The London Kelt

Yn ychwanegol at yr hyn a ysgrifenwyd am gyfarfod te Cronfa'r CELT yn Charing Cross Road, fe wnaed gwasanaeth pwysig yn yr ad- ran gerddorol gan Miss Leah Edwards, Medalist, R.A.M., merch y Prifathraw Dr. Edwards, Bala; Miss Winnie Edwards, organ- yddes Shirland Road, a Mr. Williams, medical student o Guy's Hospital. Fe rwystr- wyd y chwiorydd Lewis i dd'od trwy eu hym- rwymiad yng Nghapel y Wesleyaid yn City Road, a methodd Mr. Herbert Emlyn a chyr- baedd am ei fod yn canu yn Croydon ar y noson, ond fe ddanfonodd ei haner oreu yno, i fod yn barod i ganu neu i chwareu pe byddai angen am hyny, Diolch yn fawr i Mrs. Jones am ei pharodrwydd. Fe gyd-ganwyd chwech o hen donau cynulleidfaol, ar emynau adna- byddus ac yr oedd yr oil o'r gynulleidfa yn ymuno gyda bias.

Bwrdd y 'Celt.' lfor Griffith.—Melus, moes eto. D.D.—Na; nid ydym wedi blino arnoch. Dan- fonweh, yn fyr, pryd bynag y byddo arnoch awydd. Ordoviciad.—Gwelwch ein bod wedi cywiro y gwall. Idlaph.-Da genym ddeall eich bod ar dir y byw. Dewch eto ar ambell dro. 'CWYNFAN PRYDAIN.' At Olygydd CELT LLUNDAIN. SYR,-Mewn atebiad i 4 Un o Gwalia,' y mae rhyddid i unrhyw barti neu gor merched ganu fy nhrefniad o'r alaw uchod- Pris y copi ydyw dwy geiniog. Y cyhoeddwr ydyw Mr. D. Trehearne, Rhyl. Yr eiddoch, &c., PEDR ALAW. 'JOHN JONES' A JOHN BULL.' 'MYFENYDD' A 'GLAN TEIFI.' At Olygydd CELT LLUNDAIN. SYR,—' John Jones' a I John Bull' a Myfsnydd a adwaen Glan Teifi' nis adwaen, ond y mae'n amlwg ei fod o wehelyth y bod diraddiol hwnw, Die Shon Dafydd.' Medraf ddeall iaith Myfenydd y mae baich ei lythyr yn amlwg; ac y mae'n amlwg mai gwladgarwch a'i eymhelloddl i ysgrifenu. Am Teifi,' y mae'ei iaith yn glogyrnaidd a:thrystfawr tra'n ceisio bod yn hedegog; metha wneyd allan ei bwynt, ac y mae ei amcan yn amheus, a dweyd y lleiaf. Dy- wedodd Myfenydd mewn llythyr cydmarol fyr, wir- ioneddau ag y mae pob gwir Gymro wedi sylwi arnynt trwy ei oes, a dangosodd mewn ychydig frawddegau. beth oedd angen mawr Cymru ar hyn o bryd. Cym- erodd Glan Teifi' gymaint arall o le i ymosod ar Myfenydd,' ond nid yw ei druth ond pentwr o eiriau a brawddegau wedi eu rhoddi wrth eu gilydd mewn modd hynod o anghelfydd. Ceisia ddiraddio y bardd- bregethwr o sir Benfro; ie, yn niwedd ei lythyr, mae colyn gwenwynig nid yw'n werth rhesymu ag ef; y mae'r dyn a wna afianu ei nyth ei hun, neu ddiraddio ei genedl ei hun, yn agored i'w bradychu a chusan Judasaidd a'i gwerthu am lai na deg darn ar hugain o arian. Ond fe wna Myfenydd orfyw yr ymosod- iad llechwraidd hwn fe a Cymru hefyd yn ei blaen yn uwch, uwch, er gwaethaf yr holl glepgwn sy'n cyf- arth wrthei sodlau ac fe fydd Glan Teifi a'i gwmni o dan benyd cydwybod euog o boari yng ngwyneb cymwynaswyr Cymru, ac o ddynoethi gwendidau eu hen genedl. Gadawer Glan Teifi' yn y eyflwr hwnw-ei I le ei hun,' fel yr archfradwr hwnw gynt —oddiallan i'r gwersyll Cymreig ymddyger at ei glytwaith llenyddol fel peth saith salach nag islaw sylw; ie, cadwer ef yno hyd yr edifarhao mewn sach o lian a lludw. IDRISWYN. Caerdydd' Dydd Gwyl Dewi, 1897. At Olygydd CELT LLUNDAIN. SYR,—Pan ddaethum i Lundain, tua thair blynedd yn ol, nid oeddwn yn gwybod ond ychydig iawn o'r iaith Gymraeg; ond yr ydwyf wedi bod er y pryd hwnw yn ceisio ei hastudio a'i dysgu. Y mae y CELT wedi bod yn fawr gynorthwy i mi tuag at wneyd hyny. Yr wyf bob amser yn troi fy ngolygon yn gyntaf at golofn y gohebwyr.' Yr oeddwn yn sylwi yn eich rhifyn diweddaf ar lythyr Glan Teifi,' ac yn gweled ei fod yn ysgrifenu brawddeg fel hon, 4 Yr oeddwn i wedi arfer meddwl taw brodor o bart uchaf sir Aberteifi, fel yr awgryma ei enw,' &c., a charwn wybod a'i nid gwell fuasai iddo ddefnyddio y gair mai' yn lie taw' gan fod i'r gair taw ystyr arall yn y Gymraeg. Heiyd, a'i nid gwell fuasai iddo ddefnyddio y gair rhan' yn lie bart,' gan mai llygriad o'r Saesneg 'part' ydyw 'bart.' Hoffwn wybod hefyd a'i geiriau Cymreig ydyw owotir' a 'phras?' Nid wyf yn eistedd yng 'nghader barn,' ond wrth draed un a ymddengys i mi sydd yn awdur- dod ar ystyron geiriau' eu tarddiad, a'u lleoliad mewn brawddegau. Yr eiddoch, &c, GLAN TAFWYS. At Olygydd CELT LLUNDAIN. SYR,- Wele hai, dyma hi o'r diwedd y crochan yn danod i'r pentan mai un du ydyw. Glan Teifi yn achwyn ar Gymraeg Myfenydd Yr ydych yn cofio chwedl y crane a'i fab mynai hwnw ddysgu ei fab i gerdded yn ddi-wyro yn ei flaen, ac nid lwyr ei ochr. I Cerdd fel hyn,' meddai yn sarug, gan symud lwyr ei ochr ei hun bob cam a roddai. Cymraeg glasurol,' wrth gwrs, yw Cymraeg Glan Teifi; dyma hi, a gweled y byd hi; o barthed i'w,' cymhwysder gofynol at,' beth a feddylia,' nid gofyn a wna mewn gwirionedd ond mynegu yn,' fe wna oddeutu,' (cyd- mar i yes perhaps' plant ysgol,') fel y gwna at der- fyn y frawddeg,' er mwyn i ni gael deall,' yn ym- foddloni ar ond yn unig,' (dyma frawddeg felfedaidd; rhaid ei gosod mewn ffram, a glas ami); I Paham, tybed,' &c., &c. Ond ergyd ac amcan' llythyr Myfenydd gododd wrychyn Glan Teifi. Y mae y ffeirad yn ei lythyr yn taro I ergyd' ar bapurau Seisnig Deheudir Cymru, ae y mae hwnw wedi myned trwy galon Glan Teifi. Y mae yn ymgroesi rhag i bapyr newydd gael ei gychwyn fydd yn cyhoeddi hanes cyrddau pregethu, cyrddau gweddi, cyrddau canu, a sieti (cas bethau ganddo ef, 'does raid iddo ddweyd); yn lie cyrddau. rasur ceffylau, cyrddau betio. cyrddau cicio'r bel ddu, a chyrddau ustusiaid o wahanol raddau, lie noethir treisiadau, lladradau a mwrddradau Ond dyna, ar eich gwell y b'och, Rhodded Glan Teifi law a chusan i Myfenydd a'r tro nesaf, ys- grifened y ddau-os gallant—Gymraeg ddi-gwmpas, from the shoulder, fel y gwna LLWYN GWINAU. O.Y.—Arosweh Cyn ymadael, dyma i'r ddau frawd ddau neu dri o gyfarwyddiadau. Pan yn ysgrif- enu, byddwch yn gynil ar eich geiriau os daw gair i flaen eich pin, mynweh wybod cyn ei osod ar y papyr os gellir gwneyd hebddo, ac os na fydd raid i chwi wrth ei help, ysgydweh ef ymaith. Ysgrifenwch mor debyg ag y medrwch i'r modd yr ydych yn siarad, os ydych yn siaradwyr da, cryno, clir neu, yn well, yn debyg i hen wragedd Llanbed a Thregaron yn siarad pan yn trin achosion eu cymydogion wrth wau hosanau. Gochelwch frawddegau niwlog, cwmpasog, masw, brawddegau o fath y rhai a geir yn nhraethod- duwinyddol ? Brutus-eilun dosbarih o ysgrifenwyr yn y dyddiau hyn. Ysgrifenwch iaith eich mam, nid iaith hen famgu eich mam, fel y mae rhai yn ym- orchestu i wneyd, gan ddynwared Theophilus Evans, ac Elis Wyn. Cred y rhai hyny na chododd neb fedr ysgrifenu Cymraeg ar ol awdwr Drych y Prif Oesoedd, ac awdwr y Bardd Cwsg. Druan o'u penau meinion.

DEWI SANT. Wyddoch chwi hanes Dewi? 'chydig yn wir wyddom ni Ni wyddom yn dda er hyny, fod Dewi yn rhywun o fri. Ganwydef yny cyn-oesoedd, cyn tori o'r wawrddydd dlos, Ond ganwyd ef medd yr hanes, ynghanol dyffryn o ros. Dwedir mai mab i frenin y' Nghymru gynt oedd ei dad, A'i fam oedd fynaehes brydferth, y lanaf o fewn y wlad. Ceisiodd cenfigen ei ladd ef, ond cadwyd y bachgen yn fyw, 'Roedd eisiau Dewi ar Gymru, 'roedd gwalth i Dewi gan Dduw. A tliamaid o wenwyn marwol, ceisiwyd bradychu'r Sant, Ond nid oedd Dewi'n rhoddi, dim peryglus o dan ei ddant. Taiiodd Dewi y gwenwyn, i drach want y ci a'r fran, Lladdwyd y ddau, a bwytaodd Dewi y tam aid glan. Lladdwch y drwg a'r gwenwyn," yw'r wers ddysg- odd Dewi i ni. Gadewch i'r tamaid peryglus fyn'd i ladd y fran a'r ci.' Dywedir fod gwin yn tarddu, yn ffynonau yn ol ei droed, Onid oes gwin yn dilyn, camrau'r caredig erioed ? Dwedir i Dewi yn wyrthiol agor llygaid y dall, Onid agoryd llygaid-wna pob un sy'n dysgu'rllall ? Sonir i Dewi sanctaidd droi cyfeiliornad yn ol, Onid hyn yw hanes pob ymdrech i argyhoeddi'r ffol ? Dwedir i Dewi a'i gwmni wneuthur y tir yn las, Onid prydferthu'r ddaear wna pawb sydd yn berchen gras. Dwedir i ddyffryn Llanddewi fyn'd yn fryn dan ei sangiad ef, Onid oes yna filoedd heddyw'n codi'r ddaear tua'r nef. Dywedir mai codi Cymru oedd gwaith hen Ddewi Sant, Onid codi Cymru heno-yw ymdrech mil o'i phlant ? Oni ddwedir i Ddewi farw cyn cyrhaedd ei amcan mawr, Ond dwedir fod dyffryn y rhosyn er hyny'n blodeuo 'nawr! Oni chloddiwyd bedd i Dewi, a'i gladdu yn y pant. A'i anghofio am bum' can' mlynedd cyn ei wneuthur yn Sant. Beth 'ym ni'n son am wyrthiau ? a'u cyplu ag enw'r dyn, Onid yw pob ymdrechwr-a gwyrthiau a'i enw ynglyn ? Pwy ryfeddod ei farw ? pa golled hefyd yw ? Os oes yna wlad wedi codi i gadw'r gwaith yn fyw Y mae perarogl ei enw, yn well i ni na'r dyn byw, Mae enw Dewi heno wrth lawer bwrdd onid yw ? Dywedir i'w ysbryd ddianc ar y cyntaf o Pa wrth i'r nef, Ond bydd Mawrth wedi myn'd yn ffwl Ebrill. cyn dydd ei anghofio ef. Adroddwyd y llinellau uchod yng ngwledd Cym- mrodorion Abertawe, Gwyl Dewi 1897. WATCYN WYN.