Y Gwladgarwr

MASNACH YR HAIARN A'R GLO. Y BYWIOGRWYDD yn adranoedd haiarn a glo Prydain Fawr sydd bwnc o'r pwys mwyaf, nid yn unig i'r adranoedd lie y bodola y cyfryw weithfeydd, ond hefyd i'r holl wlad. Mae yr adroddiad chwarterol a barotowyd hyd Medi 30ain o'r fFwrnesi blast sydd mewn gwaith drwy yr boll wlad, yr hwn sydd newydd gael ei gy- hoeddi, yn dangos nad oes ond pedair a deugain yn llai mewn blast nag oedd yn niwedd mis Mawrtb, pryd yr oedd yr adfywiad American- aidd ar ei ucbelfanau, a phedwar ugain a dwy- ar-bymtbeg yn fwy nag oedd yn nghanol Tach- wedd blaenorol, pan ddechreuodd yr adfywiad. Yn ystod y cbwarter, chwythwyd allan ddwy- a-deugain o ffwrnesi, a chwytbwyd i mewn ddwy-ar-bymtheg-ar-ugain. Adeiladwyd tair ffwrnes newydd, a tbynwyd un hen i lawr. Mae y nifer yn awr mewn blast yn bump cant a phedair ar ddeg-a-deugain o naw cant a phym- theg-a-deugain sydd wedi eu hadeiladu. O'r pedwar cant ac un o ffwrnesi sydd yn awr yn sefyll, mae cant a chwech yn eiddo i gwmniau y rhai svdd naill ai mewn sefyllfa o liquida- tion, neu ynte wedi cau i fyny eu gweithfeydd. Cyfrifir fel^jeth tebygol na chwythir hwy i mewn blith mwyacb. Mae y rhan fwyaf ohon- ynt yn ddiddefnydd, oherwydd y sefyllfa ad- feiliedig y maent ynddi. Wrth dynu y rhai hyn allan, cyfrifir fod dau cant a phedwar ugain a pbymtbeg yn perthyn i berchenogion y rhai y mae yn debygol a osodent ddau cant a hauer ohonynt mewn blast os byddaiy cais am haiarn yn gwnejd hyny yn angenrheidiol. Fel byn, y mae genym yn y gwahanol adranoedd mewn blast, a rhai yn barod i'w gosod felly, ar y cyfan, wyth cant o fFwrnesi. Wrth- daflu golwg dros yr holl weithfeydd haiarn a dur a fodolant yn ein gwlad, nid yw gweithfeydd tanwent a meteloedd Prydain Fawr ond megys yn eu hieuenctyd. Yn NGHAERDYDD, yr wythnos ddiweddaf, allforiwyd 88,162 o dunelli o lo, 1,926 o dunelli o haiarn a dur, 1,865 o dunelli o batentfitel, a 1,150 o dunelli o olosglo. Mordroswyd i mewn yma hefyd H,775 o dnnelli o fwn haiarn o'r Ysbaen, a 1,470 o'r unrhyw o leoedd ereill, ac yn agos i ddwy fil o dunelli o goed pyllauglo, yr oil bron o Ffrainc. Nid oedd yr allforiad o lo yr wyth- nos ddiweddaf yn dyfod i fyny a'r allforion yr wythnos cyn byny o tua 18,000 o dunelli, a dichon y gall byn greu camgasgliad. Yr oedd llwytho llongau yma yn hynod fywiog yn ystod yr wythnos, ac yn agos boll lofeydd yr adraa, yn enwedig y rhai mwyaf pwysig, 4 chyflawn- der o waith ganddynt i'w wneyd. Priodol yw i ni nodi fod llawer o longau arhaaereu llwytho yn y porthladd pan wnaethpwyd cyfrifon yr wythnos i fyny, ac am hyny nad oes yrunllei- had yn yr allforiad o lo i wledydd tramor wedi cymeryd lie. Er mor dda y mae y cais yn par- hau, y mae y cyflenwad o lo y fath fel nad oes un anhawsder ar ffordd llwytho llongau, ac am hyny nid oes yr un arwydd am godiad yn y prisoedd. Mae y llyfrau yn dra chyforiog o archebion, a'r fasnach lo, gan hyny, mewn sef- yllfa lied foddhaol. Mae masnach yn NOHASNEWYDD-AR-WYSG, yn ystod yr wythnos, wedi bod yn dra bodd- haol, ar y cyfan. Mae glofeydd sir Fynwy wedi gweithio yn weddol reolaidd drwy yr wytbnos. Mae oerni yr hin wedi creu cyffro yn masnach y glo tai, ond y mae prisoedd y glo hwn a'r glo ager yn parhau yr un. Mae yr allforion a'r mewn-forion yn parhau yn weddol fywiog, a gweithio rbeolaidd yn ngweithfeydd haiarn, dur, ac alcan y sir. Yn adran ABERTAWE, mae y gwynt dwyreiniol parhaus a'r tywydd tymbestlog, yn nghyd ag achosion ereill, wedi peri lleihad yn masnach porthladdoedd yr ad- ran. Mae cyfanswm yr allforiadau yn llai sag y mae wedi bod er's amryw wythnosau, ac nid oes un arwydd o welliant buan, gan nad oes un argoel am ddyfodiad llongau i mewn. Fel y canlyn yr oedd yr allforiadau yr wythnos ddi- weddaf:—I Ffrainc, 8,217 odunelii, a 3,240 o dunelli o batent fuel; i'r Ysbaen, 1,195 o dun- elli o lo, a 50 o dunelli o batent fuel; i Lisbon, 520 o dunelli o lo i Savannah, 650 o dunelli o lo. Adgychwyniad yr Worcester Worts, y rhai fuont yn segur am rai wythnosau oher- wydd camddealltwriaeth y tinhouse men, a wna gynyddu y cynyrch o lafuau alcan yn yr adran. Mae gweithfeydd dur Glandwr yn gweithio yn weddol reolaidd, a'r gweithfeydd alcan oil yn agos yn yr un sefyllfa ag a fynegasom yn ein hadroddiadau blaenorol. Yn adran MERTHYR TYDFIL, mae masnach y glo a'r haiarn yn parhau yn weddol fywiog. Gweithio bywiog a rbeolaidd yn y glo, haiarn, a dur yn Nowlais. Mae gweithfeydd tan y Gyfarthfa yn gweithio yn fywiog, a'r glo hefyd yr un modd. Nid oes fawr o le i achwyn am waith drwy holl weith- feydd yr adran-drwy Gwm Taf, ac i waered i'r Quaker's Yard. Dichon mai tua Plymouth y mae y llesgedd mwyaf. Yn MIDDLESBRO', dydd Mawrtb, yr oedd cynulliad gweddol o dda ar y Gyfnewidfa. Masnach yr haiarn bwrw hytrach yn fwy araf na'r wythnos flaenorol, a'r prisoedd ddim mor sefydlog ond y mae yn debygal y gwnant ddyfod yn well, os gwna yr haiarn Ysgotaidd godi. Y pris eyffredinol yma dydd Mawrth am Rif 3 oedd Ip. 19s. 6c. y dunell gan y merchants. Y mae peth haiarn bwrw wedi ei anfon oddiyma yr wythnos ddi- weddaf atom ni i Ddeheudir Cymru. Nid yw prisoedd haiarn mewn barau yn cadw i fyny yn hynod o dda, ac y mae rhai yn foddlon gwerthu am o 5p. 5s. i 5p. 10s. y dunell. Hyn yw y prisoedd cyffredinol a nodir :-Haiarn onglau am o 5p. 12s. 6c. i 5p. 15s. y dunell; haiarn platiau llongau, nis gellir eu cael o dan 6p. 15s y dunell, oherwydd y cais mawr sydd wedi bod yn ddiweddar am danynt, ac y mae y rhai a werthant y cyfryw yn cael elw da yn bresenol Caerdydd, Tach. 2, 1880. G. M. j

Eisteddfod y Rhydri. NODIADAU BEIRNIADOL AR Y CYFAN- SODDIADAU CYSTADLEUOL YN YR WYL UCHOD. GAN FTWILTM ELIAN. DYMUNIR hysbysu yr ymgeiswyr un ac oil nad oedd yn ddichonadwy i mi, gyda'r fath nifer o gyfansoddiadau, wneyd sylwadau ar bob cyfansoddiad ar wahan. Felly, bu rhaid i mi ymdrechu, yn yr amser byr ag oedd genyf, i geisio eu darllen a ffurfio barn pa rai oeddynt y teilyngaf o'r gwobrau. Yn ngwyneb yr amgylchiadau uchod, ystyriwn mai cael allan y goreu ar bob testyn ddylasai fod y prif nod i mi gyrchu ato, er y buasai yn fwy dyddorol i'r ymgeiswyr, efallai, grybwyll yn fanylach ragoriaeth y naill gyfanspddiad ar y llall. Gellir hysbysu hefyd fod y cyfansoddiadau, a'u cymeryd yn y crynswth, yn uwch mewn teilyngdod nag y dysgwyliasid. Gwatwargerdd yr Amaethwr Diog ac Anniben. Dau gyfansoddiad ddaeth i law ar y testyn hwn, wedi en ffugenwi Ebrad a Llane o'r Maenllwyd. Nid oes un o'r cerddi hyn yn gwbl yr hyn a ddysgwyliasid. Y mae gwa- haniaeth rhwng gwatwargerdd a desgrifgerdd. Gioawdio y gwrthddrych a'i dyddyn ddylasai fod prif aracan y beirdd ar y testyn, ac nid rhoi desgiifiad ohono. Yn hyn o beth, dichon fod y ddau yn gwyro ychydig oddiwrth eiriad y testyn. El bi-ad. —Y mae yr awdwr hwn wedi canu ar fesur Triban Morganwg, ac o ran ei ddiwyg allanol, ymddengys yn brydferth a deniadol, a cheir ganddo rai penillion doniol, a gesyd y fflangeli yn drwm ar war yr amaethwr diog ar brydiau. Ond y mae ei arddull yn lied rydd- ieithol, a diangodd amryw fan wallau i mewn i'w gyfansoddiad. Llanc o'r Maenllwyd.—Darllena y gerdd hon yn rhwydd a llithrig, ac y mae llawer o ffraethder yn rhai o'i linellau. Gallasai fod yn fwy manwl yn ei dremiad ar w;ahanol ag- weddau y tyddyn. Y mae efe yn fwy cartrefol gyda'r buarth a thy yr amaethwr. Dyma fel y desgrifia'r cyfryw :— Hen dwrchyn garw, erchyll, Yn cario darn o dorth, A'r hwch a deg o berchyll Yn gorwedd yn y porth Drwy gil y drws i'r gegin, Fe welai wraig y tJ Yn rhedeg yn dra sydyn I ryw ystafell fry. Ci hela'n lleibio'r llestri Fu'n godro llaeth y praidd, A'r hwyaid yn y llaethdy, A'r milgi'n yfed maidd; Yr ardd yn cael ei rhwygo Gan genfaint fawr o foch, A'u trwynau heb eu trwyllo, Nes trin y tir yn goch." Y mae eiddo Llanc o'r Maenllwyd yn fwy gwatwarus a miniog nag eiddo ei gydymgeis- ydd, ac y mae cyn gywired mewn iaith, ac yn fwy gofalus am aceniaeth a llyfnder yn ei gerdd felly, iddo ef y dyfernir y wobr. Clod Mr. Tames Powell. Derbyniwyd eiddo Ffili, Meirig Dafydd, ac Edmygydd Rhinwedd. Ymdrecha y tri ym- geisydd yn deg am y dorch, a cheir ganddynt ganiadau da odiaeth. Ffili.-Y mae llawer o fedrusrwydd i'w ganfod yn y dull ag y gweodd yr awdwr hwn ei gan. Ceir ganddo rai penillion tlysion iawn, ac ymddengys ei fod wedi cynghaneddu y gerdd braidd drwyddi. Gallasai, mae'n wir, ddisgyn ar ei destyn yn fwy uniongyrchol. Nid yw ei ddau benill blaenaf yn ddim amgen nag arweiniad i mewn, yr hyn allesid ei hebgor. Meirig Dafydd.-Cana yr awdwr hwn yn llithrig a. bywiog, ac y mae llawer o ysbryd mawlgerdd yn rhedeg drwy ei linellau. Dyry brawf hefyd ei fod yn hollol gyfarwydd a nodweddion ei wrthddrych. Gallasai fod yn fwy ffodus yn ei ddewisiad o ansoddeiriau, a cheir ganddo rai llinellau lied weiniaid yn anurddo gwyneb ei gyfansoddiad. Edmygydd Bhinvjedd.—Can brydferth a gafaelgar ydyw hon, a'i chymeryd drwyddi, y mae yn goethach ac yn rymusach nag eiddo ei frodyr yn yr ymgyrch y tro hwn, eithr nid ydyw yn gwbl mor agos at ei wrthddrych ag y gallasai fod. Wedi darllen y cerddi hyn lawer gwaith drosodd, methais a ffurfifl gwell penderfyniad na rhanu y wobr rhwng Meirig Dafydd ac Edmygydd Bhinwedd, ac y mae Ffili yn agos iawn wrth eu sodlau. Penillion ar Brydlondeb. Daeth wyth o feirdd i ymgeisio am y llaw- ryf ar y testyn hwn, ac y maent oil wedi canu yn lied egniol a theilwng. Gellir eu rhanu i ddau ddosbarth. Rhoddir Ei dda, Rhys ab Tewdwr, Amserydd, a Dyfnwal Moelmud yn yr olaf. Bernir fod y pedwar uchod yn lied gyfartal mewn teilyngdod, a gellid eu gwobr- wyo yn ddigon rhwydd oni b'ai fod ereill yn rhagori arnynt. Yn y dosbarth blaenaf saif Y tro cyntaf, Semper Idem, Ystyriol, a Shon o'r Draethan. Canig dlos a phrydferth yw eiddo Y tro cyntaf. Cana Semper Idem yn afaelgar a grymus, ac Ystyriol yn goeth a barddonol. Y prif ddiffyg a deimlir yn y tri uchod yw eu bod yn esgeuluso rhoi lie priodol i brydlondeb mewn cysylltiad a dyledswyddau cyffredin bywyd. Cymerodd Shon eangach gotwg ar ei destyn, gan ei drin yn bert ac addysgiadol, ac y mae yn canu mor nu,turiol a siiad awel boreu gwanwyn. I Shon o'r Draethan dyfernir y wobr. Penillion i'r Llythyrgludydd. Derbyniwyd naw cyfansoddiad ar y testyn hwn. Ymddengys fod ychydig o amryfusedd yn nglyn a geiriad y testyn ar y program- gwall argraffyddol, mae yn debyg. Gosbdwyd un-penill yn Ile pedwar penill ar rai o'r hys- bysleni, a chafodd rhai o'r cystadleuwyr afael ar yr argraffiad gwallus, ac ereill ar y rhai cywir. Canodd Ifor Hael, Gwyddno Garan- hir, Dysgwylydd am dano, a Gladstone un penill bob un, ac y mae yr olaf a enwyd wedi rhagori yn mhell ar feirdd y dosbarth hwn. Y mae ei benill ef yn dlws a chyflawn, ac wedi ei gyfuno a'r don boblogaidd "Ymgyrch Gwyr Harlech." Rhesa y beirdd pedwar penill fel y canlyn :-Y goreu ydyw WythaSaith Dwbl, Rowland Hill yn ail, Shon Waen Adda yn drydydd, a Selog yn bedwerydd. Yn ngwyneb yr anffawd ar y program, teg fyddai rhanu y wobr rhwng Gladstone ac Wyth a Saith Dwbl. Englyn i'r Falwoden. Ymddengys fod y testyn hwn yn un enill- gar iawn yn ardal y Rhydri, oherwydd rhyw hen draddodiad, neu yn hytrach hen arferiad, o alw trigolion y plwyf yn falwod. Anfonwyd 18 o englynion i'r gystadleuaeth hon, wedi eu ffugenwi Talcen Slip, Eppa Fardd, Moses Shan, M. S., Shon, Diwydfab, Gragen, Garddwr (laf), Garddwr Hen, Bon y Glawdd, Dafydd, Moelyn, Garddwr Bach, Anianyddyn ei henaint, a Garddwr (2il). Y mae yn mysg y rhai yma lawer o ffraethder ymadrodd, a llawer o gymhorth chwerthin, ac y mae y naill neu y Hall ohonynt wedi crybwyll, braidd, bob peth a allesid am y falwoden. Drwg genyf, er hyny, hysbysu nad yw y goreu ohonynt yn hollol yr hyn y dymunesid iddo fod. Y mae naill ai llinell aneglur, syniad anmhriodol, neu air diystyr yn eu rhwystro i fod yn gryno a desgrifiadol. Y tri sydd wedi dyfod agosaf at y nod ydynt Garddwr Bach, Anianydd yn ei henaint, a Garddwr (2il). Nid ydys yn gweled fod angen galw heibio i Eden" wrth englynu i'r falwoden. Hefyd, nid y w y beirniad yn gwy bod beth yw "hilif." Os hylif f wriadai yr awdwr ysgrifenu, onid oes mwy o fywyd yn y gair hwnw nag sydd yn y falwoden ? Anianydd yn ei henaint.- Y mae gan hwn englyn lied ddarluniadol a phert, ond gallasai gael gwell gair na "greddfol" yn y llinell gyntaf. Y Cyrchair, yr ail, a'r drydedd linell sydd dda iawn felly hefyd ddiwedd y llinell olaf. Ystyrir yr englyn yn well yn ei ffurf gyntaf nag yn ei ail ffurf gyfnewidiol. Garddwr (2il. )-Dyma yr englyn cyflawnaf. Y mae wedi crybwyll rhai pethau nad oes un o'r lleill wedi eu cyffwrdd. Dechreua fel y canlyn "Corniog, afaelog, fras folwen." I Garddwr (2il) dyfernir y wobr. Englyn i'r Asyn. Derbyniwyd eiddo Penfrith, Wil y Teiliwr, Brother Ned, Shon Maenllwyd (tri englyn), Mynyddwr, Hen Garier, Ab Balam, Shon o'r Felin, Gyrwr Hen, Humanitas M. 0., Idwal, Vylcan, Balam, Marchog, Marchogwr, a Marchog (2il). Y mae yn mysg y nifer uchod amryw o englynion lied ddoniol, ac y maent yn sefyll mewn teilyngdod o waelod grisiau y talcen slip i fyny i rai o'r grisiau uwchaf yn nheinl teilyngdod. Y pedwar a safant uwchaf ydynt Balam, Marchog (laf), Marchogwr, a Marchog (2il). Ceir gan y tri a enwyd gyn- taf rai llinellau rhagorol, eithr fel englyn llithrig, cryno, a desgrifiadol, bernir mai eiddo Marchog (2il) yw y goreu. Wele'r englyn Gwael fel marchogol filyn,—anhoenus, Hynod ffals, a chyndyn Tra di ffawd, nod traed a ffyn Yr oesoedd ydyw'r Asyn. Hyn yw barn GWILYM ELIAN.

YN mrawdlysoedd tri-misol Preston, cafodd dynes o'r enw Lee ei hanfon i garchar am 18 j mis, ar y cyhuddiad o dwyllo y werin, drwy werthu hen wyau gan dystio eu bod yn rai ffres.

BYR EBION 0 L'ERPWL. r GWELLIANT GWALL. I MAE amryw frawddegau yn fy llythyr di- weddaf yn darllen yn afler ac anystwyth, trwy fy mod i neu y cysodydd wedi esgeuluso geir- iau cyfain. Fe wel y cyfarwydd yr anys- twythder, a thebyg nad yw o bwys neillduol, ond fy mod yn gwneyd byr-grybwyll, rhag dygwydd i ryw grach-feirniad gael gwledd wrth bigo ychydig ffaeleddau, gan fod ami un o'r dosbarth i'w cael ar hyd a lied y wlad. Nefoedd ambell un ydyw pigo crach, ac ni fyn y cyfryw weled dim rhinweddol a da, ond ymhyfrydant mewn hunan foliant, gan weled bai yn mhawb a phob peth ondy nhw eu hun- ain. Moethau melusion y bobl hyn ydyw gwenwyn, malais, a chenfigen, a mawr fel y llawenychant pan welant gymydog yn myned i lawr yn v byd. Mae nodau y cyfryw yn ddigon amlwg mewn cymdeithas, a cheir hwynt yn ymdroi mewn ymarferion Judas- aidd. Yr unig ffordd effeithiol i ladd y dos- barth hwn ydyw eu gadael yn ddisylw, gan gofio fod Rhagluniaeth wedi bod yn drugarog wrthynt drwy roddi iddynt gyrnau byrion, fel nad ydynt yn alluog i wneyd llawer o niwed i neb. Ddarllenydd, os nad allwn wneyd ychydig o ddaioni ar y daith is-loerawl, eiD gwared a gaffom rhag byw i wneyd drygau bwriadol, a fyddo yn tueddu i niweidio dyn neu greadur. Mae cenfigen yn golynog, ond fe ddaw y cenfigenwr i lawr i'r raddfa y perthyna iddi, a dynodir ef fel Ismael gynt a'i law yn erbyn pawb. Nid yw dylanwad y cyfryw yn gyrhaedd-bell iawn, fel nad allant wneyd niwed neillduol i neb, na merwino ond pur ychydig ar gymdeithas. Y DIFFYN-DOLLWYR. Mae y newyddion diweddaraf o'r America yn arddangos fod y Gwerinwyr yn enill tir, a'r blaid yn ymgryfhau yn yr ymgyrch fawr ethol- iadol. Pwnc arbenig y diffyn-dollwyr Ameri- canaidd ydyw cadw nwyddau tramor rhag dyfod i'r wlad, i'r dyben o gefnogi Haw- weithfeydd cartrefol, a chadw i fyny gyflogau y gweithwyr yn y gwahanol dalaethau. Mae pob rheswm yn ein dysgu fod pawb ag sydd yn caru cynydd a llwyddiant y wlad, yn gym- deithasol a masnachol, yn gefnogwyr y diffyn- doll, oblegyd pe cefnogent fasnach rydd, byddent ar unwaith yn anffyddlawn i'w hym- rwymiadau, ac yn diddymu neu yn anmharchu y llw dinasol. Mae cyflogau gweithwyr yn y wlad hon ac ar y Cyfandir mor isel, fel y gall haiarn-werthwyr a masnachwyr mewn gwahanol nwyddau marchnadol fod yn alluog i drawsgludo pethau o Brydain a gwledydd ereill i'r farchnad Americanaidd am lai o bris nag y gallant eu gwneyd gartref, er fod digon o gyfoeth yn y wynyddoedd a than wadnau y bryniau. Nid yw cyflogau y gweithwyr yn Ffrainc a Germani ond un rhan o dair mewn cymhariaefch i gyflogau y gweithwyr yn Ame- rica, a'r canlyniad o hyny ydyw y gall mar- siandwyr y ddwy wlad uchod allforio gwahan- ol nwyddau a'u gwerthu yn marchnadoedd America am lai o arian na nwyddau cartrefol y wlad. Dyma y banlawr Gwerinol, a dyma y brif egwyddor gefnogol gan y Gwerinwyr ac er ein bod ni fel Prydeinwyr yn gefnogol i fasnach rydd, ddeil yr athrawiaeth ddim yn y Gorllewin, am fod nerth mewnol y wlad, mewn ystyr fasnachol, yn dibynu yn hollol ar y diffyn-doll er cadw i fyny bris y farchnad. Fe gofia y darllenydd fod y Deheuwyr, cyn adeg y rhyfel, yn bleidwyr selog i fasnach rydd, er mwyn cefnogi allforiadau o Brydain a gwledydd ereill i'r talaethau deheuol, am fod y Gogleddwyr yn cadw i fyny pris haiarn a gwahanol offerynau amaethyddol, a defnydd- iau dillad, a lluaws o bethau ereill at, wasan- aeth y dinasyddion. Hyn, a phethau ereill yn gymysgedig, achosodd y ffrae, yr hon a derfynodd mewn rhyfel cartrefol. Mae cyfan- rwydd y wlad, mewn ystyr fasnachol, yn di- bynu ar y diffyn-doll, a phe diddymid hyny, ni byddai sefyllfa y werin weithiol ond tlawd iawn mewn cyferbyniad i'r hyn ydyw yn bre- senol. Yn ol a ddeallwyf am y wlad yn gym- deithasol, y mae Democratiaid America yn debyg i arglwyddi tirol a phendefigion Pry- dain, yn cael eu llywodraethu gan syniad gormesol a thrahaus, fel na fynant gydnabod hawliau y werin i ragorfreiniau dinasol a berthynant yn gyfiawn i'r dosbarth gweithiol. Egwyddor neu elfen bwysig yn y cyfansoddiad Americanaidd ydyw cydraddoldeb, er nad yw hyny yn awgrymu fod pawb i fod yn yr un cylch, oblegyd fod y gymdeithas ddynol yn cael ei gwneyd i fyny o wahanol gylchoedd, a phob dyn i gael ei gydnabod yn y cylch y perthyna iddo. Dyma brif ogoniant y Werin- iaeth, fod pob dyn mewn oedran, os yn ddines- ydd, yn meddu hawl i bleidlais yn newisiad llywodraethwyr a deddf-wneuthurwyr y wlad. Mae pob dinesydd yn yr Amerig, y tlawd fel y cyfoethog, yn meddu yr un hawliau yn y wlad, ond nid yw pawb a breswyliant yn y wlad yn ddinasyddion. I fod yn ddinesydd, rhaid cydymffurfio a deddfau y wlad, gan gymeryd y llw gofynol, a chodi y papyrau yn llys y dalaeth, cyn y gellir bod yn ddinesydd cofrestreaig, a chael amddiffyniad y llywodr- aeth. Mae yn fantais i ddyn, os bydd yn meddwl am fyw yn yr Amerig, i wneyd ei hunan yn ddinesydd, er lies personol a lles- iant ei doulu. os yn feddianol ar y cyfryw. Dylai hefyd fod yn ddiffyn-dollwr, am fod llwyddiant llaw-weithfeydd y wlad yn ymddi- bynu ar hyny yn gyfangwbl. Cofied y dar- llenydd hyn, fy mod yn siarad o bwynt Americanaidd yn awr, a chawn weled yn fuan fod dylanwad a gallu y diffyn-dollwyr yn llawer trymach na'r blaid sydd yn dadleu dros gael porthladdoedd rhyddion. Mae yr ym geisydd Hancock wedi deall fod yn rhaid iddo fod yn ddiffyn-dollwr i'r dyben o lwyddo yn yr amcan, os llwydda hefyd, o gyrhaedd y Ty Gwyn yn Washington. Cawn weled yn fuan pwy gura y bel i bared ond yn ol pob tebyg- olrwydd ar hyn o bryd, Garfield sydd yn debyg o gyrhaedd y gadair lywyddol, gan fod J P0^ peth yn bleidiol iddo, a phawb yn ei gan- mol fel dyn o egwyddorion da. TYWYDD MAWR AR Y MOR. Mae yr ystormydd a'r croes-wyntoedd di- weddar wedi bod yn atalfa i gyrhaeddiad amserol amryw o'r agerlongau a fordeithiant rhwng y porthladd hwn ac Efrog Newydd, a gwahanol borthladdoedd ereill yn yr Amerig a gwahanol barthau o'r byd. Un peth dy- munol ellir grybwyll, nad oes un anffawd wedi cymeryd lie, na dim colledion wedi bod ar fywydau a meddianau. Mae y cymundeb -trosforawl wedi dyfod mor gyfleus a chyflym, fel nad yw yn ddim gan fasnachwr a thipyn o anturiaeth ynddo i fyned drosodd i farchnata, a dychwelyd mewn ychydig o wythnosau gydag ystorfa helaeth o wahanol drugireddau at gynaliaeth dyn ac anifail. Mae allforiadau mewn cig yn dal yn gryf-caws a chig moch, gyda gwenith a grawn Indiaidd yn y cyflawn- der ohono. Ystordai llawnion ar y ddau tu i'r afon, fel nad oes un perygl y bydd i'r Ynys Wen gael ei gorddiwes gan newyn am rai blynyddoedd. Cynyddu y ceir masnach y mor, a gwahanol gwmniau yn adeiladu ager- longau newyddion, a'r prif bwnc mewn golwg ydyw maintioli a chyflymder, fel y mae yn ddigon tebygol y dygir Efrog Newydd yn fuan mor agos i Brydain ag oedd Caerodor i Gymru er's haner can' mlynedd yn ol. Y peth nesaf i hyn fydd gweled Homo Ddu a mintai o feirdd y Bout yn myned drosodd i Eisteddfod Genedlaethol America. T. J. HUGHES, YSW., YN EI FEDD. Mae y cyfaill cywir a'r canwr bydglodus wedi myned drwy y glyn. Bu farw yn ei gartref, dydd Mercher, Hydref 27ain, yn 50 mlwydd oed. Gadawodd weddw a deuddec o blant i alaru ar ei ol,, yr hynaf ohonynt yn cartrefi yn Chicago, America. Adnabyddid ef trwy Dde a Gogledd fel canwr ac Eistedd- fodwr selog. Claddwyd .ei weddillion y Sad- wrn canlynol, Hydref 30ain, yn Nghladdfa Sant Iago. Bydd genyf air yn mhellach fel adgof am dano yn y rhifyn nesaf. -Hedd- wch i'w lwch.-Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Pwysig i Berchenogion Glofeydd. Yn mrawdlys Llanidloes, dydd Iau, gwysid y Van Consols Lead Mining Company, gan Fwrdd Ffyrdd Drefnewydd a Llanidloes, am 30p., yr arian yr honid eu bod wedi eu gwario mewn canlyniad i draffia anarferol y Cwmni. Y cwestiwn oedd gan y fainc i'w benderfynu ydoedd, beth oedd yn draffic J anarferol yn ol meddwl yr Act. Dros Fwrdd y Ffyrdd, dadleuid nad oedd y ffyrdd wedi eu bwriadu i ddim arall ond i amaethwyr y dosbarth, a bod gan y Bwrdd hawl i gael eu had-dalu o bob treuliau uwchlaw yr hyn oedd angenrheidiol am wear and tear yr amaethwyr a'u defnyddia. Dywedai Mr Powell, yr hwn oedd dros y diffynwyr, mai hwn oedd yr achos cyntaf o'r fath ag oeddid wedi wrandaw. Dygai yn mlaen dystiolaeth i brofi fod y ffyrdd wedi eu defnyddio am 30 mlynedd er masnach fwnawl, a honai nas gellid galw y cyfryw draffic yn anarferol, am fod Bwrdd y Ffyrdd wedi ei sefydlu ychydig flynyddoedd yn ol. Os oedd yr holl fyrddau i gymeryd gweithrediadau o dan amgylchiad- au cyffelyb, elywid y diweddaf yn fuan am weithiau mwnawl y wlad. Gwnaeth yr Ynadon archiad yn erbyn y Cwmni am 20p. Rhoddwyd rhybudd am apel vn vr Uchel Lys.

Cyfarfod o Gynrychiolwyr y Glowyr yn Sciwen. Dydd Sadwrn, Hydref 30ain, cynaliwyd eyfarfod dyddorol yn y Collier's Inn, Sciwen. Mae r eyfarfodydd hyn i gael eu cynal yn fisol, yn ol dull Aberdar a Rhondda, ae i fod yn symudol. Cymerwyd y gadair gan Mr. Thomas; yn yr is-gadair, Mr. John Jones. Yr ysgrifenydd, Mr. Isaac Evans. Yr oedd yn dda genyf weled cymaint wedi dyfod yn nghyd, er bod rhai yn absenol y caraswn eu gweled yn bresenol yn y cyfarfod. Cynrych- iolwyd pedair gweithfa ar ddeg yn y cyfarfod j^nTdr0S fiI ° lowyr- Y mater cyntaf a ddaeth gerbron oedd y llesgedd sydd yn nglynar undeb, a'r ffordd fwyaf effeithiol i TT i l°wyr y gymydogaeth o dan faner Undeb. Y mae ein sefyllfa gorsuddol yn galw yn uchel arnom i fod yn unol a/n gilydd, oherwydd y mae cleddyf Gormes yn ysgwyd yn barhaus uwch ein penau; a bydded i bob un yn bersonol i gymeryd y mater at eu hystyriaeth.—Yn ail, pwnc y coedo. Bu cryn siarad ar y mater pwysig hwn, a barnwyd fod yr hen ddull o goedo yn well na'r hyn a ddygir gerbron.—Yn drydydd fod Isaac Evans i gael ei ethol ar y Bwrdd' oherwydd ei fod yn ddyn cymhwys at y gwaith.—Yn bedwerydd, fod Mr. Thomas Davies a William John i gynrychioli Castell- nedd a'r gymydogaeth yn nghyfarfod nesaf Llanfabon, dydd Llun, Tachwedd 8fed.-Yn bumed, fod y cyfarfod nesaf i gael ei gynal yn y Welome to Town, Castellnedd, a gofaler am brydlondeb y tro nesaf i ddyfod at yr amser penodol, yn lie bod rhai personau yn gorfod aros.-Gwilym Ddtt o'r Llan.

Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer- adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w cleif- ion (patients), pan yn fynych y methant gvda'u cyfferi meddyginiaethol eu hunain. Gwelir man- ylion ar dudalen arall o'r papyr hwn. L. 103 WARNING! RECKITT'S PARIS BLUE.-The marked superiority of this Laundry Blue over all others, and quick appreciation of its merits by the public have been attended by the usual results, viz., a flood ef imitations, the merit of the latter mainly consists in the ingenuity exerted, not simply in imitating the square shape, but making the geneal appearance of the wrappers resemble that of the genuine article. The manufacturers beg therefore to caution all buyers to see Reck- itt's Paris Blue" on each packet. 2183