Y Gwladgarwr

FY ARWYDDAIR FO BHYDDID POB GBADD HEB NA LLADD NA LLID. AO ABERDAR, GWENER, IONA WR 30, 1880.

EHAGOLYGON MASNACH. I PAN oedd masnach wedi cyrhaedd ei phwynt iselaf, oddeutu chwech neu wyth mis yn ol, fe gofia rhai o'n darllenwyr ddarfod i ni addaw amser gwell i ddyfod —nid oblegyd ein bod yn broffwyd y dy- wedasom hyny, eithr oddiar yr ymsyniad fod pob eithafedd yn cynvreliu gwrth- weithiad. Ymddengys i ni fod yr arwyn- ZIY ebedd (area) ar ba un y mae natur yn foesol a materol, yn dwyn ei gweithred- iadau neu ei goruchvryliaethau oddiam- gylch, yn gorwedd rhwng dau bwynt eithafol, sef y cycbwynbwynt a'r eithaf- bwynt; cychwyna a dychwela ar hyd yr un llwybr yn barhaus, ac oddiar ei gwa- hanol safieoedd ar y Hinell unionsyth hon y cyfyd gwahanol gyflyrau ei gwahanol sefyllfaoedd pethau. Gellir galw yr or- uchwyliaeth hon yn ei chysyiltiad a mas- nach, ac a dyledswyddau bywyd ymarfer- ol y dyn, yn ddeddf amgylchiadau. Gellir olrhain gweithgarweh a phresenoldeb y ddeddf hon i'r byd materol, moesol, a chrefyddol. Yn y byd materol, ceir engraifft ohoni yn nhrai a llanw ymor, yn nghylchyniad y tymorau, &c. Yn y byd moesol, canfyddir hi yn gweithredu yn y cyffroadau mawrion ac anarferol hyny a gymerant le weithiau gyda rhyw symudiadan cyhoeddus a gychwynir ac a hyrwyddir er diwygio sefyllfa ddeallol, moesol, ac amgylchiadol cymdeithas. Yna, mewn dyspeidiad (lull), esgeulus- dod, difFrwythder. a dadymchweliad, yn mron yn Ilwyr i'r arianol. Yn y byd crefyddol, canfyddir hi mewn sel, yn ymylu ar benboethni, ac mewn cyffroad- au rhyfeddol a elwir yn Ddiwygiadau, ac mewn cynydd, llewyrch, a llwyddiant ysbrydol mawr drwy yr holl eglwysi; yna, yn wrthweddiadol mewn gwrthgil- iadau lluosog, marweidd-dra, difrawder, ac ennui ysbrydol. Ymddengys i ni fod y sefyllfaoedd cyfnewidiol hyn ar bethau yn un o elfenau anhebgorol gweithgar- wch, llwyddiant, a mwynhad, Byddai sefyllfa unweddog ar bethau yn arwain i'r "sefyllfa a elwir gan y Sais yn apathy. ZD Oollid pob teimlad o fwynhad drwy un- ffurfiaetli barhaus y sofyllfa y byddid ynddi, a dymchwelai y byd i syrthni, diogi, a llygredd. O'r tu arall, y mao sefyllfa hanerog neu ranol ar bethau yn tywys iegni as ymdrech am feddianu sefyllfa o gyflawnder a pherfFeithrwydd. Wedi cyrhaedd y sefyllfa hon, bydd dyn wedi hyny yn methu a'i chad w-bycld rhyw bethau yn ei ymddygiadau of ag a fydd yn myned ar dra ws y deddfau hyny ag sydd yn anhebgorol angenrheidiol er ei chadw yn ei hunifurfiaeth. Oreadur amgylchiadau yw dyn, ac amgylchiadau ydynt effeithiau achosion, a'r achosion hyny yn aros mewn deddfau ac felly, wrth droseddu y naill, bydd dyn yn ddar- ostyngedig i ganlyniaclau y Hall. Y mae'r cwbl yn gweithio gocas mewn cocas, ac olwyn mewn olwyn, a'r peiriant yn symud yn esmwyth neu yn arw, yn ol llunieidd- dra a chyfaddasder y gwahanol ermigau, i gyflawni eu gwaith penodedig. Aoth y trai masnachol i'w eithafbwynt tua chanol yr haf diweddaf, ac yn awr y mae y llanw wedi dechreu troi, a'r gofyuiad yw, a ydyw yn debyg o barliau yn ei ymchwyddiad a'i ysgpgiad tua'r traeth ?. Y mae y Globe yn traethu fel hyn ar y mater:—" Y mae llywydd y Leeds Cham-, her of Commerce mewn cysylltiad a'r ad- fywiad yn masnach yr haiarn, yn wneuthurwr haiarn mawr ei hun o gan- lyniad, yn un ag a all siarad gyda pheth awdurdod ar y testyn; ac y mae yn bleserus i glywed fod ei syniad ef yn hollol gadarnhaol, ac nid yw ei hyder a'i ymddiriedaeth yn sylfaenedig yn gwbl ar ddamcaniaeth. Y mae Mr. KITSON yn rhoddi y seiliau ar ba un y mao ei ITydd yn ymorphwys. Y mao yr Unol Dal- aethau, fel ag y mae efe wedi cael allan, wedi rhagfwrw ar fod i rhwng naw a zn dong mil o filltiroedd o gledrifordd i gael ¡ ei gwneuthur a'i chwblhau o fewn y flwyddyn hon, heblaw fod llawer o ddi- ffygion mewn adgyweiriadau a phethau oreill ag angen eu cyflawni ar yr 81,000 o filltiroedd ag sydd mown bodolaeth yn barod. Yn ystod y podair mlynedd ddi- weddaf, y mae llawer o'r rheilffyrdd Americanaidd wedi cael eu "newynu" yn yr ystyr o adgyweiriadau ac adnew- yddiadau ond gyda dychweliad llwydd- iant, y mae elw cynyddol wedi caniatau i ddarparu trysorfa, ac a'u galluoga i'w gosod mewn diwyg a threfn. Y mae G-ermani, am yr hon y proffwydwyd y buasai yn darfod a bod yn gwsmer i ni cyn gynted ag y buasai ei threth newydd ar haiarnyn dyfod i weithrediad, wedi yn foddhaol siomi yr hyn a ddysgwylid, drwy barhau ohoni i brynu yn ein march- nadoedd ni. Y mae y galwadau yn nghartref yn parhau i gynyddu yn gyson, yn neillduol felly gyda llong- adeiladaeth. y Y mae, er engraifft, gan y llanau ar y Clyde yn nghylch 208,000 o dunolli o haiarn er adeiladu llongau mewn cwrs o gwblhad yn awr, yn erbyn haner y swm hyny am yr un amser y flwyddyn ddi- weddaf. Y mae India a'n trefedigaethau ZD hefyd yn addaw bod yn brynwyr pur helaeth o reiliau a chymhwysiadau ereill. Yn ystod y flwyddyn bresenol, y mae eisoe,3 archebion mawr yn y farchnacl o'r parthau hyn. Nid llai boddhaol ydyw i glywed fod yr Americaniaicl wedi clirio ymaith eu hystor o hen haiarn ysgrap, a hyny am brisoedd ag oedd yn ad-dalu yn dda ar y cyfan. Oddeutu chwech mis yn ol, yr oedd y math hwn o ddefnydd yn mron yn beth disylw am 2p. 10s. y dunell, tra y mae rhai bargeimoix diweciaar weai eu heffeithio yn ol 6p y dunell, yr hyn sydd yn profi fod y cyflenwad ohono yn rhwym o fod wedi darfod. Y mae Mr. KrfsoN yn rhoddi gair o rybudd mewn cysylltiad a'r codiad disymwtli sydd wedi cymeryd lie yn mhrisoedd pob math o haiarn Gwyl Miangel diweddaf. Y mae efe yn eu rhybuddio-pobl o'r tu allan (outside people)-yn gryf i beidio hap- chwareu gyda'r dosbarth hwn o farsiand- iaeth, Os yw yr arian ganddynt hwy i dalu am yr hyn a brynant, pob peth yn dda drwy gadw a dal yn mlaen, bydd- ant yn debygol o'i gael yn ol eto, ac feallai gyda pheth cynydd. Ond ni ddylai bargeinion ar amser mewn pig haiarn gael eu cynyg gan neb ond gwyr cyfarwydd yn unig. Y mae perygl yn bod hefyd yn y posiblrwydd y gall y rhagolwg am welliant or-gynhyrfu cy- nyrchiad neu gyflenwacl, gyda'r canlyn- iadau mwyaf sicr y bydd i'r farchuad gael ei gorlythu. Os bydd i'r pydewau hyn gael eu gochelyd, fe ddylai marchnad fawr^yr haiarn yn ein gwlad ni gyrhaedd safledeg o lwyddiant rhwng hyn a Gwyl Miangel nesaf, yn nghyd ag elw mwy yn deilliaw i feistr a gweithiwr." Os felly y bydd, cynghorwn y gweithiwr i gymer- yd gofal o'r cyfleusdra. a gwneyd y goreu oliono, canys ar ol y llanw fe ddaw'r trai."

Y FRWYDR PAWR YN AGOS3AU NID oes dim i'w glywed o bob cwr o'r deyrnas ond swn y frwydr fawr sydd yn agos- hau o'r pwyllder dr uv. Y mae yr aelodau Tormidd wedi bod wrthi yn dra diwyd, y inia- oedd diweddaf, ar hyd y wjad, yn ceisio ategu y Weinyddiaeth Doriaidd, a chyfiawnhau blunders Dizzy a'i gydswyddwyr. Yn sicr, ni fu cyflawniad mwy cyflawn a Uythyrenol eviofid, o'i eiriau ei hun gan y dyn ei hunan, nag yr amgylchiadau a hanes bywyd Beacons- field yn vstod y blynyddau diweddaf. Dy- nodai B. Dizraeii, y pryd hwnw, wladwein- iaeth Gladstone, pan oedd y gwr da hwnw mewn avvydd, fel yn un blundering and plundering," a hyny am ddadgysylltu Eglwys Iwerddon, pan, erbyn hyn, y lfaith ydyw fod yr Eglwys hono yn ftynu a llvvyddo yn awr yn well nsg erioed, acyn awr clyma olwyn fawr hanesyddiaeth wedi dirwyn oddiamgylch a dangos i'r byd arch-plunderer yn mherson ei fawrhydi Beaeoosfield ac yn ol araeth John Bright yr wythnoa ddiweddaf, yn arch- murderer. Nid oedd John Bright yn pilo wyau ar y mater, ond rapine and murder oedd y geiriau a ddefnyddiai am weithrediad- au eiu milwyr yn Aff-hanisfcan a gwf!id y Zulu a dyina beth ydyw y gwir ddesgrifiad a'r flintn mewn gwivionedd. Ac nis gellir hefyd defnyddio geiriau rhy gryfion i gon- demnio ymidy^iad eia swyddogion yn AtY- ghanistan yn crogi y brodorion wrth y degau, am feiddio ohonynt amddiHyn eu gwlad a'u cartref Pe byddai rhyw genedl yn gwneyd hyny a ni, neu rai o'n trefedigaethau, byddai ysgriblwyr holl newyddiadnron y deyrnas yn cystadlu Û,'u gilydd i chwilio am y geiriau cryfaf, a'r iaith fwyaf condemniol o'r fath erchyllwaith. Ond pan y mae ein hawdur- dodau ni yn onog o hyn yn Aftghanistan, gelwir ef yn "rectification of frontier" a rhyw gam en wan felly. Y mae y pethau hyn a llawer ereill yn aros yn bentyrau i gael eu taflu i ddanedd y Torriid yn yr ymdrechfa agoshaol. Ac yn ngwyneb y blunders a'r ■plunders hyn y mae Syr \V. Ilarcourt, un o'r gwawd-ffrewylhvyr penaf a fedd y Rhydd- frydwyr, Mr. John Bright, a Mr. Gladstone, yn herio y Toriaid i brofi teimlad y wiad trwy etholiad. Ychydig amser yn ol, hefyd, yr oedd 1ny Lord, Beacon\tield, mewn araeth o'i eiddo, yn anwybyddu y (ftith fod unrhyw brinder o bwysigrwydd mawr yn bodoli yn yr Iwerddon. Ond y mae y lleni wedi eu tynu yn ol, ac erbyn heddyw gwelir fod tlodi a phrindor dirfav/r yn yr Ynys Werdd ac v mae yn sicr o drethu dyfeis- garwch a chynlluuiau awdardodau ac eluaon- wyr penaf y deyrnas er alltudio y blaid o'r Ynys hono. Beth fyddai hi i Weinyddiaeth Iarll Beaconslield i fot:o ar unvvaith ac yn ddiymaros, rai miiiynau o bunau er safio y Gwyddelod tlodion rhag angeu trwy newyn ? Yn sicr, byddai hyn yn adlewyrchu mwy o fri ac enwogrwydd iddo na'r rhyfel-ganau a'r rhyfel-gerddi a ddiohon gael am ei hyntiau milwrol yn ngwahanol bar than y byd. Bydd ei fusgrellni a diofalwch hyn, yn ogystal a'i vvladweiniaeth waedlyd, dd'od i'w wyneb ef a'i gyd-weinidogion yn greigiau ansymadol yn yr ctholiad nesaf. Y mae L'erpwl yn ferw gwyllt yn parotoi ar gyfer yr etholiad, a gobeithiwn y dengys y dret fawr hono, trwy fwyaf rif ardderchog, ei hanngymeradwyaeth lwyraf o Beaconsfield & Co. Y mae y wlad yn parotoi i'r ymgyrch, pa bryd bynag y daw ac nid oes fawr betrusder ynom gycla golwg ar fuddugoiiaeth y Rhyddfrydwyr.

Y Llofruddiaet-i Honedig yn HenlFordd. Y mddengys fod yr heddgeidwad wedi cael allan ryw ddirgelion pwysjg yn nglyn a'r llofruddiaeth uchod. Y mae amryw dystion pwysig wedi d'od yn mlaen ac os cywir eu tyatiolaeth, bydd yr ajho3 yn giir yn erbyn y carcharorion. Dywed un person iddo gyfar- fod a/r pleidiau cyhuddiedi.^ yn d'od i fyny tua phont Barton o gyfeiriad yr afon, tua'r amser y tybir i'r llofruddiaeth gymeryd lie. Teimlir yn y ddinas y dylid cael archwiliad post mortem ar y corlf. ao:; T

Ionawr 23ain, priod John Evans, ar ferch, a gelwir hi Mary Allne.-D. Williams. IoDawr 15r:ed, priod Mr. Thomas Davies, Blaenllechau (gynt o Aberdar), ar fab, a gelwir ei enw ef William Henry. Pa beth yw'r llawenhau Sydd yn y teulu'n.. bod ? Etifedd yma ddaeth- Yr harddaf is y rhod. Boed iddo oes o wir fwychad Nes cael ei ddwyn i'r nefol wlad. E,, i Ewythr.

DAM. WAIN ANGEUOL.—Cymerodd damwain angeuol le yn mhwll Dunraven, Treherbert, trwy yr hyn y lladdwyd bachgenyn o'r enw Williams. Syrthiodd cwymp ar fachgenyn arall o'r enw Morgan nes ei niweidio yn drwm. CWMNI PLYMOUTH AC ABERNANT.-Y mae Bwrdd Trefniadol y Cwmni uchod wedi pen- derfynu rhoddi cod ad o 5 y cant i'w gweith- wyr, er mwyn eu gosod ar yr un tir a glowyr y Sliding Scale.

:auiNiirs GWILYM EVANS. Y mae hwn yn gymy^g- jelryddj-dgar a ffodus dros ben. Cynwysa QUININE. S A RS A PAR- ILLA. SAFFRON, LAVEMDEil DANDE- LION, GENTIAN, a BURDOCK, sef yr holl o'r darpariadau a nodasom, yn y fath gyaiodedd, fel ag i si.rKau cydweithrediad llwyddianus yr HOLL o ELFPNAU GWKITHGAK y cyffeiriaa, er cyr- haedd a diogelu y dybenion daionus mewn golwg'' wrth ei gyfamoddi. Cyfaddeiir gan brif feddygon y dydd fod QUININE BITTEllS Mr. Gw lyin Evans y cydsjymysgiad mwyaf hapus ag sydd hyd yOm;), wedi ei wneyd o'r cyfreiriau uchod. AMCANION. Amcan mawr v BITTERS hyn yw go-od mewn trefn brif fiynoneTian (fel pe tan) peuumvaith y coi-ff. a symud i ff.vvrdd y gwahanol achosion, y rhai a gynyrchant effeithiau poenus jai y cyfau- soddiad. EU GWEITHRKDIAD. Y maent yn cynorthwyo traul yr ymborth, yn gwellfm a hwyluso y cylchrediad, yn ci-yfhau y giau a'r cyhyrMi, ac yn puro a y srwaed. Y mae y cymyss»lyn hwn yn gryfbaii' cyifrodinol, yn lanhiiytid eifeithiol. JSerthav rhar.au eicldil yn y cvfansoddiad, HC oherwydd hyny y rfcai rowyaf agorsd i auwydon a'n canlyniada^i. Y maent yn adnertliu ac yn adI; wh>cau y cyfan- soddiad a'r tymcrait. ac ar gyhif hyny y indent wedi enill iddynt e' hunain y gvifienvlwyaeth uchelaf ar gjTfer pob math o wendidau, a safyllfa iseL iiyolilyd, a. marwaidd y corif. Y DOLURIAU. illewn trefn i -oil yn eglur ac inor ddealladwy ag y gallwn I miloedd darllenwyr, gosodwn o'u blaen ddosraniad cry no a'r doluriau ag y mae QCINTNE BBTEKS Mil. GWILYJI EVANS yn hynod o gyfaddas ar eu cyfer, megj's. ANHWYLDERAU GIEUOG .Nervous Diseases. Dychlamiadau y galon, crvniadau, rhediad y jwaed i'w wYlleb a'r pen, annhreuliad ^i'euog, poen yn yr ochr aswy. iselder yshryd, prydorion, llewygon, pall yti y-cof, yn nghyd it phoenau yn y gïau yn gyffredin. Cynhyrfir rhai personau gan y swn le'af, a. dygwyddiada u sydyn bychain annysgwjdiadwy, tra y mac eraill yn dycliymygix eu hod yn euog o ryw weithredoedd drwg aiifaddenol. nen eu bod bob dydd yn ago?ed i wneyd hyny, eraill a dybiant fod pawb yn ddig wrtiiynt. ac yn dychymygll pathau gwi-than ir.wn. Y rhai cyn hyn wedi credu en bod wedi ma-rw, ac eraill a heriant fod pryfed gweirnyn'ig a chreaduriaid afian yn magu o'u mewn, &c. Y mae yr on o'r pethau hyn a'n cyffelyb yn codi oddiar sefyllfa y gïau vci) yn y cyfansoddiad. I wella ansawdd y gizlii yn y eyf msoddiad, ac i darfu y lledrishod dychymygol hyn o'r ireddwl, ni cheir dim yn rhagoracli na QUININE BITTERS MB. GWILYM EVANS. ANNHREULIAD. Y mae hwn yn dad i lawer o anhwvlderau blin a phoenus, yn dangos eu lmnain mown amryw ffurfiau,—peawch sych, pen clafaidd, arofl an- hyfryd ar yr anadl, tafod brwnt, bias chwerw yn y genau, llosg cylla, dwfr poeth, cramp, poenau yn yr ystumog, gwyntogrwydd, pall vn y golwc mynych oeh-neidio, teimlad o lawnder aV^vas"-fa ar ol prydiau bwyd, mamveidd dra, a phoenau hedegog o gwmpa.s y galon, yn n-hvd (i lluaws o deimladau poenus eraill o'r un. nodwedcl. Achoa uniongyrchoi y pethau hyn i grd yw sefyllfa afreolaidd y cylla i symud ymaith yr amdirefn hwn, ac i adnewyddu nei-th a hwylusdod y peirian- au treuliol, y mac Physigwyr enwog wedi profi y QUININE BITTERS yn feddyginiaeth hvyddianus ar 011 bob darpariaeth arall fethu yn eu dwylaw: CLEF YD AU Y DDWYFRON. Y mae y rhai hyn ar y cyfan yn rhai peryr.-Ius a goreu p > gyntaf i arfer moddion addas" i'w symud—anwydon cyffredin. bronekitus, movant pesweh boor, crygni.' poeri. gwaed, vn nshyd & phob tueddiad ctifeddol i'r darfod&ddiqoeih. Tuao- at yr anhwvlderau perygius hyn, a'li cyL-ideithfon y mae effeithiau daionus diamheuol v Onmnre BITTERS gan Mr. GWILYM EVANS yQ cael eu cV- faddef a. u gwerthfa.wrogi gan bawb sydd wedi eu profi RHAGORIAETII QUININE BITTERS. Physigwriaeth lysieuol hollol yw Bitters Mr. Gwilym Evatis, yn cynwys elfenau gweith-^ar v llytiau a gydnabyddir yn gyffredin, y mwyafrhin- weddol. Ni all nob ag sydd wedi cael mantais i brofi eu rhinwedd, beidio eu cymcradwyo ac ya wir, peck hollol annheg a'r cyhoedd fycUai peidie dwyn tystiolaeth gyhoaddus o'r daioni a dderbyn- iwyd trwyddynt ac o dan ha. amgylchia.lau. Dyliii y darllenydd gofio, bob amser, ei bod yn anniolionadwy i osod yr holl gyffeiriau sydd yn y meddyglyn hwn mewn PILLS, heblaw fod dar- pariaethau llysieuol yn fwy rhinweddol mewn GWLYBWR nag mewn prLLS. Y ma llawer o'r PILLS yn gelyd ac yn niweidio cylla gwan. ".V Nid ydyw y Quinine BitterS yn aeh0?i un an. ghyfleusdra wrth eu cymeryd. Gellir dilyn yr al- wedigaeth fel arfer, heb fod yn agored i anwyd a'i ganlyniad«u, ond yn hytraeh y mae yn diogelu rhag anwyd, trwy nerthu rlianau gweinion y corff yn hwylusi y didoliadau, ac yn awdiu v cvlla at f wyd, yr hyn a nertha i weithio yn well. fwyd, yr hyn a nertha i weithio yn well. Gall plant o bob eedran ei gymeryd trwy gyfar- talu y ddogn yn ol yr ced. Y mae h^d yn hynod gyiaddaa 1 ferched a gwragedd ar brydiau iieillaueL J Os bydd y claf yn ewyllysio cymeryd Cod Liver ?fud^L ei gymerycl yn y Bitters hyn, syda mwy o Gofaled Pawb am Hyn. Gaa fod amrywiol ddarpariadau o QUININE i'w cael, megis Tinctnre of Quinine, Quinine Wine Quinine Mixture, etc., tfce., y mae ymofvnwyr am QUININE BITTERS Mr. Gwilym Evans vn c'ael eu twyllo a r pethau hyn yn y modd mwyaf dideimlad a ai^vwilydd. Wrth geijiohwn gan yr Apothecari, nid digon yw gofyn iddo fei .hyii, "Potelaid o Bitters," neu Potelaid 0 Quinine Bitters." nac ycliwaith 1, Y Quinine yna." OND, gofaler i ofyn am QUI- NINE BITTEB?;, Mr. GWILDr EVANS," ac os na fydd yr enw Mr. GWILYM EVANS, 1? C.S.. M. P. S. wedi ei ysgritenu ar Stamp y Ijlvwodraeth ar bob po^el twyll a ffugiad ydynt. Pris y Potelaulyw 2s. Sc' a 4s. Gc., mewn blychau 12s, 6c. yr un Cynwysa Potelau 4s. 6c. ddau cymaint a rhai 2s. 9c., ac felly y gall y prynwr arbed swilt wrtli gymeryd y rhai mwyaf. AC FEL IIYN HEFYD Nid yw y porchen- og yn profiesu y gwnant weithredu yn ar neb, neu y gwna y dogn cyntaf gyfnewid neu y symudir poen mewn deg mynych" nac v bydd un boteliad yn liwyr iachau," &c' Ond I gwnant trwy ymbrawf tog a pharhaus o'r llS a nodwyd, ddangos ei dylanwad daionvg, 0S Si ir liwynt mewn pryd. L^er Ffynon yw o saith ffynonell, O'i glwy' a wna glaf yn well. 163