Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
SARAH WILLIAMS/
SARAH WILLIAMS/ Etifeddes y Gelli. FFUG-CHWEDL AIL OREG EISTEDDFOD GADEIR- IOL DEHEUDIR CYMRU. PENOD YI.—(Parhad). UN BYWYD YN CAEL EI ACHUB, A'R LLALL YN CAEL EI GOLLI. Ymgrymodd Parry i lawr uwchben Syr John, a chwiliod ef yn fanwl, er cael allan a oedd arwyddion bywyd ynddo; ond nid oedd dim. Pan yn gwneuthur hyn, teimlai law yn ei gyffwrdd ar ei ysgwydd. Trodd i edrych, a chanfyddodd wyneb gwelw Gwendolen yn sefyll yn ei ymyl. 0, Parry, pa fodd y bu hyn ?" gofynai yn dawel. Ond ni allai yr athraw ei hateb-yr oedd y geiriau yn marw ar ei wefusau. A oedd efe i ddywedyd wrthi mai hi oedd yr achos o'r gyflafan, a thrwy hyny i gymylu ei dedwyddwch gan yr adgof o farwolaeth cyd-greadur er ei mwyn. ac hefyd i hawlio yr anrhydedd o arbed ei bywyd ar y fath draul ? "Gadewch fi, ac ewch i geisio cymhorth ar unwaith," meddai o'r diwedd, wrth ei gweled yn syllu yn brudd uwch ei ben. Eich gadael pan yr ydych wedi anturio bywyd eich hun er fy mwyn i; 'ie, ac feallai fwy na'ch bywyd. Parry, nid ydych yn meddwl mor isel am un ag yr ydych wedi mentro cymeint er ei mwyn. Clywais .eich geiriau-ni ellwch fy nhwyllo." Er mwyn y Nefoedd, Gwendolen, ewch, a cheisiwch gymhorth. Feallai ei fod o fewn terfynau gobaith eto." Ar ei waith yn siarad, penliniodd Gwen- dolen i lawr yn ymyl y dyn clwyfedig, gan gynorthwyo William Parry i chwilio am y clwyf o ba un y ffrydiai y gwaed i'r llawr. Yr oedd wedi ei glwyfo mewn dau fan-ar ei ben ac yn ei fynwes. Rhwym- odd Gwendolen ei neisied am ei ben er atal y gwaed, tra y gwrandawai ar Parry yn ymbil arni am fyned i ymofyn cymhorth. Ddim hyd nes y dywedwch y gwirion- edd wrthyf pa fodd y bu. Ddim hyd nes y credaf eich bod yn ddiogel, William," meddai gan osod ei Haw ar ei eiddo ef, ac edrych yn dosturiol yn ei wyneb. Peidiwch a fy nhemtio tuhwnt i'r hyn 11 allaf ei oddef, Gwendolen." Ond atal- iwyd y siarad gan swn cerddediad pwysig yn neshau atynt, a phan drodd Gwendolen ei gwyneb, gwelodd was ei brawd yn sefyll yn ei hymyl. Pa beth sydd yn bod ?" gofynai Jones "A oes yma lofruddiaeth wedi ei gyflawni, fy arglwyddes." Tawelodd Gwendolen ei ofnau mewn eiliad, a meddianodd ei hun i'r fath raddau, nes y synodd v gwas at ei dull oeraidd pan yr atebai, Y mae ychydig o ddamwain wedi dygwydd i Syr John. Ewch ar un- waith i dv Koberts, yr hel-geidwad, i ymofyn help. Gwnaiff Mr. Parry aros gyda mi hyd nes y dychwelwch." Ys- gydwad o'i llaw a wnaeth i Jones wneyd pob brys mewn ufudd dod iddi. Yn awr," meddai Gwendolen wrth yr athraw mor gynted ag y tybiai fod Jones allan o glyw, "os ydych yn gofalu rhyw- faint am fy hapusrwydd i, ffowch ar UD- waith Ai nid ydych yn clywed ? Y mae pervgl yn eich amgylchynu os aroswch yma yn ngwyneb pob tystiolaeth a allaf fi ei ddwyn o'ch ochr •' A gwarth os ufuddhaf i chwi," atebai yntau. A hotfech i mi gael fy ngwarth- nodi fel drwg-weithredwr, Gwendolen ?" Wn i ddim-allaf fi ddim dweyd-ni allaf deimlo dim ond ofn am danoch chwi," sisialai yn bruddaidd. "Parry, os ydych yn fy ngaru, arbedwch y fath ond i mi." Os ydwyf yn eich caru ?" bwrlymiai o galon orlawn Parry anffodus. "O! Gwen- dolen. Gwendolen, y mae yn ormod. Arbedwch fy anrhydedd, neu o'r hyn leiaf eynoithwywch fi idd ei arbed, ond y mae fy nedwyddwch wedi ei ddinystrio am byth Yna, nid wyf yn camsynied-yr ydych yn fy ngharu ?" Yn fwy na fy mywyd-yn fwy na phob peth arall ar y ddaear." Ymdaflodd yr eneth ei hun i'w freichiau ar hyn, a bu yno gofleidio a chusanu gwresog, er yn nghanol dagrau. Yn fuan clywent swn rhywrai yn neshau atynt, a sisialai Gwendolen yn nghlust Parry, "Beth bynag a ddygwydd, ymddiriedwch yn fy nghariad a'm ffyddlondeb. Gwnaf obeithio hyd y diwedd. Ni wnaf gyfnewid byth bythoedd ?" Dycoa ni wedi dychwelyd, fy ar- glwyddes. Ni allaswn ddyfod o hyd i fwy na dau o'r ceidwaid, a dyma ddarn o liain i rwymo yr archollion." Dychwelodd dewrder Gwendolen ar ddyfodiad Jones a'r ceidwaid, a liwyddodd i gadw ei hunan-fedd'a it gystal fel na ddarfu i un drwgdybiaeth godi yn eu mynwes, oblegyd sylwent ar bob edryehiad a phob ysgogiad o'i he'.ddo. "Rhoddwch y brandy i mi," meddai. "Gwnaiff Mr. Parry godi ei ben." Gwell i chwi beidio rod,1i brandy iddo yn awr, neu gwna hyny y gwaed i ffrydio eto," meddai y gwas gan edrych gyda drwgdybiaeth ar Parry. "Gadewch i mi gynorthwyo fy arglwyddes." Ni wnaeth Gwendolen un atebiad, ond penliniodd yn ymyl y clwyfedig, gan gyfodi ei ben a un Haw, tra y eymhwysai ychydig o frandy at ei wefusau a'r Hall. Ond yr oedd y ewbl yn ofer. Nid oedd un arwydd o fywyd yn ymddangos-dim un cyffroad yn ganfyddadwy er rhoddi lie i obeithio am dano. Y mae yn eithaf marw y mae yn sicr," sisialai un o'r dynion ar ei gwaith yn parotoi y elwyfedig er mwyn ei gludo adref ar astell. Bydd rhywbeth i'w dalu am waith y boreu hwn." "A oes rhai o'r ceffylau wedi eu cyf- rwyo ?" gofynai Gwendolen yn frysiog, James, y mae-yma ddigon hebddoch chwi i gludo y corff adref. Yn awr, i ffwrdd a chwi ar unwaith tua'r ystablau, a dywed- [ wch wrthynt am anfon y ceffyl cyfiymaf a feddant tua Chaer i ymofyn Dr. Griffiths. Dywedwch wrthynt am yru am fywyd ac angeu. Yr ydych yn deall." Un dawel iawn ydyw," sisialai y gwas wrtho ei hun. "Gall dyn feddwl gyda phriodoldeb ei bod yn dri-ugain, ac nid yn ddeunaw oed. Yr wyf yn credu y byddai yn dda i'r dyn Parry hyna gymeryd y traed can gynted ag y gallo, neu yr wyf yn cam- synied yn fawr. Ataliai hyny rhagor o ddrwg a gofid. Ond rhaid i mi frysio." Brysiodd James nerth ei draed, a chyn hir cyrhaeddodd yr ystablau. Yn araf a thrwm y dychwelai y ewmni bychan ar hyd y llwybr a gerddwyd gan Gwendolen a'r hwn a garient fel corff marw er's ychydig eyn hyny. Cariai Jones (y gwas) a Parry yr astell, yr hon a ym- ddangosai i Gwendolen fel elor. Yr oeld Parry wedi hunan-feddianu ei hun yn I weddol, mewn ufudd-dod i ddymuniadau taer Gwendolen. Deallai yr hyn ag oedd ganddi mewn llaw, a gwyddai y byddai sefyll draw neu ar ol yn brawf o'i euog- rwvdd, yr hyn beth oedd iddo ef yn hollol ddyeithr, ond eto teimlai rhyw aeth ofn- adwy yn rhedeg trwyddo pan yn sylwi ar yr hwn a osodwyd mor isel gan ei law ef. 0 na allwn gymeryd ei le," meddyliai. Pa beth sydd genyf fi i fyw am dano ond gwarth a darostyngiad." Cariwch ef tuag at y cefn, er mwyn myned ag efi mewn y ffordd hono," meddai Gwendolen wedi iddynt gyrhaedd yn agos i'r Castell. "Y mae fy nhad yn hollol anmharod i dderbvn y newydd. Gwnaf y peth yn hysbys iddo ty hun, a gall Mrs. Williams ofalu am Syr John hyd nes y daw Dr. Griffiths." Trodd wedi llefaru yr uchod, ac aeth i mewn i'r Castell trwy y brif fynedfa. Ni wyddai yn y byd pa fodd i hysbysu ei thad, ae er pob ymdrech i fod yn ddyfal cyn cyrhaedd ei ystafell, yr oedd yno yn rhy gynar i'w boddio. Yr oedd ei thad yn ei lyfrgell, fel y meddyliai hi, ac ar ei gwaith yn tiesu at y drws, agorwyd ef gan ei arglwyddiaeth, yr hwn, er ei syndod a'i ddychryn, oedd yn gwybod yr oIL Yr oedd un o'r gwasmaeth-ddynion wedi ei hysbysu, ac wedi llwyddo i enyn ei diigllonedd i'r graddau eithaf yn erbyn William Parry. Gwendolen, fy mhlentyn, diolch i'r Nefoedd am eich diogelwch yn nghanol y cythrwfi. Pe y costiai fy mywyd, mynaf weled cyfiawnder yn cael ei wneyd. Yr adyn-yr adyn dyhirol fel ag yw, i lof- ruddio ymwelydd a pherthynas yn fy nhy. Yr wyf wedi gorchymyn ar i'r filain gael ei gymeryd i fyny, a gellwch fod yn sier y mynaf weled llofruddiaeth eich cyferdder yn cael ei dial i'r man eithaf. Edrychai Gwendolen gyda gwyneb erfyn- iol yn llygaid ei thad, a gwnaeth ymdrech i lefaru, ond methodd y tafod gyflawni ei wasanaeth. Ni aliasd ei natur oddef rhagor, a syrthiodd yn ddinerth i freichiau ei thad. (DIWEDD Y CHWECHED BENOD).
GWIBDAITH PATTY.
GWIBDAITH PATTY. Mi a hoffwn newid byd a rhywun," ebai Patty Hill, pan yn gosod y dilledyn olaf o'r golch i sychu, ac a eisteddodd i lawr am fynyd ar y glaswellt i orphwys-" dim ond gwaith, gwaith, gwaith o foreu tan hwyr ac nid wyf yn cael dim ond ychydig ddillad carpiog, ac ychydig o ymborth yn dal am fy holl lafur caled. Bydd i Jack a minau weithio ein hunain i'r bedd heb adael dim ar ol ond cwpwl o blant tlodion amddifaid. Gwnawn, mi a a. newidiwn y mynyd yma a rhywun." "A wnelech chwi?" sibrydai Uaia yn ei chlust. Os ewyllysiwch, chwi a ellweh, a mi a ddangosaf i chwi pa fodd ond byddwch sicr yn eich dewisiad." Edrychodd Patty i fyny, a hi a welai hen wr od ei edrychiad yn eistedd gerllaw iddi ar y glaswellt, yr hwn a ahvai pobl y wlad yn Ddoctor, canys elai o amgylch y wlad i werthu llysiau a chyffer meddygol o'i wneuthuriad ei hun. ''0," ebai Patty, "chwi a'm clywsoch. Wei, Dr., efallai nad ydych yn credu yr hyn a ddywedais, ond y mae yn eithaf gwir. Paham na wnawn 1 Edrychwch ar y palas- dai mawr ar y bryn gerllaw, ac edrychwch ar fy mwthyn gwael inau, a gwelwch y gwahan- iaeth Edrychwch ar y boneddigesau a'r arglwyddesau yn eu sidanau, eu cadwynau aur, eu perlau, a'u parasols i gadw yr haul allan, a minau yn pobi fy ymenydd yn yr haul Gwnawn, mi a newidiwn y fynyd yma." "Ond," ebai'r Dr., "y mae llawer yn waeth na chwi. Y mae genych briod a phlant." "Uch," ebai Patty, yn ei thymer waethaf, "dim ond llafurwr tlawd, a chwpwl 0 frats troednoethion "0'1' goreu," ebai yr hen wr, "deuwch gyda mi ar wibdaith, a ni a dalwn ymweliad a'r palasdai ar y bryn gerllaw ac os ewyllys- iwch newid byd a rhai ohonynt wed'yn, chwi a ellwch. Mi a roddaf i chwi drancell mor rhad ag a ellwch ei gael yn un man." Gyda chwi am daith," ebai Patty. Ni wyddwn eich bod yn cadw cerbyd a cheffylau, dim ond eich coesau, fel y finau." Yr wyf," ebai yr hen wr. "Yr wyf new- ydd brynu meirch a cherbyd." Ac ar eiliad, hwy a glywsent drwst carnau y meirch a'r olwynion yn nesu atynt. Neidiwch i fewn," ebai'r Dr. "Mi a roddaf i chwi hugan," eba'r Dr., a tliaflodd drosti hugan llwyd ac mewn eiliad, yr oedd y meirch a'r cerbyd, y Dr. a Patty, yn cychwyn. Ni ymddangosent ddim trym- ach na gwe'r pryf copyn, a'u defnydd can deneued a'r goleuni ei hun. Ymaith 4 hwynt drwy yr awyr, fel yr ymddangosai i Patty, ac yn y diwedd, drwy y tai, ae nid dros yr heol. Yna, daethant o flaen palasdy mawr Arglwydd Burk. Yr wyf yn sier y newidiwch chwi ag Arglwyddes Burk," ebai y Dr. wrth Patty. Gwnaf yn wir, gwnaf yn wir," ebai Patty. Ond y mae yn rhaid i chwi gymeryd ei gofidiau a'i llawenydd," ebai'r Dr. Gofidiau—nid oes iddi lawer, yn wir," atebai Patty. Yo awr, yr oedd y cerbyd a'i breswylwyr yn anweledig yn yr ystafell fawr lie yr eis teddai Arglwyddes Burk. Yr oedd yr ystafell wedi ei dodrefnu a'r dodrefn mwyaf drud- fawr-sidan gl&s a phorphor, llestri arian ac aur, ac Arglwyddes Burk mewn gwisg o sidan, a pherlau yn fflachio gan ddysgleirdeb. Ond yr oedd diferynau dysgleiriach na hwynt yn llygaid Arglwyddes Burk, ac yr oedd ei gwyneb wedi ei rychio gan ofid a digter. Safai boneddwr gerllaw iddi, ac yr oedd yn ei law sypyn o bapyrau wedi eu rhwymo a llinyn coeh. Yr oedd ei wyneb yn llawn o ddyn- garweh. "Ie, Mr. Grote," ebai yr Arglwyddes, "y mae yn rhaid i mi ei wneyd. Mi a wn yn awr yr holl wir. Yr wyf wedi darllen ei lythyrau, ac yr wyf wedi bod yn gwylio ei symudiadau. Y mae efe yn dwyllodrus, fel y mae wedi arfer ymddwyn bob amser yn greulon tuag ataf. Y mae yn rhaid i mi gael llythyr yagar. Mi a af yn ol at fy nhad, yr hwn sydd yn fy ngharu mor anwyl er pan y ganwyd ft. Nid wyf erioed wedi derbyn dim ond tynerwch oddiar ei law, ac efe a dybiodd fy mod wedi gwneyd priodas dda." I- Wel, a hoffech chwi, Patty," ebai'r Dr., fod yn lie Arglwyddes Burk ?" Y fi atebai Patty yn syn. "Na wnaf, pe cawn y byd yn grwn. Y fi gyfnewid fy lie na wnaf byth. Y mae Jack yn fy ngharu yn awr yn llawn cymaint a phan oedd efe yn Ilanc gwridgoch. Dim am y byd." Ymaith a'r meirch a'r cerbyd, a gadawsant Arglwyddes Burk yn ei hystafell efo cyfreith- iwr, a daethant yn agos i balasdý y Mintons. O'r fath le," ebai Patty ac yn wir, yr oedd y lie yn cynwys pob peth hen a diwedd- ar, fel nad oedd dim yn eisieu er gwneyd y preswylwyr yn ddedwydd—gweision a mor- wynion yn gweini, &c. Yr oedd yno lawer o ymwelwyr, a rhai ohonynt yn chwareu ar y llanerch, ereill yn canu ac yn chwareu offer- ynau cerdd yn y palas, ac ereill yn bwyta ffrwythau y coed yn yr haf-dai. Yr oedd y lie bron fel Paradwys. "Ond pa' le mae Miss Minton 1" gofynai Patty Hill. Deuwch y ffordd yma," ebai yr hen wr. Yr oedd Miss Minton yn ei hystafell wely, a'r meddyg yn eistedd gerllaw iddi. Hwy a ddywedant fy mod yn ferch gall," ebai Miss Minton. "Dywedwch wrthyf y gwir, Dr., a dim ond y gwir." Madam," ebai'r meddyg, "ni welais erioed foneddiges mor ddewr a chwi, ac yr wyf yn beiddio dweyd wrthych efallai y gell- wch fyw dros flwyddyn ond y mae eich dolur yn gyfryw fel y dichon i chwi syrthio y fynyd nesaf." Ar hyn, tynodd Miss Minton y dillad dros ei gwyneb. Wedi hyn, gofynodd yr hen wr wrth Patty, A newidiweh chwi & Miss Minton 1" Y fi," ebai Patty. Na wnaf. Yr wyf y fenyw iachusaf wyf yn adnabod. Na wnaf ddim. Ymaith a hwynt. Dyma drigfan y Weatherby," ebai'r Dr. Beth yw'r eyffro sydd yma ?" gofynai Patty, pan welodd Arglwyddes Weatherby yn ymgrymu ar draws y gwely, gan wylo yn chwerw, mewn ystafell heb fawr o oleu ynddi. A ydyw y plant yn glaf ?" gofynai Patty eilwaith. "Y maent wedi marw," ebai y Dr. Y dwymyn goch a'u dygodd ymaith. A wnewch chwi newid eich lie ag Arglwyddes Weather- by ?" Mae gyda mi ddau blentyn," gwaeddai Patty, ac nid oes eu prydferthach yn y byd. Gyrwch fi adref, gyrweh fi adref y fynyd hon. Y mae genyf fy iechyd, a phriod, yr hwn sydd yn fy ngharu, a dau o anwyliaid bychain ag y byddai yr Ymerodres yn falch o'r cyfryw rai. -Beth yw arian a phalasdai i'w cymharu a hwynt ? Gyrwch fi adref, a diolch yn fawr i chwi, y Doctor." Yn y fynyd nesaf, yr oedd Patty yn eistedd ar y glaswellt, a'i phenelin yn y fasged ddillad, ac yn cysgu Yr oedd Jack, a'r ddau blentyn ar ei ysgwyddau, gerllaw iddi yn chwerthyn, a'r plant yn gwaeddi am iddi ddeffro, ac yn sibrwd, "Dyma mami wedi blino ifarwolaeth, ac yn cysgu yn drwm, a dim te yn barod." "Jack," ebai Patty, gan rwbio ei llygaid, y chwi yw y dyn goreu yn y byd, ac ni fynwn fod yn neb ond Patty Hill pe cawn y deyrnas."—( O'r Seisnig). Tanyrallt, D. HERBERT LEWIS. Ystalyfera.
MASNACH YR HAIARN A'R GLO.
MASNACH YR HAIARN A'R GLO. YR wythnos ddiweddaf, cynaliodd y meistri haiarn eu cyfarfodydd chwarterol yn Bir- mingham, Wolverhampton, a Middlesbro'. Mae y cynulliadau chwarterol hyn y rhai mwyaf pwysig yn eu cysylltiad a helyntion masnachol yr haiarn o holl gynulliadau chwarterol y flwyidyn, ae y maent yn cyflwyno cyfleusderau o werth cymesurol er gwneyd adolygiad masnachol. Nis gall- wn ddywedvd fod yr adolygiad i'r hwn ein cynorthwyir gan y cyfarfodydd hyn mor foddhaol ag y dymunid; ond nis gellir, er hyny, ddywedyd fod yr ardremiad i'r gorphenol yn ddarllenadwy yn ngoleuni arddrychau y dyfodol, er nad oes rhyw bethau neillduol yn arddangos dirnadaethau cymylog a thywyllion. Dichon nad yw pethau mor fywiog eu hymddangosiad yn awr ag yr oeddynt yn nghysylltiad a'r cyf- arfodydd chwarterol Hydrefol, ond eto nid oes seiliau i wan-obaith fwrw ei big i mewn. Y mae ychydig seibiant wedi cy- meryd lie, ond nid ydym yn barnu fod niwed. Y mae genym resymau am edrych yn obeithiol i'r dyfodol. Y mae 141 o ffwrnesi blast yn ychwaneg vn un goddaith o dan yn awr nag oedd saith mis yn ol, tra y mae y melinau gweithio yn agos wedi mwyhau cymaint ar gyfartaledd. Yn y gweithfeydd lie y gweithir haiarn-bwrw, mae y stociau ag oeddynt ar law wedi yn agos cael eu dihysbyddu, a seiliau digonol i gredu y bydd i'r pryniadau Cyfandirol o haiarn-bwrw fwyhau yn y dyfodol, a'r un modd y ceisiadau am haiarn gorphen- wneuthurol er ei allforio. Mewn wythnos eto, bydd y twrw etholiadol wedi myned drosodd, a dynion wedi ymddiosg o'u gwisg- oedd etholiadol, ac yn ymaflyd gvdag yni yn y liafur-waith masnachol. Mae rbai adroddiadau gwerthfawr wedi dyfod o hyd cyrhaedd l ni gyda golwg ar gynyrchiad a threuliad glo yn Ffrainc. Y mae y statistics yn dangos yn amlwg fod eu dybyniad am lo yn dyfod yn fwy fwy ar eu cymydogion. O'r wyth miliwn o dunelli o lo a fordros- wyd i Ffrainc y llynedd, yr oedd yn nghylch tair miliwn o dunelli o'r cyfryw wedi ei fordrosi o'n gwlad ni, a'r gweddill o Germani a Belgium. Y mae yn ffaith dra adnabyddus fod y cais am ein glo ni o Ftrainc yn cynydduo flwyddyn i flwyddyn, ac ymddengys oddiwrth gyfrifon y flwydd- yn ddiweddaf, pa rai a gasglwyd gan Bwyllgor y Forge-masters i frengig, ei bod yn debygol y bydd i'r ceisiadau hyn gynyddu vn hytrach na lleihau yn y dyfodol. Wrth daflu golwg ar helyntion masnachol yr adranoedd Cymreig, yr wyth- nos ddiweddaf, yr ydym yn gweled fod ABERTAWE a'i chylchoedd yn gweithio yn rheolaidi, ac hefyd D iyifrynoedd y Nedd a'r Tawe, a'r prisoedd yn dal eu tir yn weddol dda. Cyn belled ag yr ydym yn gallu gwybod, nid oes cvtundebau mawrion am haiarn na dur ar law yn bresenol, nae wedi cael eu derbyn yn ddiweddar. Allforiwyd o borthladd Abertawe yn unig, yr wythnos ddiweddaf, 17,836 o dunelli o lo, 3,744 o dunelli o patent fuel, a 594 o dunelli o haiarn. Mae Gweithfeydd Dur Glandwr yn gweithio yn rheolaidd, a gweithfeydd pwysig ereill yn dyfod i'r golwg o lwch marweidd-dra masnachol. Gyda golwg ar weithfeydd haiarn yr adran, nid ydynt mor fywiog ag a ellid ddymuno. Mae yr holl weithfeydd alcan yn parhau yn fywiog-yn gweithio amser llawn, a'r cais am alcan yn dda, er nad yw y prisoedd wedi adfywio yn ddiweddar. Mae y marchnadoedd Ameri- canaidd yn tynu cyflenwadau mawrion. Mae y cais yn parhau yn dda am lo, yn benaf i'w allforio ond nid yw y prisoedd yn codi, gan fod y cyflenwad mor fawr. Mae bywyd yn parhau yn y gweithfeydd oddeutu Maesteg, Cwmafon, Taibaeh, Aber- afon, Briton Ferry, Castellnedd, a Chwm Nedd, ac yn masnach y glo drwy Hirwaun a Chwm Aberdar. Ond y mae Gweith feydd Haiarn Cwmamaa, Abernant, y Gadlys, a'r Llwydcoed, mor farw a hoel drws." Dywedai cyfaill wrthyf dydd Sadwrn, yn Nghaerdydd,|fod Gwaithfa Alcan y Gadlys Uchaf yn gweithio yn rheolaidd. Yn adran MERTHYR A DOWLAIS, nid yw Glofeydd y Gyfarthfa a'r Plymouth yn gweithio mor frysiog ag y maent wedi bod yn ddiweddar, a hyny, fe ddichon, oherwydd yr etholiad. Collwyd diwrnod ar ddydd y pleidleisio, a'r un modd yn Nowlais. Nid yw gweithfeydd haiarn y ddau le heb fod dan yr un dylaawad, er fod ganddynt wmbredd o waith, a digon o archebion ar law i weithio am amser maith. Mae yr haiarn a droir allan yn y Gyfarthfa y fath oreu a wnaethpwyd erioed, fel nad oes lie i ofni y syrth yr archebion ymaith oherwydd yr haiarn. Mae siarad yn y Gyfarthfa yn nghylch agor a gweithio yr home fits oil. Mae sefylifa masnachau y glo a'r haiarn yn RHYMNI a'r cylchoedd yn parhau mewn sefyIUs fywiog, a deallais fod yr archebion am yr haiarn yn dylifo i mewn yn dra chyflawn. Fodd bynag, ni ymddengys fod un arwydd; o welliant yn y prisoedd. Yr un modd y mae sefyllfa masnach tua Thredegar, Glyn, Ebwy, Brynmawr, Sirhowy, a Nantyglo. Yn NGHASNEWYDD-AR-WYSG, mae masnach y mor ya gweithio yn dda rhagorol. Y pwnc y siaredir fwyaf am dano yw y prisoedd. Y maent yn dal heb un cyfnewidiad er gwaeth hyd yn hyn. Allforiwyd oddiyma, yr wythnos ddiwedd- af, 19,798 o dunelli o lo, a 4,410 o dunelli o haiarn a dur, yr hyn a ddecgys nad oes prinder gwaith yn ngweithfeydd yr adran. Gyda ni, yn NGHAERDYDD, mae y twrw etholiadol wedi myned drosodd,. ac er yr holl ddefnyddio a wnaethpwyd ar y scriw Doriaidd, etholwyd y Khyddfrydwr gyda mwyafrif gogoneddus. Mae masnach y glo drwy yr adran yn weddol fywiog. Mae y cais tram or am ager-lo yn dda rhag- orol. Prisoedd yn sefydlog; ond ni ellir dweyd fod codiad yn yr ager-lo na'r glo at wasanaeth tai. Y mae holl weithfeydd yr adran yn gweithio agos yn llawn, a'r gweithwyr, drwy yr ychydig godiadau diweddar, yn enill yn well. Llwytho llongau yn myned yn mlaen yu fywiog. Allforiwyd, yr wythnos ddiweddaf, 99,770 o dunelli o lo, 2,480 o dunelli o patent fuel, a 3,408 o dunelli o haiarn a dur, heblaw cryn symiau o alcan a phriddfeini. GOHEBYDD MASNACHOL. Caerdydd, Ebrill 13eg, 1880.
Ebyrth Dynol yn Burmah.
Ebyrth Dynol yn Burmah. SAITH CANT 0 BERSONAIT WEDI EU CLADDU YN FYW. RANGOON, dydd Sul, Ebrill lleg. A ganlyn ydyw eglurhad ar y celaneddau a gyrnerodd Ie yn Mandalay :—Pan adeiladwyd y ddinas, rhoddwyd i fyny ebyrth dynol. Y mae gan Frenin newydd yn gyffredin brif- ddinas newydd. Mae'r ysbrydion drwg wedi cael eu cynhyrfu nad oes cyfuewid prif-ddinas wedi bod, yn gymaint a bod rhinwedd yr hen ebyrth wedi myned. I'w heddychu, mae'r serddewiniaid wedi cyhoeddi y bydd yn angenrheidiol aberthu 700 o fywydau-gwýr, gwragedd, bechgyn, inerched, poimhas, offeiriaid, a thramorwyr. Claddwyd cant yn fyw o bob reng o dan dyrau muriau y ddinas. Gwnawd ymosod- iad ar grefydd-dy yr Eglwys Rufeinig yn aflwyddianus. Mae pobl yn ymadael oddiyno wrth y canoedd.
!Etholiad Bwrdd Iechyd Mountain…
Etholiad Bwrdd Iechyd Mountain Ash. Cymerodd yr etholiad le dydd Owener, Ebrill 2il, a chyfrifwyd y pleidebau dydd Iau, Ebrill 8fed. Yr oedd y fligyrau fel y canlyn ETHOLEDIG. Arglwydd Aberdar 993 Abel James, Fferyllydd 770 Cadben C. J. N. Gray 653 David Coleman, Grocer 649 Parch. T. Howells, (B.) 611 HEB EU HETHOL. Jabez Long, Grocer. 582 David Davies, Bailey's Arms 375 Thos. Jones, Builder 220
[No title]
Y MAE rhestr y Weinyddiaeth newydd yn Bulgaria wedi ei chyhoeddi yn Sofia. HYSBYSIR am farwolaeth yr unig nai oedd yn fyw i Robert Bloomfield, awdwr The Farmer's Boy."
Advertising
Wanted AUCTIONEERS, Shopkeepers, and Hawkers J-l. to sell BIRMINGHAM GOODS, Illus- trated Wholesale Catalogue postfree. Apply Henry May, 245, Birmingham. [2277] Money. MONEV.-Various Sums to Lend on Leasehold INI Security. Apply to W. and J. Beddoe, Solicitors, Merthyr, Aberdare, and Pentre Ystrad, Led. 408 ATGOEAU, &c. Yn awr yn barod, pris 3c. yn Nodiant y Tonic Solffa, JL IU ki REQUIEM, NEU GERDDORIAETH GOFFADWRIAETHOL AM Y PARCH. JOHN JONES, TALYSARN, GAN Y PARCH E. STEPHEN, TANYMARIAN, YN CYNWYS 1. CHORUS—"O Ardderchawgrwydd IsraeL" 2. DUETT— Sion a ledodd ei dwylaw." 3. -CHORUS-" Achub, Arglwydd." 4. DUETT-" Fel hyn y dywed vr Arglwyd d. 5. SEMI-CHORUS-" Yr hwn sydd yn credu." 6. CHORUS-" Yr Udgorn a Gân." DYMA YR UNIG ARGRAFFIAI) CYWIRA CHYFREITHLON. Gellir cael y Choruses ar wahoM, pris fe. yr un. Hefyd, y Duett (4) a'r Semi-Chorus (5), pris le. Cyfeirier, gyda blaendil, at y Cyhoeddwr,— RICHARD JONES Printer & Publisher, 2257 Pwllheli