Y Gwladgarwr

CYFARFOD LLENYDDOL Y DYFF- RYN ARMS, GWMBAOH. Mr. GOL.,—Yn eich colofnau am yr wyth- nos o'r blaen ymddangosodd adroddiad o'r cyfarfod uchod gan ryw grwt o ohabydd a eilw ei hun y Carwij Goreu. Pwy ydyw nis gwn, ac n'ym dawr; ond hyn a wn, fod gwaew yn ei fol. Os gall ddyoddef ychydig heb fyned yn deilchion gan wynt, y mae yn bosibl y gallwn lwyddo i gael operation o feddygdy Ceridwen a wna les i'r brawd. Ni ysgrifenais erioed o'r blaen ar ol cy- stadleuaeth, bid dda bid ddrwg; ond gan fod y Carwr Goreu wedi agor ei gyflegr safnrwth, a gollwng llosg-belen ataf heb raid nac achos, y mae yn anhawdd i'w ddyoddef. A ddygwyddaist ti, ddarllenydd, daro dy lygad ar hen domen o annghysonder yn fwy na'r canlynol ? Ymadawodd pawb wedi eu llwyr foddhau," a dymunol fyddai cael beirniaid gonest, ac ysgrifenydd gonest i'w goruchwyliaeth." Pa achos oeintach os oedd pawb wedi eu llwyr foddhau ? Yn sicr fod effaith y gwaew wedi codi i gymydogaeth coryn y gohebydd. Gan mai i fy rhan i y disgynodd y tipyn gwobr, paid a digaloni a bytheirio am y tro, mae'r maes yn agored, dos ragot, dichon y cei fathodau lawer i ddathlu dy fuddugolaethau yn y rhyfelgyrch llenyddol. Dealled y Carwr Goreu fod fy englynion yn Haw yr ysgrifenydd yn amserol, ac na welais ddim ohonynt mwyach. Lied awgryma fy mod wedi gweled y cyfansodd- iadau cyn y gystadleuaeth, a chael mantais i loffa o'i eiddo ef, ac ail wneyd fy eiddo inau, a hyny trwy gyfrwng yr ysgrifenydd. Naddo wir, fachgen, erioed. Ha ha A chaniatau fy mod wedi eu gweled, atolwg, beth a loffas- wn o gruglvvyth o wallau ? Credwn fod y beirniaid, a r ysgrifenydd hefyd, yn bersonau ] unplyg, ac yn cario can lleied o wynebau a'u cyhuddwr, beth byvag. i Dos ragot yn wyneb agored, a phaid a throchi dy wisgoedd Hengar drwy ollwng ( saethau tu ol i'r berth. Ond dyna, aros lle'r i wyt; hawdd adnabod cyffyloc, wrth ei big ] Priodol- y gallaf ddweyd wrthyt fel y dywed- odd Sian.o'r Betws wi-th ei gwr, Yr hen ] frit,"—Yreiddot, MOKFAB. Mr. Gol.,—YN y GVVLADGARWR am yr wythnos o'r blaen, ymddangosodd hanes cyfarfod llenyddol a gynaliwyd yn y Dyffryn Arms, Cwmbach, gan y gohebydd bolwyntog, y Carwr Goreu. Dywed, yn nghynffon ei lith, fy mod i yn cario yr englynion yn fy llogell i'w dangos i'm cyfeillion, er rhoi mantais iddynt i gyfansoddi rhai gwell, os yn angenrheidiol. Beiddiaf ddweyd fod y cyhuddiad yn anwirc dd noethlyniyr Bydded hysbys i'r Carwr Goreu a'i gl-iqnc fod yr englynion y cyfeirir atynt yn fy Haw i wyth- nos o flaen neb arall, ac na fu neb a bya arnynt yr ail waith. Dichon fod testyn yr englynion yn rhy derfynol i amgyftredion cyrhaeddfawr y Carwr Goreu os felly, gwell iddo droi ei wyneb at yr "Haul" tua Chaerffili. JOHN OWENS, Cwmbach. Ysgrifenydd.

GAIR 0 L'ERPWL. A OES PERYGL ? Oes y mae, am fed dynion yn cael eu camarwain i symtfd i le nad oes galw am danynt. Wedi gwneyd ychydig o ymchwil- iad, cefais allan fod y bechgyn a ddanfonwyd i weithio i ardal Wigan a'r cylchoedd o, Aberdar a inanau ereill wedi dyfod i le nad oes iddynt dderbyniad o gwbl gan y trigolion, a thrwy hyny y maent yn cael eu trin braidd yn drwsgl a chwerw. Mae y gwahaniaeth yn y dull o 1 weithio yn ddigon o gosb a (lirmyg ar fechgyn y De, heblaw bod yn agored i driniaeth arw y bobl. Mae y sawl sydd yn gwybod am lowyr Swydd Caerhirfryn yn gwybod hefyd eu bod yn ddosbarth isel, fet na waeth ganddynt beth a wnant i ddyeithriaid a fyddo dipyn yn ddi- niwed. Nid wyf yn amheu dim nad oedd amcan da yn nanfoniad y bobl i fyny i Swydd Fflint a manaii ereill; ond fod y danfonwyr wedi cael eu camarwain drwy addewidion gau a chelwyddau lliwiedig. Dylid gwneyd ym- holiadau mwy mMwl cyn symud oddicartref, am fod y perygl yn ormod i ddynion dyeithr anturio heb fod yn sicr am gael heddwch a chymydogaeth dda wedi myned. Mae yn bosibl i ddynion da, o dan ddylanwad gwir aiddgar- wch am wnèyd daioni i gael eu twyllo, a'r twyll hwnw fod yn achos i arwain llawer i drybini a gofid. Clywais fod ryw ddyn o For- ganwg wedi bod yn y Gogledd yn swyddogol i edrych i mewn i amgylchiadau glofeydd, ac os gwir hyn, sut na buasai y dyn hwn yn cyhoeddi drwy y wasg y pethau a ddysgodd ar ei ymweliad.. Rhaid i rywun neu rywrai i ymyraeth rhag dygwydd pethau a fyddo gwaeth yn y dyfodol. Pe cawn amser fy hunan mi waawn ymchwiliad pellach i'r achos, ond mwy na thebyg fod yn rhaid i mi ymfoddloni ar hyny II a feddaf o wybodaetb, gan hyderu y bydd yn gyfleus i arall gymeryd y mater mewn llaw er mWYll y bobl weithgdor. Y DAMWEINIAU TANDDAEAEOL.—Fe ddywed- ir fod rhywrai yn gwylied symudiadau y glo- feydd er amddiffyniad y glowyr a gweithwyr ereill cysylltiedig a glofeydd. Mae nifer y damweiniau yn ddiweddar yn myned yn lied bell i brofi nad oes ond ychydig ofal a sylw yn cael ei dalu i amgylchiadau o'r fath. Hwyrach pe buasai nifer y gweithwyr yn llai yn y farch- nad y cymerasid mwy o ofal o fywydau gwerth- fawr y tanddaearolion. Fel yr awgrymais dro o'r blaen, mae yn amlwg i mi nad yw eynrych- iolwyr y bobl yn talu nemawr ddim sylw i'w dyledswyddau seneddol drwy edrych fod cyf- raith arolygiad mwngloddau yn cael ei chario allan yn fwy manwl yn ol y llythyren. Dylai nifer a Iluosogrwydd glowyr ein gwlad hawlio C, mwy o sylw y penaethiaid; ond hwyrach pe gellid lleihau f rhif y gosodid mwy o werth arnynt, ac y ceid gwell trefniant ar awyriad ein glo-byjlau er mwyn diogelwch bywydau y sawl sydd yn gorfod anturio i beryglon, heb wybod y dychwelant wedi myned allan y boreu. Mae yn amheus genyf os ydyw arolygwyr cyflogedig y Llywodraeth yn cyflawni eu dyled- swyddau yn ol llythyren y ddeddf, oblegyd pe gwnant hyny, mae yn sicr na chymerai y fath nifer o anffodion Ie, a chymaint o golli bywydau. Hyn sydd sicr, fod own a cheffylauein pendefig- ion yn cael mwy o sylw a pharch na gweithwyr Prydain yn y cyffredin. Pe gellid llwyddo i ffdrfio cymdeithasfa i ddyrchafu y gweithwyr o'r iselder presenol, byddai yn ddigon hawdd dwyn y byd gweithfaol i drefn, a chael mwy o sylw yr uchelradd. Tra bydd y bobl yn ddifater ac esgeulus ohonynt eu hunain, mae braidd yn anmhosibl'cael un math o gyfundrefn na chymdeithas i gyfarfod yr anhebgorion gofyn- ol o gyrhaedd yr amcan o sylweddoli y gosod- iadau uchod er lies a llwyddiant y werin. Nid oes ond gobeithio fod dyfodol gwell o flaep ein gwlad, a phan doro gwawr y cymer y gweith- wyr wers oddiwrth y gorphenol er mwyn gwell- iantau i sicrhau llwyddiant gwell pan gyfyd yr haulwen. HELYNTION CYFFREDINOL.—Os ydym i gymeryd dygwyddiadau dyddiol ein gwlad yn arbrawf o sefyllfa foesol a chymdeithasol y byd, y mae yn ddigon amlwg i'r neb a garo sylwi fod anwiredd a drygioni ar gynydd, a llygredigaeth yn lledu adenydd dros bob ewmwl a llanerch. Uchelwyr y deyrnas yn ymollwng yn fil gwaeth na'r bobl gyffredin. Dilyner ein llysoedd gwlaclol, a chawn weled pwy sydd yno yn nghrafangau y gyfraith—naill am wneyd twyll masnachol, nen ynte ddihyrwaith arall syddyn dyfod o dan forthwyl gwarth a gwaradwydd. Llawer yn byw yn rhy gyflym i gyfateb eu sefyllfa arianol, a thrwy hyny yn suddo i ddyryswch, gan fyned trwy y Ilys gwladol i garchar y sir. Pan mae cymaint o son yn Mhrydain am anwariaid gwledydd ereill, byddai yn burion edrych cartref, lie y ceir golygfeydd mor ddu a'r hyn a geir y tu draw i linell y cyhydedd, lie y preswylia y dosbarth hwnw o bobl y byd a elwir yn baganiaid. Gorphwys cyfran helaeth or drvvg wrth ddrysau dosbarth helaeth yn ein gwlad sydd yn ymhoni bod yn athrawon rhinwedd a daioni, pan nad ydynt mewn gwirionedd yn ddim amgen na ffughon- wyr taeog a thwyllodrus. Ymwthio i bob cymdeitlias foesol a rhinweddol i foddloni gwanc a rhaib y twyllwr; ond wedi y cwbl oil, nid yw y cyfryw yn ddim amgen na bleiddiaid mewn crwyn defaid, a diorchuddir hwynt o wisg y diniwed, yn hwyr neu hwyrach, wedi y rhedont hyd y gadwyn.— Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.

Oyfarfod y Beirdd yn Mhontypridd. Ymgynullodd y beirdd i giniaw ardderchog yn y Llanover Arms, dydd Mercher, Mawrth 13eg. Yr oedd y westywraig, Mrs. Thomas, wedi hulio y byrddau yn deilwng ohoni ei hun, ac o'r frawdoliaeth barchus a eistedd- asaiit wrth fwrdd y wledd. Wedi clirio y byrddau, cymerodd Nathan Dyfed yr uwchgadair, a Lleyshon Morganwg yr isgadair. Yn bresenol yr oedd Haran, Essyllt, Carnelian, Ab Gwilym Morganwg, Rhydderch, Homo Ddu, Gwyddonfryn, Abram Fardd, Dewi Alaw, Glaslwyn, Dewi Glan Corwg, Ieuan Wyn, Ab Myfyr, Llwcharian, loan Teifi, Alaw Dulais, Tom Williams, ac amryw frodyr llenyddol ereill. Bu amryw bynciau dyddorol o dan sylw, ond y pwysieaf feallai, oedd yn nghylch cael dyddiadur at wasanaeth y beirdd a'r cerddor- ion. Yr oedd pawb oedd yn bresenol yn unfrydol am ei gael.; a bu llawer o siarad a chynllunio yn nghylch y modd mwyaf effeith- iol i gael yr amcan i ben. Ni phenderfynwyd dim yn gadarnhaol yn ei gylch yn y cyfarfod hwn, ond fod y beirdd a'r cerddorion i hyr- wyddo y ffordd i'w ddwyn allan yn ystod y tri mis nesaf. Penderfynwyd fod Alaw Dulais i gynhyrfu Maesteg a'r cylchoedd, Rhyddercha Dyfedfab yn Nghaerdydd, Homo Ddu,'Alaw Buallt ac R. T. Williams yn Nghwm Rhondda, Nathan Dyfed ac Abram Fardd yn Merthyr, Dan Rhys (GWLADGARWit) a Rees Evans yn Aberdar, a beirdd yBont i weithio eu goreu un ac oil. ft M Cynelir y cyrarlod nesat yn y uiove and Shears, Oaerdydd, Llun, Mehefin 3ydd. Ac o hyn i hyny, dymunir ar i bawb sydd yn teimlo dyddordeb yn y peth, i wneyd eu goreu i arloesi y ffordd i'w ddwyn allan ac i anfon ffrwyth eu hymdrechion, yn nghyd a rhyw awgrymiadau a ddichon fod o ddefnydd at y gorchwyl i mi erbyn y cyfarfod nesaf. Y cyr Hun a fwriedir i'w ddwyn allan ydyw i 20 neu 30 i danysgrifio punt yr un, ac i bob un gael hyn a hyn o gopiau. Dymunir cael gwybod pa sawl un sydd yn barod i ddod yn danys- grifiwr at yr achos. Ac os ceir fod rhagolygon gweddol o' n blaen, penderfynir golygydd neu olygwyr yn Nghaerdydd a daw pwnc yr argraffu yn mlaen, ac anfonir apeliad cyffred- inol at feirdd a cherddorion Cymru am gyfeiriadau (addresses) yr holl frawdoliaeth, yn nghyd a rhyw ddefnyddiau a debygid a fyddai yn taro i fod yn y dyddiadur. Yn awr ynte, boys, hai ati o ddifrif. Bu pwnc y "gwant a'r rhagwant" o dan sylw, ond wedi hir siarad dros ac yn erbyn cyfnewidiad, caed fod y mwyafrif dros adael y rheol fel ag y mae. Barnai y mwyafrif nad yw gosod y "rhagwant" ar y pumed sill yn un caethder o gwbl, ac Nad oes fawr na dwys fesur 0 un baich i awen bur, • er cymaint yw ystwr y rhai nad ydynt yn deall y gynghanedd yn nghylch ei chaethder a'i llyfetheiriau. Pwnc arall fu dan sylw oedd llenyddiaeth ein newyddiaduron, a chondemniwyd mewn iaith gref yr arferiad o ymosodar gymeriadau parchus o dan gysgod ffugenw. Fel y mae yn dygwydd yn ami, rhuthra yspratiaid o gystadleuwyr i'r wasg i drin prif feirniaid y genedl. Ac ereill mewn cysylltiad a masnach a llafur sydd yn euog o'r un peth. Rhyw Philistiad dienwaededig yn trin cymeriad nad yw yn deilwng.i ysgubo yr heol o'i flaen. Barnai y cyfarfod hwn ei bod yn Hawn biyd i'r golygwyr i edrych ychydig at eu anrhyd- eddynogyEttal a gwneuthur arian. Tua chwjach o'r gloch, tynwyd y cyfarfod i ben. Talwyd diolchgarwch i'r hen frawd Nathan a Lleyshon Morganwg am lywyddu, ac i'r dyeithriaid am ymweled a ni. Yr oeddem yn erfyn rhagor o'r frawdoliaeth yn nghyd, yn enwedig y beirdd ieuainc. A oes mwy o dAn gwladgarol yn mynwesau yr hen- afgwyr? Traddodwyd llawer o anerchiadau yn ystod y dydd, a chymerer yr isod yn engraifft o'r rhelyw. BRYNFAB, Ysgrifenydd. GWLEDD Y BEIRDD. Gwledd y beirdd i gladdu bai—eu gilydd, A gwyl i wneyd amrai 'N gyfeillion, ac feallai Yfed llwne er gofid llai. Nid yfed gyda Dafydd-a Rhisiart, Nes d'rysu'r ymenydd, A briwio siol; yw'r llwybr sydd Oreu i fardd a derwydd. Ond yfed nes bo difyr—ein golwg, A'r galon yn bybyr A'r 'madrodd, rhywfodd, oedd fyr, Yn estyn yn ei ystyr. Yfed Home-Breio'd Llanofer,—ac yfed Heb gofio'r hen falchder; Yfed heb ddweyd gair ofer, A gado'r siwg pan godo'r ser. Yna adref dan odran-y eyfnos Rhag ofn myn'd i byllau Ar y ffordd, neu i ryw ffau Arall i dreulio'n horiau. Neu yn wir, yr hyn sy'n waeth—o lawer, Fydd clywed peroriaeth [ysgol fwyn Tafod Bess, mor ffres, mor ffraethmae 0 dan ei thrwyn i daenu atlironiaeth Onid yw er iechyd dyn,—a'i wendid, Gael undydd mewn blwyddyn Yn rheidiol? Yn wir, adyn Dall yw ef nas deall hyn. Llai o ofid a llafur-a weddai Gyfansoddiad natur; Ac i'w hiachau o'i rhwyg a'i chur, Goreu yw saig, ac awr segur. Ffei! o'r si Phariseaidd-wahardda I feirdd gwyneblwydaidd, Gael awr o gysur pur, peraidd, A lliw ar fir yn lie ar faidd. Gwae a odro un gwydryn o ddiod, Mae ddeuwaith na'r lleidryn Trwy ei dwyll, sy'n troi y dyn 0 lawer mil o aur melyn. A yfo ddiod, ni faddeuir-iddo Gan "fleiddiaid" ein brodir; Ond twyll, pe bai'n llon'd y tir, Wna'n huwchradd, ni cheryddir. Ond cofier, wedi y cyfan,—nad yw'n hardd Gwel'd neb yn ffwl penwan, Ac epa uwchlaw'r ewpaii, Bai a gwarth yw'n meib y gân. Os egyr tywysogion—yr awen, Sy'n rhoi 'siamplau cryfion, Y llwybr i warth—yr holl lu, bron, O'u hoi ant i'r un helyntion. Ond hawyr y mae Gedeon—y llu,— Llywydd mawr y beirddion Yn eisieu—ein Mabonwyson- Diwygiwr brwd, heb fod gerbron. Ysgolor jw—dclysg gywilydd—i lawer Galileo newydd, Darwin a llawer dcrivj/dd, Tyndal, Reid, a Handel rydd Nid yw Myf/ir ond dim hefyd,-nac Haran Ond coracli consetlyd; Na Brynfab ond baw o'r henfyd. Na bri hen Garn ond brwyn i gyd. Gresyn na byddai giasol-laitreate Glorious y Bwth barddol" Yma o neb,—mae mwy yn ol 0 synwyr nag sydd bresenol. Un o enwogion freninoedd — atlirylith," Wthia'r haul o'i gylchoedd Ciliwch o'i flaen clywch y floedd- Abrec yn siglo'r wybroedd Beirdd y Bont, yn brudd y b'och -o fagu'r Genfigen" sydd ynoch At ei lwydd," ch'ychwi a wyddoch Yn llawn eich bai, mae'r lliw'n eich boch Gwawdio vmaethoch" Hen Gadair—Fagu Rhyfyg mawr a chellwair; [Mam," Trueni tost rhoi anair I gan ay'n wreiddiol bob gair Yn ei het mae ei awen o ;—gwesgpr 0 dan gysgod hono Bethau od,-—mae'n gwb a tho, Barilau ac amberelo Gwyr y Bont—os am garu Bet—ydych, A clod uwchlaw'r Fasget," Am awen a ehan -mynwch het, Ac ymyl fawr fel comet. A gwallt teg, yn cuddio'r wegil—a'r war, Ni waeth faint yr liepil 0 tano f'o-tae yno fil, Hawdd yw lladd y llu eiddil. Ond Or anwyl gwnewch wrando ronyn, Beth ddaeth o'r Cysawd ? Beth aeth a'r cosyn Liefrith ? Beth ddaeth o'r llyfryn Odd fel i deg ddwyfoli dyn ? Y Cysawd, er ein cysur,—hwnt a aeth O'r tu ol i natur O'i ol aed ei wael awdwr, Yna'r beirdd gant awyr bur. Ond orf, os yw'n edifar—am ei fai, Dyma feirdd gwyllysgar I facldeu iddo fo a'i far, A'i dywys i well daear., IOAN TEIFI.

Adolygiad y Wasg. "YR WYDDFA,"—sef gwaith barddonol arhydd- ieithol Glasynys. Talysarn P. M. Evans. Yr oeddem yn dechreu ofni y byddai i weith- iau gorchestol Glasynys, fol eiddo llawer o'n beirdd ereill, fyned i ddifancoll. Sawl bardd Cymreig sydd wedi myned i'w fedd, heb ddim yn aros ar ei olond ei enw, a'r enw hwnw yn aros ar ddim ond ar ei gareg-fedd syml Qji, faint o farddoniaeth ein prifeirdd, faint o gasgl- iadau ein henafiaethwyr, faint o bregethau ein Hapostolion Cymruol, sydd wedi ac yn cael en llosgi i gyneu tan yn y boreu, a Hwnw yn dan i bobl a ddirmygant ein hiaith a'n bodolaetli cenedlaethol Lion genym fod llenyddiaeth j Glasynys wedi ei hachub. Ryw fath o oferedd fyddaitcanmol barddoniaeth a gweithiau rhydd- ieithol Glasynys fe wyr pawb "sydd yn gyd- nabyddus & llenyddiaeth ddiweddar Cymru ei fod ef yn sefyll gyda'r blaenaf o'r flaenres. Ond, to business, ddarllenwyr Danfonwch eich orders i Mr. P. M. Evans, Printer, Talysarn, Carnarvon. Dygir y gwaith allan mewn chwech o rifynau swllt yr un.

Goreu arf a darf derfysg, Iwrfodoethywarfdysg." Nawfed Eisteddfod Flynyddol Carmel, Treherbert. p YNELIR yr EISTEDDFOD FLYNYDDOL VJ hon yn y NEUA DD GYHOEDATS, dydd Mercher (Nadolig), Rhag. 25ain, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymaeiswyr buddugol mewn Rhyddiaeth, Baidd- oniaeth, Cerddoriaeth, Caniadaeth, Areithio, ac' Adrodd. BEIRNIAID Y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth. —Parch- R. WILLIAMS (Hwfa M6n), 10, Claylands Road, South Lambeth, London. Y Gerddoriaeth a r Ganiadaeth,—Mr. DAVID. JENKINS, Mus. Bac., Aberystwyth. A ccompanist,- Miss BELL MORGAN, Treherbert. Rhan o'r Testynau, Ac.—Traetliodau 1. Y Cymry ddyrchafasant eu hunain dan an- fanteision yn ystod y ddeunawfed ganrif;" gwobr,. lOp. 2. "Y priodoldeb neu yr anmhriodo deb o ys- grifenu i'r Wasg o dan ffugenwgwobr, 3p. 3s. Barddoniaeth 1. Pryddest ar Samson;gwobr, 5p. 5s. 2. Y Casgliad goreu o linellau cyughaneddoli allan o'r Beibl; gwobr, 2p. 2s. 3. Hir a Thoddaid er coffawdwriaeth am y di- weddar David Thomas, Treherbert; gwobr, 10s. 6c. (Ceir pob manylion o berthynas i'r ymadawedig gan yr Ysgrifenydd). Cerddoriaeth:— 1. Am y Cantata goreu ar y geiriau buddugol yn ein Heij-ted lfod ddiweddaf, at wasanaeth Coram Plant; gwobr, lOp, (Y geiriau i'w gweled yn y Gerddorfa am Ionawr a Chwefror, neu i'w cael oddiwrth yr Ysgrifenydd am geiniog; trwy y post, ceiniog a dimai). Am odd u:— Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod cedwir pris., tocyn blaensedd o'r wobr, os na fydd y buddugol yn bresenol. 2. Y Cyfansoddiadau i fod yn Haw y beirniaid. gyda ffugenwau yn unig, erbyu Tach. laf, 1878, ac wedi talu eu cludiad. 3. Y Cyfan- soddiadau buddugol i fod yn eiddo'r pwyllgor. Bydd programmes, yn cynwys y gweddill o'r testynau a phob manylion pellach, yn barod erbyn y laf o Awst. Yn y Wafff, yn un UyfrKpris Ge. trwy y post, Cke. 2 AWDL "Y NEFOEDD," gan Islwyn, a'r J.TL Traethawd ar BRIODAS,' gan Alaw Dulais, sef cyfansoddiadau buddugol ein Heis- teddfod ddiweddaf. Gan nad yw y Pwyilgor yn argraffu ond nifer benodol, a chynifer yn barod wedi rhoddi eu henwau am danynt, dymunir ar bawb a hoffant ei gael i anfon am danynt ar un wa, tb. Hefyd, y mae ychydig o gopiau o GyfansaJd- iadau Buddugol eia Heisteddfodau cyntaf" aflaw heb eu gwerthu. Gellir eu cael am 6c. trwy y post, 6|c.—Ar ran y Pwyllgor, REES T. WILLIAMS, Abertonllwyd Row, 1842 Treherbert, Pontypridd. Notice. JWST out, the First Part of the Grand New Work, the GALLERY.OF THE BRITISH ARTISTS," illustrated with upwards of 100 STEEL ENGRAVINGS from the mos-t popular works, as ex- hibited at the Royal Academy, &c, Also, EUROPE ILLUSTRATED," the classic lands of Europe splendidly embellished. The present WAR between RUSSIA and TURKEY.. WANTED, energetic men, of good address, to solicit orders for the above. Apply to R. BALDWIN, Rutland Street. Swansea. 1844 Pentre, Ystrad Rhondda. BYDDED hysbys y cynelir GWYL GERDD- JD OKOL yn y lie uchod, DYIm LLUN PASG, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr- buddugol ar amrywiol ddarnau. Llywydd y Dydd-G. WILLIAMS, Ysw., Y.H., Miskin. Arweinydd—NATHAN WYN. Beiridad—Mr. REES EVANS, Aberdar. Prif Ddarnau Coraivl: 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 o rif, a gano yn oreu Datod mae rhwymau caeth- iwed (John Thomas gwobr, lOp. 2. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 o rif (na enillodd dros Sp. yn flaenorol), a gano yn' oreu Pebyll yr Arglwydd," gan J. Parry; gwobr, 5p. 3. I'r ccSr o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu Clyw, O Dduw, fy llefain (D. Jenkins); gwobr, 4p. 4. I'r cOr o blant, ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu "Ymadawiad y Cenadwr" (Rhif. 33, Cerddov Sol-fa); gwobr, lp. 10s. Caniateir i 8 mewn oed i'w cynorthwyo. Bydd y programme, yn cynwys y gweddill o'r testynau, yn nghyd ag enwau swyddogion y dydd, yn barod erbyn Chwefror y laf i'w gael, amy pris arferol oddiwrth yi Ysgrifenydd. Dros y pwyllgor, DANIEL RODERICK, Ysg., 1801 Green Hill, Ystrad, Pontypridd. Eisteddfod Mynyddislwyn. BYDDED hysbys y cynelir TRYDEDD GYLCH- JD WYL FLYNYDDOL yr Eisteddfod uchod yn y lie arfeiol dydd IAU, Mehefin 27ain, 1878. pryd y rhoddir gwobrau teilwng i'r ymgeiswyr llwydd- ianus mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Chan- iadaeth, &c. Prif Ddarn. I'r cor, heb fod dan 50 mewn nifer, a gano yn oreu y Requiem ax"ol y diweddar Ieuan Gwyllt,. gan Dr. Parry gwobr, ,lOp, Llywydd y Dydd.-3. JEREMIAH, Ysw., Wood- field Villa. Llywydd y Pwyllyor.—TL1. EDMUNDS, Ysw., Pantglas. Trysorydd. —Mr. J. HUGHES, Church Farm. Bydd y programme, yn cynwys pob manylion, yn barod erbyn Mawrth 20fed, am y pris arferol, gan yr Ysgrifenydd, Mjc. D. WILLIAMS, Builder, &c. 1839 Pontllanfraith, Nr. Newport, Mon. Yn awr yn barod, pris Is., drwy y pout 1s, 1e. y rhifyn cyntaf o'i- "Wyddfa" SEF GWAITH BARDDONOL &c., YDIWEDDAR BARCH. O. WYNNE JONES (GLASYNYS.) Yr elw arferol i Lyff-werthwyr. Anfoner archebion yn ddioedi i'r Cyhoeddwr,— P. M. EVANS, Argraffydd, &c., Tal-y-sarn, Car- narvon. 1719

led eu hunain yn gwybod pob peth, ac yn y 1 diwedd yn gwybod dim, mewn cymhariaeth i'r hyn ag y mae Ilawer o'r rhai sydd wedi eu hanfon i'w cynrychioli yn y lleoedd hyny. Yn wir, drethdalwyr, nid ydwyf yn credu y buasai yn hawdd i chwi ddyfod o hyd i ddau lawer mwy cymhwys, yn enwedig un ohonynt, a'r rheswm sydd genyf dros ddweyd hyny yw ei fod wedi bod yn ymwneyd ag Addysg Elfenol am fwy na saith mlynedd o ganlyn- iad, crodaf ei fod yn un o'r rhai mwyaf addas i wybod pa bethau oedd oreu cyn iddo votio fel ag y gwnaeth. Yn enw'r dyn, paham na fuasai ei resymau yp caei chwareuteg, a'u darllen fel ag y dylasent1 Na, yr oedd gormod o'r Y fawr am ddyfod i'r golwg y nos hono, fel y gwyddoch yn dda ond cofied y rhai hyn mai nid trwy ddarostwng eu gwell y mae dyrchafiad yn debyg o gymeryd lie, ond yn hollol i'r gwrthwyneb. Ac am y cynrych- iolydd arall, credwn ei fod wedi gwneyd ei oreu dros lwyddianfc bob math o addysg yn Mountain Ash, oddiar pan y mae yn y lie hyd yn awr. Yn enw'r dyn o'r lleuad pwy oedd y dyn gwybodus hwnw fu yn dysgu John Jones fod Bwrdd Ysgol Llanwonno wedi neu yn ymgynyg am lywodraethu ysgol- ion dyddiol Mountain Ash ? Na, gyfaill, nid wyt yn deall y pwnc yn hollol fel y mae, onide ni fuaset wedi gosod dy ysgrifbin ar bapyr i ysgrifenu peth na wyddost ddim yn ei gyIeh. Y mae yn eithaf gwir mai ysgolion yn cael eu cynal drwy gyfraniadau ydyw rhai Mount- ain Ash, dan nawdd Arglwydd Aberdar a'i deulu anrhydeddus, ac yn cael eu galw yn National and British Schools, ac yn cael eu rheoleiddio gan bwyllgor penodedig ond fel y gwyddost, John Jones, mai nid rheoleidd- iad ysgolion dyddiol Mountain Ash ydyw y peth, ond peth hollol wahanol. Os wyt yn gwybod rhywbeth am drefniadau Byrddau Ysgol, gwyddost fod gan bob un braidd ei School Attendance Officer yn perthyn iddo, ac felly Fwrdd Ysgol Llanwonno. Yn ddi- weddar, daeth o flaen y Bwrdd i'w bender- fynu pa un gwell cadw y swyddog yn mlaen ai peidio buwyd yn pwyso y mater am beth amser, ond daethpwyd i'r penderfyniad fod gwir angen am gadw y swyddog yn y blaen, a da genyf ddeall fod y ddau gynrychiolydd dan sylw wedi votio dros gadw y swyddog fel yr oedd, yn hytrach na gwneyd ffwrdd ag ef. Y swyddog ydyw un Mr. Shipton, Mount- ain Ash, a beth feddyliech chwi, breswylwyr Mountain Ash, am y person hwnw fu yn jQ-vnyg y bleidlais o annghymeradwyaeth i'r cfdau ddyn yn y cyf&rfod hwnw yn y Work- man's HaD, sm eu bod am gadw uyn heb angen am dano, end yn unig i daflu costau ar y trethdalwyr. Pan ddaeth i wybod fod Mr. Shipton yn bwriadu rhoddi ei swydd i fyny fel School Attendance Officer i'r Bwrdd dan sylw, pwy ond efe, yn gyntaf un, oedd yn myned oddiamgylcli ac yn ceisio cael ei ethol yn ei le. Pwy, tybed, oedd y person hwnw? Neb llai na'r Gwr o'r Nant. Yn awr, gydweithwyr, onid yw hi yn llawn bryd i ni feddwl pwy sydd o hyd yn peri cynen yn ein mysg, ac yn y diwedd nid oes ganddynt ddim yn amgen na "Llyftcu camel ac esgor ar wybedyn," neu yn hytrach "Idlogwybed- yn a llyncu camel," fel ag i'r V fawr ddyfod i'r golwg drwy hyny. Gan nad oeddwn yn bwriadu dweyd ond gair neu ddau ar y pen- awd hwn, "toliaf ílm. y tro hwn, gan obeithio y bydd i John Jones, o hyn all an, Symeryd gwers, a dysgu deall pethau cyn eu lysgrifenu i'r wasg, a pheidio gwrando cy- » maint ar yr hyn a garier yn mlaen yn slop ma-int ar yr hyn a garier yn mlaen yn slop .grydd Mr. Dwmp-di-damp, oblegyd yno, mae'n debyg, y pasiwyd y vote of censure ar y ddau gynrychiolydd, ac y pasiwyd hefyd vote of confidence yn y cynrychiolydd arall, yr hwn, yn ol fy nhyb i, sydd yn hollol an- addas i fod ar y Bwrdd, a hyny am ei fod wedi dweyd anwiredd noeth, nos y cyfarfod yn Mountain Ash, am ei gydgynrychiolwyr a phe buasid yn gofyn iddo sut y bu arno yn y Bwrdd y dydd o'r blaen, dichon y gwridai yn ei wyneb, oddieithr ,fod ganddo ddigon o bres wrth law. Gyda chofion at y ddau ffug- gynrychiolydd, a'r gwr y cynygiwyd am ei swydd, y gorphwys TOMOS DAFYTJD O'R NANT.