo, ein Hen, a'n can. Mae rhai yn ceisio dweyd fod cerddoriaeth Cymru yn unochrog am nad oes genym eto gerddoriaeth offerynol. Haner can mlynedd yn ol, gellid dweyd nad oedd genym ganu corawl. Erbyn heddyw, y mae'n canu corawl yn syndod byd (clywch, clywch). Beth wnaeth y gwahaniaeth ? Anghydffurfiaeth, yr ysgolion canu gynhelid ym mhob capel, dyna ddechreuad ein canu corawl (cymeradwyaeth). Yr un modd am gerddoriaeth offerynol. Mae'r gwahanol gapelau yn dechreu dwyn offerynau cerdd i'r addoliad, a chyn pen hir, bydd i Anghydffurfiaeth wneyd cymaint dros ein cerddoriaeth offerynol ag a wnaeth dros ein canu corawl (cymer.) Dywedai Mr. T. E. Ellis, A.S., y dylai Cymry, ar noswyl Dewi Sant, wneyd cyfamod newydd i wneyd yr hyn a allent dros eu gwlad a'u hiaith, a'u cenedl. Yn y deuddeg mlynedd diweddaf yr oeddynt wedi ychwanegu llawer at eu hen sefydliadau cenhedlaethol. Boed iddynt ymrwymo i ychwanegu rhagor atynt eto (uchel gym.), ac i gadw yn bur ac yn gryf y sefydliadau y sydd. Ymysg y rhai newydd yr oedd yr Ysgolion, y Colegau, a'r Brifysgol (clywch, clywch). Ymysg yr hen yr oedd y delyn a'r Eisteddfod. Boed i'r Eisteddfod flaguro a chynyddu fyth boed i'r delyn eto gael ei chanu ar bob aelwyd, ie, a gobeithiai y gwelid y dydd pan fyddai Salmau Dafydd eto unwaith yn cael eu canu gyda'r delyn yn yr addoldai (uchel gym.) Cynygiodd Mr. R. O. Davies ac eiliodd y Parch. R. Ellis Williams diolchgarwch i'r cadeirydd ac fel hyny y daeth y cwrdd i ben yn ei flas.
Pulpud Cymreig LSundain
Pulpud Cymreig LSundain PREGETHWYR AM Y SABBOTH NESAF. [Er mwyn sicrhau fod y golofn hon mor gywir a chy- flawn ag a fyddo'n bosibl dymunir ar ir Gweinidogion a'r rhai ydynt a gofal y trefniadau arnynt, i anfon yr hysbysiadau cyn borett dydd Mercher i'r Swyddfa.] Annibynwyr. Barret's Grove, N. -11 a 6.30, Parch. T. Griffith Newell, A.T.S. Boro Chapel, S.E.—31, a 6.30, Parch. D. C. Jones. 3, Ysgol Sul. Battersea (Latchmere Road Board School) 3, Ysgol Sabbothol. Radnor Street Chelsea, S.W. Ila6.30, Parch. J. Mach- reth Rees. 3, Ysgol Sul. Tabernacl, King's Cross.—11 a 6.30, Dr. O. Evans. United Congregational, Parson's Hill, Woolwich.—3, Dosbarth Feiblaidd. 6.30, Gwasanaeth. Bedyddwyr. Castle St., Oxford St., -W.-ll a 6.30, Parch. R. Ellis Williams. Eldon St., Moorfields. 11 a 6.30, Parch. W. A. Jones. Ysgol Sabbothol 3.30. Hampstead, Y.M.C.A. Rooms, Willoughby Road.- Ysgol Sabbothol, 3. Westbourne Park, Harrow Road Board School (Boys entrance).—Ysgol Sabbothol 3. Eglwvs Loegr. Berkeley Chapel, John St., Mayfair. -6.30. Parch. Killin Roberts. East End Welsh Church Mission, Bridge St., Burdett Rd., E. -11, a 6.30, Parch. Evan Davies. St. Benet's, Queen Victoria St., E.C.—11 a 6.30. Parch. Evan Jones, a Parch. Morris Roberts. 3 Ysgol Sul. North London Welsh Church Mission, 230, Hornsey Road. (Y Genhadaeth Eglwysig Gymreig). 3.15 Ysgol 6.30 Parch. Wm. Davies. St. David's, Paddington Green, W. — 11 a 6.30 Parch J. Crowle Ellis. Ysgol Sabbothol 3. Methotiistiaid Calfinaidd. Charing Cross Road, W.C.—10.45, Parch A. Roberts 6.30 J. E. Parch. Davies Capel Falmouth Road.—10.45, Parch T. J. Edwards 6.30 Parch J. E. Hughes. Holloway (Sussex Road), N.—10.30, a 6 30 W. Ryle Davies. Hammersmith (Southerton Road), W. — 11, a 6.30 W. R. Jones (Goleufryn). Jewin Newydd (Fann St.), E.C.—10.45, Parch J. E. Davies. 6.30 Parch A. Roberts. Shirland Road, W.—10.45, Parch W. D. Rowlands 6.30 Parch R. Parry. Stepney (White Horse Street.), E.—10.45, Parch S. E. Prydderch 6.30, Llewelyn Edwards Stratford, E.—10.45, Parch. Parch R. Parry 6.30 Parch W. D. Rowlands. Wilton Square, N.—10.30, Parch. J. E. Hughes 6.30 T. J. Edwards Walham Green, W. — 11, Ysgol Sabbothol 2.45, Pregeth gan y Gweinidog fydd yn Hammersmith y bore. Clapham Junction (68a Battersea Rise) 10.45, Parch. Parch. Llewelyn Edwards. 6.30 Parch S. E. Prydderch. CANGHENAU YSGOLION SABBOTHOL. Barnsbury Sq., 1, Mountford House-.2.45, Ysgol Sabbothol. Camden Town Priory Street Hall, Camden Town Station N. L. Rly.; 2.45, Parch W. D. Row lands. Edgware Rd., Walmer Castle, 136, Seymour Place.— 2.45, Ysgol. Harlesden, Neasden, a Willesden Green.-Am 3 o'r gloch, Pregeth gan y Parch LI Edwards, M.A., yn yr Assembly Rooms, 233, High Road. Hackney, Morley Hall, Triangle.—2.45, Ysgol. Notiing Hill, Jubilee Coffee Tavern.-2.45, Ysgol. Pimlico,, St. Leonard Chapel, St. Leonard St.—2.45, Ysgol. Peckham, Chepstow Hall, High St.-2.45, Ysgol SuL Stoke Newington, Church St.—3, Ysgol. Tottenham, Mission Hall, Moreton Rd. Wesleyaid. Gothio Hall, Thomas St., Oxford St., W.-ll, a 6.30, Pregeth. City Road, E.O.-ll, a 6.30, Parch E. Jones; Poplar, E.—3, a 6.30 Gwasanaeth. Undodwyr. Holborn-5, Furnival Street, Holborn, E.G., 6.30. I Mr. James Jenkins. l Y Genhadaeth Gymreig. I Commercial St., Whitecbapel.-7.0, Service. Tues- days 7.30.
YR HEN GYMRY.
Powvs (sef siroedd Maesyfed a Threfal- dwyn, y wlad rhwng afon Mawddach a'r Dyfi, ac Ardudwy). Y Bowyseg, sef tafod- "iaith gwyr Cunedda Wledig. CANOLBARTH (sef sir Aberteifi i'r Gogledd A Lanarth a Thregaron, Penllwyn o bob tu i Lyn Tegid, a Dyffryn y Ddyfrdwy). Hen dafodiaith yr Ordovices neu hen lwyth y Brythoniaid a siaredid yn y rhan yma. DYFED (sef deheubarth Aberteifi, Penfro, Caerfyrddin, a Brycheiniog). Y Dyfed- wyseg. (Gyda Haw dywedai y Prifathraw ifod yr hen Geredigion yn ymestyn o Lan- arth i Gayo a Brechfa, os nad ymhellach yn sir Gaerfyrddin). GWENT a MORGANWG. Y Wenwyseg. Gyda difynu tair neu bedair brawddeg rhaid a ni derfynu- Mae swn y Rheidol mor felus yn fy nghlustiau i er dyddiau fy mebyd fel na byddaf yn cael fawr i'w edmygu yn holl raiadrau ereill y Dywysog- aeth.' Mae terfynau deheuol tiriogaeth y Bowyseg yn :anhawdd eu holrhain am fod pobl sir Faesyfed wedi ebargofi'r Gymraeg, ac wedi dysgu Saesneg o'r math mwyaf gwlediga throed-noeth.' Llawer a wnaeth y beirdd erioed i gynal ys- 'bryd y Oymry yn eu hadfyd, a hwyrach y ceir .cymhorth gauddynt eto i wrthsefyll tuedd y genedl i ymseisnigeiddio yn rhy frysiog ac ang- liofio ei chynheddfau goreu a'i theithi cynhwynol, 11 fel y myn rhai iddi wneyd.' Talwyd diolchgarwch i'r darlithydd gan y Parch. J. E. Davies, Mr. Llewelyn WJliams, Mr. Vincent Evans, a Mr. T. E. Morris, ac ear y diwedd dywedai y Prifathraw ei fod yn "dyferu o sebon