Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
Advertising
Bwrdd Ysgol Llangiwc. AT YR ETHOLWYK. FONEDDIGESAU A BONEDDIGION,— )- Yn gymaint a bod canlyniad' Etholiad y Bwrdd uchod bellach yn liysbys, y mae yn llaw- enydd 'genyf ddeall fod eich ymddiried ynof yn gyfrywj ag i'm ffafrio fig ail etholiad. Tybiwyf, erbyn hyn, nad yw yn ormod yniffrost ymryf i gredu fod yr ail ymddiried hwn yn brawf fod fy ngwasanaeth yn y tymor a aeth heibio yn dder- byniol genych, trwy fod eich ffyddlondeb wedi mwy na dyblu a dymunwyf eto, wrth ddychwel- yd fy niolchgarwch am yr anrhydedd, eich sicrhau yr arferaf eto bob cydwybodolrwydd a ffyddlondeb o fewn fy'ngallu tra fyddwyf yn eich gwasanaetli. Ydwyï, eich ufudd wasanaethwr, DANIEL HERBERT LEWIS, Tanjrrallt, Ystalyfera, Cliwef. 23ain. RWBDD Y GOLYGYDJJ. DERBYNIWYD.—Brynfab (yn ein nesaf), John Jones, Magical, Shon o'r Wern, John Saunders (Bath), Ap Oynon, loan Gloff, Barcut Coed Pare, Beirniadaeth Alaw Ddu, Didymus, Y Shea, Morgrugyn o'r Fro, Goliebydd (Llan- samlet), Ap Aaron. AFALWY.—Pahara na fuasech yn daufon yn gynarach ? TIMIFAN.—Hysbysiad yw eich gohebiaeth dany penawd "Ffaldybrenin." Gwell i chwi gyf- eirio sylwedd y nodyn arall at bwyllgoi yr Eisteddfod. M. LLEWELYN.—Rhaid danfon drwy law ein dosbarthwr eich ardal. Huw MORIS.—Y mae yn flin genym i ni fethu cael lie i'r Darlun yn y rhifyn hWll. Ym- ddengys yn ein nesaf. PWYLLGOR CYNORTHWYOL ABERDAR. DYMUNA y Cylioeddwr gydnabod yn ddiolchgar dderbyniad cheque am 7p. 13s. Gc. oddiwith Mr. Henry Jones, ar ran yr efrydwyr Cymreig yn Glasgow. Y mae yr arian wedi eu tros- glwyddo i drysorydd y fund yn Aberdar. Weie lythyr Mr. Jones :— "18, Willowsbanlc-street. Glasgow, Cliwefror 20fed, 1878. ANWYL SYR, Yr ydwyf yn dymuno cyflwyno i'cli Q-ofal 7p. 13s. 6c., sef eyfraniadau yr efryd- wyr o Gymru ag sydd yn Glasgow ar hyn o bryd, ,,o yn nghyd ag ychydig o'u cyfeillion, tuag at liniaru dyoddenadau rhai o'r trupiniaid agsydd yn methu diwallu eu hangenion yn Neheudir Cynirn. Anogwyd fi i'w hanfon i'ch gofal chwi fel un ag sydd yn aelod.o'r Bwrdd yn Aberdar -a,g sydd a'i amcan yn gorwedd yn y cyfeiriad hwn. —Ydwyf yr eiddoch yn gywir, HENRY JONES."
Y PAB NEWYDD.
Y PAB NEWYDD. iiRiE g.westiwn a ofynid y dyddiau di- weddaf, gan yr holl fycl Catkolieaidd, yeloedd Pwy fydd olynydd Pius IX ? Pwy fydd y PAIS newydd ? Ac yr oedd y mater hefyd yn fater o bwys yn ngolwg y gwahanol lywodraethau, yn, neillduol Llywodraeth Itali. Y R oedd y cwestiwn yn fwy dyddorus oherwydd yr amgylchiadau rhyfeddol y mae y Vatican yn ddarostyngedig iddynt ar y pryd presenol hwn. Bob tro yr etholid PAB o'r blaen, a hyny dros gan- oedd o flynyddoedd, fe fyddai y PAB newydd yn dyfod i Gadair Saiit Pedr ac i orsedd Rhufain yn cymeryd y safie o ben y Wladwriaetli a phen yr Eglwys. Ond y tro hwn nid oedd dim i fod ond ethol pen ysbrydol. Nid oedd dim i'w llanw ond Gadair Sant Pedr, gan fod ail frenin Italiyli eistedd yn gadarn ar ZD yr orsedd. YK oedd rhai yn mron tybied mai Cardinal MANNING a gai eJL ethol, ond buasai hyn yn beth rhyfedd iawn, oblegyd newyddian yn y ffycld ydyw ef Gall gwr sydd wedi "troi" unwaith droi eil- waith. Heblaw hyn, tramorddyn yw efe, tra mai Italiaid yw y Pabau bron i gycl er's oesau meithion. Y MAE y blaid Italaidd, yn mysg y Cardinaliaid, fel arfer, wedi llwyddo i ethol Italiad yn Bab, sef Cardinal PEECl, Archesgob Perugia. Feallai fod enwau ereill o'r Cardinaliaid yn fwy adnabyddus i'r byd na'i enw ef; dywedir mai yr achos o hyny oedd fod y diweddar ANTONELLI wedi ei gadw yn ol. Fe wyddai ANTON- ELLI am ei dalentau, teimlai eiddigedd tuag ato o'r herwydd, achadwodd ef hyd 0 y gallai rhag dyfod i gyffyrddiad a'r di- weddar BAB. Yn mis Tachwedd diwedd- af, fodd bynag, fe'i dyrchafwyd i'r swydd zn bwysig o Camerlengo, ac oddiar hyny y mae efe wedi ymgodi yn uwch mewn parch a dylanwad. Dy wedir ei fod yn wr o olygiadau cymedrol, ac y bydd yn debyg 0 fabwysiadu cwrs gwahanol i Pius IX, yn enwedig gyda golwg ar freniniaeth" Itali. Rhyw bentwr o an- iighysonderau oedd Pius IX; honai ac ailhonai ei anffaeledigrwydd, ac eto ni fu. helynt PAB erioed yn fwy trafferthus a siomedigaethus; dechreuodd fel Rhycld- frydwr, ond trodd yn fuan yn arch-Dori diobaith, gan osod ei wyneb a'i holl ddy- lanwad yn erbyh ysbryd yr oes, acynneill- duol yn erbyn rhyddid a chynydd sylw- ecl(lol ei wlad a'i genedl ei hun. Esgym- unodd YICTOK. EMMANUEL a thraddododd Of i farn dystryw, eto, pan oedd VICTOR ar ei wely angeu fe garasai Pius IX fyned ato a rhoi y Sacrament Olaf iddo a'i law ei hun, oni buasai am lesgedd a henaint. Y mae yn beth i'w obeithio, er mwyn heddwch a chynydd Itali yn ar- benig, y bydd LEO XIII yn fwy llygadog r5 i ganfod ysbryd yr oes, a'r dyngedfa an- wrthwynebol sydd yn aros Itali Unedig yn y byd. Fe all HUMBERT lywodraethu y wlad, a LEO lywodraethu yr Eglwys, hob angen myned ar draws eu gilydd. Os gesyd y PAB newydd ei hunan yn erbyn rhyddid y genedl a chyfyngder y I y freniniaeth a'r deyrnas, bydd yn sier o gael ei siomi a'i orchfygu.
I IAMODAU RWSIA.
AMODAU RWSIA. Y MAE yr amodau heddweh y dywedir fod Rwsia yn eu gwthio ar Dwrei wedi ein evrhaedd o'r diwedd; ac os-ydynt yn wir, y maent yn ofnadwy o eithafol, ac yn debyg o ail daflu Cwestiwn y Dwyrain yn ol i ddyfnach dyryswch nag erioed. Ni wna neb dyngarwyr gwyno oherwydd rhyddhad Bulgaria odditan iau weithred- ol Twrci; nac ychwakli, feallai, oherwydd ychwanegiad at diriogaethau Servia a Montenegro. Ond yr ydys yn rlioddi i Bulgaria wledydd ag sydd yn perthyn yn naturiol i Groeg—nid er mwyn Bul- garia, cofier, ond mewn trefn i gloffi. Groeg, i'r hon y mae Rwsia yn elyniaeth- ol. Y mae y Dobrudscha i gael ei gwahanu oddiwrth Bulgaria, a'i rhoi i Eoumania fel iawn i Roumania am ildio i Rwsia ei chyfran hi o Bessarabia Y maeRwsia yn hawlio chwech o'r ironclads Tyrcaidd I Hawlia hefyd iawn arianol o 1,400,000,000—neu ynte fod Twrci i ildio rhan fawr o Dwrci yn Asia. 'Does dim eisieu dweyd rhagor, er fod rhagor ar ol. Dyma ddifodiad gweithredol y gallu Ottomanaidd. Dyma ddinystr holl- ol i'r bondholders Prydeinig. Os gwir yr amodau hyn, fe aiff y "sefyllfa" yn fwy tywyll ac yn fwy dychrynllyd, a bydd yn debyg o arwain i ryfel cj-ffredinol.
BRWYDR FAWR ABERAFON-BUDDUGOLIAETH…
BRWYDR FAWR ABERAFON- BUDDUGOLIAETH Y GWEITH IWR. Y MAE tref Aberafon, yn ddiweddar, wedi bod yn ferw (s'wyllt gynhyrfus gan helynt yr etholiad trefol, fel nad oes gan. neb, braidd, hamdden na thuedd at ddim ond siarad ar y pwnc holl-gyffrous hwn. Bu ymdriniaeth ar y mater yn ein colofnait o'r blaen, ond efallai y byddai yn ddymunol gan ein darllenwyr gael l'hyw fraslinolliad o'r aohos. Etkol- wyd Mr. REES TII@.UAS yn aelod o Gynghor Trefol Aberafon trwy grj-n fwyafrif. Efe ydoedd ymgeisydd ethol- edig y gweithwyr, a bu y gweithwyr mor ffyddlon iddo fel ag i sicrhau ei ddychweliad fel aelod o'r Cynghor. Teimlodd rhyw nifer o bersonau, fodd bynag, nad oes angen crybwyll eu henw- au, dipyn yn siomedig oherwydd af- lwyddiant eu dyn hwy, a llwyddiant Mr. THOMAS, fel y darfu iddynt lunio deiseb, a'i chyflwyno yn erbyn dychweliad Mr. THOMAS, ar y tir fod pethau anweddaidd wedi cael eu cario yn mlaen yn nglyn a'r etholiad. Myntumient fod rhai o r etho.- wyr wedi cael cwrw a gwirodydd, a rhyw ffafrau ereill ag oeddynt yn hollol an- nghyfreithlawn yn ol deddfau y wlad. Teimlodd gweithwyr Aberafon a'r cylch- oedd yn ddirfawr dros eu dyn, Mr. THOMAS, a plienderfynasant ei amddiffyn hyd yr eithaf, a thanvsgrifio tuag at yr amcan hwnw, er holl galedi yr amser preseiiol. Penodwyd Mr. T. W. SAUN- DERS, cofiadur Bath, i fod yn farnydd neu ymchwilydd i'r achos, prawf yr hwn a barhaodd am bedwar diwrnod. Cyilog- wyd Mr. TENNANT, b^r-gyfreithiwr, dros y deisebwyr, a Mr. BRICKWOOD dros yr atebydd. Dydd Gwener oedd y dydd olaf; ac ar agoriad y llys y boreu hwnw, hysbysodd Mr. TENNANT ei fod ef a'i gyfaill, Mr. BRICKWOOD, yn nghyd a'r cyfreithwyr o'r ddwy ochr, wedi cydym- gyngliori, ac wedi cytuno i derfynu yr achos yn heddychol, ae yr oeddynt yn barod i osod y telerau gerbron ei Anrhyd- edd. YN nghwrs ei araeth dywedodd Mr. TENNANT ei bod yn eglur na fu y deiseb- wyr yn alluog i osocl gerbron ei Anrhyd- edd y dystiolaeth ar werth pa un y syl- faenasent y ddeiseb hon. Yr oedd yn eglur hefyd nad oedd mwy o feddwdod yn y fwrdeisdref yn adeg yr etholiad di- Z, weddaf ha'r rhai blaenorol Yn wir, trwy holl araeth Mr. TENNANT caed prof ion eglur nad oedd un case o gwbl wedi ei wneyd allan yn erbyn Mr. HEES THOMAS gan y blaid wrthwynebol, a chydsyniodd dadleuydd Mr. THOMAS i'r achos gael ei derfynu trwy i'r ddwy blaid dalu eu cost- au eu hunain. Symiodd Mr. T. W. SAUNDERS i fyny mewn araeth -ragorol, yn nghwrs pa un y dywedodd nas gallai fod un gwrthwynebiad i Mr. TIIOMAS gael sedd yn y Cynghor Trefpl, oblegyd 3 1 t, 0 ei safle isel, a dywedodd nad oedd un dyn mwy defnyddiol yn Nhy y Cyffredin na Mr. MACDONALD; ac os oedd Mr. BEES THOMAS yn meddianu ymddiried ei gyd- drefwyr, ni wyddai ef paham na ddylai feddu y safle yr oedd yn awr ynddi. Os na wneid yr honiadau yri y ddeiseb allan, byddai ef (y Diiprwywr) yn rhwym, o angenrheidrwydd, i gyhoeddi nad oedd y ddeiseb wedi bod yn llwydclianus. Y personau hyny feddylid fyddent yn rhoi y dystiolaeth fwyaf damniol, syrthiodd eu tystiolaeth yn fyr o wneyd neb yn euog. Ar derfyn ei araeth cyhoeddodd Mr. SAUNDERS fod etholiad Mr. REES, THOMAS yn rheolaidd a chyfreithlawn. Dyna derfyri ar y cweryl sydd wedi gwneyd Aberafon a'r gymydogaeth fel crochan berwedig er's wythnosau bellach. Nis gall WB gymeradwyo ymddygiad y personau hyny fuont yn mlaenllaw yn nygiad y ddeiseb hon yn mlaen. Y mae perffaith hawl gan weithiwr, os bydd yn meddu y qualifications, nid yn unig i fod yn Nghyughor Trefol Aberafon, ond yn mhrif gynghor y genedl, sef Senedd Prydain Fawr. Diau i lawer o deimlad- au gael eu cynhyrfu yn y fusnes ethol- iadol hon, ond bellach rhaid claddu pob drwg-deimlad ac i'r ddwy blaid wneyd eu goreu, a Mr. THOMAS gyda hwy, er fiyniant Aberafon a'r cylchoedd.
PRYD A IN A'R RIIYFEL.
PRYD A IN A'R RIIYFEL. Y mae hwn yn parhau i gynhyrfu y gwled- ydd fwy fwy, a'r arwyddion y tyr rhyfel allan hytrach yn cynyddu na lleihau. Oddiar ymddangosiad ein rhifyn diweddaf y mae y sibrwd wedi ein cyrhaedd fod y Sultan wedi gwneyd apel terfynol at ein Llywodraeth a'n Brenines i'w gynorthwyo i amddiffyn Caer- cystenyn a Gallipoli, gan wystlo ei hun i weithredu yn ol ein cynghor, a gosod y wlad hon i lywyddu ar y Bosphorus a'r Dardanelles, os gwnawn gynorthwyo y catrodau Tyrcaidd i amddiffyn y llefydd hyn. EIN PAROTOADAU I RYFEL. Trwy holl gylchoedd llyngesol a milwrol Prydain y maeybywyd a'r parotoadau mwyaf. Anfonwyd 100 tunell o ystorfeydd rhyfel o arfdy Woolwich i ddociau Llundain, obale y cymerir hwy i Gibraltar, ac y mac ychwaneg eto i gat^lyn. Pwrcasodd y deyrnas hon hefyd un o longau rhyfel Twrci, yr hon sydd i gael ei hadgyweirio yn Chatham. Darog- enid ddiwedd yr wythnos ddiweddaf mai ychydig obaith sydd y llwydda y cynygion am heddwch a wneir yn Adrianople, a'i bod yn debygol y meddianid rhan o Gaercystenyn gan luoedd y Czar. Dywedir fod LIoegr yn awr ar brynu mil- oedd o geffylau, er bod yn barod i faes y rhyfeL Os yw adroddiadau y newyddiad- uronyn wir, y maD Lloegr yn hfirffaith lien-, derfynol o beidio gadael un gareg heb ei throi er cael ei byddin a'i llynges yn fwy parod i ryfel nag oeddynt yn amser rhyfel y Crimea.
Cyfarfod y Gweithwyr yn Aberdar.
Cyfarfod y Gweithwyr yn Aberdar. Mae yn wybyddus i'r glowyr yn gyffredinol fod y cyfarfod gohiriedig i'w gynal yn y Bute Arms, Aberdar, dydd Llun, pan y llywyddwyd gan Mr. James Rogers. Is-Iywydd, Mr. Wm. Morgan, Mountain Ash ac ysgrifenyddion, Mri. D. E. Davies, Llanfabon, a J. W. Andrews, Cwm Rhondda. Oherwydd fod rhai personau yn y cyfarfod ar y ISfed yn cynrychioli mwy nag un gwaith, methwyd d'od i benderfyniad terfynol ar bwnc y pum' punt y cant gostyngiad. Penderfynwyd, yn y cyfarfod hwnw, ".fad pob gwaith ag oedd yn rhifo'200 ac uchod i anfon cynrychiolydd i'r cyfarfod dydd Llun diweddaf ond os na fyddai y nifer cyinaint a hyny, y gwnelai llythyr y tro." Ond crbyn d'od i'r cyfarfod, yr oedd yn rhaid tori y penderfyniad, a cliauiatau i un dyn gynrychioli y nifer a fynai o weithfeydd. Mae yn amlwg, felly, nad yw gwneyd pcnderfyniad ond sham, os bydd yn tueddu yn anffafriol i ryw ddosbarth neillduol. Dyma'r blaid a ddechreuodd yr ymryson ya y cyfarfod diweddaf yn pleidio yr achos o hyny yn y cyfarfod hwn. "0! consistency, thou art a jewel." Yr araeth gyntaf a gawsom dydd Llun oedd gan un o aelodau y Bwrdd, a dyma hi Chaiff gwyr y glo tai ddim o'u fiordd eu hunain heddyw, beth bynag." Dyna un engraifft i chwi o lawer o'u haeriadau hunanol a dirmyg- us. Oni b'ai fod rhai o'r cynrychiolwyr mewn gwell cywair, ac yn arfer mwy o ddoethineb na rhai o aelodau y Bwrdd, buasem yn teithio i Aberdar bob wythnos trwy'r llwyddyn, ac heb dd'od i un dealltwriaeth yn y diwedd. Wedi galw y roll, cafwyd fod y pleidleisian fel y canlyn :— Nifer y gweithwyr a gynrychiolid 26,808 Yn erbyn caniatau y pump y cant dros dri mis. 6,942 Neutrals 2,910 Dros ei ganiatau tra y parhao masnach yn ei sefyllfa bresenol.17,658 Mwyafrif dros ei ganiatdu.11,414 Oddiwrth yr hyn a draethwyd gan rai o'r dir- prwywyr, ymddengys fod rhai meistri yn cynyg gwasgu am ostyngiad mwy na phump y cant, fel y gwelir oddiwrth y penderfyniadau a ganlyn "Pod y cyfarfod hwn yn anog gweithwyr Blaenafon, a gweithwyr pob glofa aralla ostyng- wyd dan y cytundeb penderfynedig o bump y cant, i ddanfon hanes ysgrifenedig o'u cwynion i ysgrifenydd y gweithwyr ar y Bwrdd Cymodol (Mr. J. W. Andrews, Treorci), fel y gallo ef osod y cyfryw gerbron y Bwrdd ac os cymer- adwyent y priodoldeb o wneyd hyny, fod yr unrhyw i gael ei osod o flaen y pwyllgor unol er eu hystyriaeth." Hefyd, fod y cyfarfod hwn yn cydymdeimlo a gweithwyr Cwmafon, ac yn annghymeradwyo ymddygiad y meiatri yn ceisio gwthio gostyng- iad pellach o ddeg y cant, a bod pob dirprwy-ydd i fynegu hyny wrth eu cydweithwyr yn Mynwy a Dehendir Cymrn. Mae yn deilwng o sylw fod y mwyafrif o'r glofeydd, a gynrychiolid—er yn y lletafrif yn rhif y gweithwyr—yn erbyn estyn yr amser. Mewn cysylltiad ag awgrymiadau a wnaed, yn ceisio ceryddu cynrychiolwyr y Glo Tai am ddadleni rhai o wendidau ein cynrychiolwyr ar y Bwrdd, dywedaf fel y Czar wrth ei filwyr, "We are far from the end yet." Nelson. D. E. DAVIES.
IYmgais i Lofruddio Barnwr.
I Ymgais i Lofruddio Barnwr. Bu agos i'r Barnwr Jessel gael ei lofruddio ar ei waith yn myned i Lys y Rholiau (Rolls I Court), foreu dydd Gwener diweddaf, am ddeg o'r gloch. Fel y disgynai o'i gerbyd, daeth djfn yn mlaen, mewn ymddangosiad cynhyrfos, a thaniodd lawddryll at ei ben. Er fod yr adyn o fewn ychydig latheni i'r barnwr, methodd y belen a tharo y nod, ond bn yn mron cyff vrdd a'i glust, a tharawodd y mur ar yr aswy i'r drws. Daliwyd a sicr- hawyd yr adyn ar unwaith. Dangosodd Syr George Jessel yr hunan-feddiant mwyaf, ac aeth i ystafell er ymholi i amgylchiadau yr zly ymosodiad beiddgar ar ei fywyd. Yn y cyf- amser, yr oedd y cyfrro mwyaf rhwng aelodau y bar, ac ereill oeddynt yn bresenol. Am ddeng mynud wedi deg, eisteddodd ei Arglwyddiaeth ar y fainc, a chododd Mr. Roxburgh, arweinydd y bar, a dywedodd — Ar ran aelodau y bar, yr ydwyf yn dymuno datgan y golid dyfnaf fod yingais wedi ei wneyd at fywyd eich arglwyddiaeth. Yr ydym yn gwirioneddol longyfarch eioh ar- glwyddiaeth am i chwi ddianc rhag perygl dychrynllyd. Teimlwn yn ddiolchgar i Dduw Hollalluog am arbed bywyd mor werthfawr i'r wlad, bywyd un a barchwn gymaint. Y mae trychineb erchyllj yn wir, wedi eiysgoi." Ei Arglwyddiaeth, gyda chryn deimlad, a atebodd :—" Yr wyf yn diolch i chwi, fonedd- igion, am eich datganiadau caredig o gydym- deimlad. Yr wyf, yn wir, yn teirnlo diolch- garwch addoliadol i Ragluniaeth am fy ngwar- edu o berygl mor agos. Y mae yn dda genyf eich hysbysu nad oes genyf un amheuaeth fod y person a daniodd y llawddryll ataf yn orphwyllog. Amgylchiadau yr achos ydynt fel hyn :—Darfu i'r dyn hwn, dro yn ol, ddwyn gerbron ddeiseb hollol wrthun a ffol am ryw iawn, a hyny o flaen yr Is-Ganghell- ydd Malins, ond taflwyd yr achos allan. Apeliodd at Lys yr Apel pan oeddwn i yn eistedd yno. Taflwyd yr apel allan. Dywedai Arglwydd Farnydd Thesiger, yr hwn a gyd- eisteddai a mi, ei fod yn adnabod y dyn, ac nad oedd yn ei iawn bwyll. Ymddygai yn afreolus yn y llys, a dywedais wrtho os na wnai eistedd i lawr a bod yn llonydd, y byddai yn rhaid i mi ei droi allan, ac yn mhen ychydig trowyd ef allan. Oddiar hyny, ymddengys iddo fod yn gwylio tuallan i'r i'r llys am ddyddiau er cael eyfle ar fy mywyd. Yr wyf yn meddwl, foneddigion, ei bod yn ffaifch y dylem longyfarch ein hunain fod ymgeisiadau ar fywydau barnwyr ei Mawr- hydi mor anaml. Yr wyf yn diolch i chwi eto, foneddigion, am eich caredigrwydd." eto, foneddigion, am eich caredigrwydd." Yn Bow Strost, o flaen Mr. Flowers, dygwyd y carcharor sef y Parch. Henry John Dodwell, 19, Moor Street, Soho, yr hwn a ddesgrifid fel offeiriad, ar y cyhuddiad o danio llaw-ddryll at y Gwir Aurhydeddus Syr George Jessel, Meistr y Rholiau, gyda'r am- can o'i lofruddio neu wneud niwed codlorol iddo. Holwyd amryw dystion, a throsglwyddwyd y carcharor i sefyll ei brawf.
"ELIJAH" YN ABERTAWE.,
"ELIJAH" YN ABERTAWE. Dymunwn grybwyll gair—am y waith olaf 11 —am y perflbrmiad uchod, yr h wn agymer Ie z:ly yn y Neuadd Gerddorol, Abei^awe, dydd Iau, y 7fed o Fawrth. Y mae y cyngherdd dan nawdd Maer Abertawe, Arglwydd Aberdar, yr Anrhydeddus Jessie Bruce, Mr. Vivian, A.S., a Mr Dillwyn, A.S. Bydd y cor a'r gerddorfa yn rhifo rhyw 300; a gwneir y band i fyny fel y canlynSaith first violin, chwech ail violin, tair viola, dwy violoncello 'tiau double bass, tair jluie, dau oboi, dau clarionet, dau bassoon, pedwar cornet, pedwar hflrn, tri trombone, un ophecleide, un tabwrdd, un harmonium. Y mae trefuiadau i redeg special train o Port Talbot am haner awr wedi chwech, gan ddycliwelyd ar ol y cyng- herdd; ac o ijanelliam saifch, gan ddychwelyd ar ol y cyngherdd. Hefyd geiiir cael toeynau rhad ar y London and North Western yn mhob gorsaf o Lanymddyfri i Abertawe, ond nis gellir dychwelyd yr un noswaith.
MARWOLAETH.
G ENE DI OA E THA U. Clnyef. 13eg, priodMr. Timothy Williams, 34, Glai. iload, Aberdar, ar fab, a gel wir ei enw yn Willi ira Hywel. Ch vefror 14eg, priod Mr. W. H. Bryant, Shaftesbury-street, Derby, ar fab gelwir ei enw er John Rhys. Chwefror 24ain, priod Mr. David Price, tax collector, Trecynon, ar fab. Dnw Üï gariad a fantcllo Y blaguryn teg ei bryd, Ac yn helaeth a dasneilo Iddo fwyniant y ddau iyd.~Cyfai!li'tvdad. PRIODASA U. Ionawr SOain, 1878, yn swyddfa y Oofrestr- ydd, Castellnedd, drwy drwydded, Jlfr. John Skym, gynt o Llangedeyrn, a Miss Jane Jones, merch liecaf Mr. Phillip Jones, Fireman, Fforch- aman, yn ngwyddfod Mr. John Williams, Cwm- aman, a Mr. John Jenkins, Llanelli. A'r ferch hawddgar a garai—loan Skym, Yn was call ymddygai; I'w fonwes hon a fynai, Er byw yn bur heb nn bai. Camu ar hyd cymeradwy—wir lwybr elw, A bri anmhrisadwy Mewn daf hefyd myn'd fwyfwy Yn helynt oes wnelont hwy. -G. ap loan. Chwef. 25ain, 1878, yn nghapel Calfaria, Aber- dar, yn mhresenoldeb y Cotrestrydd, gan y Parch. D. Brythonfryn Griffiths, Mr. Thomas Parry, a Miss Margaret Davie3, y ddau o Ben- deryn. Oes o gysur a dyddanwch, Ddelo i'w rhan, a gwir ddedwyddwch. —Gyfaill. MARWOLAETH. Chwefror 15fed, yn bymtlieg mis oed, Evan Joseph, pleutyn John ae Ann Lewis, tailor, Brecon-road, Merthyr. Claddwyd af y dydd Mawrth canlynol, yn cemetery Cefncoed-y. Cymer.—Te<i<uiwy.
Advertising
Eisteddfod Mynyddislwyn. Eisteddfod Mynyddislwyn. BYDDED hysbys y cynelir TUVDEDD GVLCH- WYL FLYNVDDOL yr Eisteddfod uoliod yn y He arfeiol dyJd IAU, Mehefin 27ain, 1878. pryd y rhoddir gwobrau teilwng i'r ymyeiswyr llwydd- ianus mewn lUiyddiaeth, Barddouiaeth, a Chan- iadaeth, &c. Prif Ddarn. I'r cor, heb fod dan 50 mewn nifer, a gano yn orcu y Requiem ar ol y diweddar Ieuan Gwyllt, gan lir. Parry gwobr. lOp. Lhjwydd y Dydd. -J. JEREMIAH, Ysw., Wood- field Villa. Lbmydd y Pll'yllgor.-E. EDMUNDS, Ysw., Pantglas. Trysorydd. —Mr. J. HUGHES. Church Farm. Bydd y programme, yn cynwys pob manylion, yn barod erbyn Mawrth 20fed, am y pris arferol, gan yr Ysgrifenydd, <> Mr. D. WILLIAMS, Builder, &c. 1839 Pontllanfraith, Nr. Newport, Mon. Goreu arf a darf derfysg, I wr f'o doeth y w arf dysg." Nawfed Eisteddfod Flynyddol Carmel, Treherbert. CYNELIR vrEISTEDDFOD FLYNYDDOL hon yn y NEUADD GYHOEDDUS, dydd Mercher (Nadolig), Ithag. 25ain, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymseiswyr buddugol mewn llhyddiaeth, Bardd- oniaeth, C'erddoriaeth, Caniadaeth, Areitliio, ac Adrodd. BEInXT AID: Y llhyddiaeth a'r Farddoniadh.—Parcli. R. WILLIAMS (Hwfa Mon), 10, Claylands Road, South Lambeth, London. y Qcrddoriaeth a r Ganiadaeth,—Mr. DAVID JENKINS, MUS. The., Aberystwyth. Accompanist,—Miss BELL MORGAN, Treherbert. Rhftn o'r Testynau, <Cr.— Traefhodau :— 1. Y Cymry ddyrchafasant eu hunain dan an- fanteision yn ystod y ddeuuawfed ganrifgwobr, lOp. 2. Y priodoldeb neu yr amnhriodo deb o ys- grifenu i'r Wasg o dan ffugenwgwobr, 3p. 3s. JBarddojiiaeth 1. Pryddest ar "Samson;" gwobr, Gp. 5s. 2. Y Casgliad goreu o linellau cycghaneddol allan o'r Beibl; gwobr, 2p. 2s. 3. Hir a* ihoddaid er coffawdwriaeth am y di- weddar David Thomas, Treherbert; gwobr, 10s. 6c. (Ceir pob manylion o bertliyuas i'r ymadawedig gan yr Ysgr'fenydd). Cerddoriacth :— 1. Am y Caniat;t goreu ar y geiriau buddugol yn ein Heated Ifod ddiwodd if, at wasanaeth Corau Plant; gwobr, 10p. (Y geiriau i'w gweled yn y Gwddorfa am Ionawr a Chwefror, neu i'w cael oddiwrth yr Ysgrifenydd am geiniog; irwyypost, ceiniog a dimai). Amodtu: — Ni wobrwvir oni fj'dd teily»gdod cedwir pris tocyn blaensiidd o'r wobr, os na fydd y buddugol yn bresenol. 2. Y Cyfansod.liadau i fod yn llaw y beirniai:! gyda ffugenwau yn unig, erbyn Tach. laf, 1878, ;1.: wedi tain en cludiad. 3. Y Cyfan- soddiadau i ldugol i fosl yn eiddo'r pwyllgor. Bj'dd jir.>.t.-amnm, yn cynwys v gweddill o'r testynau a pnob manyliou pellach, yn barod erbyn y laf o Awst nesaf. Yn y Wa y, yn un Uyfr, pris ti'c. trtcy y post, Ghc. A WDL Y NEFOgan Ishvyn, a'r Traethawd ar "BRIODA^ gan Alaw Dulais Rrf c buddugol ein Heis- teddfod ddiweddaf. Gan nad yw y Pwyllgor yn argraifu ond inier benodol. a cliynifer yn barod wedi rhoddi eu henwau a;n dinynt, dymunir ar bawo a hoffant ei gael i anfon a:n dano ar unwa th. H..fyd, y mae ychydig o gopiiu o Gyfansodd- iad.au Buvldugol ei i Hei8tedJforhtu cyn'af" ar law heb en gwerthu. (leilir eu ead am (ic. trwy y pobt, (jJc.—Ar rua y Pwyllgr.i-, I:EEd T. WILLIAMS. Abertonllwyd Row, 1312 Treherbert, Pontypridd. Pentre, Ystrad Rhondda. BYDDED liysbys y cynelir G'vVYL GERDD- OROL yn y lie uchod, DY'DD LLUN PASG, 1878, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswvr buddugol ar amrywiol ddarnau. Llywydd y Dydd—G. WILLIAMS, Ysw., Y.H., Miskin. Arwdnyd'l—NATHAN Wvn. Beirniad—Mr. liees EVANS, Aberdar. Prif Ddarnau Cor aid: 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 50 0 rif, a gano yn oreu "Datod mae rhwymau caeth- iwed (John Thomas gwobr, lOp. 2. I'r cor o'r un gynulieidfa, heb fod dan 30 o rif (na cnillodd dros 8p. yn llaenorol), a gano yn oreu "Pebyll yr Arglwydd," gau J. Parry; gwobr, 5p. 3. I'r cor o'r un gynulieidfa, ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu Clyw, O Dduw, fy llefain (D. Jenkins); gwobr, 4p. 4. I'r^c6r o blant, ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu "Ymadawiad y < "enadwr" (Rhif. 33, Cerddvr Sol-fa); gwobr, lp. 10s. Caniateir i 8 mewn oed i'w cynorthwyo. Bydd y programme, yn cynwys y gweddill o'r testynau, yn nghyd ag enwau swyddogion y dydd, yn barod erbyn Chwefror y laf i'w gael, am y pris arferol oddiwrth yt Ysgrifenydd. Dros 'y pwyllgor, DANIEL RODERICK, Ysg., 1801 Green Hill, Ystrad, Pontypridd. Goreu arf, arf dysg." Siloam, Gyfeillon. T> YDDED hysbys y cynelir yr WYTHFED GYLCH -L> WYL LEN'YDDOL yn y lie uchod dydd GWENEB Y GROGLITH, 1878, pryd y gwobrwyir yr yingeiswyr buddugol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, Can- iadaeth, Areitbio. Adrodd, Ac. Prif Deslymm: lkaetluxwd-" Gwyrthiau Crist, a'u nodwodd- ion gwobr, gini. Pryddest—" Gwahaniad yr Ionldonen;" gwobr gini. ° Caniadaeth—I'l Cor, heb fod dan 30 mewn nifer a gano yn oreu y Requiem ar ol y diweddar Ieuan Gwyllt, gan Proff. Parry, U.C.W. gwobr, 7p. a. metronome i'r Arweinydd. gwerth Ip. 10s. Llywydd,—Marclion, Pontypridd. Beirniad y Ganiadaeth,—Eos Dyilr. n, Llundain Y Farddoniaeth, Watcyn Wyn. Pob manylion pellach, yn nghyda'r gweddill o'r testynau i'w cael ar y ■■p■rogramme (yn barod dde- chreii Ionawr), am v pris aiferol, i M. MORGAX, Ysg., I 1793 Trehafod, Pontypridd.