Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
SARAH WILLIAMS,
SARAH WILLIAMS, Etifeddes y Gelli. FFUG-CHWEDL AIL OREU EISTEDDFOD GADEIR- IOL DEHEUDIR CYMRU, 1879. PENOD XXYII. CYMUN-RODD PRIODFERCH ANGETT EDAEEDD GWASCABEDIG YN CAEL EU DIRWYN I FYNY YE ETIFEDDES YN CAEL EI GWOBRWYO. Sarah, a ellwch faddeu i mi?" gofynai Elen Mostyn ar waith ei hen gydymaitb yn plygu uwch ei phen. Yr oedd arnaf ofn na wnelech ddyfod-o'r hyn lleiaf, ddim mewn pryd." "Nid oes genyf ddim i'w faddeu, fy anwylyd. Pa fodd y gallaswn ddysgwyl i chwi na'ch mam ymddiried mewn geneth ieuanc ddyeithr pan yr oedd pob peth yn ymddangos mor ddrwgdybus yn fy erbyn ? Peidiwch a meddwl byth mwy am beth sydd wedi ei lwyr ddileu allan o'm calon er's hir amser. Y mae wedi rhyngu bodd i'r Nefoedd i mi allu dyfod mewn pryd i'ch aehub, feallai, trwy fy ngofal tyner am danoch, fy anwyl Elen." Na! na! nid oes genyf ond ychydig amser i fyw—llawer llai o ddyddiau nag y mae fy mam erioed wedi dybied," ebai y claf yn wanaidd. Oddiar pryd y deallais y gwirionedd, nid oes ynof yr un chwant i fyw." Pa wirionedd? Paham y dylech chwi, mor ieuanc a phrydferth, ddymuno am ym- adael a byd sydd yn rhwym o fod a dyfodol dysglaer i chwi ?" Dyna y peth yr wyf wedi hiraethu am ei hysbysu i chwi. 0! mor ami yr wyf wedi dymuno eich gweled, oherwydd gallaf ymddiried fy nghyfrinach i chwi, ac yr wyf am i chwi addaw i mi yr unig beth a all fy Dgwneyd yn hapus. A wnewch chwi hyny, Sarah ?" Gwnelwn lawer er eich mwyn ond y mae yn rhaid i mi gael ei glywed yn gyntaf," oedd atebiad Sarah. "Gwyddoch yn dda fy mod yn dal eich geiriau fel ym- ddiriedaeth gysegredig, hyd yn nod pe yn analluog i gyflawni eich dymuniadau. Llefarwch, Elen anwyl. Pa beth ydyw ? A gaf fi ddychymygu pa beth ydyw, a thrwy hyny arbed i chwi yr ymdrech ? Ai nid yw eich car, Aneurin, wedi llithro i mewn i'ch calon yn rhy ddwfn ?" Claddodd Elen ei phen o'r golwg am eiliad, ac yea cododd ef i fyny gyda gwen ar ei gwefusau gwelw. Paham y rhaid i mi fod a chywilydd yn awr, pan y mae go- beithion y bywyd presenol wedi darfod. Ie, Sarah, gwnes Aneurin yn eilun i mi, ac eto yr oeddwn yn teimlo bob amser nad oedd yn fy nghyfrif yn amgen na chwaer anwyl, ac na freuddwydiodd erioed am gariad ataf. Eto, gobeithiwn weithiau a chredwn ei fod yn fwy tyner nag arfer, ac y gallai feallai ddyfod i deimlo serch gwa- hanol tuag ataf pan fyddwn yn henach. Ond pan ddaethoch chwi atom, ac y gwel- ais ef gyda chwi, gwyddwn ei bod ar ben arnaf, ac nid oeddwn am fyw." Ond Elen, dvwedais wrthych o'r blaen, a dywedaf yr un peth eto. Nis gallaf fod yn fwy na chyfeilles i'r iarll byth, hyd yn mod pe cawsem fy adfer yn ol i fy hen le a sefyllfa, ac yr wyf yn gobeithio nad yw yn chwenych mwy." Ust! ust! rhaid i chwi beidio siarad felly. Y mae yn eich caru yn anwyl— dywedodd hyny ei hun wrthyf. Y chwi yw yr unig fenyw y mae efe wedi ei barnu fel yn deilwng i gael y fath galon ag sydd ganddo ef i'w rhoddi, ac y mae yn rhaid i chwi addaw dychwelyd ei gariad. Nis gallaf feddwl am iddo ef fod yn druenus fel ag yr wyf fi wedi bod. 0! Sarah, ni wyddoch chwi fawr beth yw." Fy anwylyd, yr wyf yn dymuno arnoch am beidio coleddu y fath obeithion a dy- muniadau diles," meddai Sarah yn brudd- aidd. Nis gall byth fod felly." Nid ydych yn iawn, Sarah," ebai Elen gydag ymdrech. Yr wyf yn dywedyd wrthych—enillai Aneurin unrhyw galon, a gwnelai unrhyw fenyw yn hapus, os na fyddai ei chalon yn eiddo un arall yn flaen- orol. A oes rhywun arall ag a ddewisech o'i flaen ef-rhywun ag yr ydych yn bwr- iadu ei briodi ?" "Nac oes neb. Byddai yn well genyf fod yn wraig i Aneurin nag i neb arall." Yna, gwnewch addaw i mi i beidio priodi neb arall-y caiff ef ei ddewis o flaen unrhyw ymgeisydd arall? Dywedwch ar fyr, oblegyd yr wyf yn llewygu!" "Gwnsf gallaf yr wyf yn addaw hyny," atebai Sarah, gan wylio yn bryderus y lliw ag 6edd y cyffro wedi roddi ei fenthyg i'w gwyneb teg. Fy anwylyd, tawelwch eich hun Ymddiriedwch ynof -gwnaf bob peth yn fy ngallu i'r rhai yr ydych yn eu caru, er eich mwyn chwi! Gwnaf wylio dros eu dedwyddwch, fel ag yr ydych yn ddymuno. Yr wyf yn rhoddi fy ngair y byddant y gwrthddrychau mwyaf anwyl ag a adawyd i mi mewn bywyd yn awr." Feallai na ddeallodd y claf y gair olaf, deallodd yr addewid, a gwenodd, gan ym- ollwng i gwsg adfywiol. ■ £ « "A ydyw efe-a ydyw Aneurin wedi dyfod?" gofynai Elen pan ddihunodd :yn mhen tua dwy awr. Ydyw, fy merch, y mae wedi bod yma am beth amser, ac y mae yn aros am gan- iatad i ddyfod i fyny atoch," atebai yr Arglwyddes Emily yn dyner. Wel, gadewch iddo ddyfod i mewn, a bydded i bawb arall ymadael a'm hys- tafell am ychydig fynydau, ac yna dychwel- wch chwi a Sarah." Gwnaethpwyd fel ag yr ewyllysiai yr eneth glaf. Ymneillduasant i ystafell gyf- agos, gan adael yr iarll a hithau wrth eu hunain. Nid oedd dim idd ei glywed yn ystafell angeu ond lleferydd yr iarll yn ateb yr hyn a ofynai y claf. Yn mhen ychydig amser, agorwyd y drws gan yr iarll, a daeth i mewn a'i ruddiau yn wlyb gan ddagrau. Deuwch—y mae yn galw am danoch," ebai efe. Cododd yr arglwyddes, ac aeth at ei merch, gan bwyso ar Sarah a'r iarll. "Fy mam, yr wyf yn ddedwydd—mor ddedwydd! Deuwch chwithau cyn hir! Sarah, fy chwaer Cofiwch eich addewid —Aneurin Plygodd ei phen yn ol ar ei gobenydd, ac edrychodd am y tro diweddaf ar yr iarll. Yna cauodd ei llygaid, a gwa- hanwyd ei gwefusau tyner gan wen nefol- aidd, ac yr oedd y dyoddefydd wedi cyrhaedd ei gorphwysfa. t- -? -? Rhaid i ni frysio. Gwnaeth yr iarll gynyg am law Sarah Williams, yn ol ei addewid i Elen Mostyn ar ei gwely angeu. Parhaodd Sarah i wrthoi am hir amser, ond o'r diwedd cydsyniodd, a phriodwyd ( hi ag Iarll Conwy, yr un boreu, ac vn yr un eglwys, ag y priodwyd William Williams a'r Arglwyddes Gwendolen. Daeth Sarah i feddiant cyfoeth Mr. Jones, yn ol ei ewyllys, bob dimai. Gwellhaodd Gwilym,' mab Arglwydd y Dyffryn, a dilynodd ei I dad i'r teitl a'r ystad. Priododd yn mhen amser, a chafodd luaws o blant anwyl. Ymadawodd Syr John Gwyn a'r wlad, ond ni wyddai neb i ba le yr oedd wedi myned. Teimlai Gwendolen a Sarah ryw ddyddor- deb ynddo o hyd, ac yr oeddynt yn awyddus am gael gwybod beth oedd wedi dyfod ohono. O'r diwedd, un diwrnod tua dwy flynedd ar ol ei ymadawiad o'r Neuadd, daeth y newydd chwerw a ganlyn i law mewn newyddiadur tramor :— "YMOSODIAD AR DEITHWYR GAN ARABIAID.— Bu ymgyrch rhwng nifer o Arabiaid a pharti o deithwyr, yn yr anialweh, yn ddiweddar, a drwg genym ddeall i ddau o'r teithwyr gael eu lladd, y rhai oeddynt Brydeinwyr. Yr oedd un ohonynt yn foneddwr o safle uchel, fel y dangosai ei bapyr- au, ac o'r enw Syr John Gwyn. Cafodd y barwnig anffodus ei gladdu yn Alexandria, gan nad oedd yno neb i wneyd unrhyw drefniadau, nae i ddy- muno ar i'r corff gael ei drosglwyddo i Brydain; ond bydd i'r awdurdodau ohebu a'i berthynasau, er cael ar ddeall eu dymuniadau." Dyna y fath ddiwedd a ddaeth i gyfarfod a Syr John Gwyn, ac er cymaint, ac er mor chwerw, ydoedd treial merch amddifad yr euog John Williams wedi bod, eto teimlai ei chalon yn llawn o ddiolchgarwch i'r Hwn ydoedd wedi ei harwain trwy dywyll- wch ac adfyd am ei hachub rhag y trallod a fyddai yn ei haros pe buasai Syr John yn hawlio ei.llaw addawedig fel "etifeddes gvfoethog y Gelli." Mynwent y Crynwyr. I. CRAIGFRYN HUGHES. Y DIWEDD.
Hyn a'r Llall ac Arall.
Hyn a'r Llall ac Arall. Y MAE y byd yn myned yn mlaen yn ar- dderchog. Heddwch fel yr afon trwy bob cwr ohono. Pob dyn yn cael mwynhau yr hyn sydd ddyledus iddo. Y mae y Sliding Scale yn gofalu am ddigon o fwyd, diod, dillad, ac arian i bawb o weithwyr y Deheudir ac oni ofala y gweithwyr mewn pryd, y mae y scale hon yn sicr o'u gwneyd yn gyfoethogion heb yn wybod iddynt. Dim modd cael codiad eto am bedwar mis, beth bynag Bight you are Y MAE heddrfch fel yr afon yn mhob ardal o'r Iwerddon. Bywyd pob dyn yn ddiogel yno, ond iddo ei gadw mewn boes dybaco. Y Land League yn gweithio yn gampus, ac y mae y Llywodraeth yn meddwl, meddir, gwobrwyo naw o'r prif arweinwyr a chyfraith, a dywedir fod y cyfryw naw yn Aelodau Seneddol. Parnell, medd rhai, ydyw y cyntaf ar y llechres. Y MAE Syr Bartle Frere yn cael derbyniad anrhydeddus ar ei ddycbweliad o wlad yr Affrig. Yn union wedi iddo lanio, galwodd ei Mawrhydi y Frenines am dano i Balmoral 0 bresenoldeb ei benadur ef, aeth i ateb y croesawiad a dderbyniodd oddiwrth Arch- esgob Caergaint. Un o'r cenadwriaethau cyn- taf a dderbyniodd efe oedd y cenadwri oddi- wrth yr Ymerodres Eugeoie, ac y mae wedi ei wahodd i dalu ymweliad 4g amryw o'r ben- defigaeth. Y mae y si ar led hefyd fod Mr. Gladstone yn bwriadu yn fuan ddangos nad ydyw ei gariad at ei hen gyfaill wedi oeri. GOLYGFA I.-Yn yr ysgoldy. Cadeirvdd Wel, anwyl gydweithwyr, y mae'r oil ohonoch yn deall yr amcan hwn o gyfarfod. Yr ydym wedi ymgasglu at ein gilydd i ystyried rhai pethau mewn cysylltiad a'r gwaith. Gobeithiwyf y bydd i bob un ohonoch ddweyd ei feddwl yn blaen, a siarad i bwrpas. Y peth cyntaf sydd i fod dan ein sylw ydyw'r headings. Gwyddoch ein bod rhywsut wedi myned i yru y rhai hyn am ddim. Y mae y gweithfeydd ereill yn cael eu talu ar y Hath ond am danom ni, nid ydym yn cael dimeu goch. Dyweded rhywun arall air ar y mater. Dewch, fechgyn, siaraded rhai ohonoch. Marino, dywedwch air. Marino: Yr wyf fi'n cynyg ein bod i sefyll fel dynion am ein hiawnderau. John Arthur Yr wyf finau yn eilio'r cynyg- iad. Wil o'r Felin Dyna beth arall hefyd ydyw gweithio yr oriau mawr yma. Yr wyf fi yn cynyg ein bod i lynu yn ifyddlonach wrth y naw awr. John West: Yr wyf finau'n eilio'r cynyg- iad. Y mae rhai yma yn myned at eu gwaith gyda'r tanwr bob boreu, ac yn dyfod allan oddeutu 8 a 10 o'r gloch y nos. Y mae peth fel hyn yn rhy ddrwg. (Y cyfarfod yn dechreu anesmwytho-rhai yn y fan yma yn dechreu siarad, ereill am y peth hwn, ond neb ar y mater.) » Cadeirydd: Hoi! fechgyn, siaradweh i bwynt. (Neb yn siarad. Y cyfarfod yn tori i fyny.) GOLYGFA II.— Yn nhY'r Manager. John West: Nos da, meistr. Manager Jack, ti sydd yna, aie. Tyr'd i mewn. Eistedda i lawr fan yma. Beth yw'r newydd heno? John West: Mi fum mewn cyfarfod yn yr Ysgoldy, ac O meistr bach, dyna Ie Manager Tebyg fod yoo siaradwyr doniol. John West: Yr wyf yn siwr na chlywsoch debyg erioed. Pe buasech ODd clvwed Wil o'r Felin yn ei baldorddan hi am yr oriau a'r headings, a'r trais mawr oedd yn cael ei wneyd gan y "clie gafferyddol," yn ol ei air ef. Bu Marino a John Arthur yn ei brolio yn iawn am y pethau oedd allan o'u lie yn y gwaith." Mi ddalia na ddywedweh chwi ddim ar dri chynyg pwy oedd y cadeirydd. Neb ond John Tudraw. Manager Deall wyf i chwi gael eyfarfod yn iawn. (Suopcr yn dyfod i'r bwrdd.) John West: Y mae'n tynu yn mlaen yn hwyr. Nos da oil. (Yn ymadael.) GOLYGFA III.— Yn y Swyddfa. Marino, John Arthur, a John Tudraw yn dyfod i fyny o'r pwll. Gaffer Fechgyn, y mae fy meistr yn eich dysgwyl yn y swyddfa. Y mae ganddo ryw- beth o bwys i'w ddweyd wrthych. ( Y tri yn myned.) Manager Wel, fechgyn, chwi wyddoch fod achwyniadau parhaus yn dyfod yn nghyleh y glo, ac yr wyf wedi eich rhybuddio lawer gwaith am lanw'r glo yn l&n ond nid oes dim yn effeithir> arnoch, ac felly mae'n rhaid i mi ddefnyddio goruchwyliaeth arall, gan obeithio y bydd i hono fod yn fwy effeithiol. Y mae'n wir flin genyf fy mod yn gorfod eich stopo ond y mae'n rhaid i mi wneuthur hyny, neu bod mewn perygl o gael fy stopo fy hun. John Tudraw: Yn mha le mae'r drams oedd a'r rubbish ynddynt ? Manager Wedi eu dadlwytho, bid siwr. Marino Lie mae'r rubbish ynte ? Manager Paham ? I beth ydych yn ym- ofyn a'r rubbish 1 John Arthur: I'w gadw yn ofalus erbyn y byddweh chwi farw, fel y gallom, ar ol dweyd Amen a diolch uwchben eich bedd, ei daflu yn gyntaf arnoch. (Y LLENI YN SYRTHIO.) Y MAE Due a Duces Fforchnest yn bwriadu treulio y gauaf yn eu palas gauafol yn y Den- bath, yn agos i lan y m6r. Bwriadant gych- wyn gyda'r express am 6 o'r gloch boreu dydd laf o Fai. Yn eu cwmni bydd Arglwyddi ac Arglwyddesau Cwmcaws, Brynmenyn, a Llan- fairmathafarneithaf. Oes y byd i'r iaith Gymreig." YR EISTEDDFOD GENEDLAETHOL. CHORAL COMPETITION. -For the choir that will best render" YeN ations" (Mendelssohn) and Hallelujah, Amen" (Emlyn Evans). Prize, £100. For the best awdl on "Cariad." Prize, J620 and cadair. N.B.—No Cymry allowed to compete. RHAID dibenu. Gwahoddedigion newydd ddyfod i'm palas. Cewch air oddiwrthyf eto cyn hir.—Yr eiddoch, &c., Due FFORCHNEST. Palas Fforchnest, Tach. 3ydd, 1880.
[No title]
YN ein rhifyn nesaf, cyhoeddir MADOG AB OWAIN GWYNEDD," sef nofel fuddugol 11 Eisteddfod Gadeiriol Deheudir Cymru, 1880. Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer- adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w cleif- ion (patients), pan yn fynych y methant gyda'a cyfferi meddyginiaethol eu hunain. Gwelir naaa- ylion ar dudalen arall o'r papyr hwn. L. 183 WARNING RECKITT'S PARIS BLUE.—The marked superiority of this Laundry Blue over all others, and quick appreciation of its merits by the public, have been attended by the usual results viz., a flood ef imitations, the merit of the latter mainly consists in the ingenuity exerted, not simply in imitating the square shape, but making the geneal appearance of the wrappers resemble that of the genuine article. The manufacturers beg therefore to caution all buyers to see Reok- itt's Paris Blue on each packet. 2183 ENAINT HOLLOWAY.-Y Frech Goch a'r Scar- latina.-Dyma y ddau ymosodydd peryglus sydd yn dyfod ar draws ein plant gyntaf ar ol eu geni. Mae y ddau glefyd yn heintus, ac yn galw am dnniaeth ddoeth. Yn yr anhwylder blaenaf ceir fod y chest yn dyoddef; ac yn olaf dyoddefa y gwddf. Bydd y fam, neu yr hon fyddo yn gweini, yn sicr o gael fod Enaint Holloway yn feddygin- laeth anmhrisiadwy yn yr achosion peryglus hyn. Ond ei gymhwyso at y gwddf, y ddwyfron, a'r cefn, rhydd esmwyth-had diffael; hyrwydda yr anadliant, lleddfa y peswch dwg y lliw priodol yn ol i'r gwefusau, a chyll y gwynebpryd yr ym- ddangosiad gwelw sydd yn rhagwyddo sefyllfa beryglus y cyfansoddiad. Nid yn unig y mae yr Enaint gwerthfawr hwn yn iachau y clefyd ei hnn, ond symuda yr achos o bob ol-affaith,
"MANTEISIO N ARIAN p AROD."
"MANTEISIO N ARIAN p AROD." Traethawd Cystadleuol yn Eisteddfod Gadeir- iol Deheudir Cymru, 1880. GAN PROFIADOL. (Parhad o'r rhijyn diweddaf J. Prynu lle byddo'r prynwr yn ewyllysio.—Y mae mesur o annibyniaeth yn perthyn i bob dyn, ac y mae cysylltiad agos iawn rhwng sefyllfa dymorol dyn a'i annibyniaeth, a chyd- rhwng ei annibyniaeth a'i ddedwyddwch. Nid oes un bod rhesymol yn hoffi caethiwed ond y mae yn llawer hawddach caethiwo dyn an- wybodus na dyn meddylgar, ac os dygwydd i'r naill a'r llall fyned i afael cyffion caethiwed, y mae y dyn meddylgar yn teimlo ei sefyllfa yn llawer mwy poenus na'r dyn anwybodus a chan mai arian yw y prif gyfrwng trafnidiol rhwng y naill ddyn a'r llall, ystyrir math o hawl gan y masnachwr sydd yn rhoddi coel ar ei gwsmeriaid, ac os dygwydd iddo glywed fod un ohonynt yn myned ar ddamwain i brynu i rywle arall, caiff gerydd llym ganddo, a'i fygwth yn y fargen, nes y mae hwnw yn ofni y canlyniad, ac yn begian ei bardwn am a wnaeth, gan edifarhau am y trosedd, ac adduneda beidio cyflawni y fath beth byth ar ol hyny ond eto, sisiala rhyw leferydd yn ei glust yn ddystaw bach, Gwyn fyd na b'ai genyf ddegpunt i dalu Mr. Jones, yna gallwn 1 1!1 fyned i'r man y byddwyf yn dewis i brynu." Ac y mae hyn yn wir, oblegyd y mae ei gy- mydog ag arian parod yn gallu prynu lie y myno, heb i neb ei alw i gyfrif. Y mae yn teimlo ac yn gwerthfawrogi ei annibyniaeth, ac os dygwydd iddo brynu ychydig bethau di- bwys ar ddamwain gan Mr. Jones, ei gymyd- og masnachol, er mwyn cyfleusdra, y mae hwnw yn ymgrymu hyd y llawr braidd iddo am ei ffafr, a'i dafod fel pin ysgrifenydd buan yn diolch iddo am ei gymwynas, gan ddy- muno, gyda thafod teg anarferol, am barhad o'r cyfryw ac y mae y prynwr hwn yn gallu teimlo mor annibynol, fel nad oes achos iddo roddi un addewid. i Mr. Jones y bydd iddo brynu dim gydag ef wedi hyny, ond dichon y dywed yn foesgar, eto yn annibynol, Mi a alwaf eto rhyw dro a phan yn dweyd yr helynt wrth y wraig, bydd hono ar ei gwen yn dweyd, "Well done, John fe wyr Mr. Jones y gallwn brynu lie mynom, am nad ydym yn gofyn coel ganddo ef na neb arall." Dengys hyn y fantais o arian parod. Cadw Gwdyddion yn mhell. —Y mae ein cenedl, bellach, yn dra adnabyddus o'r cy- meriadau hyn, y rhai a ddeuant, gan mwyaf, o'r Alban, er mwyn yr amcan o wneyd eu ffortiwn mewn blynyddau byrion, ac yna dynhwelyd i'w gwlad i fyw weddill eu hoes ar yr arian a gasglasant yma. Nid ydym am sarhau gwragedd da ein gwlad pan yn ysgrif- enu gair am y cwdyddion, a'r anfantais sydd wrth brynu ganddynt, gan nad oes rheol gan- ddynt i werthu am arian parod. Gwelir hwy yn myned o dJ i dJ, ac y maent, trwy eu twyll a'u gweniaeth, yn dysgu castiau drwg i lawer o ferched a gwra.gedd ein gwlad, ac yn dwyn llawer gwr geirwir a gonest i'r carchar, a thrwy hyny yn achosi dygn dlodi. Ar ol dechreu prynu ganddynt, y maent, trwy eu taerineb, eu dichell, a'u ffalsder, yn cadw y gwragedd a'r merched yn mheiriau gofid a thlodi. Y mae llawer gwraig yn myned yn rhy dlawd neu anonest i'w talu, ac felly, pan ddaw eu dydd i alw heibio, bydd y drws dan glo, a'r wraig ar y llofft yn gwrando y cabl- eddau a'r rhegfeydd mwyaf arswydus; ac wedi llwyddo i wneyd y cast hwn ddwy waith neu dair yn olynol, a thori addewid neu ddwy cyn hyny, caiff y cyfryw ymddangos yn llys y m&n ddyledion, ac os na thelir, gwysir y gwr diniwed i'r carchar am ddyled na wyddai ddim o'i herwydd. Ond y cyfryw sydd yn prynu ag arian parod, y maent bob amser yn gwrthod eu cynygion, ac ni roddant wrandaw- lad i'w tafodau gwenieithus. Y maent yn ami yn profi i'r cwdyddion, trwy ffeithiau diym- wad, eu bod hwy a'u teuluoedd yn fwy trws- iadus, a gwell byd o lawer arnynt nag sydd ar eu cwsmeriaid hwy, am fod ganddynt rhag- 16g, a llog eilwaith ar en harian, tra y mae ganddynt hefyd, lawer ohonynt, arian yn y banc, a hawl fel aelodau mewn cymdeithasau cyfeillgar gwerthfawr, am eu bod wedi mab- Tf siidu egwyddor yr arian parod, a'i man- teision wedi eu llesoli. Y mae yn gasbeth ganddynt weled cwdyddion yn dyfod i'r un ardal ag y byddant hwy yn byw, er nad ydynt yn dyfod at eu drysau, am y rheswm mai ym- welwyr diroesaw iawn ydynt gan y cyfryw, ac am fod manteision arian parod yn eu dysgu i gadw yn mhell oddiwrthynt. Cadw tuallan i Lys y Mân Ddyledion.— Wrth edrych i sefyllfa a dull ein gwlad yn awr, ceir profion galarus o sefyllfa miloedd mewn gwahanol gylchoedd cymdeithasol yn nglyn a. chyfundrefn y coel. Gwelir yn ein prif drefydd ganoedd yn heidio yn fisol i lys- oedd y man ddyledion, oherwydd diffyg meddwl yn briodol, a threfnu eu hamgylch- iadau yn rheolaidd a bydd y gofynwyr yno yn haerllug wynebu y dyledwyr tlodion, ac yn dywedyd yr anwireddau mwyaf gwarthus am sefyllfa dda eu cwsmeriaid, er mwyn rhoddi lliw tywyll ar eu hegwyddorion, a cheisio dar- bwyllo y barnwr y gallant dalu y cwbl o'r ddyled mewn ychydig gyfrandaliadau, os nid ar unwaith yn fynych; a chan nad oea un barnwr yn hollwybodol, nid oes ganddo ond gwrando ar y pleidiau o bob tu, a thynu y casgliad, ac y mae yn anhawdd iawn iddo wneyd hyny yn deg, am fod haerllugrwydd y masnachwr a meddalwch ac anwybodaeth y dyledwr yn eithafol, y naill yn bob peth a'r llall yn ddim yn ami; a chan fod yr egwydd- or ormesol yn uchel ei phen yn ein gwlad y dyddiau hyn, y mae yr hen ddiareb, Trecha treisied, gwana gwaedded," yn cael ei gwir- eddu yn rhy ami yn y cyfryw leoedd, ac y mae y costau sydd yn disgyn ar y dyledwyr yn cyrhaedd canoedd o filoedd o bunau yn ein gwlad yn flynyddol. Ond y cyfryw sydd yn prynu ag arian parod, y maent yn dianc rhag y lie annymunol hwn, yn nghyd a'r costaua ellir eu hebgor trwy ymdrech a chydweith- rediad teuluaidd, a chant brofi yn llythyrenol wirionedd geiriau y bardd pan y dywed,- 'Does neb yn gwybod pa sawl punt Yw tair punt lie b'q) cariad." Gellir dweyd am y cyfryw a brynant ag arian parod mai Dyeithr y'nt i lys y man ddyledion, Byth ni chythruddir hwy 3/i flin ofynion. Y mae y fantais yma yn fwy ei gwerth nag aur coeth i'r cyfryw sydd'yn myfyrio ar, a gweithredu yn ol rheolau uniondeb trwy brypu ag arian parod. (I'w orphen yn ein nesaf.)
Nodiadau Ystadegawl.
Nodiadau Ystadegawl. ER y flwyddyn 1860, lladdwyd cynifer a 15,000,000 o ychau gwylltion yn y Talaethau Unedig. CYHOEDDIR 9.722 o newyddiaduron a chyf- nodolion yn y Talaethau Unedig, allan o bar rai y mae 1,239 yn cael eu cyhoeddi yn Efrog Newydd. MAE gan Canada 700,000 o wý-r yn agored i'r wasanaeth filwrol y mae 45,000 wedi eu dysgu i drin arfau. Dim ond 4,000,000 yw poblogaeth Gogledd America Prydeinig. Y MAE meddwdod yn cynyddu mewn modd rhyfeddol yn Llundain. Ddeg mlynedd yn ol, yr oedd rhif y rhai a gymerwyd i fyny yn 21,625 y flwyddyn ddiweddaf, yr oedd y ffigyrau yn sefyll yn 33,892 ALLAN o 46,367 o fechgynos a basiasant drwy ddiwygdai ac ysgolion diwydawl i fyny i ddiwedd 1879, aeth ddim dan 3,565 ohonynt o'r diwygdai a 3,285 o ysgolion diwydawl a lIongau-cyfanswm, 5,850-i'r mor. CYFRIFA papyr o Efrog Newydd fod 60,000 o bersonau wedi talu ymweliad a Lloegr a'r Cyfandir yn ystod y flwyddyn hon, ac iddynt wario y swm o 180,000,000 o ddoleri pan ar eu teithiau. Dengya hyn fod gan y brawd Jonathan ryw ystorfa lawn o aur eto. MAB yn awr yn y Talaethau Unedig 697 o ffwrnesi blast, ac yn alluog i droi allan 6,500,000 o dunelli yn flynyddol; 382 o felinau rholio, ac yn alluog i droi allan 4,000,000 o dunelli yn flynyddol, yn cynwys 2,150,000 tunell melinau y rheiliau 11 o weithfeydd dur Bessemer, ac yn alluog i droi allan 1,750,000 o dunelli yn flynyddol ac 11,880 o weithfeydd haiarn amrywiol. Y MAE oddeutu 23,000,000 o alwynio laeth yn cael ei ddifa yn Llundain yn flynyddol. Gwerth y cyfan, yn ol pum' ceiniog y chwart, yw ddim llawer llai na 2,000,000p. Os yw chwarter o'r llaeth hwn yn cael ei gymysgu a dwfr (ac yn ol adroddiadau y dosranvyyr, y mae cymaint a hyny yn gymysgedig), mae'r Llundeinwyr yn gwario rhwng 70,000p. a 80,000p. am ddwfr yn flynyddol o dan enw llaeth Swm go dda, onide 1
Lloffion Difyrus.
Lloffion Difyrus. YMDDANGOSODD yr hyn a ganlyn rhyw dro mewn papyr Gwyddelig Lloriwyd dyn byddar o'r enw Taff, boreu dydd Mercher, a lladdwyd ef, gan gerbydres y teithwyr. Caf- odd ei niweidio mewn cyffelyb fodd oddeutu blwyddyn yn ol." CAFODD Gwyddel gini ysgafn un tro, ac ni chafodd ddim ond deunaw swilt am dani. Dranoeth, efe a welodd gini ar lawr ar yr heol ond yn lie ei chodi, efe a ddywedodd —" Na, na ni fynaf fi ddim i'w wneyd â. thi, mi gollais dri swllt ar dy chwaer ddoe." "PAHAM na phriod wch 1" gofynai merch ieuanc i hen lane oedd ar ymweliad a. hi. Yr wyf wedi bod yn ceisio canfod er's deg mlynedd am rywun a fyddai mor ffol a'm cymeryd, ac nid wyf hyd yma wedi llwyddo" oedd yr ateb. "Yna ni fuoch i lawr yn ein ffordd ni," ychwanegai y ferch yn ensyniadol. YR HYN A BARAI CHWERTHIN YN 1500. G.-Beth ddygodd y llwyth goreu a ddyg- wyd erioed ? A. Yr asyn a gariodd ein Harglwyddes pan y diangodd gyda'n Har- glwydd i'r Aifft. G-.—Beth ddaeth o'r asyn ? A. Mam Adda. a'i bwytaodd. G.-Pwy oedd mam Adda 1 A. Y ddaear. G.-Pa sawl cynffon buwch a gymerir i gyrhaedd o'r ddaear i'r awyr ] A. Dim mwy nag un, os y bydd yn ddigon hir. G.-Pa faint o bellder sydd o wyneb y mor i'r parth dyfnaf ohono? A. Dim ond tafliad careg. G.-Pan ymddengys yr Annghrist yn y byd, beth fydd galetaf iddo ddeall] A. Llaw-ferfa, oherwydd ni fydd iddo wybod pa ben ohoni ddylai fyned yn flaenaf. G.-Beth yw hwnw na fu ac na fydd byth ? A. Nith llygoden mewn clust cath. G.-Paham y gwneir ffwrn mewn tref ? A. Am nas gellir gwneyd tref mewn ffwrn. G.-Sut y gall dyn ganfod buwch mewn praidd o ddefaid 1 A. Trwy ei olygon. G.-Paham y gorwedda buwch ? A. Am nas geill eistedd. G.-Beth yw hwnw nad yw byth yn rhewi 1 A. Dwfr berwedig. G.-Pa un oedd gyntaf, yr i&r neu'r \Vy ? A. Yr iâr, yn y cread. p-—Pa sawl gwelltyn 4 i nith gwydd 1 A. Dim un; oblegyd gan nad oes traed gan wellt, nis geill fyned i unlle. G.-Pwy laddodd y bedwaredd ran o holl bobl y byd 1 A. Cain, pan y lladdodd Abel, pryd nad oedd ond pedwar person yn y byd.
[No title]
Bu farw Syr Thomas Bouch, adeiladydd y Pont Tay, dydd Sadwrn diweddaf. Y TRAUL o gludo gwenith o ganol y Tal- aethau Unedig dros y Werydd i L'erpwl, a thalu y prwydal (commission) a man bethan ereill, yw saith ceiniog y bwsiel.