Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
9 articles on this Page
BYR EBION 0 L'ERPWL.
BYR EBION 0 L'ERPWL. NEWIDWRIAETH. Mae cyfundraeth taliad mewn nwyddau yn ein gwlad ni wedi myned o dan farn condemn- iad er's blynyddoedd ond nis gellir condemn- io gweithred o drugaredd. Gelwir y gyfun- drefn yn yr iaith fain, The Truck System. Tybiwyf fod cwrs o wahaniaeth yn bod rhwng fod dyn yn cael ei orfodi i gymeryd nwyddau am waith yn lie arian. Yn y cysylltiad hwn, trugaredd sydd wedi bod yn agor ei 11aw i borthi yr angenus, an nid yr ysbryd gorfodol sydd wedi bod yn ymwneyd a'r gwaith. Mel ar fara ambell i gyfreithiwr bychan ydyw ceiriacheiddio rhyw achos bychan, gan wneyd iddo ymddangos fel mynydd, pan nad yw mewn gwirionedd yn ogyfuwch a thwmpath pridd y wadd. Mae cyfiawnder a gwirionedd yn sicr o weithio eu ffordd yn llwyddianus, er cymaint ffalsder twmeiod a man-gawciod sydd beunydd a byth yn ymhyfrydu mewn pobpeth nad yw yn deilliaw o'r da. Amser yn ol, fe gymerodd amgylchiad le mewn cilfach, heb fod yn nepell o Benybont- ar-Ogwy, pryd yr aeth gwraig i lafurwr neu lowr at arolygwr y lofa i ymofyn am gynorth- wy hyd ddiwrnod y tal, gan fod angen yn y teulu. Cafodd y cais mewn ffurf hollol ddi- feddwl-drwg gan yr arolygwr, ond gwarchod ni am y canlyniadau Y cymwynaswr yn gwneyd trugaredd, a'r hon oedd yn derbyn y gymwynas yn poeri ar ben y cymwynaswr Gweithredoedd ac ymddygiadau fel hyn sydd yn creu cenfigen a dygasedd rhwng meistr a gweithiwr, ac ymddengys fod y pellder rhyng ddynt yn myned yn fwy bob diwrnod o'r wythnos. Rhaid cydnabod fod cyfraith y wlad yn hawlio tâl am waith mewn aur neu arian cylchredol; ond os bydd dyn wedi cael cymwynas mewn dillad neu ymborth, lie y cyfryw ydyw bod yn ddigon dynol i dalu yr echwyn yn ol gyda diolch, yn hytrach na chy- meryd y fantais o ddwyn yr achos i tys y gyf- raith. Mae troion o'r fath yn chwerwi teim- ladau perchenogion cyfalaf, fel y gwnant ym- bellhau oddiwrth y llafurwr, ac edrych i lawr arno fel creadur ysgymunedig. Gwell i'r gweithiwr ydyw cadw mewn pellder parchus oddiwrth fechgyn y cwila, am nad oes yr un ohonynt a wna ddim am ddim, a'r taliad lleiaf a ofynant am gynghor ydyw chwech ac wyth. Os nad all y gweithiwr drefnu materion cyd- rhyngddo a'i feistr heb fyned i ymgyfreithio, gwell i'r cyfryw symud ei nyth, a cheisio aros- fan newydd. Camsyniad dybryd ydyw enyn teimladau drwg rhwng meistr a gweith- iwr, a phan wneir hyny ar gefn gweithred dda neu gymwynas o drugaredd mewn angen, mae hyny yn anoddefol o ddrwg, a dylai y cyfryw enynwyr gael teimlo bias y ffrewyll gynffonog. Mae yn ddigon hawdd gwneyd drygioni, a gwneyd rhwyg mewn cymdeithas, a bydd ami un yn ywhyfrydu mewn drwg yn hytrach nag mewn daioni. Bydd adgof hir am y prawf, ac edrychir arno gyda dirmyg gan bob dyn synwyrol. Os nad allwn wneyd daioni, na fydded i neb ein cael yn euog o wneyd drwg, am y rheswm fod meibion yn ddigon drwg a llygredig wrth natur, heb i neb geisio gwneyd y drwg yn waeth. Coder llais a lief yn erbyn ymyrwyr taeog a drygionus nad hoff ganddynt ddynt ddim sydd yn tueddu at ddaioni mewn ffurf rhinweddol. Ymhyfryda y dosbarth hwn mewn ymgynghreirio k phlant y tywyli- wch, a phan gallont elwa, hwy a wnant hyny gyda melusder a boddhad arbenig. Nid â-f i fanylu ar hyn yn awr, gan yr hyderaf y caf gyfle i ymhelaethu mewn rhif- ynau dyfodol. Mae genyf ddigon o fater i lenwi nifer o dudalenau, ond rhaid ymatal.- Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.
Gohsbiaethau Diweddaraf.
Gohsbiaethau Diweddaraf. EGLWYS SALEM, ROBERTSTOWN. MR. GOL. ,-Drwg genyf weled rhai an- wireddau yn cael eu cyhoeddi yn y rhifyn diweddaf o'ch papyr parthed yr eglwys uchod, sef fod "80 a throsodd wedi myned allan o Salem." Mae'n dda genyf hysbysu fod y mwyafrif ar ol. Os bydd angen, gallwn brofi hyny. AELOD. PWYLLGOR GWEITHIOL DOWLAIS. MR. GOL.Dymunwyf hysbysu fy mod, wedi cyflawni yr hyn a addewais wrth bwyll- gor gweithiol Dowlais, sef dwyn gerbron pwyllgor y Sliding Scale ein hachos ni fel gweithwyr y lie uchod mewn cysylltiad a'r 10 y cant gostyniad, yn nghyd a'r 5 y cant codiad. Teg yw dweyd nad oedd y geiriad a roddwyd gan y brawd o Blaenafon yn iawn, oblegyd dywedai ef mai yr actual payment in December, '79," oedd i reoleiddio y cwbl yn y dyfodol, tra y dywedai y document mai y rates actually paid oedd y safon felly, gwelwn fod y gair a gredem ni yn safon i godi dadl arno yn cael ei golli, sef y modd (neu y mode), oblegyd gwyddom mai y modd yr oedd y 10 y cant, yn ogystal a'r 5 blaen- orol, oedd eu tynu allan ar safon y prisoedd oeddynt o dan yr hen scale, a'r dull y dygwyd hyn oddiamgylch yn Nowlais oedd hyn-y swllt cyntaf a dynwyd (sef y swllt ben- thyg," fel y'i gelwir), a thynwyd allan ar bob enillion. Felly, er cyfrif 20 swllt y bunt mewn rates, ni thalwyd ond 19 yna, pan ddaeth y 10 y cant eilwaith, yn lie tynu y cyfryw oddiar y 19 taladwy, cymerwyd yr un oedd ddim ond mewn cyfrifiad, a'i roddi at y 19 oedd mewn taliad, er mwyn cael mantais i dynu 15 y cant, neu 3s. y bunt ar yr holl enillion cyfrifedig felly, gwelwn fod Dow- lais trwy y modd hwn wedi colli 2p. yn mhob 20 punt, neu 5p. yn mhob mil-yn waeth nag un man arall a wyddem am dano. Pe caffem y swm uchod, er mor lleied yw ar yr olwg gyntaf, byddai yn foddion i gynorthwyo llawer brawd angenus yn ein plith, pan yr ystyriom y miloedd arian sydd wedi eu talu allan o'r swyddfa hon er pan y cawsom ni y 10 y cant. Er mor annheg yr edrych y peth yna, eto, nid yw o fewn gallu y bwrdd i wneyd dim &g ef, gan ein bod wedi cydnabod trwy ein cydsyniad yn gweithio arno cyn i'r Bwrdd presenol ddyfod i fodolaeth, ac nad oes a fyno y Bwrdd a chyfnewid dim oedd yn cael ei oddef yn Rhagfyr, '79, oblegyd noda y cytundeb mai ar bob rates actaally paid yr oedd yn effeithio, hyny yw, ar bob prisoedd a delid yn wirioneddol neu weith- redol, ac nid ar y cyfrifol. Gan hyny, der- byniwn yn awr y swllt codiad ar 17p., yn lie ar 17p. 2s. Bydded i hyn i fod yn wersi i ni fod yn fwy effro o hyn allan, ac edrych ar ol ein hiawnderau. EDWARD FRANCIS.
Hanesion Dosbarthawl.
Hanesion Dosbarthawl. BRYNAMAN. DARLITH. -Nos Sadwrn, y 6ed cyfisol, yn Moriah, capel y Methodistiaid Calfinaidd, Bryn- aman, traddododd y Parch. J. Rees, Cwmllynfelt, ei ddarlith boblogaidd ar "Frawd yr Afradlon." Cadeiriwyd yn ddeheuig gan y Parch. Mr. Roberts (B.). Gellir dweyd am y ddarlith hon ei bod yn llawn o addysg a difyrwch—mewn gair, yn ardderchog yn ei chyfansoddiad a thraddodiad ac am Mr. Rees, ei fod yn ddarlithydd o'r dosbarth blaenaf. CWMAMAN, SIR GAERFYRDDIN. MASNACH.—Hynod y fath ddylanwad nerthol sydd gan fasnach ar amgylchiadau ardaloedd. Y mae hyn i'w weled yn eglur yn ardal Cwmaman. Nid oedd yr un fasnach o bwys yn cael ei chario yn mlaen yma ond y fasnach loawl; ond erbyn heddyw, y mae gweithfa alcan pwysig wedi cael ei adeiladu yma, ac alcan wedi dechreu cael ei wneyd yny lie. Mawr y cynhwrf y mae wedi wneyd yma Gwelir y masnachwyr yn fychain a mawrion ar eu goreu yn estyn cortynau eu preswylfeydd, er mwyn cyfarfod ag angen mawr y dyeithriaid sydd yn parhau i ddylifo i'r lie. Yn wir, nid oes neb mor deilwng o elw oddiwrth yr alcan-weithfa hon a'r masnachwyr, oblegyd hwy fu yn offerynau i ddwyn y peth oddiamgylch. Y mae yn debyg o wneyd daioni cyffredinol, er fod rhai o'r glowyr ar hyn o bryd yn cwyno o'i blegyd, a hyny am ei foci wedi achosi codiad yn eu rhenti hwy. Ond daw pethau fel hyn i derfyn yn sydyn, oherwydd y mae amryw dai newyddion ar waith yma. Felly, rhoddir terfyn buan ar gwyn y glowyr.— Glan Grenig. ABERDAR. ADDYSG UWCHRADDOL I GYMRU. -Dydd Llun nesaf, Tachwedd yr 22ain, cynelir cynadledd agored yn Neuadd Siloa, Aberdar, er ystyried y cwestiwn o addysg uwchraddol a chanolraddo) yn Nghymru. Cymerir y gadair am saith o'r gloch, gan D. Davis, Ysw., Maesyffynon. Y mae croesaw i bawb ddyfod yno. GWYL DE A CHYNGHERDD.-Dydd Llun, Tach- wedd 8fed, cynaliodd Methodistiaid Cwmbach wyl de. Hefyd, am saith yn yr hwyr, cynaliwyd cyngherdd ragorol. Wedi ethol llywydd (sef Mr. B. Morris, Cwmbach), a chael araeth fer a phwr- pasol iawn ganddo, awd yn mlaen yn y drefn ganlynolCan gan D. Owens; adroddiad gan D. J. Jones; canu'r anthem "0 that I had wings," dan arweiniad J. R. Davies; deuawd gan D. Owens a W. Garnett; adroddiad gan Evan Evans; canu "Cydgan y Bugeiliaid" gan barti D. Meyrick; adroddiad gan Isaac Jones; unawd gan D. Harris glee, Y ffrwd," dan arweiniad J. R. Davies; unawd gan W. Rosser; ymgom rhwng S. Davies ac E. Pugh; canu Mae brenin- iaeth" gan barti J. R. Davies; can gan R. Rosser; deuawd gan W. Rosser a D. Harris; glee, Y ffynon ger fy mwth," dan arweiniad J. R. Davies; adroddiad gan Rees Rees; unawd a chydgan gan R. Rosser a'i gyfeillion; cydgan, Os cynyg Iorwerth Dywysogaeth," nes gwefr- eiddio y gynulleidfa; ac i derfynu cyfarfod hapus iawn. canwyd Exalt him, all ye people," dan arweiniad medrus J. R. Davies.—Gwenffrwd. ABERAMAN.-Shiloh, Capel y Wesleyaid Cymreig. -Dydd Liun, Tach. 8fed, cynaliodd yr eglwys uchod ei gwyl de flynyddol, pryd y daeth lluaws o ddyeithriaid y gymydogaeth a phobl y lie i dalu ymweliad a'r eglwys fechan i'w (hynorthwyo yn ei gwendid. Cafwyd gwledd flatus yn mhob ystyr o'r gair. Yn yr hwyr, cynaliwyd cyngherdd, rhaglen pa un oedd fel y canlyn :-Unawd ar y berdoneg gan Mr. S. Sage, Aberaman. Queen of the Val- ley" gan yr Aberaman Glee Party. o dan arwein- iad Mr. P. Phillips. Can gan Miss Jones, Aber- dar. Hen Gymru fynyddig gan Mr. W. Jona- than, a'r parti yn uno yn y cydgan. Adroddiad difyrus gan Mr. J. Williams, Aberaman. The merry Zingara gan Miss Pritchard (Llinos Dyfi), Blaenllechau, yr hon a dynodd y tS" i lawr gan yr encdr a gafodd. Can gan Mr. J. Jenkins. Y Gardotes fach" gan Miss Lizzie Phillips, yr hon oedd yn fuddugol ar y darn uchod yn Eisteddfod Alban Elfed. Y mae yr eneth fechan hon yn wir deilwng on sylw fel un ag y mae dyfodol dysglaer o'i blaen. Triawd gan Mri. Jenkins, Phillips, a Griffiths. Anerchiad pwrpasol gan y Parch. H. Elwyn Thomas, Glyn Ebwy. Come away gan yr Aberaman Glee Party, Mr. W. James yn ar- wain, ac yn canu yr unawd sydd yn cerdded drwy y darn yn rhagorol. Adroddiad gan Mr. J. Wil liams eto yn effeithiol iawn. Paham mae Dei mor hir cyn dod gan Llinos Dyfi. Y mae y fon- eddiges hon yn deilwng o ganmoliaeth uchel am ei datganiad medrus a swynol "Sir Garnett will show them the way gan Mr. J. Lake, a chafodd encôr, a chanodd "My sweetheart when a boy." Peidiwch a dweyd wrth fy nghariad gan Miss Jones, Aberdar, yn ganmoladwy iawn. "Kos- gân" Dr. Parry, gan yr Aberaman Glee Party, o dan arweiniad Mr. P. Phillips. Duw gadwo'r Frenines," yr unawd gan Llinos Dyfi, a'r Glee Party yn uno yn y cydgan, yr hyn a ddygodd y gwaith i derfyniad. Llywyddwyd gan y Parch. J. T. Pritchard, Mountain Ash, brawd Llinos Dyfi. Cyfeilliwyd gan Mr. A. N. James, R.A.M., Aberdar, Mr. S. Sage, a Miss E. Williams, Aber- aman, y rhai a wnaethant eu gwaith yn feistrol- gar. Aeth y Glee Party trwy eu darnau yn gan- moladwy iawn fel arfer, a'r un modd y datganwyr unigol. Meddyliaf yn ddibetrus fed gwaeth treat wedi ei gael oddiwrth rai yr edrychir arnynt fel yn uwch na'r dosbarth gweithgar. Tybiaf y dylem fel cenedl, yn enwedig ardal Aberdar, fod yn falch o'r adnoddau gwerthfawr sydd yn ein mysg. Cyn- ygiwyd diolchgarwch i'r Ilywydd am gadw y gy- nulleidfa mor ddifyrus a bywiog, a'r cantorion, yr ymwelwyr parchus, a phawb oil a fuont a'u hys- gwyddau o dan y gwaith, gan Mr. W. Istance, Aberaman, ac eiliwyd gan y Parch. H. Elwyn Thomas. Yr oedd yr elw yn myned at drysorfa y capel Hyderaf eu bod wedi elwa yn dda.- Cynonwr. Â.BERAMAN.-Saron. Prydnawn Sul, Tachwedd 14eg, cynaliodd ysgol Sabothol y capel hwn ei chyfarfod chwarterol, pryd y llywyddwyd gan y Parch. R. Rowlands, gweinidog y lie. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan y rhai canlynol :-Adrodd- wyr,— Griffith Griffiths, Celia James, Elizabeth Davies, Ann Jenkins, Thomas Jones, Henry Lewis, a James Phillips. Canwyd gan Morgan James, Griffith Davies, Thomas James, a Wm. Phillips, a chan bart'iau Wm. Morgan a Griffith Davies. Anerchwyd y cyfarfod hefyd gan D. Williams a Edward Phillips. Teg yw dweyd ddarfod i bawb a gymerodd ran yn y cyfarfod gyf- lawni eu gwaith mewn modd deheuig; ond trueni fod ereill a allasent fod yn ddefnyddiol yn tynu yn ol ac yn gwrthod, gan dybied ei fod yn anrhydedd arnynt fod eu henwau yn cael eu galw, a neb yn ateb. Cofied y cyfryw fod hyny yn fwy o warth iddynt nag o ddim arall. Diwygiwch, gyfeillion, a chofiwch ei bod yn anrhydedd ac yn fraint i gael gwneyd y gwasanaeth lleiaf mewn perthynas ag achos y Gwaredwr yn y byd.-Llanc o'r lie. TRECYNON.-Gwyl Deyn Yoquborwen. -Diwrnod a hir gofir gan weithwyr Ysguborwen oedd dydd Mercher, Tachwedd y lOfed, sef dydd priodas mab henaf ydiweddar Samuel Thomas, Ysw., Ysgubor- 'u wen. Yn y boreu, yr oedd clychau y dref yn cael eu chwareu, a cannons yn cael eu tanio ar ben un o'r ben dips perthynol i'r gwaith, nes oedd eu swn fel taranau lawer yn rhwygo yr awyrgylch. Yr oedd banerau hefyd yn chwifio yn yr awyr ar ben au y pyllau a'r tai ar dir Ysguborwen, ac amryw leoedd ereill yn Nhrecynon. Yn y prydnawn, rhoddortd Mrs. Thomas, Ysguborwen House, ynol ei haelionusrwydd arferol, wledd odea bara brith o'r fath oreu i'r gweithwyr a'u gwragedd a'u plant, yn nghyd ag amryw o gyfeillion ereill o Drecynon a'r cylchoedd. Cyfranogodd o gylch 600 o'r dan- teithion oedd wedi eu parotoi yn rhad ac am ddim. Yr oedd pob peth wedi ei wneuthur mor drefnus ag oedd yn bosibl o dan yr amgylchiadau, ac mewn amser mor fyr. Yr oedd yr holl drefniadau wedi eu hymddiried i Mr. John Wigley, overman y gwaith Mr. G. H. Rake, cashier, a Mr. Richard Wigley. Y boneddigesau oedd yn gweini ar y byrddau, ac yn gwneyd eu goreu i wneyd pawh yn gysurus ac yn ddedwydd, oeddynt Mrs. John Wig- ley, Mrs. Rake, Mrs. Richard Wigley, a Miss Bevan, cook, Ysguborwen, a Mrs. Edmund Jones, Fferm, yn gofalu am y te a'r siwgr. Yr ydym oil yn diolch o gali n i Mrs. Thomas am ei rhodd hael- ionus. ac yn dymuno hir oes a iechyd iddi hi a'i theulu. Nid gormod dweyd fod y gymydogaeth yn teimlo yn llawen i gael y cyfleusdra i amlygu ei pharch i deulu Ysguborwen ar yr achlysur. Ni a hyderwn y bydd yr uniad yn un dedwydd. Gall ant fod yn bur sicr fod dymuniadau goreu a mwyaf didwyll y gweithwyr ac ereill ar eu rhan. Gobeith- iwn hefyd, pan yn terfynu eu gyrfa ddaearol, yr etifeddont goron anniflanedig ar y lan brydferth draw. "-R. W. PENRHIWCEIBR. Y CAPEL NEWYDD.—Dydd Gwener diweddaf y gosodwyd i lawr gareg goffadwriaethol y capel newydd sydd yn Penrhiwceibr, ger Mountain Ash. Gosodwyd y gareg gan y boneddwr haelfrydig John Cory, Ysw., Caerdydd, yr hwn a wnaeth sylwadau pwrpasol ar yr achlysur, ac a roddodd anrheg o 25p. at yr achos. Llywyddwyd y gynulleidfa gan y Parch. T. Llewelyn, gweinidog yr Annibynwyr yn Mountain Ash. Siaradwyd ar yr achlysur gan y Parch. Davies, Abercwmboy; Mr. Griffith, Mountain Ash Mr. Thomas, peirianydd y cwm- ni, o Gaerdvdd (yr hwn a addawodd 5p. at yr achos); y Parch. Edwards, Heolyfelin; Mr. Reed, Aberdar; a Mr. Thos. Edwards (Iorwerth Goch), Mountain Ash. Hefyd, gwasanaethwyd ar yr am- gylchiad teilwng hwn gan Mr. D. E. Coleman (Eos Hefin) a'i gõr. Cyn terfynu, teilwng yw dweyd fod Mr. a Mrs. Phillips, Lee Hotel, wedi parotoi ymborth i'r gweinidogion yn ddidal. Coronecl llwyddiant eu haelionusrwydd yw dymuniad eich Gohebydd.
Creulondeb at Blant yn Mhenfro.
Creulondeb at Blant yn Mhenfro. Yn heddlys y dref, dydd Sadwrn, cyhuddid llafurwr o'r enw Wm. James gan Mr. Jno. Jones, cofrestrydd, o adael ei bedwar plentyn o'r oedran 4, 7, 11, a 13 mlynedd i ymddibynu. Dywedai cwnstabl iddo gyrchu'r plant o dy y diffynydd, gan eu cymeryd i'r tlotdy. Cafodd hwynt mewn cyflwr aflan, a bron yn noeth, a chan y ferch hynaf ddim am dani ond clogyn bychan. Dywedai y ferch wrtho nad oeddynt wedi cael dim y dydd hwnw ond tamaid o fara a thê oer, a dyna'r ymborth arferol, ac yn cael ei anfon iddynt weithiau gan y cymydogion. Dywedent oil eu bod yn newynog iawn. Edward Tracey, overseer cynorthwyol, addywed- ai fod y plant mewn cyflwr dychrynllyd, ac yn cysgu allan yn y nos mewn tai moch, ac mewn sheds. Nid oedd braidd ddim yn y ty ond baw. Gwelodd y diffynydd unwaith yn eu porthi, a dim ond tatws wedi eu berwi. Gwelodd y diffynydd yn curo y plant â. phrenau, gan eu gyru allan o'r ty a dywedasai wrth y tyst na fuasai iddo wneyd dim â. hwy. Gwyddai ef iddynt fod yn cysgu allan am bythefnos. Yr oedd y tyst wedi caniatau i'r ferch hynaf a'r bachgen gysgu yn llofft ei wair ef; ac oddiar hyny, yr 'oedd wedi cymeryd y bachgen i'w wasanaeth. Ychwanegai y tyst fod y diffynydd yn eithaf galluog i weithio a phan gwnai hyny, gwariai yr oil mewn peth yfed. Y diffynydd mewn atebiad i'r Fainc a ddywedai nad oedd ganddo ddim i'w ddweyd, dim ond iddo fod yn dost am dair wythnos. Dywedai y Maer (Mr. George) nad oedd ganddynt yr un anhawsder i benderfynu yr achos. Rhoddant iddo gyflawn gosb, sef mis o galedwaith, ac yr oedd yn ddrwg ganddynt nad allent roddi iddo ychwaneg.
Deiseb er ceisio lleihau y…
Deiseb er ceisio lleihau y Tal-wobrau sydd yn cael eu talu yn bresenol. Fel engraifft, gosodwn un neu ddwy o'r tal- wobrau yn y fan yma o flaen y deiaeb :— I bwy bynag y daw y teitl o Iarll Marl- borough, fe delir yn flynyddol 4,000p. Dechreuwyd talu y d&l-wobr hon yn y flwyddyn 1706. I etifedd neu nesaf-ddisgynydd William Penn y mae iddo dal parhaol o 4,000p. y flwyddyn. Y mae y tal hwn wedi ei dalu am 90 mlynedd. I ddisgynydd nesaf Iarll Nelson, fe delir blwydd-dal o 5,000p. I bwy bynag y disgyna y teitl o Iarll Rodney, fe delir iddo y swm 2,000p. bob blwyddyn. Ond nid yw yr engreifftiau uchod ond ychydig allan o lawer a ellid ddyfynu. Felly, dymunir ar bawb sydd dros 16 oed, yn wryw- od a benywod, i lawnodi y ddeiseb isod, os am leihau treuliau y wlad, ac ysgafnhau beichiau y gweithiwr :— AT ANRHYDEDDUS DY Y CYFFREDIN PRYDAIN FAWR A'R IWERDDON. Mae y ddeiseb wylaidd a lawnodir isod yn dangos,- Fod amryw o dal-wobrau parhaol o symiau uchel yn cael eu codi o'r drysorfa gyf- anol, neu yn cael eu pleidleisio gan eich An- rhydeddus Dy, A bod rhai o'r cyfryw dal-wobrau wedi cael eu talu dros y ddau can' mlynedd diweddaf. Hefyd, mewn rhai amgylchiadau y mae dechreuad y taliadau blynyddol uchod heb fod yn dal un cysylltiad ag unrhyw ddaioni neu weithred fuddiol i'r genedl, Ac am bob un o'r cyfryw barhaol daliadau, y mae symiau sydd wedi eu talu eisoes yn an- nhraethol fwy o werth nag unrhyw weithred a honir i nnrhyw o'r gwreiddiol dderbynwyr. Ac mewn rhai amgylchiadau, y mae y gweithredoedd a wnawd gan y gwreiddiol dderbynydd yn groes i fod yn haeddianol neu glodwiw. Dechreuad y rhoddion, gan hyny, sydd aruthrol bell o fod yn amddiffynadwy am w eithredoedd cyhoeddus. Felly, y mae eich deisebwyr yn taer ddy- muno ar i'ch Anrhydeddus D^ i wneyd ym- chwiliad manwl i amgylchiadau dechreuol y cyfryw dal-wobrau blynyddol a delir yn bre- senol, a pha un a ydyw ai nad ydyw y cyfryw dal-wobrau yn cael eu talu o'r drysorfa gyf- anol; hefyd, i'r amgylchiadau dan ba rai y mae pob un o'r tal-wobrau yn cael eu talu, gyda phwy, a phaham y derbynir y cyfryw dal o'i ddechreu hyd yn breseEol; pa le mae y derbynydd heb fod yn etifedd uniongyrchol i'r hwn y caniatawyd y rhodd gyntaf; ac y bydd i'ch Anrhydeddus D £ ddiddymu, lie mae eisieu, unrhyw ddoddf, yn nghyd a. pheidio pasio unrhyw bleidlais dan ba un y mae y cyfryw dal-wobrau yn cael eu talu.
Newyddion Cyffredinol.
Newyddion Cyffredinol. Y MAE trysorfa gynorthwyol tanchwa Risca yn awr wedi chwyddo i 13,000p. YN ddiweddar, câfodd dau ddyn eu mygu pan yn cysgu wrth ochr tan o coke, mewn ty gwag. Y MAE anechyd y traed a'r genau wedi ei ddarganfod ar fferm ger Preston. Tybir iddo gael ei ddwyn yno o Scotland. Y MWYAFRIF a gafodd y Cad. Garfield fel Arlywydd yr Unol Dalaethau yn y bleideb gyhoeddus ydoedd 76,000 trwy yr holl wlad. DARFU i Raglaw yr India, yr hwn sydd I allan ar daith helwrol yn Derba Doon, lwyddo i ladd un dywalgi a chlwyfo un arall. Y MAE yr enwog Dr. Tanner yn awyddus am rhoddi ail-berfformiad o'i gamp ympryd- iaethol yn Llundain, dan arolygaeth fanwl. AM lofruddio dynes oedd yn cydfyw ALl ef, yn St. Paul's, Bryste, y mae y llofrudd Distin i gael ei ddienyddio dydd Llun nesaf, y 22ain. DYSGWYLIR i'r ymprydiwr mawr, Dr. Tanner, dalu ymweliad a, Phrydain cyn hir. Ymwela a'r prif drefydd, a golyga gael derbyn- iad gwresog yn yr Alban. LLADRATODD rhywun flwch, yn cynwys gemau gwerth 12,000p., o van rheilffordd, rhwng Monza a Rhufain. Eiddo y Duces o Fiano oeddynt. DYDD Sadwrn wythnos i'r diweddaf, bu farw Mrs. Sarah Way, o Freemantle-place, Kingsdown, Bryste, wedi cyrhaedd yr oedran patriarchaidd o 104 blynedd. Y MAE cynifer a 120 o Jesuitiaid yn aros yn bresenol yn y Corbet Hotel, Aberdyfi, a gwahoddant foneddigion yr ardal i roddi eu presenoldeb yn y gwasanaeth crefyddol boreu dydd Sul. NEWYDDION o Milan a'n hysbysant fod iechyd Garibaldi y fath fel nas gellir mynwesu un gobaith am ei adferiad, ac nad yw ei bryder am ddyfod i Rufain yn gwneyd dim ond gwaethygu ei afiechyd. MEDDYLIR y bydd y goleud^ newydd ar yr Eddystone, cyfagos i Plymouth, yn barod yn Hydref, 1882-pedair blynedd wedi ei gych- wyniad. Bydd y twr yn 170 troedfedd o uchder. Y MAE gwerthwyr gwartheg Toronto, yn Canada, wedi gwneyd cytundeb 3, llinell ager- longau yr Allen a'r Dominion i gludo 20,000 o wartheg i borthladdoedd L'erpwl, Llundain, Bryste, a Glasgow. Nos Lun, wythnos i'r diweddaf, llosgwyd melin gotwm Mri. Cunliffe, nyddwyr cotwm, Burnley, yn cynwys 18,000 o werthydoedd, a methwyd diffodd y tan nes i'r lie fod yn ulw. Oyfrifir y golled tua 12,000p. YR ydym yn deall fod y Parch. T. C. Edwards (Cynonfardd), Wilkesbarre, America, yn llenwi y swydd o "Professor of Elocution yn Wyoming Seminary, Kingston, er dechreu y mis. A sicr yw ei fod yn ei llenwi yn ngwir yatyr y gair. DYDD Llun, wythnos i'r diweddaf, cafodd y gof-adail a adeiladwyd yn y man a safai yr hen Temple Bar yn Llundain, ei hagor gan y Tywysog Leopold.. Cyfarchwyd y golofn gyda bloeddiadau o annghymeradwyaeth, oherwydd mae yn rhwystr i drafnidaeth. DYDD Mawrth diweddaf oedd cylchwyl genedigaeth y Tywysog Cymru. Yn San- dringham, cafodd y gweithwyr ar yr ystad eu gwledda & "roast beef and plum pudding." Yr oedd rhai o'r teulu Breninol yn bresenol ar yr achlysur. Y mae y Tywysog yn awr yn 39 mlwydd oed. Y MAE yn llawn bryd i'r Western Mail ddechreu gyda'r gorchwyl o gyhoeddi llyth- yrau Mr. Sullivan, A.S., ar y cyfwng yn yr Iwerddon. Y maent wedi eu haddaw er's wythnosau bellach. Hysbysir ni, fodd bynag, y ceir "due notice am eu hymddangosiad ond ofnwn, os bydd i'r due notice barhau cyhyd a'r rhag-hysbysiad, y bydd cwestiwn y tir wedi ei benderfynu gan y Senedd cyn y cant weled oleu dydd 1 Pa ddyben oedi cy- maint ? Hurry up, boys! MR. MACDONALD, A.S., AR "STRIKES. Anerchodd Mr. Macdonald gynadledd o fwn- wyr yn Glasgow, dydd Llun, a dywedai fod y strike ddiweddar wedi bod yn waith an- sanctaidd dynion, y rhai a siaradent yn llithrig, ond na ddeallent ddim. Yr oedd y fath strikes yn gyru masnach allan o'r wlad. Daliai Ysgotland ei thir ei hun mewn mas- nachaeth deg, ac fel yr oedd y glo a'r haiarn 1 yn gwella, byddai i'r oyflogau godi yn fuan.
CERDDORIAETH
CERDDORIAETH Gyhoeddedig gan D. L. JONES (Gynalaw)t BRITON FERRY. "MOLWCH YR ARGLIWYDD:" Anthem newydd, pris 4c., Sol ffa, 2g. Gan JOHN THOMAS (Blaenanerch), Llanwrtyd. Dywedai y diweddar Ieuan Gwyllt wythnos cyn ei farwolasth, Yr wyf yc meddwl y dylech ddwyn allan yr anthem 'Mol- wch yr Arglwydd' ar unwaith, fel y galler ei cMtet i fewn i waith ein' Cymanfaoedd Cerddoral y flwyddyn nesaf. "LLAWENYDD Y GWANWYN:" Rham- gan i T. T. B. B. Pris 4c., Sol ffa, 2g. Gan Proff. W. A. WILLIAMS (Gwilym Gwent), America. Y mae y dernyn newydd hwn yn un rhagorol iawn at wasanaeth Cyngherddau ac Eisteddfodau. "Y CYMRO DEWR:" Can wladgarol i lais baritone, o gwmpas hawdd. Yn y ddau nodiant, pris 6c. Gan JAMES PETERS (Afan Alaw). "DEWRION FILWYR IESU:" Tdnigteaw plant. Yn y Sol-ffa, pris Ig. Gan JAMES PElERS (fanlaw); y farddoniaeth gan CYNALAW. CYMRU, GWLAD EIN TADAU CAN a Chydgan. Yn y ddau nodiant, pris 6c. Gfaa D. L. JONES (Cynalaw) gyda geiiiau Cymraeg a Saesonaeg gan CREIDIOL. Derbynia y gan hon ganmoliaeth uchaf ein prif gerddorion. HEN WALIA, GWLAD Y GAN Can a Chydgan, p>is 4c. Gan D. L. JONES (Cynalaw); y farddoniaeth gan D. JOSEPHUS DAVIES. Dy- wedai un bardd gerddor am hon, Pa le bynagy clywaf ei chanu, mae yn swyno fy nghalon yn Ma.
CYHOEDDIADAU
CYHOEDDIADAU John Curwen (Pencerdd Dyrwent). CERDDOR Y COR. Cwrs o Ymarferiadau a Thonau graddedig yn ol trefn y Tonic Sol-ffa o ddysgu canu. Cyfieithiedig i'r GymraegganE. ROBERTS, Liverpool. Pris Chwe' Cheiniog. Y GYFRES SAFONOL.—O wersi ac ymarferiadau yn nhrefn y Tonic Solffa o addysgu canu, gydag Ymarferiadau Ychwanegol, gan JOHN CURWEN. Cyfieithiedig i'r Gymraeg gan ELEAZER ROBERTS, Liverpool. Pris 3s. 6ch. Newydd ei gyhoeddi-PA FODD I SYLWI AR GYNGHANEDD —Gydag Ymarferion a Dadansodd- iadau. Wedi ei ysgrifenu o'r newydd gan JOR. CURWEN. Cyfieithwyd i'r Gvmraeg gan JOHN ROBERTS (Ieuan Gwyllt). Pris 2s. Newydd ei gyhoeddi—Y MODULATOR TEULU- AIDD.-Nell fwrdd pwyntio i ddysgu tdnau yn ol trefn y Tonic Sol. ffa o ganu. Pris |c. Hawlysgrif. Argraffiad newydd a diwygiedig o-Y GYFRBS ELF ENOL. -0 wersi ac ymarferiadau yn y Tonic Sol-ffa. Wedi eu eyfieithu gan E. ROBERTS, Liverpool. Pris Chwe Cheiniog. CERDDORIAETH CURWEN.—Cyfres orifynauCein- iog, pob un yn eynwy" wyth tudalen o'r gerddor- iaeth fwyaf poblogaidd yn y Tonic Sol-ffa Reporter." Cyhoeddedig mewn rhanau, chwe cheiniog yr un, ac mewn rhifynau Ie. yr un. Rhanau I i III a Rhifynau 1 i 18 yn awr yn barod. Mae pob rhan yn cynwys tri o rifynau. ANTHEMAU CYNULLEIDFAOL.-Wedi eu golygu gan JOHN CURWEN. Wedi eu eyfaddasu i'r iaith Gymreig gan E. ROBERTS, Liverpool. Pris Chwe lnl:' Cheiniog, neu mewn rbitynau 2g. yr un. RHAN-GAN AU GYDA GEIRIAU CYMREIG-yn y "Tonic Solffa Reporter." Pris lc. rhifyn. .Y- Gellir cael y gweithiau uchod trwy yrdiholl lyfrwerthwyr, neu fe'u danfonir gyda'r postl ar dderbyniad stamps. Caniateir gostyngiad; da i athrawon. Danfonir llyfrau i werth swllt ac uchod yn rhad drwy y post. TONIC SOL-FFA AGENCY, 8, WARWICK LANE, LLUNDAIN, E.C. 2390
Advertising
GWAED, CROEN, NERVES!! YMAE GWAED PUR, CROEN IACH, a 1 NERVES CADARN, yn anhebgorol angen- rheidiol tuag at sicrhau lechyd. Tzwy y gwaed y mae pob drwg a da yn gweithredu ar y corff; felly, cymerer if Irl fjE&EG-IS'X'EZRIECD..) y rhai yw'r unig feddyginiaeth ag y gellir ymddir- ied ynddynt tuag at gyflawni y gwaith o Buro a Chryfhau y Gwaed. Tuag at y PILES, Poen yn y rhan isaf o'r cefn i lawr y Cluniau, yn achosi Pen-ysgafnder, Pylu y gol wg, &c., ymaent yn hynod o effeithiol. GWELLHAD HYNOD! SYR,—Yr wyf yn teimlo yn ddyledswyddsama £ i'ch hysbysu fy mod wedi cael budd mawr drwy gymeryd dau flychaid o'r Pills gwerthfawr, sef "HUGHES' PATENT BLOOD PILLS." YROEDAWA yn methu cei dded cam braidd, ac yn methu eis- tedd oherwydd y Piles, a Phoen yn y rhan isellEtf o'r Cefn. y Cluniau, a'r Pen, ac yn bur wag*; yn awr, yr wyf yn holliach, ac yn bur ddiolchgar. Cwmbran, Awst 20fed, 1876. MARY JAMES. RHYBUDD.-Mae llwyddiant y Peleni hyn wedi achosi llawer i'w dynwared, felly gofaler cart y Trade Mark" uchod (sef llun Calon)$se bob blwch, a'r geiriau Blood Pills" oddifewn a'r enw "Jacob Hughes ar stamp y Llywodraeth; heb hyn twyll ydyw. TRADE MARK BLOOD PILLS. Cosbir pob ffugjacL Ar werth drwy yr holl deyrnas am Is, 1«7, 2s. 9c., 4s. 6c. Gyda'r post Is. Sc., 2s. He. a 4s. 9c" oddiwrth y Perchenog- Jacob Hughes, Apothecarie's Wall, IAtmelly. SWYDDFA'R GWLADGARWB Circulars, Billheads, a Chardiau.