Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
SARAH WILLIAMS, Etifeddes…
SARAH WILLIAMS, Etifeddes y Gelli. ITUG-CHWEDL AIL OREU EISTEDDFOD GADEIR- IOL DEREUDIR CYMRU, 1879. PENOD XXVII. Y FRADWRIAETH YN DYFOD I'R AMLWG-YR YSGLYFAETH YN CAEL EI ACHITB. Gwendolen, ni oddefaf i chwi chwareu rhagor a mi Y mae pob peth yn awr yn barod. Dychwek Syr John prydnawn yfory, ac mewn tri diwrnod ar ol hyny, cyirer v briorlas le," meddai Arglwydd y Dyffrvn wrth Gwendolen, ei ferch. Wei, bydd heb yr un briodferch- hyny vw, os na all ddyfod o hyd i un yn yr amser byr hyna," atebai Gwendolen yn araf. Yn sier i chwi, ni ddeuaf fi byth yn wraig iddo." OD i addawsoch hyny ?" ebai" ei ar- elwvddiaeth. Gwyr Syr John yn dda yr amgylch- iadau o dan ba rai y rhoddwyd yr addewid, ac v nitie yn rhaid fod ei gydwybod yn adamantaidd i wasgu am ei chyflawniad. Y IDoe fy ngwefusau wedi eu selio hyd nes y byddaf wedi cael fy rhyddhau oddiwrth fy adduned ond ai ni ellwch fynghredui, eich plentyn, pan y dywedaf wrthych, pe buasech ddim ond yn gwybod y cwbl, y byddai yn well genych weled fy ngladdu na bod yn wraig i Syr John Gwyn byth ?" Ffolineb, blectyn! Gwnaf i chwi ufuddhau, neu cewch oddef y canlyniad, a Gwilym hefyd. Ni chewch eich cefnogi ganddo ef, sicrhaf hyny i chwi. Mynaf eich gwahanu ar unwaith, a bydd i chwi gael eich gosod mewn caethiwed unig hyd nes y dychwelwch at eich dyledswydd." Yr wyf yn gwneyd fy nyledswydd yn awr, ac nid oes un gallu ar y ddaear a all fy symud oddiwrtho," ebai y foneddiges ieuane yn gadarn. Allan o'm golwg a chwi, y ddyhiren!" Uefai ei arglwyddiaeth. "Yn awr, ewch —ewcb, neu"—, ac yn nghyffro ei lid, cododd ei law yn fygythiol at y bender- fynol Gwendolen. Ai nid ydych yn fy nghlywed ?" gwaeddai drachefn wrth ei gweled yn sefyll yn ddiysgog. "Paham mad ewch ?" "Fy arglwydd, larll Conwy a Mr. "Williams!" ebai gwas wrth agor y drws, yr hwn a ddeallodd ar unwaith, wrth olwg gynhyrfus ei feistr, fod rhyw annealltwr- iaeth rhyngddo ef a'i ferch. Pa beth a ddywedaist, y gwalch ? Pa fodd yr wyt yn beiddio fy rhwystro i?" gwaeddai ei arglwyddiaeth a'i lais bron yn cael ei dagu gan ddigofaint. Ond cyn i'r gwas allu cael amser i ateb, cerddodd dau ddyn arall i mewn i'r ystafell gydag araf- wch a godai yn naturiol oddiwrth wendid yr ieuengaf o'r d Jau, yr hwn a ymgynaliai ar fraich ei gydymaith, William! William! diolch i'r Nef- oedd!" llefai Gweudolen wedi manwl syllu ar ei wyneb, ac yna ymdaflodd i'w freichiau. Tarawodd y weitbred olaf hon Arglwydd y Dyffryn a syndod-edrychodd ar y par ieuanc am enyd, ac yna gwaeddodd allan, « Y filain y filain haerllug, gollwng hi! Ffwrdd a chwi, Gwendolen Ar hyn neidiodd Iarll Conwy yn mlaen Thyngddynt. Ust, fy arglwydd!" meddai ef. Ymataliwch rhag llefaru ymadrodd- ion na wnant ddim ond eich sarhau chwi eich hun wrth eu defnyddio at foneddwr o deulu mor uchel ae henafol a chwithau. Prin y mae eisieu i mi gyflwyno fy hun i chwi, oblegyd cyfarfyddasom a'n gilydd aagor nag unwaith yn amser fy nhad; ond gwnewch fy ngoddef i gyflwyno i chwi Mr. William Williams, perchenog y Gelli, un o'r etifeddiaethau mwyaf ardderchog yn sir Forganwg, a'r hwn, y mae yn ddiamheu genyf, a faddeua bob camwedd a niwed a wnawd i William Parry, yr athraw.' "Twyll ydyw-dichell gythreulig yw y cwbl!" llefai Arglwydd y Dyffryn. Na, fy arglwydd ond y mae hyn yn pasio amynedd," rhwystrai yr iarll yn ddigllawn. "Braidd y gellwch ddysgwyl am ragor o oddefgarwch, hyd yn nod ar gyfer eich oedran a'ch sefyllfa, nag yr ydym ni wedi ei ddangos. Oe ydych yn ddoeth, gwnewch daflu ymaith bob malais a digter allan o'ch mynwes, a rhoddwch dderbyniad gwresog a chalonog i ymofynydd am law eich merch, yr hwn sydd, o ran sefyllfa a chyfoeth, yn gyfuwch a hi, ac, yn mhellach, sydd wedi llwyddo i enill ei ohalon o'r blaen." Y mae yn anmhosibl oedd atebiad ei arglwyddiaeth. "Peidiwch ymyraeth yn amgylchiadau fy nheulu, yr wyf yn dy- mnnn arnoch. Y mae llaw Gwendolen wedi ei rhwymo yn barod, ac nis gallaf dori fy ngair." "Ai dyna eich penderfyniad ?w gofynai ajrr iarll, gan wneyd arwydd ar i William fod yn ddystaw. Ie." Yna, y mae arnaf ofn y cewch eich slomi, trwy y bydd i'ch darpar fab-yn- nghyfraith wrthod yr anrhydedd yr ydych yn ei fwriadu iddo ebai yr Iarll. A allaf ddymuno arnoch am wrando ar ad- loddiad byr a syml, cyn y bydd i chwi ein hanfon i dymer anmhriodol? Cafodd y boneddwr hwn, Mr. William Williams, trwy ryw amgylchiadau teuluaidd anffodus, ei ddwyn i fyny yn hollol anwybodus am ei iawnderau, ac oni buasai ymdrechion canmoladwy ei gyfnither, Miss Sarah Williams (am law yr hon y bu Syr Jonn Gwyn yn ymgeisydd gynt), digon tebyg y buasai iddo aros mewn anwybodaeth am ei hawliau hyd ei fedd. Fodd bynag, y mae yn awr eich cydradd o ran bonedd, os nad o ran sefyllfa, ac yn feddianol ar ddigon o gyfoeth i gynal yr Arglwyddes Gwendolen yn y sefyllfa a'i ganwyd." Ond y mae fy ngair wedi ei roddi. Efallai y gallasai yr hyn a ddywedweh effeithio arnaf oddeutu chwe' mis yn ol, ond yn awr"— Ond yn awr y mae Arglwydd. y Dyffryn yn dewis yn hytrach cael filain yn fab-yn-nghyfraith iddo na dyn o anrhyd- edd, ac o berchen calon ardderchog," ebai yr iarll yn ddigofus. Gwrandewch! os ydych yn ddoeth, ni wnewch anturio dat- guddio cynlluniau a bradwriaethau a gy- ffyrddant a materion sydd yn mhell o fod yn anrhydeddus i nebâ llawynddynt. Yr unig un dieuog yn y chwareufa yw eich etifedd dyoddefgar, ac o'r braidd y byddai yn gyfiawnder ag ef i gysylltu yr enw y mae yn ei gario a gweithredoedd gwarthus ac uchelgeisiol, yn mha rai y cytunai tad, ac y cynllunai car, y ffordd i'w gael yn ddeiliad anamserol o'r feddgell deuluaidd Cywilydd i'ch arglwyddiaeth ydyw Nid amser i siarad am roddi fy ngair' ydyw pryd y mae y fath ddatguddiedigaethau gwarthus yn hongian ar eich atebiad." Fy nhad," ebai Gwendolen yn sydyn, gan neidio idd ei ochr, "ai ni wnewch eich plant yn hapus, ac enill eu dwbl gariad, wrth ganiatau eu dymuniadau iddynt? Hyd yn nod Gwilym"— Y mae Gwilym yma i siarad drosto ei hun," ebai llais o'r tucefn i'r cynulliad bychan, a daeth etifedd y Dyffryn yn mlaen yn dawel, gan bwyso ar ei ,ffyn. Esgus- odwch fi, fy arglwydd," meddai gan droi at yr iarll, "ond cymeraf fi y mater i'm dwylaw fy hun. Fy nhad, y mae tynged Gwendolen wedi ei benderfynu. Caiff briodi yr unig ddyn erioed a gredais y gallwn ei oddef yn agos ataf, neu ynte rhoddaf y gyfraith ar war eich car mileiDig a chythreulig ar unwaith, am gymysgu gwenwyn yn yr ymborth a osodid o'm blaen, a hyny er mwyn cael fy ngwared. Cafodd Morgan ei ddwyn i mewn er's awr yn ol, wedi derbyn clwyf marwol gan un o'r ceirw yn y pare, ac y mae wedi gwneyd mynwes lan ohoni trwy gyffesu yr oil. Maddeuais y cwbl iddo ef, ond y mae genyf rywbeth yn wahanol i Syr John. Gwen- dolen, y mae y pwne wedi ei benderfynu. Parry, yr wyf yn ei haddaw i chwi yn enw fy nhad." Yna dilynodd dystawrwydd am ychydig eiliadau-pob un o'r cwmni yn edrych i gyfeiriad ei arglwyddiaeth o'r Dyffryn, ac yn dysgwyl yn bryderus am beth oedd ganddo i'w ddweyd yn awr yn ngwyneb y cyhuddiad pwysig oedd Gwilym wedi ei ddwyn yn erbyn Syr John Gwyn. "Wel," meddai ef o'r diwedd yn lied sychlyd, os nad all Syr John glirio ei hun, ac os yw yn barod i roddi fyny bob hawl i law yr Ar- glwyddes Gwendolen, yr wyf yn dywedyd fy mod yn foddlon rhoddi fyny i'w dymun- iad hi, yn nghyd ag hoffder rhyfedd Gwilym at ei gyn-athraw." Bydd i hyny gael ei benderfynu ar fyr o dro," atebai Iarll Conwy. "Nid yw Mr. Williams wedi ei lwyr adferu oddiwrth yr archollion a dderbyniodd mewn ysgarmes gydag ysbeilwyr yn Itali, yn mha un yr achubodd fy mywyd i, oud y bu yn agos a cholli ei eiddo ei hun. Chwi wnewch, yr wyf yn sicr, ei dderbyn i'ch gofal, fy ar- glwyddes, cyhyd ag y byddaf fi yn gwneyd fy neges i'r Neuadd, ac yr wyf yn rhoddi fy ngair i chwi y dychwelaf a sicrwydd ysgrifenedig oddiwrth Syr John Gwyn o'i foddlonrwydd i roddi fyny bob hawl i'ch llaw, a hyny cyn pen pedair awr ar ugain. Fy Arglwydd Gwilym, o'r braidd y mae cisieu i mi ofyn i chwi am fynu gweled Mr. Williams yn cael cymeryd y gofal priodol am dano." Yna, gydag ymgfymiad ymadawodd yr iarll a'r ystafell, tea y safai Arglwydd y Dyffryn o hyd, yn berwi gan ddigofaint wrth weled eu holl gynlluniau yn cael eu diddymu, a'i ewyllys yn cael ei hanmbarchu. (I'tv barhau.)
[No title]
GWALLT LLWYD.- Mae Hair Dye hynod kX ALEX. ROSS yn cynyrchu lliw goleu neu dYVWll perffaith yn union wedi y defnyddir ef. Y mae yn berffaith a pharhaol—3s. 6c. Danfonir wedi ei bacio yn ddiogel am 55 o star;:piau. Oil ef Cantharides ALEX. ROSS, at gynyrchu gwa.lt a barf—3s. 6c. Wedi ei bacio, 54 stamp. Ei De- pilatory, neu Hair Destroyer, yn symud ymaith wa It arddigonol o'r gwyneb, y gwddf, neu'r breichiau, heb niwaid—3s. 6c. Ei Curling Fluid -3e. 6c. Cludiad rhydd am 54 o stampiau. Ei Skin Tightener, neu feddyginiaeth at symud rhychau a brychau du oddiar y croen; Bloom of Roses at y bochau a'r gwefusau; a'i Hair Re. storer—3s. 6c. yr un neu danfenir am 54 stamp. Nose Machine ALEX. Ross, at lunio y trwyn i berffeithrwydd—10s. 6c. Yn rhydd am stamps. Wadi ei baeie yn gelaidd. 21, Lambs Conduit- street, High Holborn, London. Danfemir yr articles hyn gyda throad y post. Gwahoddir llytbyrau. 2334.
Lloffion Difyrus.
Lloffion Difyrus. "A YDYW y mill yna yn ddof ?" gofynai rhyw ffermwr i farchnatwr Americanaidd. Y mae yn ddigon dof y pen blaen," atebai y marehnat- wr; ond y mae yn ofnadwy o wyllt y tu ol." DYWEDODD rhywun wrth ddyn o'r byd, Y mae hwn-a-hwn yn siarad yn ddrwg am danoch chwi." Yr wyf yn rhyfeddu at hyny," oedd yr ateb, "oblegyd ni wneuthum gymwynas iddo erioed." PAN ddanfonodd Mr. D. am undertaker i gladdu ei wraig, dywedodd y dyn dychrynedig wrtho ei bod yn parhati yn dwym. Na ofid- iwch," meddai Mr. D. "Gwnewch fel y dywedais wrthych mae'n eithaf marw." MOES-AIR I'R MARW.—Canfyddwyd y phys- ygwr enwog Borden yn farw yn ei wely. Pan hysbyswyd Ardalyddes —— o hyny, hyn a ddywedodd Ha yr oedd Angeu yn ei ofni, gan aa feiddiodd ymosod arno ond pan ydoedd yn ei gwsg." GOFYNWYD i Dean Swift gan gyfreithiwr ag oedd yn dewis bod yn Uawen, Pe byddai yr offeiriaid a'r diafol yn myned i ymgyfreithio, pa blaid gariai y dydd ?" Y diafol, yn ddi- amheu," meddai Swift, "oblegyd mae'r holl gyfreithwyr yn ei wasanaeth ef." Y MAE fy mam wedi fy nanfon atoch," ebe merch fechan wrth gymydoges, i ofyn os deuwch i gael dysglaid o de gyda hi y pryd- nawn yma." "A ddywedodd hi pa amser?" Naddo ni ddywedodd ddim ond y carai ofyn i chwi, ac yna y byddai y peth oddiar ei meddwl. Dyna'r oil a ddywedodd." AETH crydd, rhyw dro, yr hwn oedd yn llesoli ei fasnach trwy fynychu angladdau, at gyfaill o'i eiddo gan ddweyd, "Twm, a wnei di ffafr i mi?" "Beth ydyw?" "Yr wyf am i ti fyned i angladd Da vies, y bancwr, yn fy lIe i." "Paham na ai di dy hunan?" "Alia' i ddim bod yn yr angladd heddyw; canys bu farw fy ngwraig y boreu yma." YR haf ddiweddaf, darfu i adar-helwr fod allan trwy'r dydd a'i wn, ond ni chafodd ergyd at un aderyn yn ystod yr holl amser ac felly yr oedd yn myned gartref yn bur siomedig. Pan yn pasio llyn fechan ar ochr yr heol, gwelai ddyn yn eistedd ar fur cyfagos, ac yn edrych ar nifer o wyaid yn chwareu ar wyneb y dwfr. Pa faint o arian ydych yn ymofyn am i mi gael ergyd at yr anifeiliaid yna ?" gofynai yr helwr. Haner sofryn," meddai'r gwr. Ar ol talu yr arian i lawr, saethodd atynt, a lladdodd bymtheg ohonynt. Yr wyf yn meddwl eich bod wedi gwneyd bargen dlawd iawn," ebai'r belwr. Nac wyf," oedd yr ateb, "canys nid myfi pia hwynt."
Nodiadau Ystadegawl.
Nodiadau Ystadegawl. RHWNG 1872 a 1878, cynyddodd dyledion crynhoedig y trefedigaethau Awstralasiaidd o 41,023, OOOp. i 67,483,000p. DANGOSODD cnwd gwenith yr holl fyd am 1879 annigonedd o dros 375,000,000 o fwsieli, yn agos i 200,000,000 o'r annigonedd sydd yn syrthio i ran Ewrop. Y CYFALAF a wariwyd ar reilfljpdd Indiaidd i fyny i ddiwedd y flwyddyn swyddogol ddi- weddaf oedd 123,124,514p. O hyn, gwariwyd 97,327,851p. ar linellau sicrhaol, 24,403,797p. ar linellau Talaethol, ac l,392,866p. ar linellau yn Nhalaethau Brodorol. YR oedd mwy na 1,100,000,000 o lythyron wedi pasio trwy'r Llythyrdy y flwyddyn ddi- weddaf, heblaw 114,000,000 o bost-gardiau, 214,000,000 sypyn o lyfrau a chylchlythyron, a thros 130,000,000 o newyddiaduron. Mae'r ffigyrau hyn yn symio ar gyfartaledd i 46 y pen o'r boblogaeth. Y MAE yn Norwich boblogaeth o 12 i bob erw, Leeds 15, Sheffield 16, Nottingham 17, Wolverhampton 22, Oldham 25, Bradford 27, Newcastle 28, Portsmouth 30, Salford 36, Lei- cester a Hull yn 41 yr un, Sunderland 42, Brighton 46, Birmingham 47, Bryste 48, Llun- dain 49, Plymouth 53, Manceinion 85, a Llyn- lleifiad 104. YR oedd masnach bostawl Talaethau Unol America am y flwyddyn gyllidol 1879 80 fel a ganlyn :—Y llythyron a gludwyd, 868,493,572 post-gardiau, 276,446,716; 695,175,624 o new- yddiaduron; cylchgronau, 53,472,276; cylch- lythyrau, llyfrau, ac amrywiol faterion argraff- edig, 300,854,480 ac erthyglau marsiandawl, 22,644,456. Rhydd hyn gyfanswm o 2,215,. 168,324 o sypynau a gludwyd yn ystod y flwyddyn. Nid yw y ffigyrau hyn yn cynwys masnach rwngwladwriaethol, eithr yn unig sypynau o lythyron a bestiwyd ac a gludwyd yn yr Unol Dalaethau. Y MAE gwneuthuriad tybaco yn Germany yn cael ei gario yn mlaen mewn 16,038 o weithdai, yn cyflogi 139,415 o ddwylaw. A chymeryd hefyd y sefydliadau lie y gwerthir y nwyddau gwneuthuredig, yn gyfanwerth neu fanwerth, cyfanrif y personau a gyflogir yn y fasnach yw 535,708, yn ffurfio oddeutu 12-1 y fil o holl bobl- ogaeth yr ymerodraeth. Pwysau y tybaco a ddefnyddiwyd yn 1879 oedd 81,559 tunell o dybaco gwneuthuredg, yr hyn sydd dri 83 o 100 pwys i bob pen o'r boblogaeth. Swm yr arian a wariwyd ar dybaco a threwlwch oedd 15,648,300p. Y mae cyfartaledd yr hyn a war- i-odd y boblogaeth yn flynyddol yn ystod y saith blynedd diweddaf wedi bod yn 5s. 5c. y pen. Y MAE dychweleb Seneddol newydd gael ei chyhoeddi, yr hon sy'n rhoddi manylion parthed y marwolaetihau yn Nghymru a Lloegr yn ystod cyfnodau o 1838 i 1877. Oddiwrth yr ystadegau I hyn, ymddengys mai nifer y marwolaethau blynyddol ar gyfartaledd-o bob oedran ac achosion-oedd 22,386 y filiwn o'r boblogaeth o 1838 i 1853, heb gyfrif 1846 i 1849-cyfnod y cholp,ra-21,840; o 1854 i 1877, 22,141; ac o 1868 i 1877, 21,847. 0 1847 i 1853, yn gynwys- ol, cyfartaledd y mawolaethau o bob oedran o'r frech wen oedd 305 y filiwn ac o 1868 i 1877, yn gynwysol, nid oedd ond yn 261. Eglura nodyn sy'n gysylltiedig a'r dychwelebion olaf fod cyfartaledd blynyddol y marwolaethau o'r frech wen yn ystod y 12 blynedd-1838-42 ac 1847-53—yr unig flynyddau cyn y buchfrechiad gorfodol am ba rai y mae ystadegau y marwol- aethau hyn yn llesol—yn gyfartal i 420 y filiwn o'r personau oeddynt yn fyw; ond yn y 25 blynedd-1853.78-0 fuchfrechiad gorfedol, ni chyfartaleddodd nifer y marwdiaethau blyn. yddol o'r clefyd hwn ddim dros 216 y filiwn, heb son am yr ymdaeniad marwol eithriadol 1871-72.
Llith Hednogyn o Ynysmeudwy.
Llith Hednogyn o Ynysmeudwy. CAWN adael Barbwr Tividale a'i julup y waith hon, a'r fuch fochyn yn y llwyn drysni, gyda'i arwydd Life and Wife Insured," a chawn ddilyn ychydig ar helyntion SEPTA, MERCH GWYDDON GAWR. Crybwyllais yn fy llith diweddaf iddi fyned yn draed moch" yn nheulu Gwyddon, ac iddynt gael eu gwasgaru a'u difodi o Ynys Brydain. Cymerodd y cwbl le fel yn wyrthiol. Nid oedd Septa y pryd hwn ond deunaw oed. Yr oedd hi yn llances deg odiaeth, ac o faintiolaethafuasaiynaynu yr oes hon. Mesurai chwech troedfedd a phedair modfedd o daldra, ac yr oedd ei holl adeilad yn cyfateb i'w thaldra, yr hyn a'i gwnai yn giantess ardderchog. Meddai wallt du llaes, trwyn teneu, gruddiau rhosynaidd, a llygaid duon bywiog a threiddgar, ac yr oedd rhyw swyn serchiadol yn ei hymddang- osiad, yr hwn a orfod-u hyd yn nod y cybydd i'w phrisio yn fwy nag arian ac aur. Yn wir, nid gorchwyl anhawdd oedd credu mai hi oedd pen campwaith y Crewr Mawr yn myd dynol- iaeth. Teg yw nodi nad oedd nifer ffasiynau y rhyw deg yn yr oes hono ond un, sef yn union yr un fath a'r .wisg Ysgotaidd yn yr oes hon. Cychwynodd Septa oddicartref ar y dydd olaf yn Hydref, yn mhoethder tanbeid- iol ei nwyd o'r ffrae "draed moch" a nodwyd. Slipiodd ymaith yn ddirgelaidd, heb ond ychydig ymborth, gan gymeryd ei bwa a'i saethau gyda hi. Bwriadai gyrhaedd Cymru- lan (Cumberland), lie y preswyliai nifer fechan o dylwyth ei thad. Afreidiol yw dweyd mai nid gorchwyl hawdd oedd ganddi, sef teithio Ilawer o ffordd ddisathr a diffaeth, yr hwn a boblogid gan fleiddiaid rheibus, eirth, a llewpartiaid. Aethus yw nwyd gyn- ddeiriog, ond y mae moddion a'i dadmera fel ia yn moethder tanbeidiol yr haul. Fodd bynag, teithiodd y pedwar diwrnod cyntaf gyda llawer o lwyddiant a phenderfyniad ond ar nawn y pumed dydd, hi aeth yn ystorm o gurwlaw a chenllysg, pryd nad oedd na thý" na thwlc yn agos, ac nid hir y bu'r gwlybwr cyn cyrhaedd y croen. Dechreuodd y nerth ddiffygio a'r galon lesghau, a daeth hirneth a gofid yn ymwelyddion i'r fynwes, anobaith a siomedigaeth fel mynyddau o bob tu, a lleni'r nos fel galarwisgoedd o'i hamgylch. O fel y toddodd y galon adamantaidd. Gellid can- fod y dagrau tryloewon yn treiglo dros ei gruddiau rhosynaidd fel perlau purlwys. Dyma'r waith gyntaf iddi erioed deimlo beth oedd gofid, a'i sylweddoli i raddau. Eto, er ei phrudd-der a'i 11 added, symudai yn y blaen yn arafaidd drwy y goedwig gauadfrig, lie y syrthiai y dail yn gafodau gyda'r cen- llysg; a phan ar syrthio i anobaith, wele fwlch clir oddirhwng brigau y coed yn dyfod i'r golwg, ac yn y fan ymddangosodd dernyn o lasdir, a bwthyn to gwellt gyda ffenestri o ddellt. Adfywiodd ei theimladau, a chyfeir- iodd tuag ato. Pan wrth y drws, dyma wr byr, barfog yn ei chyfarfod yn wen o glust i glust, ac yn ei chymhell yn roesawgar i fewn at y tan mawr oedd ar ganol y llawr yno. Yn wir, nid treat bychan oedd y cyfryw ar y fath amgylchiad a'r presenol. Er syndod i Septa, nid oedd na dyn na dynes yn gwneyd eu hymddangosiad yn nac o gylch y tý", ac yr oedd yn hollol wag o ddodrefn, ac eto yn or- lawn o ryw bethau nas gellid dweyd beth oeddynt wrth oleuni y tan. Sut bynag, caf- odd ein harwres gyfleusdra i ymdwymno a sychu ychydig, a'r canlyniad fu iddi fyned yn bwt o blg "-y Gwyddel (canys dyna oedd efe) yn parhau yn wen o glust i glust, a'i lef- erydd yn ei gyhuddo yn awr ac eilwaith. Yn mhen ychydig, gofynodd Septa am wraig y tý", ond ni chafodd un atebiad boddhaol. Ar- weiniodd hyny hi i ddrwgdybio ei bod wedi syrthio i blith giwaid o ladron, os nad llof- ruddion. 0 y fath noson anobeithiol-wedi syrthio i'r fath ffau uffernol mewn lie mor an- ial Methai yn deg a deall beth oedd i'w wneyd. Deallodd y Gwyddel fod rhywbeth neillduol wedi arwain y llances i'w grafangau ef, a phenderfynodd wneyd ei hun dipyn yn eofn arni; ond nid hir y bu cyn deall mai ofer oedd ei ymgais ellyllig. Gan ofni perygl oherwydd ei ryfyg ofnadwy, cydiodd yn ei gorn, ac allan ag ef, a rhoddodd ddwy neu dair bloedd nerthol ynddo. Ar hyn, rhuthr- odd Septa allan, ac heibio'r Gwyddel gwenog heb yngan gair. Gwnaeth y Gwyddel ymgais at daflu picell i'w chefn, ond yn aflwyddianus. Ciliodd y llances yn fuan i gysgod y coed, ac o'r golwg. 0 fel y curai ei chalon ar ol y ddiangfa gyfyng hon. Y fath ddychymygion rhyfedd a lanwai ei meddwl! Eto, er ei holl flinder a'i threialon chwerwon, symudai yn mlaen drwy'r goedwig heb wybod yn y byd i ba gyfeiriad yr oedd yn myned. Yr oedd hi erbyn hyn yn tynu tuag un-ar-ddeg o'r gloch -ystorm a chenllysg y dydd wedi peidio, a gwawl y Iloer i'w ganfod yn awr ac eilwaith. rhwng brigau y coed. Ar y foment nesaf, clywai swn symudiadau yn mhlith y dail syrthiedig. Ar hyn, gwthiodd ei hun i lwyn tew oedd ar ei chyfer, ac yn fuan dyma bed- war o greaduriaid dieflig yn dyfod yn mlaen dan fytheirio yn ofnadwy mewn perthynas i ryw orchestwaith oeddynt wedi ei wneyd, a'r ysglyfaeth oeddynt wedi ei gael. Yr oil a ddeallai y llances oedd Syr Arthur Wyn" a "Phlas Rhuddlan." Yn fuan, aethant o'i chlyw. Yr oedd eu cyfeiriad tua'r ffau a nod- wyd. Yn mhen ychydig, cychwynodd ein harwres rhag ei blaen hyd tan haner nos, a daeth ar draws llwyn neillduol o dew. Gwth- iodd ychydig gamrau yn mlaen iddo, ac eis- teddodd i kwr i fwyta ei thamaid olaf, er ad- newyddu ei nerth i gyrhaedd rhyw gymydog- aeth preswyliedig gan ddynoliaeth. Ond cyn ei bod wedi bwyta ond ychydig, daeth Mr. Cwsg beibio, a chymerodd hi i'w freichiau tawel a thyner, ac nid hir y bu cyn breudd- wydio ei bod yn rhodio gardd baradwysaidd, yn mhlith y blodau a'r ffrwythau hyfrydaf a phereiddiaf a welodd llygaid dyn erioed, a chanfu to ieuano hardd, mewn gwisg dywys- ogaidd, yn dyfod ati, gan gynyg ei law a'i galon iddi; hithau yn derbyn y cais, a chusanau yn cael eu cyfnewid. Ar hyn, rhoddodd ei llais allan, a deffrodd, ac yn y fan, clywai swn troed yn dynesu, ac yna yn sefyll ar ei chyfer. Wei, wel," meddai wrthi ei hun, dyma ddiwedd fy nhaith wedi dyfod." Yna, clywai ef yn dweyd, O na chawn afael arnoch, y gwaedgwn llofruddiog, i gael dial gwaed fy anwyl frawd. 0 Arthur, Arthur 0 na chlywn lais y fileiniaid un- waith eto." Yn nghanol ei hofnau a'r cwbl, deallodd y llances yr helynt, a beiddiodd wneyd ei hun yn amlwg, gan obeithio y troai pethau allan yn ddymunol, ac os elai pethau i'r gwrthwyneb, yr oedd ganddi ymddiriad yn ei bwa a'i saethau, er cymamt y tywyllweh, unigrwydd y lie. a phob peth. Foneddwr," ebe hi, "na chyffrowch wrth lais llances mewn lie o'r fath yn nyfnder y nos fel yma." Ad- nabyddodd y llais mai eiddo llances dyner ydoedd. Gwrandawodd ei helynt a'i hanes yn astud, ac adroddodd yr eiddo yntau, a bu yno lawenydd annhraethadwy, a. gwnawd yno amod annatodadwy, a hyny heb iddynt weled eu gilydd erioed cyn y waith hon wrth wawl y lloer, eithr clywsant am eu gilydd droion, oblegyd yr oedd neillduolrwydd, prydferth- wch, maint, a medr yn perthyn i'r ddau ieuane hyn. Dychwelasant, drwy gyfarwyddyd Septa, tua ffau y llofruddion gyda gwawr y dydd. Curodd y Tywysog Elis Wyn (canys dyna pwy ydoedd) wrth ddrws y ffau, ac nid hir y bu'r Gwyddel bach cyn agoryd. Anog- odd y tywysog hwynt oil i ddyfod allan yn eu harfogaeth, gan nad faint oedd eu nifer, er cael brwydr deg a hwynt, am eu bod wedi llofruddio ei frawd mewn gwaed oer. Nid hir y bu chwech creadur dieflig cyn gwneyd eu hymddangosiad o'i flaen yn eu llawn arfog- aeth. Yr oedd y tywysog wedi ceisio gan Septa i sefyll ychydig y tu ol iddo. Dechreu- odd yr ellyllon wawdio eu gwrthwynebwyr, ac yna dynesasant yn mlaen. Ceisiodd y tywysog ganddynt ofyn trugaredd y Forwyn bur a St. Pedr, ac yna holltodd ddau ohonynt yn union a'i fwyell ryfela. Neidiodd un ohonynt y tu ol iddo, ac yr oedd ar fedr ei bicellu pan y cafodd saeth drwy ei ochr gan Septa, a chwbl- haodd y tywysog y lleill ar fyr amser. Gosod- odd eu ffau ar dan, a rhoddodd eu celain yn flaenffrwyth y cremation. Collasant afael yn hollol ar y Gwyddel gwenog. Ni ddaeth efe i'r frwydr, ac ni welwyd mwy mohono. Cychwynodd y tywysog a'n harwres, er yn lluddedig iawn, eto yn hwylus, tua Chastell Rhuddlan, a mawr y llawenydd fu yno pan welsant y tywysog yn fyw, yr hyn nid oeddynt yn erfyn, am iddo ddilyn y llofruddion i Allt Llofruddion Rhuddlan. Dyna oedd enw yr allt y pryd hwnw, ac am oesau yn olynol. A rhyfedd y fath feddyliau a dychymygion oedd ganddynt am Septa. Sisialai y naill wrth y llall mai angyles ydoedd, wedi disgyn oddi- wrth y duwiau rhyfel yn wobr i'r tywysog am ei ddewrder. Adroddodd Elis Wyn iddynt ei holl helynt y noson flaenorol, a'r modd y daeth i gyffyrddiad a'i angyles, ac am y difrod a wnaeth ar y giwaid uffernol; ac nid an- nghofiodd crybwyll am fedr a gwroldeb Septa yn achub ei einioes drwy saethu y bradwr cynftonaidd hwnw. Gomeddodd ddwyn di- grifwch ger ei fron, canys yr oedd ei enaid yn llawn tristwch oherwydd einioes ei anwyl frawd. Ymneillduodd ein harwres a'r tywys- og. Cawn eu dilyn i Llydaw ryw dro eto. Yn mhen ysbaid ar ol hyn, cafwyd helynt y Gwyddel gwenog, iddo slipio allan drwy dwll oedd yn nghefn y ffau, ac iddo gael cyf- leusdra i fyned yn groes i'r Ynys Werdd, ac iddo wneyd ei nyth rhwng creigiau blith-dra- pblith Sarn Gawr, yr ochr ddeheuol i afon Bann, yn swydd Antrim ac yr ydym wedi cael allan i sicrwydd mai un o'i hiliogaeth ef ydyw Gwyddel sydd yn ngweithfa'r Ynys. Daeth gwybedyn heibio i mi yr wythnos ddiweddaf Wr falad a ganlyn yn ei big, cyf- lwynedig i'r fuch fochyn Hach y fuchen, och y fochyn—afiach, Ha cofiwch yr hen Feiden â b6n y fedwen,- O'r truan gwan fcrown a gwen—yn fuch fochen. —Yr eiddoch mewn hwyl, HEDNOGYN O'R YNYS.
Meddyginiaeth rhag y Gynddaredd.
Meddyginiaeth rhag y Gynddaredd. Y mae yn debyg fod garlleg llysieuyn digon adnabyddus yn ngerddi Cymru wedi bod mewn cryn fri yn mysg meddygon fel meddyginiaeth rhag y gynddaredd. Dywed y British Medical Journal i ddyn ieuanc a frathesid gan gi cynddeiriog gael ei gau i fyny mewn llofft. Yn ei wallgofrwydd, ymaflodd mewn bwndel o garlleg wedi sychu, a bwyta- odd yn wancus ohonynt; ac ar ol syrthio i drwmgwsg, deffrodd yn dawel ac wedi ei adferu. Y mae yn bryd i'r meddygonjjfwrw eu penau yn nghyd, i gael gafael mewnjrhyw feddyginiaeth.
[No title]
NEW DAMSON AND PLUM now ready.- Ask for Hartley's, and see you get them. Id. each upon Hartley's empty 21bs. jars allowed. 2328 Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer- adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w eleif- ion (patients), pan yn fynych y methant gyda'H cyfferi meddyginiaethol eu hunain. Gwelir maa- ylion ar dudalen arall e'r papyr hwn. L. 163 PELENI H0LL0WAy yw'r feddyginiaeth fwyaf mewn bri am wella yr amrywiog ddoluriau a ymosodant ar ddynoliaeth, pan fyddo tywydi gwlyb ac oer yn rhoddi lie i hinoedd mwy cynyrchiol. Yn fyr, mae'r peleni hyn yn rhoddi esmwythder, os nad ydynt yn gallu gwella y cylchrediad, y treuliad, a grym gieuol, pa rai, ar brydiau, a orthrymant ran aruthrol o'r boblog- aeth. 0 dan y galluoedd iachus, pureiddiol, a chryfhaol a osodir allan gan y peleni rhagorol hyn, mae'r tafod yn dyfod yn lanach, yr archwaeth y*. gwella, y treuliad yn cael ei fywiogi, ac ymdebyg- iad yn cael ei adferyd yn berffaith. Mae meddyg- iniaeth Holloway yn meddu y rhinwedd uchelm- aidd o lanhau yr holl waed, pa un, yn ei sefyllfa adnewyddol, a garia burdeb, cryfder, a grym bob gwe o'r corff.