Y Gwladgarwr

Athrylith ac yni Ieuenctyd. Y mae, yn mron, pobpeth ag sydd yn iawr rae; ei gyflawni mewn ieuenctyd. Y cadbeniaid mwyaf mewn amseroedd hynafol a diweddar a oresgynasant Itali, eill dau, pan yn bumo ar^ugain oed Alexander oedd yn leuanc 2 Dan v dymchwelodd yr ymerodraeth Berdaidd. Don John o Awstria a emUodd ftSo pan yn bump-ar-ugain. Nid oedd Gaston-de-Foix ond pump-ar-ugam pan y safodd vn fuddugoliaethwr ar wastadedd Ravenna. Fustavus Adolphus a fu farw yn ddennaw-ar- again 0ed. Edrychwch ar ei gadbemaid y Sddol Dug Weimar, dim ond un-ar-bymtheg- rnyreaaoi g a Bamir ei hun, ar ol'efholl wyrthiau, a fu farw yn bump a deucraim Cortes oedd ond ychydig dros ddeg- arSS pan y syllai ar gromepau (cupolas) aur Mexicb Pan fu farw Maurice o Saxony yn ddeuddeg-ar-ugain oed, holl Ewrop a gyfaddefai bod wedi colli y cadben galluocaf ar gwleidyddwr mwyaf dwfn-dreiddiol yn.ei oes. 1 dyna Nelson, Clive, a Bonaparte ond rhyfel- wvr oedd y rhai hyn oil, ac feallai eich bod yn meddwl fod pethau mwy mawreddog i ff cael na rhvfel. Wei, cymerwch y gorchestweithiau mwyaf gogoneddus mewn gwladweiniaeth. Innocent III., un o'r Pabau godidocaf, oedd yn ormesdeyrn y byd Cristionogol pan yn saith-ar- Si oed. John de Medici oedd yn gardinal pfn yn bymtheg oed, a dywed Qmciardini wrthym iddo qrthrechu ai wladlywiaeth ystrywgar, Ferdinand o Arragon ei hun. Yr Ldd John hefyd, yn ogystal a Leo X yn Bab pan yn saith-ar-ugain oed. Ysbeiliodd Luther ef o'i dalaeth gyftfifchocaf pan yn bump-ar-ugain oed. Cymerwch Ignatius Loyala a John Wesley; gweithiasant hwy gydag ymenyddiau ieudnc Pascal a ysgrifenoddwaith mawr pan vn un-ar-bymtheg, a bu farw yn ddwy-ar- lymtheg-ar-ugain, Ai ymarfenad a dywysai bwyntyljlfRaphaeP pan y paentiodd balasau Rhufain ? Bu ef farw yn ddwy-ar-bymtheg-ar- ugain oed. Richelieu oedd yn Ysgrifenydd Cartrefol pan yn un-ar-ddeg-ar ugain. A dyna Bolingbroke a Pitt, eill dau yn weinidogion gwleidyddol cyn bod dynion ereill yn rhoi heibio chwareu cricket. Grotius oedd mewn ymarferiad mawr yn ddwy-ar-bymtheg, ac yn Dwrne Cyffredinol pan yn bedwar-ar,ullain. Afreidiol ydyw ychwanegu engreifftiau. Hanes arwyr yw hanes ieuenctyd. D

Congl y Gohebydd, EISTEDDFOD Y FENNI A GOHEB- YDD Y GWLADGARWR." MR. GOL.Caniatewch i mi wneyd sylw neu ddau ar adroddiad eich gohebydd o'r hyn gymerodd le yn yr Eisteddfod uchod. Mae yn amlwg i bawb a glywodd yr hyn oedd yn myned yn mlaen yn yr Eisteddfod mai adroddiad hollol annheg ydyw. Ar y brif gystadleuaeth y bwriadwyf wneyd sylw yn bresenol. Dywed eich gohebydd fel y can- lyn yn ei adroddiad o feirniadaeth Mr. L). Emlyn Evans Dywedodd fod tri chor yn tra rhagori ar y lleill, a bod un o r rhai hvnv vn tra rhagori." Yr ydych yn camsyn- led, gyfaill, neu ynte yn dewis camarwain y cyhoedd, pan yn dweyd fod D. Emlyn Evans wedi dweyd fod un cor yn tra rhagori." Ni ddywedodd ddim cyffelyb i hyny, ond yn hollol i'r gwrthwyneb. Dywedodd fod y gystadleuaeth yn un gyfyng iawn, ond er mor agos oedd rhai o'r corau yn y gystadl- euaeth, na fyddai iddynt na rhanu nac atal y wobr, ond y byddai iddynt ei rhoddi i un cor." Dywed eich gohebydd yn mhellach Wedi i Emlyn draddodi ei feirniadaeth yn Gymraeg, darllenodd Brinley Richards, Ysw., ychydig o nodiadau yn Saesonaeg, a rhoddodd y ganmoliaeth uwchaf i'r cor a'r arweinvdd buddugol." Dyna anwiredd noeth i gyd. Ni ddywedodd Brinley Richards yr un gair am y cor buddugol, na'i arweinydd ychwaith, pan yn rhoddi ei feirniadaeth, ond yn unig dweyd eu bod yn dyfarnu y wobr iddynt. Dyma eiriau Mr. Brinley Richards ei hun Three choirs have distinguished themselves above the rest in this competition, one of whom myself and colleague think very highly of, and that is the Rhondda Philhar- monic Society; then the Blaenavon Choir but the choir to which we award the prize is the Dowlais Harmonic Society."—Gwel South Wales Daily News am Awst lleg. Nid oes yma air o son am y ganmoliaeth uwchaf i'r cor a'r arweinydd buddugol." Y cor sydd yn cael yr arbenigrwydd a'r "ganmoliaeth uwchaf" yma yw y Rhondda Philharmonic Societv. Carwn i'ch gohebydd ddeall nad oes genyf un amcan yn y llinellau hyn at dynu oddiwrth y clod a enillodd Cor Dowlais wrth gipio y lOOp., ond yn unig rhoddi ar ddeall i'r cyhoedd sefyllfa y corau yn y gystadleu- aeth yn deg ac yn onest, yn ol y feirniadaeth. Gobeithiwyf y bydd y cyfaill yma yn fwy gofalus am gywirdeb yn y dyfodol pan yn danfon adroddiadau i'r wasg. SHON CHWAREU-TEG.

Priodas. Joxss—LEY,SHON.—Dydd Mercher, Awst 9fed, yn Swyddfa'r Cofrestrydd yn Merthyr, Mr. Thos. Jones, dilledydd, Aberdar, a Mary Ann, merch hynaf Mr. Walter Leyshon, Upper Regent-street, Aberdar. Hir oes o hapusrwydd i'r par leuanc. Marwolaetliau. DAVIIS. —GORphenaf Slain, yn 84 mlwydd oed, Mr. Benjamin Davies, founder, Blaenafon, trwy ddamwain a dderbyniodd dan yr agerbeiriant. Claddwyd ef y dydd Gwener canlynol yn Noddfa, Abersychan. Gadawa weddw alarus ar ei ol. M. JONES —Boreu dydd Mercher, Gorphenat lyeg, hunodd eiu cyfaill hoff, Mr. W. Jones, manager Glofa y Glest, Cwmgarw, yn yr angeu. Bu yn dyoddef am dair wythnos oddiwrth dwymyn beryglus. Dydd Gwener canlynol, ymgasglodd tyrfa luosog yn nghyd i dalu y gymwynas olaf i'w weddillion marwol. Gwasanaethwyd wrth y ty gan y Parch. E. Gurnos Jones, ac yn nghladdfa Glangeinwr gan yr offeiriad. Yr oedd Mr. Jones yn foneddwr a hoffid gan bawb. Fel manager, gwnai gyfiawnder rhwng y meistr a'r gweithwyr. Yr oedd yn ddyn difalch, didderbynwyneb, ac an- hunanol iawn. Nid annheilwng fyddai 1 weith- wyr Cwmgarw a man an ereill daflu rhyw gymaint o'u llogellau i'r perwyl o gael cofadail i'w osod uwchben yr ymadawedig.—Calamus. JENKINS.—Gorphenaf 28ain, yn 80 mlwydd oed, bu farw yr hen frawd anwyl, Mr. Wm. Jenkins, Trelales, wedi bod yn aelod ffyddlon gyda r Metho- distiaid Calfinaidd yn y lie uchod am 48 mlynedd, ac o'r rhai hyny, bu 40 o flynyddoedd yn flaenor. Yr oedd yn perthyn i'r dosbarth hwnw o flaenor- iaid fu unwaith yn enwog gyda'r Methodistiaid, sef yr un blaenor yn bobpeth. Efe oedd yn cyhoeddi, ac yn ceisio cyhoeddiadau; efe oedd trysorydd yr eglwys, ac yn talu i'r gweinidogion; efe oedd yn trefnu y cyfarfodydd eglwysi; efe oedd yn casglu arian ardreth yr eisteddleoedd, ac yn en rhoddi allan i'r neb y mynai. Cyflawnodd yr holl ddyledswyddau hyn yn y modd mwyaf di- dramgwydd i ereill, ac hefyd gyda'r hyfrydwch mwyaf iddo ei hun. Yr oedd ei euw ef yn enw teuluaidd gan holl wieinidogion a blaenoriaid Cyf- arfod Misol Sir Forganwg 30 ac 20 mlynedd yn ol. Bydd clywed am ei farwolaeth, yn ddiau, yn ofid blia gan y rhai hyny sydd eto yn fyw gawsant yr hyfrydwch o ddyfod i adnabyddiaeth bersonol ag ef. Bendithiwyd ef a chof y tuhwnt i'r cyffredm, a gwnaeth y defnydd priodol o'r cof hwnw. Fe lanwodd ei gof hyd eithaf ei allu a gwybodaeth Feiblaidd. Yr oedd yn gwybod mwy o'r Beibl na llawer o ddynion. Adroddodd benod bob boreu am ddau fis o amser o'r bron yn nglyn a'r ddyled- swydd deuluaidd. Un rhiowedd hynod ynddo oedd ei ffyddlondeb mewn angladdau. Nid oedd yr un angladd yn cymeryd lie o fewn ychydig filltiroedd i'w gartref nad oedd ef ynddi; ac yn ddieithriad iddo ef yr ymddiriedid y rhan hono o'r gwasanaeth, sef rhoddi gair allan i'w ganu wrth y ty y byddai y .marw ynddo. Yr oedd hyn, trwy ddylanwad arferiad, wedi dyfod yn etifeddiaeth iddo. Digon yw dweyd iddo farw a'i goffadwriaeth yn wynfydedig, a chafodd angladd tywysog. Fe adawodd ar ei ol weddw a phedwar o blant-dau fab, un gartref yn ymgeledd i'w fam weddw, a'r llall yn America; a dwy ferch, sef Mrs. W. W. Jenkins, Frederick-place, Llansamlet, a Mrs. D. Davies, Liverpool House, Maesteg.

YMDDANGOSODD clwyf y pytatws gyntaf yn Lloegr yn y flwyddyn 1764.

BEEILFFOBDD I DREF ABEBTEIFI. Mewn cyfarfod o gyfarwyddwyr rheilffordd Whitland ac Aberteifi, dydd Iau, yn Llun- dain, cytunwyd & Chwmni y Great Western ar amryw faterion yn nghylch cael y rheil- ffordd i Aberteifi. Felly, ar ol bod allan o'r byd a'r ffasiwn am gymaint o amser, mae y Cardies i gael rheilffordd o'r diwedd.

DAMWAIN ME WN GLOFA YN ABEBDAB. Boreu dydd Llun diweddaf, yn Mhwll y Werfa, cyfarfyddodd bachgenyn o'r enw James Williams, Albert-street, a, damwain, trwy i gareg syrthio ar ei gefn pan wrth ei orchwyl yn Ilanw blychaid o gwrlo." Ni chafodd lawer o niwed, fel y mae yn dda genym hysbysu.

"EVAN HABBIS Y penawd uchod oedd testyn darlith a dra- ddodwyd yn nghapel Calvaria (B.), Aberdar, nos Lun, Awst 14eg, gan y Parchedig E. Edmunds, Abertawe, o dan nawdd Cyfrinfa Gadlys y Cymry, U.D.S., dosbarth Aberdar, o Wir Iforiaid. Chwech cheiniog yr un oedd y tocynau. Yr elw yn myned er cynorthwyo y Brawd John Charles, yr hwn sydd wedi colli ei olygon yn llwyr trwy ddamwain yn y gwaith, a chanddo wraig a thri o blant yn ymddibynol arno am eu cynaliaeth. Yr oedd y cynulliad yn lied luosog, ac hyderwn i'r cyfaill anffortunus dderbyn swm go lew tuag at ei gynorthwyo yn ei adfyd.

YR HEN FRYTANIAID. Nos Sadwrn, y 29ain o'r mis diweddaf, cynaliodd Cyfrinfa Hu Gadarn, o'r urdd uchod, gyfarfod cystadleuol yn eu hystafell yn y Market Taverti, dan lywyddiaeth y brawd doniol, Mr. G. Thomas (Gutyn Hyd- ref). Yr oedd yno ganu, adrodd, a barddoni, a chlorianid y cystadleuwyr ar yr oil gan Brythonfryn, yr hwn sydd yn aelod o'r gyf- rinfa. Rhanwyd y wobr am y pedwar penill i'r gyfrinfa rhwng Mr. D. Bowen a Mr. W. Thomas (Morfab), y rhai a ddarllenwyd gan y beirniad. Gwnaeth y llywydd a'r beirniad eu rhan i foddlonrwydd, a thalwyd diolchgar- wch iddynt. Da genym ddeall fod y gyfrinfa hon yn myned ar gynydd parhaus. Yr ysgrifenydd yw Mr. D. Griffiths, ysgrifenydd dosbarth Aberdar o Urdd yr Hen Frytaniaid.

GLOFEYDD RHONDDA AO ABERDAR. Cynaliwyd cyfarfod o danwyr glofaol dyff- rynoedd Aberdar a'r Rhondda, dydd Sadwrn, yn y Butcher's Arms, Pontypridd, i ystyried y sefyllfa bresenol. Dygwyd y gweithrediad- au yn mlaen yn y dirgel, ond ymddengys fod y cyfarfod yn unfrydol y dylai fod cydweith- rediad a chyd-ddealltwriaeth rhwng yr holl danwyr. Yr oedd y peirianwyr yn un, ac felly y glowyr; dirnadent eu hangen fel dosbarth, a thrwy gydymdriniaeth gyffredinol ar eu camwri, caent feddyginiaeth. Mor gryf oedd eu cyd-drefniant, fel mewn materion politicaidd yr oeddynt yn alluog i beri clywed eu llais, a'u syniadau i gael eu teimlo. Yr hun-glwyf, a'r diffyg undeb yn y gorphenol a gyfrifai am lawer, os nad yr oil, o'r drygau bodoledig, ac yn uchel yn eu plith oedd eu bod wedi eu gadael allan o'r Sliding Scale. Er cyfnewid er gwell drefn amgylchiadau yn y dyfodol, barnwyd yn ddymunol i gyfarfod eto cyn hir, er trefnu mesurau. Yn y cyf- amser, bydddd i danwyr y Rhondda gyfarfod yn yr Ifor Hael, Llwynpia, ar y 26ain cyfisol, er trefnu mesurau i weithredu.

MOODY A SANKEY YN NEHEUDIB CYMRU. Hysbysir fod Moody a Sankey yn parhau i wneyd gwaith da yn Ysgotland, a'u bod yn bwriadu dyfod yn mis Medi i Gymru i lafurio dros eu Harglwydd. Treuliant y pythefnos cyntaf yn Medi ('os yr Arglwydd a'i myn') yn Abertawe—o'r laf hyd yr 8fed; a Chaerdydd, o'r 9fed hyd yr 16eg. Yna ant drosodd i sir Fynwy, gan dreulio y drydedd wythnos yn Nghasnewydd-ar-Wysg, o'r 17eg hyd y 24ain. Plymouth a Devonport a freintir ag ymwel- iad ganddynt yn ddilynol ac oddiyno &nt am bythefnos i brif-ddinas y Ffrancod, gan ddyqhwelyd i Fryste erbyn y 24ain o Dach- wedd. Hyd Ebrill Meg, 1883, cymerant brif drefydd canolbarth Lloegr ar eu hym- daith Efengylaidd, gan derfynu yn L'erpwl. Oddiyno, bwriada Mr. Moody hwylio drosodd i'r America, i fwynhau ychydig fisoedd o seibiant yn mynwes ei deulu, cyn iddo ef a'i gyfaill mwynber ddechreu ymgyrch deuddeng mis ei barhad yn erbyn annuwioldeb prif- ddinas y byd-Llundain. Eled bendith y Nefoedd a Nawdd Rhagluniaeth gyda hwy yn eu holl symudiadau.

YMWELIAD CETEWAYO A'R FBENINES. Am haner awr wedi wyth, boreu dydd Llun diweddaf, gadawodd Cetewayo, ei gefn- der a'r penaethiaid, Lundain yn nghwmni Mr. Shepstone a Mr. Dunn, er ymweled &'r Frenines yn Osborne. Cyrhaeddodd y tren, yr hwn hefyd a gynwysai Iarll Kimberley, i Portsmouth am chwarter wedi 11 o'r gloch, ac yn Neuadd y Dref yr oedd torf fawr wedi ymgynull i weled y cyn-frenin Zuluaidd. Pan oedd y tren yn pasio yn araf o'r dock- yard, cafodd yr edrychwyr gyfle ffafriol i gael golwg ar yr ymwelydd enwog. Ymddangosai efe yn foddhaus wrth y dyddordeb a deimlid ynddo. Yn y dockyard, derbyniwyd Cete- wayo gan y Cadfridog Tywysog Edward o Saxe-Weimar a'r Llyngesydd Ryder, ac ar fwrdd y bleserlong Fire Queen hwyliodd y cwmni am Osbore. Ar ol cyrhaedd Cowes, gyrwyd y cyn-frenin barbaraidd mewn cerbyd breninol i Osborne yn nghanol bloeddiadau y bobl, ac yr oedd criw y Victoria a'r Albert yn Burfio guard of honour. Cyflwynwyd Cete- wayo i'w Mawrhydi gan larll Kimberley, a chymetodd hir ymddyddan le trwy gyfieith- ydd. Dychwelodd y parti i Cowes am 3; a phan gyrhaeddwyd Portsmouth, cyfarchid Cetewayo a bloeddiadau y dyrfa. Nid oes dim o fanylion yr ymddyddan rhyngddo ef a'r Frenines wedi eu cyhoeddi.

MADAME PATTI YN ABERTAWE. Bu Madame Adelina Patti, y gantores enwog, yn nhref Abertawe, yr wythnos ddi- weddaf, gyda nifer mawr o estroniaid, y rhai oeddent yn aros yn Nghastell Craig-y-nos. Dywedir ei bod wedi trefnu er rhoddi cyngherdd yn Abertawe, er cynorthwyo try- sorfeydd yr Ysbytd £ ac y mae y 14eg o Fedi wedi ei benodi fel y diwrnod ar ba un yr ym- ddangosa y foneddiges hon o flaen cynulleidfa Gymreig. Credir y bydd rhai o gerddorion enwocaf Ewrop yn ymweled a'r castell ar y pryd, ac yn ddiamheu y cymerant ran yn y gyngherdd. Ymddangosodd darlun o Gastell Craig-y-nos yn y Graphic am yr wythnos ddi- weddaf.

URDD YR A LFFRE DIA ID. Nos Sadwrn diweddaf, ar ol derbyn y cyfrandaliadau, ymneillduodd aelodau cyf- rinfa Anwylyd," o'r urdd uchod, i ystafell eang yn y White Lion Hotel, Aberdar, er cynal cyfarfod adloniadol. Cymerwyd y gadair gan Mr. Nichols Morgan, Gadlys, a chafwyd araetb agoriadol ch waethus ganddo ar y priodolaeb i ddynion ieuainc ymuno a chymdeithasau dyngarol. Beirniad y gerdd- oriaeth a'r adroddiadau oedd Mr. John Evans, sef brawd o'r gyfrinfa. Enillwyd y gwobrau gan y personau canlynol: — Unrhyw gan foesol, i rai dros ugain oed goreu, Thomas Howells, Robert's Town. Eto, i rai o dan 20 oed goreuon, Mri. Dan. Edwards a James E. Jones. Cystadleuaeth adroddiadol goreu, James E. Jones, Gadlys. Hefyd, cafwyd adroddiadau a chaneuon gan amryw bersonau ereill, ond ni chaniata gofod i mi eu henwi. Cafwyd cyfarfod rhagorol i'r pen-o chwaeth bur, fel ag yr oedd yn wir foddhaus. Brawd o'r Gyfrinfa.

DAMWEINIAU ANGEUOL YN Y BHONDDA. Prydnawn dydd Gwener, yn y Commercial Inn, Heolfach, cynaliodd Mr. Thos. Wil- liams, is-grwner, drengholiad o berthynas i farwolaeth Llewelyn Llewelyn, yr hwn a laddwyd yn y lofa uchod dydd Iau. Y pryd- nawn hwnw, dyn o'r enw Mordecai, a weith- iai yn y talcen nesaf, a glywai fachgenyn a weithiai gyda'r trancedig yn rhoi ysgrech. Rhedodd i'r lie, a chafodd fod tunell o lo ac ysbwriel wedi syrthio a'r trancedig dano. Tynwyd ef allan yn fuan, pan gafwyd fod y bywyd wedi dianc. Dychwelwyd y rheith- farn o "Farwolaeth Ddamweiniol."—Yna, cynaliwyd trengholiad ar gorff David Rees, 9 mlwydd oed, yr hwn a laddwyd prydnawn dydd Mercher drwy i wagen redeg drosto ar Siding Bodringallt. Gwelodd dyn o'r enw James Thomas Wilkins y trancedig yn dyfod i'r rheilffordd, ac ar yr un pryd yr oedd engine yn gwthio wageni gweigion. UhWl- banodd yr engine, a gwaeddodd ef (Wilkins) ar y llanc, "Cymerwcb ofal o'r engine," ond y foment nesaf rhuthrodd y trancedig rhwng y wagen flaenaf a'r wageni llawnion a safent yno, ac aeth yr olwynion drosto, a lladdwyd ef yn y fan. Dychwelwyd y ddedfryd o Farwolaeth Ddamweiniol," ac awgrymodd y crwner y dylai y siding gael ei reilio i fewn. —Cynaliwyd trengholiad arall o barthed i farwolaeth David Evans, engine-driver, yr hwn a fuasai farw y prydnawn hwnw oddi- wrth effeithiau niweidiau a dderbyniodd am haner awr wedi deg y dydd hwnw, yn Nglofa y Gelli. Yr oedd y trancedig dan bont yn pigo glo pan syrthiodd darn o bren arno o'r bont, gan ei daro ar ei ben. Gohiriwyd y trengholiad hwn. Gadawodd y trancedig weddw ac amryw blant.

OYFARFOD PWYLLGOB Y "SLIDING SCALE." Cynaliwyd cyfarfod o bwyllgor unol y Sliding Scale yn y Royal Hotel, Caerdydd, dydd Mawrth, Awst 8fed. Yr oedd yn bre- senol ar ran y meistri, Mri. J ones a Row- botham, a Mr. Alex. Dalziel, ysgrifenydd. Cynrychiolid y gweithwyr gan Mri. William Abraham, Isaac Evans, Philip Jones, David Morgan (Mountain Ash), a David Morgan (Aberaman), ysgrifenydd. Yn absenoldeb anocheladwy Mr. W. T. Lewis, cymerwyd y gadair gan Mr. W. Abraham. Galwyd y cyfarfod i'r perwyl o ystyried cwestiwn mewn dadl rhwng gweithwyr a pherchenogion Glofa Dwrllas, Penclawdd. Dygwyd y cwestiwn yn mlaen mewn cyfarfod blaenorol, a phen- odwyd is-bwyllgor i edrych i mewn i'r pwnc. Gan nad oedd ond haner y pwyllgor yn bresenol, gohiriwyd y cwestiwn. Dygodd Mr. Evans yn mlaen eto gwesti wn y peirian- wyr a'r tanwyr, ond hysbyswyd nas gellid ymdrin âgef ar y tir nad oedd yr apeliad wedi ei wneyd ond gan beirianwyr a thanwyr y rhanbarth gogleddol. Addawodd Mr. Jones godi y mater yn y cyfarfod cyffredinol nesaf. Yr oedd yn gwestiwn i'r meistri i ystyried, sef pa un ai ddylai y gweithwyr tanddaearol a gyflogid yn y dull hwn fod yn gynwysedig yn nhrefniant y Scale er rheol- eiddo cyflogau. Yr oedd y dydd-weithwyr a gyflogid yn y Graig Merthyr Swansea Vale Colliery, a berchenogid gan Mri. Cory, Yeo, & Co., wedi rhoddi mis o rybudd i adael eu gorchwylion, oni chawsent godiad. Gofynai y pwyllgor ychydig gwestiynau i Mr. Evans, cynrychiolydd dosbarth Castellnedd, am ychydig fanylion, a pha un a oedd efe mewn sefyllfa i ymdrin a'r cwestiwn. Gan nad oedd Mr. Evans wedi ei hysbysu ar y pwynt mewn cwestiwn, gymeddai fyned iddo. Go- hiriwyd y mater, ond awgrymwyd am i Mr. Bedlington a Mr. Evans fyned i swyddfa Mri. Cory, Yeo, & Co. ar y 17 eg cyfisol, i chwilio i mewn i'r ddadl.

"Requiem" er Coffadwriaeth am Mr. Silas Evans (Cynon). At Biuyllyorau Eisteddfodau a Chymanfaoedd Canu. ANWYL GYFEILLION,- Y mae y requiem yr oeddem yn son am dani er's ychydig o fisoedd yn ol er coffadwriaeth am y siriol Silas yn y wasg. Yr ydym yn argrattu rhai miloedd o gopïau. Y mae y gerddoriaeth gan Alaw Ddu, ac y mae yn ddyledus hysbysu ei fod wedi ei chyfansoddi gyda'r meddwl i fod yn goffadwriaeth am gyfaill anwyl iddo, ac hefyd fod elw yr argraffiad cyntaf ohoni i fyned i'r weddw a'r plant. Y mae y farddoniaeth gan y Parch. J. E. Davies, M. A., Llanelli, ac y mae yn wir farddoniaeth. Gwnaeth Mr. G. Anthony, A.C., Cwmbwrla, ei throi i'r Sol- ffa, oherwydd fod sylw ein cyfaill Alaw Ddu yn cael ei dynu gan beth arall ar y pryd. Derbynied ein tri chyfaill anwyl uchod ddiolchgarwch gwresocaf perthynasau yr ym- adawedig am eu gwasanaeth yn hyn. Gyda llaw, y mae yn dyfod i'm cof na. ddarfu i mi hysbysu yn nghylch y bryddesfc alarnadol. Oymeraf y cyfleusdra presenol i hysbysu mai y Parchn. D. Onllwyn Brace a D. Harries (Caeronwy) oeddynt y buddug- wyr. Y mae y ddwy bryddest yo rhai rhag- orol. Hyderwyf y bydd y requiem allan o'r wasg yn fuan. Ei phris yn yr hen nodiant fydd 6c. yn y Sol-ffa, 3c. Anfonwch yn llu am dani yn ol y cyfeiriad isod. Y mae yn gyfansoddiad clasurol, ac nid yw yn anhawdd. Gobeithiwyf y gwelir y requiem hon yn brif destyn cerddorol yn ein Heisteddfodau y Nadolig nesaf, ac o hyn i hyny. Y mae y requiem yn gyflwynedig (dedicated), trwy ganiatad, i Syr John Jones Jenkins, A.S., ac y mae arweinydd clodfawr Cymdeithas Gorawl Abertawe, mewn cyd-ddealltwriaeth a'r pwyllgor, wedi addaw ei chanu y cyfleus- dra cyntaf. Cefnogwch ni, gyfeillion anwylj, er mwyn coffadwriaeth yr ymadawedig, ac er mwyn y weddw a'r plant. Pob archebion, gyda blaendal, yn nghyd a stamps i dalu y cludiad, i'w hanfon at W. SAMLET WILLIAMS, C.M. Minister. Gower Road, Swansea.

YN Wilton Springs, Texas, ddydd Mawrth diweddaf, cwerylai dau frawd-meibion i un William Jones—yn nghylch pisan, a'r canlyniad fu i un lofruddio y Hall â chyllell boced. EISTEDDFOD Y FENNI. Y mae Mr. Brinley Richards wedi ysgrifenu at bwyllgor yr Eistedd- fod uchod i'w llon-gyfarch ar eu llwyddiant. Cafodd ef a'i gydfeirniad foddhad mawr yn y trefniadau ac yr oedd ymddygiad y cantorion yn ei wneyd ef yn falch o'i gydwladwyr. Erys Eisteddfod y Fenni yn hir yn ei gof fel un o bethau da y ddaear yma. EISTEDDFOD GENEDLAETIIOL 1883. Pa le mae yr Eisteddfod hon i gael ei chynal ? Nid yn y Gogledd, yn ddiau, canys tro y Deheuwyr ydyw hi yn awr. Y mae rhai o drigolion Caerdydd yn awyddus am gael yr Eisteddfod yno, am iddynt gael cymaint o flas ar yr un flaenorol. Nis gallwn ddychymygu am unlle yn well nag Aber- dar. Cynaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yma yn 1861, yr hon a drodd allan yn lwyddiant gogoneddus trwy ymdrechion yr enwog Alaw Goch. Y mae Aberdar wedi cynyddu yn mhob ystyr oddiar hyny. 'tf mae Aberdar, dyweder a fyner, yn rhagori ar unrhyw dref arall yn y Deheudir at amgylchiad o'r fath, oherwydd ei sefyllfa ganolog. Deued y brodyr yn nghyd, a phenderfynent rywbeth, fel y byddo iddi gael ei chyhoeddi yn Ngorsedd Dinbych.

Ymfudiaeth. YSWYDDFA YMFUDOL GYMREIG. Goruchw.yliwr Cyffredinol a Chynrychiol- ydd Trvvyddedi^ y gwahanol gwmn'iau agerawl a fordwyant o Lynlleifiad i wahanol wledydd y byd. Manylion a chyfarwyddyd i'w cael drwy anfon llythyr fel y canlyn N. M. JONES (Cymro Gwyllt), Passenger Broker, 28, Union-street, Liverpool. Amser hwyliad y gwahanol agerlongau, a phris- oedd y cludiad yn y trydydd dosbarth :-— Llinell Inrnan-yn wythnosol, pris, 6p. 6s. White Star „ x 6p. 6s. Y National Line 6p. Os. Llinell y Cunard i Boston, dydd Mercher; a'r Sadwrn i Efrog Newydd pris y cludiad, 6p. 6s. Llinell Allan, yn morio i wahanol borthladdoedd, megys Halifax, Boston, Baltimore, yn nghyd a. Portland pris y cludiad, 6p. 6s. lie canol, 8p. 8s. Llinell y Ouion yn morio bob dydd Sadwrn am Efrog Newydd pris, 6p. 6s. lie canol, 8p. 8p. Llinell y Dominion i wahanol borthladdoedd, fel yr Allan Line, gydag ychwanegu New Orleans, gan droi i mewn i Galveston o Texas; pris, 6p. 6s. Llinell agerawl Lamvort & Holt yn wythnosol i Buenos Ayres, a phorthladdoedd ereill. Y pris i Buenos Ayres—lOp. i berson unigol; ac uwchlaw hyny, fel y canlyn Cwmni uwchlaw 6 a than 10 9p. 10s. Cwmni uwchlaw 10 a than 15 9p. Os. Cwmni uwchlaw 15 a than 20 8p. 10s. Cwmni dros 20 a than 40 8p. Os, Cludiad plant yn amrywio yn bl yr oedran. Dyma y porthladd lie y glania teithwyr fyddant yn myned i Patagonia ond cofied y darllenydd fod y llywodraeth Argentaidd yn anfon pobl i wahan- ol barthau o'r wlad yn rhad o Buenos Ayres, yr un fath ag y danfonir hwynt i'r Wladfa Gymreig. Barned pob ymfudwr drosto ei hun am y wlad oreu i fyned iddi, ac na fydded i neb fod mor ddwl a chymeryd ei arwain yn fyrbwyll gerfydd ei drwyn, heb yn gyntaf bwyso y mater cyn chwalu cartref. Mae yn elw a chynaliaeth i mi gyfar- wyddo ymfudwyr; ond ni charwn fod yn euog o gamarwain a thwyllo neb er mwyn ychydig geiniogau. Gallaf ddweyd hyn, fod genyf y ty Cymreig helaethaf yn L'erpwl, a digon o le cysur- us i letya ymfudwyr yn ddidrafferth. Byddai yn ddoeth i ymfudwyr ffurfio minteioedd bychain, er myned gyda'u gilydd, lie bynag y byddont wedi meddwl am ymfndo, yr hyn fyddai yn gysur ychwanegol iddynt ar y daith drosforawl. Cofied ymofynwyr y cyfeiriad :— CYMRO GWYLLT, American Eagle, 28, Union-street, Liverpool. O.Y.—Mae o bwys arbenig i deithwyr i anfon i'r porthladd am gyfarwyddiadau, yn hytrach nag ymddiried i oruchwylwyr yn y wlad, llawer o ba rai na wyddant y gwahaniaeth rhwng ymfudlong a ffedel-faen y crydd, neu fwrdd tori y toiliwr. C. G.

Fel y cynghorid hwy yn bresenol, nid oedd y Llywodraeth yn bwriadu gofyn i'r Ty ystyr- ied unrhyw fusnes arall, beth bynag. Y mae yn debyg y byddai i'r gohiriad i fod hyd j 24ain neu y 26ain o Hydref, ond yn sicr, nid yn gynarach na'r 24ain. Eisteddodd Ty Y CYFFREDIN dydd Sadwrn, 1 a bu anesmwythder y police yn yr Iwerfdon dan sylw, pan ddywedodd y Cyfreithiwr Cyffredinol dros yr Iwerddon fod adroddiadau wedi dyfod o'r gwahanol orsafau fod pobpeth vn dawel. Bu achwyniadau y llythyr-glud- £ r, a man bethau ereill, dan sylw, ac yna cvnyaioddj Cadben Vivian ail-ddarllemad yr vserif er cau y tafarndai ar y Saboth yn Cornwall, a dywedai fod mwyafrif o r trigol- ion wedi arwyddo deiseb yn ffafr yr ysgrif. Mr. Warton a wrthwynebai yr ysgrif. Syr W. Harcourt a gefnogai yr ysgrif ar y tir fod y mwyafrif drosti. Ar ol i ereill siarad, cariwyd yr ysgrif trwy 41 yn erbyn 8. Yn NHY YR ARGLWYDDI, dydd Llun, pas-j iodd amryw ysgrifau trwy y pwyllgor, gan mwyaf yn lleol. YN NHY Y CYFFREDIN, dydd Llun, wedll lawer o fan destynau fod dan sylw, siaradodd Mr. Gladstone ar y tollau Ysbaenaidd, megys y tollau ar winoedd, &c Yna, gofynodd Mr. O'Donnell os gwnai Llywodraeth ei Mawr hydi wneyd mfnegiad gyda golwg ar y gwa- haniaeth mawr rhwng y swm yn weithredol a dderbymwyd or benthyg Aifftaidd gan y Llywodraeth Aifft- aidd. Wedi cryn siarad, dywedodd Syr C. fnrl v Control yn yr Aifft wedi ei sef- vdlu vn 1876. Nid oedd yn ftaith lott y Settled a arosaaia gan y Control ynchwe miliwn yn fwy V Pashas, ond ar amgan-gyfrif 1880, yr oeaa yn 8,576,OOOp., canys yr oedd gostyngiad o 5ros ddwy filiwn wedi bod ar gyllideb y Khedive yn 1875. Yna, gyda golwg ar y Wwn H?drefol, dywedodd Mr. Gladstone mai bwriad y Llywodraeth ydoedd cynyg gohirM hydyy 2U o Hydref a^ydda i'r un cvnyg gael ei wneyd yn JNhJ yr Arglwyddi dydd Iau. Pan gyfarfyddai y T^vn Hydref, yr oedd efe yn cynyg.gofyn iddoanerch ei hun i'r cwestiwn o redeiddiad awaith y Ty, a bod hyny 1 gymeryd y flaen- oriaeth bob dydd. Bu siarad gan ereill, ac yna gwnaeth Ardalydd Partington Ed ar gyllideb India. Am 1880-81, yr oedd rL Jvn 287.000p. yn llai na'r amcangyf- s rifiad, a'r cyllid wedi chwyddo yn ag<MI 2 000 OOOp. O i chymharu a 18<J-S0, yr dd 'v flwyddyn hono yn dangos cynydd o 848 OOOp. Cafwyd amryw fannylion ereill, y rhai nad oes genym ofod iddynt.