Y Gwladgarwr

Cymg-Siorion a fliiiir .'an Er nad wyf fi yn feddyg, y mae genyf wrth law ychydig o gyfarwyddiadau rhagorol at wellhau ffitiau a chan nad wyf yn myned i ofyn dim am danynt, ni el! wch rwgnach yn nghylch y pris. Yr ydym bron oil yn duedd- 11 ol i ffitiau. Yr wyf yn eu cael weithiau fy hun, a beiddiaf dweyd nad ydych chwithau yn hollol rydd oddiwrthynt. Rhoddaf i chwi y' cynghorion hyn gyda dweyd, "Profwch bob pe(;h, a deliwch yr hyn sydd dda." j Am lfit o loylltinel). —Cerddwch allan i gae o wellglas, a dywedwoh yn rhwydd a diofn eich meddwl am bawb a phobpeth wrth y gwynt. Ni friwch deimladau neb felly, ac ni ddangoswch eich hun 'chwaeth yn lol gwir- ion. Yn union yn nghanol y 6ae ydyw'r fan oreu i wneyd hyny. Na fydd gyflym yn '7: dy ysbryd oblegyd dig sydd yn gorphwys yn mynwes ffyliaid." Am ffit o ddiogi.—Cyfrifwch ticiau yr awr- lais (clpck) am un awr a bydd yn dda genych yr awr nesaf dynu eich coat, a gweithio feI negro. Am ffit o wastraff neu ffolineb.—Dos i dy'r pi wyf, neu cer isiarada. phreswylwyry car- cliar, a thi gei dy argyhoeddi mai'r Sawl a wnelo ei wely O ddrain a meiri, rhaid gorwedd arno hefyd." "Paham y gweriweh eich harian am yr hyn nid yw fara, .1 a'ch llafur am yr hyn nid yw yn digoni 1" J m. ffit o uchelfrydigrwydd. —Cerddwch i'r fynwent, a darllenwch y bedd-Iechau sydd yno-hwy ddywedant beth yw diwedd dyn yn ei ansawdd goreu. Canys beth ydyw eich heinioes chi ? Canys tarth ydyw, yr hwn sydd dros ychydig yn ymddangos, ac wedi hyny, yn diflanu." Darllenwch hefyd yr ail benod yn Llyfr y Pregethwr chwi welwch un yno yn dywedyd oddiar brofiad nad yw njawredd ac hapusrwydd bob amser yn gys- ylltiedig a'u gilydd. Am ffit o rwgnach.—Edrych ar y cloffion a'r deillion-ymwel a'r rhai gorweddiog, 11 m cystuddiedig, a gwallgofus ac yma, gwrida mewn cywilydd am rwgnach wrth dy gystudd- iau ysgafn mewn cymhariaeih iddynt. Paham y grwgnach dyn byw V' Am ffit o genfigen.—CiiV i Dreffynon neu Landrindod i edrych ar y cyfoethogion afiach —rhai yn eu cerbydau, ac ereill yn ymlusgo ar droed-faglau, wedi eu lapio mewn gwlan- enau, yn ddarostyngedig i bob rhyw glefyd afiechyd wedi llenwi eu hesgyrn, a'u bywydau yn faich iddynt er eu holl arian. Ie, ystyria y lluaws sydd wedi eu handwyo trwy gyfoeth, ac yna, gofyn i ti dy hun mor ddifrifol ag y gellij < £ Pa leshad ydyw i ddyn os enill efe yr holl fyd a cholli ei enaid ei hUll 1" Am ffit o ddigalondid.—Edrych ar y pethau y mae dy Dad nefol wedi eu rhoi i ti yn y byd yma, ac os nad wyt yn feddianol ar y pet-hau hyn, dos i'r maea, a gwrandaw ar yr adar bach yn canu ar frigau'r coed—eu diolch- garweh atn eu boreufwyd, heb wybod yn mha. ley cant y tamaid nesaf a chred ar y pryd dy fod yn fwy gwerthfawr yn ngolwg Dnw na liawer o'r rhai hyn, ac wed'yn, ystyria beth. sydd yn addawedig i'w blant mewn byd ar ol hwn. Y sawl a elo i'w ardd i edrych am bryfed a'u caiff yn ddiamheu a'r sawl a a i qhwilio am rosyn, fe ga yntau yr hyn ageisia. "Paham, gan hyny, y'th ddarostyngir fy enaid ? a phaham y terfysgi ynof ? Ymddir- ipd yn Nuw canys eto molianaf ef, sef iach- awdwriaeth fy ngwyneb, a'm Duw." Am bob ffitiau o amheuaeth, p-etrusder, ac o/ii.—Pa un ai am bethau. tymorol neu ys- brydol a bwysa ar yr ysgWyddau, y pen, neu'r galon, yr hyn a ganlyn sydd gynghor anffael- edig, ac fe rydd wellhad perffaith. Ti elli fod yn hyderus ar hwn, canys cefais ef oddi- wrth y Physigwr Mawr ei hun :—" Bwrw dy faich ar 'yr Arglwydd, ac efe a'th gynaldi. Pwll Cwm, Glandwr. DOCTOR FFITIAU.

COLEG Y GWEITHIWR. GANUP CORWYNI, S.cregyn ap Sam.—We!, fe gafodd Ap Corwynt y maes iddo ei hun wythnos i heno, ac fe draethodd yn o lew am yr hen flwyddyn a'i damweiniau, a'i hanffodion, ac un dlawd fu mewn llawer ystyr. Ond, oes gan un ohonoch chi rywbeth i ddweyd am y flwyddyn ijewydd 1 Mr. Grippa, rych chi'n darllen llawer—sut flwyddyn, feddyliech chi, yw '80 i fod r Agrippa.—-Wei, frawd, rhaid i ti ddeall nad wyffl yn broffwyd nac yn fab i broffwyd, fel y proffesa rhai; ac y mae hyna un yn Lluudainyn cyhoeddi almanac bob blwyddyn, sef Zadkiel, ac y mae hwnw yn tystio ddar- fod iddo, yn ei almanac y Ilynedd, ragfynegu cyflafan Isandula, angeu y Tywysog Napo- lectn, a thanchwa Pwll y Dinas. Mae yn debyg iddo ddweyd hefyd y byddai i ryw dywysog mawr i syrthio; end os gwyddai fod un felly i syrthio, paham na chawsai hefyd ddatguddiad o'i enw? Tebyg iawn mai cyhoeddi ar antur ddarfu-hit or miss ond, rywfodd neu gilydd, y mae Zadkiel, er's blynyddau, yn cael credit iddo allu rhag- Y. fynegu llawer o bethau, gan nad pa fodd y y z;1 mae yn dyfod i ben a hi. Wedi'r cyfan, eglur yw na ddarfu i'r Bod mawr ymddiried i neb dynion gyfrinion y dyfodol mawr tywyll dan yr oruchwyliaeth. Ceidw y rhai hyny iddo ei hun. "Ni wyddost beth a ddygwydd mewn diwrnod." Un peth y g'aflwii fod yn sicr am dano ar ddechreu y ftwyddyn hon, sef i sentence of death gael ei chyhoeddi uwchben miloedd dydd Calan di- weddaf 0 fewn y flwyddyn hon y byddi farw." Llawer .bedd a agorir; a llawer aej- wyd a rwygir cyn y dirwyna ei dyddiau hi i'w terfyn. Ond gyda golwg ar y flwyddyn sydd yn awr wedi dechreu, yn ddiau fod bys arwyddion yr amserau yn pwyntio y bydd 1880 gryn lawer yn well na'i mam (neu ei chwaer, os mynweh) sydd newydd ei chladdu yn mynwent rawr y biynyaaoeaa. uatwyct arwyddion amlwg cyn terfyn '79 fod cerbyd masnach oedd wedi soddi yn llaid a chors marweidd-dra yn dechreu symud yn mlaen. Bywiogrwydd yn y gweithfeydd aloan, a gbfyn cynyddol o'r Amerig am haiarn, yr hyn sydd wedi rhoddi bywyd newydd mewn llawer parth o Ddeheudir Cymru, a rhanau o Loegr. Dyagwylir, gan hyny, nad yw y cychwyniad sydd eisoes wedi cymeryd lle yn ddim amgen na rhagflaenor i welliant mawr yn mhob cangen, gan mai i lawr yr oedd y gweithiwr yn myned er dechreu '75, a dyna tua chwech mlynedd, o adfyd. Wel, gallwn yn flfyddiog ddysgwyl yn awr, bob un ohonom, y bydd 1880, cyn ei diwedd, i esgor ar lawer ofilddianau i'ngwlad ni a gwledydd ereill. Rhaid cydnabod, er hyny, mai cymylog i'w ryfeddu ydyw fFurfafen boliticaidd Ewrop ar ddechreu y flwyddyn. Dywedir fod yr Arth o Rwsia yn chwythu yn ei udgorn i alw ei lengoedd i'r gad, ac mai ar Awstria a Ger- mani y tery yr, ergyd. Sonir hefyd fod cynghrair rhwng Rwsia a Ffrainc. Ond prin y coeliwn fod un syched ar Werinlywodraeth n!a phobl Ffrainc, ar hyn o bryd, am ryfel, erygwyddom y carai Ffrainc dalu yr hen chwech i Germani ond y mae y profiad chwerw a gafodd ddeng mlynedd yn ol heb ddiflanu eto, fel y mae yn dra thebyg y byddant hwyrfrydig am dro hir i ddiweinio'r cledd. Ond pe byddai Rwsia a Ffrainc yn cydymladd yn erbyn Germani ac Awstria, dyna lie byddai rhyfel na welodd Ewrop ei fath hyd yma, yn gymaint a bod byddinoedd y gwledydd hyny mor lluosog, a chreS't ac offer rhyfel wedi eu perffeithio llawer yn y biynyddoedd diweddaf. Mwydid hyfryd lethri glan A gwaed ei dewraf blant." Ond gobeithiwn, yn wir, y bydd i reswm a phwyll, heddwch a chydoddefiad gael He yn nghynghorau breninoedd ao ymerawdwyr y Cyfandir nes y delont i benderfynu gadael y cledd i gysgu yn dawel yn y wain. Y mae rhyw dipyn o annealldwriaeth, hefyd wedi cropio i fyny rhwng Prydain Fawr a Thwrci, a bu ein llys-genadwr (Syr H. Layard) yn arfer geiriau caledion wrth y Sultan, ond y mae yn debyg fod yr ystorm hono ar chwythu drosodd. Hynod mor groendeneu yw prif swyddwyr y gwledydd. Son am groen- deneurwydd beirdd Tipyn o groes-eiriau rhwng William o Brwsia a chenadwr Ffrainc yn Ems esgorodd ar ryfel mawr gwaedlyd Ffrainc a Germani, ac ychydig wreichion eto all osod y Cyfandir yn goelcerth fllimavvg Teyrnasiad heddwcli, meddaf, o for hyd for, ac o'r afon hyd derfynau eithaf y ddaear. Evans, Typolyn.—Ie, a chydtiabod hedd- wch rhwng teyrnasoedd a'u gilydd, dylai hefyd, ysgwaethiroedd, fod heddweh rhwng personau a'u gilydd, yn enwedigol rhwng y brodyr sydd yn arddel perthynas a'r awen. Y mae ymgydnabyddu a'r awen, a throedio ei llwybrau nef-eneiniedig hi, a tliuiedd uiiion- gyrchol yno i godi y meddwl o awyr afiach, ysgorpionllyd, a heintus cwerylonj ond syned bodau'r byd, y beirdd o bawb ysgrif- enwyr llengarol ydynt y parotaf i-ollwng eu saethau, ac y mae y rhal hy'ny yn gwau trwy y ffurfafen newyddiadurol fel. cawod o assess y Zulnland. Dyna'r brawd o Essyllt yn ei chael hi gan Mr. T. Williams, ysgrifenydd yr Eisteddfod, a dyna Brythonfryn t'i gasteu yn cael ei fombardo gan yr uchelfawr ddiad- lamol Gurnos. Lewis Pegor.—Na soni.wch am gwerylon y beirdd yn y Coleg yma. Ddylsa foa cwyddil ar eu pena nhw am blastereiddio'u gilydd yn y papra ma. Ond ronda i, ac ni ddarlIena i ddim o'u stees nhw. Dewch i ni gal rw scienGeheblaw ymladd beirdd. Fyse well- gen i weld dau elephant ne ddau diger yn wmla na nhw. Ne. dewch i ni. gal padl deg rhwng dau gystadlydd mewn Staddfod—nid, .A r dyrne, ond a.'r ymenyddiau. Dyna beth fydd o fuddioldeb yn ol Haw^ Ond fechgyn, a gesoch chi 'ch boddloni yn SteddfoSau Na- dolig a'r Calan 'leni 1 Ap Er&n.—Do fi, ta beth. Fe nilles i ddwy wcbr o 2s. a 2:3, 6c. yn Steddfod Gors- laca, ac yn Steddfod Penbwliaid fe ges Is. A5c. am inglyn. Dyna—go lew, onide ? Sam Stwmpath Lewis.—Bachan, ti, nillest yn ardderchog iawn. Ond be well oeddit ti niUidnhw. TihalestnhwbQbpensen yn y Pwllybroga Arms cyn dod sha thre y nosweth hono. Ap Corwynt.—Na, nid rhyw lawer o enill sydd o ddilyn yr Eisteddfodau yma. Tebyg y ceir rhai eto i Trachwantu, troi, a cheintacn." A be feddyliech chwi-y mae rhyw ohebydd corgiyddol, yn y GWLADGAKWR diweddaf, yn ielpan ac yn amheu dilysrwydd beirniadaeth Hiraethog a Cynfaen yn Eryri, yn Awst di- weddaf. 0 yr edlych gwirion. Ond gan fpd pethau ereillyn y llythyr hwnw, mae'n debyg, sy'n galw sylw mewn fFordd wahanol, rhaid ymatal gydadymuno Nos dawch" i bawb ohonoch. 'I""

CA TO, AC EBEN FARDD. MR. GOL.,—Yn eich rhifyn cyn y diweddaf, ymddangosodd Ilith yn dwyn y ffugenw Glan Teifi, yn barnu sylwadau anffafriol Cato ar beiiiir o eiddo Eben Fardd. Y mae yn amlwg yr ystyriai Cato y penill yn iael ei deilyng- dod, ac y mae unrhyw un a, fedd chwaeth yn sicr o gefnogi Cato yn ei gondemniad o linellau mor anserchog. Synwyd ni yn fawr gan awdwr y Hith yn ymdrechu deongli meddwl y bardd. Mor gynefin yr ymddengys ei fod ag ysgogiadau meddwl Eben Fardd Y mae ei: ddeongliad ef yn llawn mor ysmala a'r gwreiddiol yn a ganlyn :— Ei gwedd oedd brydferth oil gan wrid. Yr oedd ei gwedd yn ymddangos yn bryd- ferth oil gan y gwridgochni a wisgai." Gan y gwridgochni a wisgai ei gwedd A wisgai ei gi-itdcl yw'r gwirionedd wedi'r cwbl. Y mae'r wedd yn fwy na'r rudd, ac oa gwisgai y wedd y gwridgochni, fel yr ail-hona Glan Teifi, y mae yr hyn a ddywed Cato yn gywir. Fe wel wrth ail feddwl ei lith (yr hyn a ddylasai ei wneyd cyn ei gyhoeddi) fod ei ddiwedd ef yn waith na dechreu Eben Fardd. Y mae ei sylwadau eglurhaol ar y ilinell ysmala yn gymysgedd annealladwy. Yn nghylch y gair sefydlai, ai nid yw yn barod i gydnabod fod y diweddiad ai yn ysmala a chymeryd y gair fel un rhagorol ? Y mae'r dygwyddiad sydd yn orphenedig yn gofyn sefydlodd yn hytrach. Fe wyr Glan Teifi, yn ddiau, fod y gorphenol ai a gweithrediad parhaus anorphenedig iddo bob amser, ac felly ynanmhriodolynnechreuy penill. Y mae di wedd y penill blaenorol yn terfynu ei ferfau ag odd. Y mae rhoi serch, megys geni, yn cymeryd lie ar unwaith ac am byth. Felly, y mae "rhoddai ei serch" yn llawer llai priodol na "rhoddodd" neu "rhois ei serch." Cymhellwn Glan Teiif. i fyfyrio natur y ddau orphenol-odd ac ai. Tarawodd a gknlyn i'n meddwl wrth weled y llithiwr yn ymdrechu rhoi synwyr yn y llineliau an- neheuig Ymdreehai roi ei chwithig fryd Ar ferch ffi-igenwicl Olwen, 'Roedd gwedd y fun yn wrid i gyd, Feddyliwn grudd y feinwen Ei gw6n yn drech na digter byd— Mae hyna'n ddweyd gor-awen Un onest ei meddwl a thipyn o synwyr, Yw'r farn gyffreclfnol"feallai'u ahnghywir. Rhodd wii a ganlyn fel penill Eben Fardd wedi ei wella A daenodd we i rwydo 'i fron Oedd mun 3. i henw'n Olwen Gwrid tecach oedd ar ruddiau lioii Na gwawr grudd ffrwyth afallen, Ac yn ei thremiad trist neu Ion, Fath ddrychin a'r fath henlwe. 0 swynion inor gywrain nes gwneyd i'w deimladau Anwylo ei da, a chashau ddim o'i beiau Y mae gwaith Glan Teifi yn amddiffyn tybiai am ei gymhwysder cynghaneddol yn rhy farddol i'w sylwi. Nid oes gan gyng- -hanedd na defod arall hawl i atal datganiad meddwl. Ymddengys hefyd mai y peth mawr mewn can serch yw ei llyfnder-ei bod yn hylithr, "fel olew ar wydr." Y peth mawr mewn can serch, allem ni feddwl, yw serch. Yr ydym yn,dysgwyl fod plnrns yn mhob plum- pudding !-Yr eiddoch, INDEX.

B-R YTIIONFR YjV A G UR NOS. Y BEIBL YN CODE OF LAWS." MR. GOL. in gymaint ag i'w fawrhydi Gur- nosaidd ddyfod allan yn ei yinfflamychiadau di- bwynt a diberthynas fel o'r blaen, gwelaf bellach fod angenrhaid wedi ei osod arnaf i daflu ei dwyll-osodiad o barthed y Beibl fel man lis o flaen y.corwynt. Er cydsynio hefyd it chais rhesymol a, boneddigaidd eic'a gohebydd Tra- haern, yr wyf yn y mail yd yn y.gorchwyl o ddangos. ar dadalenau yGwLADGARWIt fod y Beibl yn gorff o gyfreithiau yh gystal a llyfr o egwyddorion. Ni wnaf efelychu y brawd Gur- nos trwy fyned at y "porciwpeinod," a phob "od" ond y tqstyn felly disgynaf ar y pwnc yn ddiymdroi, gyda dweyd fy mod yn synu at ansynwyroldeb pobl a ystyriant eu hunain yn oraclau Nid oedd a fynai fy ngwybodaeth gerddorol a cliynghaileddol o gwbl a.'rcwestiwn; ac os medr Gurnos wadu y ffaitli iia ddarfu i mi gywiro llineliau gwallus ei awdl ar y Beibl, yr oil a. ddywedaf yw ei fod yn meddh ar gydwybod o'r fath fwyaf elastic. Y Beibl yn code of laws. • Ydyw, yn ddigon sicr, ac i gyohwyn, mi a ddyfynaf y darn. can- lynol odraethawd bnddugoly. Parch. 8. R., M. A., yu Eisteddfod Freninol Dinbych yn 1S28, ar Angenrheidrwydd Cyfraith i gynal Moesaa Da," yn yr hwn y darigosir y mesurau afabwys- iadwyd gan y Goruchaf i ddatgaddio ei gyfraith i'r byd, yr honsydd yu gorfforedig yn y Beibl :— Dengys gweithredoedd ac ymddygiadaa y I' Goruchaf—drygioni calon dym—-natur cyfaii- sdddiad cymdeithas, a hanea ceiiedlaethau v byd, fod'cyfraith yn angenrheidiol i gyaal moea- aa da. 1. Canfyddir hyn yn holl weithredoedd ac ymddygiadau Llywydd doeth y bydoedd. Un- iondeb ydyw egwyddor sylfaenol ei natai-, a pherffeithrwydd trefn ydyw nodweddiad gogon- eddus ei weithredoedd oil. Y mae yn Ilywodr- aethu mewn doetliineb yr hyn a greodd mewn daioni. Gwelir yn holl ranau y beirianwaith olw-yn yn troi mewnolwyn,' gan liar dd-ddangos y cywreinrwydd cysonaf. Yn yr eangder di- derfyn o'n hamgylch, myrdd myrddiynau o heul- iau a ser a gylchdroant yn rheolaidd, yn ol deddfau priodol, gan fwyn-seinio y beroriaeth felnsaf yn astud glust y bydoedd. Rhwymir hyfrydwch Pleiades dygir allan Mazzaroth ya eu hamser, a thywysir Arcturus a'i feibion wrth reol ac mewn doetliineb. Byddinir y ser gan Jehofa geilw hwynt o'i wrth eu henwau, ac ni phalla yr un. Edwyn yr haul ei osodiadau, a chyflawna y ddaear ei chylchdroion mewn modd rheolaidd, gan dywys yn olynol ei thytnorau a'i blynyddoedd. Efe a roddes ei ddeddf i'r mor, i fod yn atalfa i ymchwydd llifeiriol ei donau. Gwisgodd oleuni fel dilledyn, a sefydlocldorsedd- faiuc ei freninllys yn y nefoedd ar balinant o berlau. Cylioeddodd ei gyfraith Ian yn nghlyw seraphiaid ac angvlion, a gwisgodd gleddyf dau- finiog cyfiawilder er amddiffyn ei gogoniant.. Deoloddei throseddwyr o drigranau hyfrydlawn Paradwys, gan ou cloi mewn cadwynau tra- gwyddol dan dywyllwch hyd farn y dydd mawr. Hysbysodd wedi hyny i ddyn ion egwyddorion ei lywodraeth a chan ymofidio yn ei gaJon wrth weled eu lainil ddrygioni, claddodd ar unwaith ar unwaith fyrdd o wrthryfelwyr yn ninystr ofnadwy tonau'r diluw. Cododd drachefn o Seir, ynilewyrchodd o fynydd Parai, disgynodd mewn cerbyd o dan ar Sinai, daeth gyda myrdd- iwn o weiuidogion ei lys a thanllyd gyfraith o'i ddeheulaw. Ysgnfenodd yr unrhyw a'i fys ei hun, a chyda sain udgorn a geiriau, archodd ei chyhoeddi i'r holl bobl, ei selio a gwaed, a'i chadw mewn arch o aur dros oesoedd tragwydd- ol. Rhoddodd wedi hyny orchymyn ar orch- ymyn' er cynal moesau da, gan eglar arddangos yn ei hollymddygiadau fod ufudd-dod i'r gyf- raith yn hollol augenrheidiol er dedwyddweh ac anrhydedd dyn. Ac, yn ddiweddaf oil, yn lie gwneuthur ei gyfraith yn ddirvin, o'i wir gariad at droseddwyr euog, abert-hodd, heb arbed, Oen y anwyl ei fynwes ar allor cyfiawnder, er dangos i'r bydoedd gadernid ei orsedd, dysgleirdeb ei goron, ac uniondeb ei gyfraith." Jjyna adigon, teaayuem, i argyhoeddi unrhyw ddyn. heb fod yn wallgof fod y Bod mawr wedi cyflwyno a datguddio ei "gyfraith i'r byd oes a'r ol oes, trwy enau ei santaidd broffwydi, ae "yn y dyddiau diweddaf hyn, efe a lehrodd wrthym ni yn ei Fab." Os darfu iddo Ef rodii ei ddeddf i'r m6r, a deddf i holl elfenau anian, ai tebygol ydyw y gadawsai ddyn-campwaith y cread—yn ddiddeddf ? Na, ceir hono yn ddigon. eglur yn yr oraclau dwyfol. C> fraith yr Ar- glwydd sydd berffaith," ac yr oedd y datgudd- iad ohoni hefyd yn berffaith'i gyfateb allien ae amgylchiadau y byd. A. rhag yr amheuai y byd ei dilysrwydd a'i hawdurdod dwyfol, yn hytrach nag ymddiried ei hysgrifeniad i ddyn meidrol, efe a'i hysgrifenodd a'i fys ei hun ar lechau Sinai, fel y nodir yn y dyfyniad uchod. Yn ychwanegol at hyny, dyma Fab Daw ei hun yn tystiona dclaeth i dori y gyfraith," ond i'w hanrhydeddu. Y mae y Beibl yn lyfr o gyf- reithiau ae yn lyfr o egwyddorion. Perthynai i'r Hen Oruchwyliaeth orchymynion moesol » gorchymynion penduit, ac o'r nifer fawr o orchymynion a deddf-wersi dan oruchwyliaeth y Testament Newydd; gallaf gyfeirio at ddau orcnymyn pendant, sef Bedydd a Swper yr Ar- glwydd. Ac eto, dyma ddyn fa yn gwasanaetha fel gweinidog Efengyl am flynyddau yn Ne a (jrogledd Uymru yn beiddio sefyll ar lwyfan Caerdydd yu 1879 i haeru, gyda phreswyneb- eiddiweh anoddefol, y frawddeg gyfeiliornus a, gwrth-Feiblaidd hono, sef, "The Bible is not a, code of laws Yr un Duw yw Duw natur a, Beibl, a chan fod y blaenaf yn cael ei rheoli gan gadwynwaith o ddeddfau, nid yw yn debygol y gadawsai Efe yr olaf yn lyfr pen-agored, di- ddeddf, a digyfraith. O'r Beibl y mae Prydain a gwledydd gwareiddiedig a Christionogol ereill wedi benthyca rhai o'u prif gyfreithiau; a pha fodd yr oedd hyn yn ddichonadwy os yw dogma, y brawcl Gurnos yn gywir? Beth ddywed efe am Exodus xxiv. 12, yr hon sydd fel y caulyn: —"A dywedodd yr Arglwydd wrth Moses, Tyred i fyny ataf i'r mynydd, a bydd yno a mi a roddaf i ti lechau ceryg, a chyfraith, a gorchymyuon, y rhai a ysgrifenais i'w dysga hwynt." Beth yw hyny ond code of laws, tybed ? Eto, yn "Evidences of Christianity," gan yr Archddiacon Paley tud. 103, ceir yr hyn a gan- lyn Irenseus, in the year 1.78, puts the evan- gelic and apostolic writings in connexion with the law and the prophets, manifestly intending by the one a code or collection of Christian sacred writings, as the other expressed the code or col- lection of Jewish sacred writings." Cyfeiria- Paul ddcgau o weithiau yn ei lythyr at y Rhuf- einiaid at y ddeddf. Ond dyma awdwr awdl odidog Greddi "yn anwyhyddu deddf, ac fel pe am ei halltudio o Air Daw Yr wyf yn gadael yr uchod i sylw ac ystyr- iaeth pob darlleuydd diragfarn, gyda pherffaith hyder y caE 19 o bob 20 o ddarlienwyr y GWLAD- (jAr-Wii i addef fy mod wedi profi. y Beibl yn code of laws yn ogystal a "book of princi- ples." Yr wyf yn herio Gn rnos, ïe, a rc/jlraeat o gan' mil o Gurnosiaid, i syflyd y gosodiadau uchod. Os bydd galwad am ysgrifeau rhagor, mae digon o ddefnyddiau eto with law. Wrth ofyn y cwesti wn i'r brawd i-iziraos, iii(I oedd dim yn fy mwriad ond cael ychydig ymgom, heb gael un digter, na gwenwyn, naphersonoliaethi mewn o gwbl; ond dyma Gurnos, feI blaedd gwyllt o'r coed, yn nadu ac ysgrechain, a rhedeg i bob man ond at y pwnc. Os oes gan y brawd Gurnos air i ddweyd ar y pwnc hwn eto, gwneled hyny mewn ysbryd gweddus, heb fyned i barado ei wybodaeth am y mesurau caethion o flaen y cyhoedd, canys digoa prin y gwnai "Greddf" adlewyrcha clod i brentis o brydydd.—YF eiddoch, &c. B-RTXHONFKYN.

"LLITH O'R POBDY." MR GOG.,—Dy NI u naf ■ o fod yn eich newyll iadur clodwiw i wneyd haeriad yn erbyn y cy- huddiad a wneir yn fy erbyu ga.n amryw ber- .sonau, mewn eysylitiad i'r,llitli a ymddangosodd yn y GVVLA»^GARWK yr wythnos o'r blaen dan y penawd uchod, yn cael ei arwyddo gan Pobwr. Ni fu geuyf yr un llaw o gwbl yn y llith hwnw. It. clyllfl ddigon oud yr wyf erbyn hyn yn gwy- bod pwy yw yr awdr/r. — Vr eiddoch, &o., Llwynpia. R. F. M. LEWIS (Iris). [Tystiolaethwn nad y person a "arwydda ei enw wrth gynffon y llith hwn yw awdwr y "Llith oV I'x>bd\ («>] 7 I r