Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
YR ESTRON.
YR ESTRON. PENOD IX. Er mor sier ydoedd Cadben Caradog Thomas yn ei feddwl ei hun mai ei dad oedd yr enwog Don Carlos Fuentes, gwelai mai annoethineb fyddai gwneyd hyny yn hysbys hyd nes y caffai ychwaneg o brof- ion. Tra yr oedd Caradog yn meddwl am hyn, a'i sylw yn ansefydlog, galwodd yr uwch- gadben synedig arno eto i adrodd ei ystori, yr hyn a wnaeth ar unwaith yn syml a dirodres. Adroddodd fel y cafwyd ef ar fynwes oer ei fam yn ydlan Evan Jones— fel y deallid, oddiwrth ei gwisg, a'r geiriau a barablid gan y plentyn, mai brodores o Ysbaen ydoedd hi-fel y mabwysiadwyd ef yn garedig gan Marged J ones-ei fywyd yn yr ysgol-marwolaeth Marged — a'r wraig newydd. Ychydig iawn a ddywed- odd am greulondeb Mrs. Jones, ond yr oedd yr hyn a fynegodd yn ddigon i brofi ei chalon-galedwch. Rhoddodd air da i Evan am ei dadol ofal; ond yr oedd yn ddigon amlwg beth a'i gyrodd oddicartref. Ad- Toddodd ei brofedigaethau blinderus yn llundaio, a'i ymuniad a'r fyddin a chyf- eiriodd mewn geiriau llawn o deimlad at garedigrwydd ei gydfilwyr ar adeg ei ddyrchafiad annysgwyliadwy. Pan orphenodd Caradog ei ystori, cyf- archwyd ef a banllefau o gymeradwyaeth o bob cyfeiriad. Edrychodd at Don Carlos i weled effaith ei hanes, a chanfyddodd yn eglur fod ei wyneb coch yn awr yn wyn, tebyg i ddyn wedi ei orchfygu gan ei deimladau. Cododd Don Carlos ar ei draed, a gofyn- odd mewn llais crynedig i Caradog, "A ddarfu i chwi erioed ddarganfod pwy oedd eich rhieni ?" Naddo, syr; ond y mae genyf fodrwy a llythyrenau ami, yr hyn, yr wyf yn gobeithio, a'm cynorthwyaf i gyrhaedd y cyfryw amcan." "Ai y llythyrenau "C.F. et M.Y." ydynt y rhai hyny ?" gofynai y Don, tra yr oedd dystawrwydd y bedd yn teyrnasu trwy yr holl ystafell. tynodd Caradog y fodrwy allan o'i logell, a rhoddodd hi i'w holwr. Gydag un byr-edrychiad ami, a chyda'r geiriau Mab fy Maria! fy mab! fy mab!" syrthiodd yr hen wr ar fynwes ei fab, gan lewygu. Yn fuan, adferodd Don Carlos o'i lewyg, a derbyniodd lon-gyfarchiadau pawb ar yr amgylchiad hapus. Fy mab," meddai, gan droi at Caradog, (l efallai y byddai yn well i mi ddilyn eich esiampl, ac adrodd fy ystori inau i'r rhai hyny sydd wedi clywed eisoes eich helynt chwi. Deng mlynedd ar ugain yn ol, mi ddaethum i fyny o'm cartref yn Calabria i Madrid, ar fusnes perthynol i'm hystad. Arosais yn nbý cyfaill i fy nhad—marsiand- wr cyfoethog o'r enw Valdez. Yr oedd gan hwnw un plentyn—merch brydferth, pedair-ar-bymtheg mlwydd oed, a'i henw oedd Maria. Hi oedd y ddynes bertaf a welais yn fy mywyd. Ffurfiasom serch tuag at ein gilydd oddiar y cyfarfyddiad cyntaf. Pan ofynais i'w thad am ei llaw, bu ychydig o wrthwynebiad ar y cyntaf, ond yn fuan, cydsyniodd. Mewn amser .byr, yr oedd fy Maria anwyl yn briod i mi. Am amryw fisoedd, bu ein dedwyddweh a'n bywyd fel breuddwyd-fel ffurfafen yr haf, heb gwmwl ami. Ond yehydig iawn oeddynt mewn nifer, canys daeth y gauaf! Y mae pawb wedi clywed am ysbryd dialgar yr Ysbaeniaid; a syrthiodd i'n rhan i fod yn ferthyron i hyny. Cyn y priod- wyd Maria a mi, ceisiwyd am ei llaw gan amryw benaethiaid y wlad, ond ni lwydd- odd yr un ohonynt. Yr oedd tad y ddynes wedi ei bwriadu i fod yn wraig i un o brif ddynion y ddinas, yr hwn oedd yn fab i brif swyddog yn y sefydliad uffernol hwnw -y Chwil lys Pabaidd. Daethum inau i'r maes, a chafodd y tad a'r dyn ieuanc eu siomi, a Maria ei gwaredu o fywyd adfydus. Yn ei ddigter a'i siomedigaeth, addunedodd C, y gwr ieuanc y byddai iddo ddial arnaf, ac fe lwyddodd yn ei amean yn drwyadl. Un noson, rhuthrodd mintai o ddynion i ystafell wely tad Maria, a llusgasant ef oddiyno i garchar y Chwil-lys, a chymerwyd ei eiddo oddiarno fel pe byddai yn ddrwgweithred- wr cyffredin. Ymguddiais i a'm gwraig (ar fronau yr hon oedd ein mab cyntaf- anedig) mewn man dirgel allan o grafangau ° oy 'I y dyn fileinaxdd hwn, hyd nes y caem gyfleusdra i ymfudo i Loegr. Symudasom i'r mor-draeth; a phan o fewn can' liath i'r llong oedd i'n cludo i ddiogelwch, cylch- ynwyd ni gan lu 0 ddynion arfog. Er i mi ymladd fel llew, cawsom ein gorcbfygu. Tra y cludid fy ngwraig a'r plentyn ymaith mewn un cyfeiriad, cefais inau fy nghludo i mewn i gerbyd, a'm llygaid wedi eu rhwymo a llisin, With fy ochr, eisteddai dyn a Uawddryll yn ei law, yr hyn a ddeallais trwy ddyfod i gyffyrddiad â'r offeryn yn ddamweiniol. Gyrwyd y cerbyd vmaith yn ofnadwy o gyflym am oddeutu chwech awr, ac yna stopiodd yn sydyn. Yn fuan, clywn dwrdd arfau yn agoshau at y cerbyd, yna agorwyd y drws, a llusg- wyd fi allan gan ddau filwr cyhyrog. Yn mhen ychydig, clywais ddrws cadarn yn cael ei ddadgloi gyda thwrw a brofai ar unwaith fod clo ac allwedd trymion wedi dyfod i gyffyrddiad a'u gilydd. Wedi fy ngwthio yn drwsgl i fewn trwy y drws hwn, deallais fy mod yn un o fynedfeydd culion ac hyll y carchar. Gyrwyd fi trwy y fynedfa dywell hon am gryn bellder, ac yna troais ar y deheu, yn cael fy arwain or hyd gan bedwar milwr arfog, ac esgynais risiau ceryg, y rhai oeddynt yn hynod o uchel a throiog. Wedi cyrhaedd pen y grisiau hyn, arweiniwyd fi drwy ystafell eang. Or ystafell hon, dygwyd fi drwy fynedfa isel a chul eto i ystafell fechan, yn mha un y clywais ocheneidiau annaearol dyn fuasai newydd gael ei boenydio. Yn nesaf, cymerwyd fi o'r ystafell hon i lawr dros risiau troiog i'r dyfnder o haner can' llath. Wedi cael fy nhraed blinedig ar y gwaelod, gorfu i mi wthio fy hun trwy ddor bychan, digon mawr i un yn unig fyned trwyddo, yn cael fy mlaenu gan un o'r milwyr. Yr oeddwn yn awr, yn ol fel y gallwn gasglu, yn un o'r celloedd tan- ddaearol afiach a dioleu hyny lie y poenydid troseddwyr i farwolaeth. Gorchymynwyd arnaf i sefyll yn y gyfryw gell, a chredais ar unwaith nad oeddwn i fyned yn mhell- ach, ac fy mod i gael fy mhoenydio i farw- olaeth yn y fan a'r pryd ond wedi i'r olaf filwr ddyfod trwy y drws bychan, gyrwyd fi drwy fynedfeydd dyryslyd ac oerllyd hyd nes cyrhaedd drws haiarn. Wedi dadgloi hwn, eymerwyd fi i gell oedd yehydig yn fwy na'r un blaenorol. Wedi cloi y drws tufewn, cymerwyd y lliain oddiar fy llygaid. Yr oedd y lie erchyll hwn yn hollol dywyll, ac nid oedd cael rhyddhad i'm golygon yn fawr o hwylusdod i mi ddarganfod unrhyw beth. Yn ddisymwth, teimlwn ddwylaw cryfion yn rhwymo rhaff am fy nghanol; ac wedi gorphen hyn o orchwyl, clywais lais dwfn a chwerw yn dweyd Tynwch,' a chyda'r gair, codwyd fi fyny ychydig droedfeddi oddiar y llawr. Barnwch chwi pa mor gynhyrfus oeddwn yr amser hwn. Pan yn hongian fel hyny, clywn gareg anferthol o fawr yn cael ei symud yn gelf- ydd o danaf. Erbyn hyn, cynefinodd fy llygaid a'r tywyllwch; ac wrth edrych tua'r llawr, 0 Pr fath fraw a'm meddianodd pan welais fy mod yn awr yn hongian uwchben pwll dwfn ac erch. Ymdrechais am fy mywyd, ond atebwyd fy ymbiliadau gan chwerthiniadau fy llofruddwyr. I lawr ag ef,' taranai yr un llais ag o'r blaen, a rhyddhawyd y rhaff. Rhoddais ysgrech dychrynllyd ac yn fy anobaith, crafangais yn ymyl y gareg symudedig wrth syrthio i'r pwll. Ar hyn, neidiodd un o'r filein- iaid yn mlaen, a chan regu, sathrodd ei droed ar fy mysedd. Gyda nerth dyn ar fin ei fedd, crafangais yn ei goes. Syrth- iais i lawr, gan ei dynu ef i lawr gyda mi. Cydiodd y rhaff oedd yn fy nal yn ochr y pwll, a buom yn hongian yn y canol am ychydig fynydau mewn dirboen. Yn y diwedd, torwyd y rhaff gan un o'r dynion oeddynt i fyny, a syrthiais yn bendram- wnwgl ar gorff gwaedlyd ac anymwybodol un o'm gelynion. Clywais y gareg fawr yn cael ei symud yn ol i'w lie priodol ar enau y pwll, a gadawyd fi yn y pwlldrew- llyd a thywyll i farw (I'w barhau).
"Carchariad am Ddyledion,"
"Carchariad am Ddyledion," SEF LLYTHYR BARNWR B. T. WILLIAMS, Q.C., A YMDDANGOSODD YN Y LONDON TLMES," GOR. llEG, 1882. CYFIEITHIEDIG GAN IEGAN DYFED, MERTHYR. (Parhad o'r rhifyn dkveddajj Mae carchariad am ddyled, o dan y rhith-esgus o gyndynrwydd i'r Ilys, eto yn bodoli i'r dosbarthiadau gweithgar, ac yn sylweddol, dim ond iddynt hwy. Os a dyn i ddyled i'r swm o 50p. ac i fyny, gall hawlio buddiant ein eyfraith feth-daliadol, a dechreu bywyd o'r newydd; ond y mae dyledion y dyn gweitbgar, yn gyffredin, o dan y swm hwn, ac felly, nid yw un amser yn gallu dianc. Gwnawd amryw ym- drechion i wneyd i ffwrdd a'r annghyd- I raddoldeb hwn yn ein cyfraith, ond cawsant eu gwrthwynebu gan gymdeithasau trwy yr holl wlad, y rhai a gymerent weith rediad grymus er diogelu braint dybiedig a berth- ynai i'r dosbarthiadau trafnidiol. Mae llawer o farnwyr y llysoedd sirol wedi rhoddi eu llaw yn erbyn tynu ymaith y. gallu o draddodi ar wysiau dyfarnol sydd yn awr yn eu meddiant. Mae yn wir fod achosion pryd y mae yn allu buddiol i'w arfer, a bod y dyledwr gwrthnysig weith- iau, gan ei of a, yn cael ei orfodi i dynu allan ei arian cuddiedig, ac i dalu ei ddy- led; ond y mae y cyfryw achosion yn an- aml. Ac onid yw y coel a roddir ar gyfrif yr awdurdod i garcharu yn goel o'r fath fwyaf drygionus," fel y nodwyd gan Ar- glwydd Bramwell o flaen pwyllgor Ilys sir- ol yn Nhy y Cyffredin yn 1878 ? Achwyna rhai o farnwyr dysgedig y llysoedd sirol fod llawer o'u dyfarniadau nas gallesid eu gor- I fodi pe eymerasid ymaith y gallu hwn o j ddanfon i garchar; ond yn ngwyneb yr awgrymiad hwn, dywedai Arglwydd Bram- well, "Nid wyf o gwbl yn sicr y buasai hyny yn beth niweidiol." Y canlyniad fyddai, cawsai barnwyr y llysoedd sirol eu rhyddhau oddiwrth gyflawni dyledswyddau llwythfawr a phoenus na wnant ond ychyd- ig ddaioni, a galluogid hwy i gysegru eu hunain yn fwy llwyr at yr achosion pwysig sydd yu dyfod yn fwy ami i'w llys.)edd yn barhaus. Ond yr unig reswm derbyniol dros gadw i fyny yr annghyfartaledd hwn fyddai yr un hwnw a sylfaenid ar fuddiant a mantais y dosbarth sydd yn gorphwys odditanoi Dywedir fod gan y dosbarthiad- au gweithiol y'buddiant o goel yn cael ei roddi iddynt, am fod gan eu coelwyr y gallu hwn o gymeryd erlyniadau i'w danfon i garchar. Mae cyfrifiadau llafurfawr wedi eu gwneyd er dangos pa faint o filoedd o bunau y mae cyfundrefn bresenol y llys sirol yn alluogi y dosbarthiadau gweithiol i'w benthyca yn amser eu hafiechyd, eu sefyll allan, neu drallodau ereill. Ond y mae yn goel am yr hwn y telir Hog anferth- ol mewn amser ac arian, ac yn goel sydd yn y diwedd yn dwyn trallod anobeithiol a chaethwasiaeth ar bawb sydd yn ei dder- byn. Ymdarawai y dosbarthiadau gweith- iol yn llawer iawn gwell hebddo. Ym- ddengys, gan hyny, y dylasai y gallu o draddodi i garchar am ddyledion gael ei ddidymu yn llwyr. Fel y mae pethau yn bresenol, y person- au sydd yn myned i'r carchar o dan y traddodiadau hyn ydynt y rhai hyny na fwriadodd y gyfraith erioed eu danfon yno. Y dyledwyr hyny ydynt nas gallant dalu, ac y mae eu bod yn dyoddef carchariad yn brawf da o hyny. Mae achosion eithriadol, yn mha rai y ceir dypion o gymeriad gwrth- nysig yn ceisio herio y gyfraith; ond nid yw yr achosion eithriadol hyn yn cyfiawn- hau y camwri a wneir yn ddiarwybod mewn llawer o achosion ereill. Mae hefyd i'w gofio mai y dynion a ddanfonir i'r carchar ydynt fara-enillwyr y teuluoedd, a bod eu carchariad yn achosi, nid yn unig eu dyfod- iad hwy eu hunain yn feichiau ar y cyhoedd, ond hefyd yn tafiu eu gwragedd a'u plant ar y trethoedd a thosturi y cyhoedd,— gwerthir eu dillad a'u heiddo am angen- rheidiau uniongyrchol, a gorfodir hwy i redeg i ddyledion newyddion; a phan ddaw yr enillwyr allan o'r carchar, cyn y gallant drachefn wneyd unrhyw ymdrechion er ad- feru anffodion y mynedol, blinir hwy ag archiadau a thraddodiadau newyddion. Mae yr annghydraddoldeb hwn yn ein cyf- raith yn bodoli yn benaf er budd rhyw drafnidwyr bychain a sypynwyr (packmen), y rhai a werthant eu nwyddau i'r tlodion am brisoedd uchel, ac a ychwanegant yn fuan at y prisoedd hyny gostau cyfreithiol trymion, y rhai a'u dyrysant mewn dinystr buan ac anobeithiol. Barnwyf mai y fedd- yginiaeth gywiraf a sicraf fyddai diddymu yn wrol y ffugwaith o draddodi am feth- daliad, ar y tir ei fod yn ddirmygiad i'r llys. Ond yn absenoldeb mesar union. gyrchol a chyflawn i'r dyben hwn, mae amryw ffyrdd trwy y rhai y gall gweith- rediad annghyfiawn y gyfraith bresenol gael ei ysgafnhau. Dylasai cofrestrwyr llysoedd sirol gael eu gorchymyn i fod yn ofalus yn nghylch rhoddi allan wysiau dyfarnol, a dylasent beidio eu caniatau pan y mae y dyledwyr yn enill cyfiog fechan, neu yn meddu gwaith anwadal, neu a chanddynt archiadau ereill i'w talu, neu yn wael en hiechyd, neu ag afiechyd yn eu teuluoedd, nea eu bod yn hen ddynion, neu yn wragedd gweddwon tlawd. Dylasai y barnwyr gael eu rhyddid llydan presanol wedi ei gyfyngu gan reolau wedi eu ffurfio gan awdurdod cyfreithiol. Dylasent gael eu gorchymyn yn benodol i wneyd archiad- au ar gyflogau anwadal yn unig, wedi can- iatau digon ar gyfer bwyd, dillad, rhent, ac I addysg yn mhob teulu, ac hefyd ddigon er talu archiadau blaenorol. Pan fyddo cyf. logau yn cael eu trethu, ni ddylai fod tradd- odiadau am feth-daliad o'r cyfanswm o'r rhandaliadau dygronawl, ond am yr un rhandaliad yn unig y caffo y barnwyr allan fyddo y dyledwr yn alluog i'w dalu. Os bydd dyn yn orwasgedig gan archiadau, neu os bydd trwy dlodi, neu dreulion teu- luol, neu iselder cyflog, yn methu talu ei ddyledion, dylasai, ar ei waith yn boddhau y cofrestrydd o'r ffeithiau hyn, gael tyst- ysgrif o'i analluogrwydd i dalu, yr hon fuasai yn ei gadw yn ddiogel yn ngwyneb pob erlyniadau ar wysiau dyfarnol. Nid wyf yn gwneyd unrhyw achwyniad ar ym- ddygiad barnwyr llysoedd sirol. Maent mewn amryw ffyrdd wedi ymdrechu lleihau y drwg hwn, ac y maent, trwy gyflawniad ffyddlon o'u dyledswyddau, wedi enill ym- ddiriad y cyhoedd. Ond dylasent fod yn gwbl sicr fod yr arian mewn gwirionedd yn dyfod i law er effeithio taliad y ddyled, cyn bod y traddodiad yn dyfod i weithredind. Yn yr ymarferiad o'u gallu pwysig dros gartrefi y tlodion, a'r buddianau tyner sydd ynddynt, y maent bob amser yn rhwym o weithredu gyda thrugaredd.
[No title]
Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer. adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w cleif- on (patients), pan yn fynych j methant gyda'u cyfferi meddyginiaethol eu hunam. Gwelir man ylion ar dudalen arall o'r papyr hwn. L. 163 |
Bywyd ac Anturiaethau Cadben…
Bywyd ac Anturiaethau Cadben Cook, YN NGHYD A DESGRIFIAD O'R LLE- OEDD YR YMWELODD A HWYNT. GAN JAMES CLEMENT (ALARCH OGWY). PENOD VIII— (Parhad). Ar y 26ain o Dachwedd, hwyliodd ein eadben o Zealand Newydd mewn ymchwil am gyfandir. Yr oedd yn 12fed o Ragfyr cyn iddynt ganfod ia, pryd y daeth ynys ohono i'r golwg ychydig yn mhellach i'r deheu na'r ia cyntaf a ganfyddasant y flwyddyn flaenorol wrth fordwyo o'r Cape of Good Hope. Cynyddodd yr ynysoedd ia, fel yr oedd mordwyo yn myned yn fwy anhawdd y naill ddydd ar ol y llall, a'r peryglon yn cynyddu yn barhaus. Pan yr oedd y Resolution yn lledred 67° 5' de- heuol, cafodd ei chau mewn rhwng ynys- oedd o ia, ac yr oedd darnau mawrion ohono yn rhydd, fel mai gyda'r anhawsder mwyaf y gellid eadw y llong yn glir oddi- wrthynt. Ar y 22ain, yr oeddynt yn y lledred uchaf ag yr oeddynt wedi gyrhaedd eto, a daeth yr amgylchiadau mor anffafriol yn awr, fel y meddyliodd ein cadben am ddychwelyd mwy i'r gogledd. Yma, nid oedd gobaith i ddarganfod tir na phosibl- rwydd i brysuro yn mhellach i'r deheu. Fel yr oeddynt yn hwylio ar y 24ain mewn eyfeiriad gogledd-ddwyreiniol, cynyddodd yr ynysoedd ia gymaint fel yr oeddynt erbyn yr hwyr yn ngolwg dros gant ohonynt. Yn y sefyllfa yma y treuliaSant eu Nadolig-yr un fath sefyllfa a'r Nadolig cyn hyny. Tra yr oedd y Resolution yn y lledredau hyn, ymosodwyd ar amryw o'r dwylaw gan dwymyn yn cael ei hachosi gan oerfel; ond llwyddwyd yn fuan i'w hadferyd, ac erbyn y 5ed o Ionawr, 1774, nid oedd ond dau ar restr y cleifion. Wedi i'n cadben, yn unol a'i benderfyniad blaenorol, archwilio rhan helaeth o'r mor heb ddarganfod tir, cyfeir- iodd ei wyneb eto i gyfeiriad deheuol; ond darfu iddo eto gyfarfod a'r un rhwystrau ag o'r blaen, fel y bu gorfod iddo droi yn oli'r gogledd eilwaith. Penderfynodd Cook yn awr dreulio y gauaf o fewn y tropic os na fuasai yn eyfarfod a rhyw gyfeiriad arall i dynu mwy o'i sylw cyn hyny. Yr oedd yn teimlo yn sicr yn ei feddwl nad oedd yr un eyfandir i'w gael yn y mor hwn, os nad oedd yn gorwedd yn mhell i'r deheu, ac nis gallasai ef fyned yn mhellach i'r cyfeiriad hwnw oherwydd yr ia. Os oedd cyfandir yn bodoli yn rhan ddeheuol y Mor Tawel- og, yr oedd ein cadben yn berffaith ymwy- bodol nas gallasai ei archwilio heb gael yr haf o'i flaen; ac ar y dybiaeth, ar y llaw arall, nad oedd tir o bwys yn gorwedd yno, gallasai yn ddiddadl gyrhaedd Penrhyn Gobaith Da erbyn Ebrill. Trwy wneuthur hyny, buasai yn gosod terfyn ar ddarganfod cyfandir, yr hwn beth oedd prif amcan ei fordaith. Ond nis gallasai hyn foddloni meddwl eang ein cadben. Nid oedd efe yn myned i foddloni ar dybiaeth os y buasai modd, rhywsut, i gael allan y ffaith. Yr oedd ganddo long dda, mewn sefyllfa ar- dderchog-wedi cael ei danfon allan yn arbenig i wneuthur darganfyddiadau; dwy- law calonog, ac mewn sefyllfa dda o iechyd, a digon o adgyfnerthion at ei wasanaeth. 0 dan y fath amgylchiadau, byddai gadael t5 rhan ddeheuol y Mor Tawelog yn ymddyg- iad annoeth, ac yn bradychu barn mewn tybiaeth ei fod wedi ei archwilio mor llwyr fel nad oedd dim rhagor i'w wneuthur. Er ei fod wedi profi nad oedd yno yr un cyfan- dir ond a allasai fod yn gorwedd yn mhell yn y deheu, eto yr oedd yno le i ynysoedd mawrion, a theimlai Cook nad doeth fuasai ymadael heb wneuthur ymchwiliad manwl. Hefyd, drwy aros yehydig yn mhellach, gallasai esgor ar lawer o ddiwygiadau mewn mordwyaeth a daearyddiaeth, yn ogystul ag mewn cangenau ereill o wyddoniaeth. Mewn canlyniad i'r golygiadau hyn, bwriad cyntaf ein cadben oedd gwneuthur ymchwiliad am y tir ag oedd wedi cael ei ddarganfod gan Juan Fernandez yn y ganrif cyn hyn. Ond os buasai yn methu d'od o hyd i'r tir hwn, penderfynai gymeryd ei gwrs mewn ymchwil am Easter Island neu Davis's Land, sefyllfa yr hon oedd mor ansier fel yr oedd yr ymgeisiadau diweddaraf i'w dar- ganfod wedi troi yn aflwyddianus. Yn nesaf, penderfynai fyned tufewn i'r tropic, as yna prysuro tua'r gorllewin, gan alw yn, a sierhau sefyllfaoedd, hyny o ynysoedd a gyfarfyddai hyd nes cyrhaedd Tahiti, lie yr oedd yn angenrheidiol iddo aros i edrych ac i holi am yr Adventure. Hefyd, bwr- I iadai redeg mor bell i'r gorllewin a Tierra Austral del Espuritu Santo, a ddarganfydd- wyd gan Quiros, ac a alwyd gan M. de Bougainville ar ol hyny yn Great Cyclades. Cynllun pellach ein cadben oedd prysuro o'r ynys hon i'r deheu, ac yna yn ol i'r gor- llewin, rhwng y lledredau 50 a 60, a chy- meryd yr haf ddyfodol i archwilio rhan ddeheuol y Mor Tawelog. Dyna'r cynllun a dynodd ein cadben allan, ac fe welir ei fod yn un eang iawn, ond nid oedd yn rhy eang i'w feddwl a'i alluoedd ef i'w gyf- lawni, a phan y gosododd y cynllun o flaen ei wyr, cafodd y gymeradwyaeth lwyraf oddiwrthynt. (I'w barhau.)
DARWINIAETH.
DARWINIAETH. LLITH XI. FFAITH gadarnhaol, fe ellid tybio, i'r athrawiaeth o greadigaeth annibynol gwa- hanol rywogaethau ydyw diepiledd eu haelodau pan ymunant. Addysgid fod hyn wedi ei osod fel deddf i gadw rhywogaethau rhag ymgymysgu a'u gilydd. Sefydlwyd hi gan y Creawdwr pan yn creu y gwahanol rywogaethau. Nid ydyw golygiad fel hwna. ond tybiaeth, gan nad oes le i gredu mai gosodiad neu drefniant dwyfol ydyw, yn fwy na chanlyniad achosion naturiol. Y mae yr athrawiaethau a sylfaenir ar y ffaitb. grybwylledig yn arddangosiad o waith y meddwl yn ami yn priodoli gweithrediadau. natur i ddybenion a rhagfwriadau. Priod- olir amgylchiadau a gymerant le yn natur yn ami i rag-gynlluniau sydd, wedi'r oil, ond tybiaethau disail. Wedi edrych ar weithrediadau naturiol am oesau megys amlygiadau o ewyllys y Dwyfol i gyrhaedd dybenion arbenig, dargenfydd y meddwl fod y cyfryw weithrediadau yn gynyrchion deddfau penodedig, ac i amcanion ereill. Priodolid angeu i ddrwg-effaith pechod; ond dengys daearddysg fod angeu yn ddeddf natur; fod gwahanol rywogaethau, o ran eu cyfansoddiadau a'u greddfau, ac yn ol trefniant a gosodiad natur,-a hyny gyf- nodau meithion cyn son am greu dyn—yn ysglyfaethus-yn byw ar farwolaethu eu cydgreaduriaid. Felly, y mae priodoli marwolaeth i bechod yn waith ag y mae addysg gwyddoniaeth yn ei wrthod yn y modd mwyaf pendant. Y mae y ffeithiau yn aros yr un, eithr y mae y meddwl wedi d'od i briodoli yn llawer mwy cywir. Rhoddwn ystyriaethau dyddorol gerbron y darllenydd pan yn trin "yr ymdrech am fywyd" a "goroesiad y cymhwysaf" yn ein llithiau i ddyfod. Felly, i'r cyfryw ag a gredent fod Daw wedi creu yr holl rywogaethau yn annibyn- ol ac olynol, yr oedd y ffaith o ddiepiliad yr aelodau ohonynt pan yn ymuno er cen- edlu eu math yn dra tharawiadol. Fel y cyfaddefa Mr. Darwin, yr oedd y casgliad yn eithaf tebygol wneyd o'r Creawdwr rywogaethau gwahanol yn ddiffrwyth pan yn ymgeisio at epilio drwy drawsgyfathrach (intercrossing) fel atalfa rhag iddynt groesi eyffiniau penodedig eu dadblygiad; eithr gellid gofyn, fel y gwna Mr. Darwin, paham na osodid yr atalfa hon yn ngreddf yn hy- trach nag yn nghynyrch y rhywogaethau ? Paham y caniateir i'r gyfathrach gymeryd lie, a rhoddi barn diffrwythder ar yr epil ? Paham y cenedlir y eymysgyn annaturiol o gwbl ? Nis gellir cysoai amgylchiadau o'r fath a doeth gynllun Creawdwr, eithr y mae yn gweddu gweithrediadau deddfau anwybyddus natur. Wedi'r cwbl, y mae diepiledd trawsgyfathrach gwahanol ryw- ogaethau wedi dylanwadu llawer ar feddyl- iau naturiaethwyr, fel yr ystyrir y di- ffrwythder yn brif nod wedd. Pan y cafodd Kolreuter rywogaethau o'u croesi yn ffrwythlon, cyfenwodd hwynt yn amryw- iaethau, oblegyd ystyriai y ffaith o'u ffrwythlonrwydd ya brawf nad rhywog- aethau oeddynt. Dywed Gartner, ar y llaw arall, ei fod ef wedi croesi dau amryw- iaeth o'r un planigyn, ac wedi eu cael yn hollol ddiffrwyth; felly, yn ol Kolreuter, dylid cyfenwi y ddau amrywiaeth yn ddwy rywogaeth. Ond y mae cyfenwi mathau yn rywogaethau oherwydd eu diffrwythder yn. sier o arwain i gryn ddyryswch, fel y dengys y ffeithiau canlynol:- Y mae di- ffrwythder yn effaith amrywiol achosion.. Pan y mae croesi rhywogaethau o dan arol- ygiaeth a thriniaeth y naill naturiaethwr yn aflwyddianu's, try allan yn lwyddiant r dan law arall, ac mewn amgylchiadau mwy ffafriol. Gwelir hynyma yn ngwaith y Parch. W. Herbert yn dwyn allan gynyrch- ionffrwythlawn iawn allan o blanigion ag oeddynt dan naturiaethwr enwog wedi eu cyfeawi yn rhywogaethau gwahanol oher- wydd eu diffrwythder. Yn nglyn a hyn y noda Mr. Darwin engraifft hynod iawn, sef fod rhai rhywogaethau o lobelia, Verbas- cum, a'r Passiflora yn ffrwytho dan baill (pollen) blodau rhywogaethau ereill, pan nas gwnant dan baill oddiar eu blodau eu human Ymddengys y ffaith hona megys pe"IJ. dymchwelyd yr athrawiaeth fod y Creawdwr wedi gosod barn diffrwythder ar drawsgyfathrach aelodau o wahanol ryw- ogaethau, FossiL.
[No title]
ATHIlOFA'R BEIRDD.-Yn awr yn barod pris swllt, trwy y post Is. 1e., ATHROFA'R BEIRDD Fob archebion i'w danfou at y eyhoeddwr- EBENEZER REES, Ystalyfera, Swansea Yalley. 2637 TRWYN-BEIRIANT ALEX. ROSS.-Offer- yn effeithiol iawn ydyw hwn, onrl ei ddefnyddio am awr bob dydd, at gymhwyso trwynau ceimion Ei bris ydyw 10s. 8c., wedi ei bacio yn ddirgel- aidd. Pamphlet, dau stamp-21, Lamb's Conduit street, High Etolborn, London.—Y mae ei Hair Curling Fluid yn crychu y gwallt mwyaf syth ac annhrefnus. 3s. 6c. yw ei bris, neu 54 stamp,- Hefyd y mae ganddo offeryn bychan at wella clustiau sy'n dal i fyny, ac i'w gael am 10s. 6c., neu stampiau. Am 3s. 6c., neu 54 o stampiau, ceir ei Great Hair Destroyer, at newid gwallt llwyd i'w iiw gwreiddiol yn fuan. —Gocheler efelychiadau o'r hyn a werthir gan Ross. Gan fod fferyllwyr yn cadw ei nwyddau, gwelwch eich bod yn cael ei Hair Dye at liwiau goleu neu dywyll; 3s. 6c. ydyw. Hefyd, ei Depilatory for Removing Hair, a'i Oil of Cantharides at gynyrchu gwallt a barf. 2625