Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

3 articles on this Page

Masnach yr Haiarn a'r Glo.,

News
Cite
Share

Masnach yr Haiarn a'r Glo. "Er ys wythnos bellaeh yr wyfwedi treulio rhyw gymaint o'm hamser yn CWM IMOXDDA., lie y cefais allan, wrth ymholi a'r masnach- wyr yn gystal* a siarad a'r gweitharyr a goruchwylwyr y gweithfeydd, er fod llawer o'r perlyn tan duyn cael ei goii yn y Civm hwn, nad oedd yr ehv i'r meistri yn werth galw elw arno, a chan luosogrwydd y gweithvyr, nad oedd eu henillion ond ychydig, a'r masnach wyr hwythau yn grnddfan dan system yr hen gownt. Galw- ais hefyd yn FERNDADE. Mae hwtl yn lie gobeithiol—tua chwech o byllan gIn, a braidd oil yn newydd, o Bont- ygwaifch hyd bwll y Mardy, eiddo Mordecai Jones, Ysw. Lie y eodid glo, mae y gweith- wyr yn orlawn—llawer o buglers, hyd yn nod o Ystalfera, yn gweithio yno, a da gan- ddynt gael rhywbeth i wneuthur er cadw corff ac enaid yn nghyd. Yn y lleoedd uchod mae y glo yn iselbris, a thrwy hyny y eyflogau yn hynod o isel. Am unwaith, daethum dros y mynydd i MOUNTAIN ASH. Wrta. ddyfod yma, daethum heibio i hen addoldy plwyfol diaddurn;, ac wedi ym- holi, cefais allan mai Llanwonno y gelwid y lie. Lie yw hwn yn nghil y mynydd, a gallaswn feddwl, fel dyn. dyeithr, fod yma fwy o ysgyfarnogod nac o drigolion. Nid oedd i'w weled drwy yr holl gwm islaw, ond tua haner dwsin o hen ffermdai, hebfawr o brofion fod yno yr un math o ofal amaethyddol Wedi cyrhaedd y Mount nid oedd fawr calondid i mi i ddweyd fy neges. Yr oedd y gweithwyr ar hyd gongl- au yr heolydd, heb ond ychydig o ddyddiau yn .yr wythnos yn ddyddiau iddynt weithio, a deallais yma mai yr un modd yr oedd yn Cwmaman, Aberaman, Cwmbach, ac hefyd gyda chwithau yna yn Aberdar. Wedi cyrhaedd oddiyma i 7• X '<' ff, ABERTAWE, cefais allan ei fod yn ddealladwy drwy weithfeydd haiarn y rhanbarth hon fod gostyn giad o leiaf o 10 Y cant yn y eyflogau i gael eiofyn, yn neiilduol yn y prif weith- feydd haiarn yn nechreu y flwyddyn newydd. Cytumr o bob tu mai hyn yw yr unig foddion er cael diwygiad yn mas- nach yr haiarn. Mae rhyw ystrywiau wedi llwyddo i yru y rhan fwyaf o'r archebion goreu ymaith o Ddeheudir Cymru, a'r inarchnadoedd ag oedd gyda llawenydd yn derbyn y barau haiarn Cymreig yn awr wedi eucau yn ein herbyn. Nid oes dim adfywiad i'w nodi hyd yn hyn yn y rhan- barth hwn yn masnach yr haiarn. Ychydig « fasnach sydd yn cael ei gwneyd yn llgweithfeydd dur Glandwr, ond y mae ychydig mwy o fywiogrwydd yn y gweith- feydd tin a'r patent fuel. Mae masnach y glo ryw gymaint yn fwy sefydlog a bywiog, a mwy o lo wedi ei allforio yn y mis di- weddaf na'r misoedd cyn hyny. Yn rhan- barth CAEUDYDD, nid oes nemawr o ddim newydd i'w adrodd. Mae yn wir fod yma lawer mwy o lo wedi ei allforio yn y mis diweidaf nag a allfor- iwyd yn yr un cyfnod yn 1875. Ond er fod hyn yn ffaith, yn gymaint a bod pyllau newyddion yn cael eu hagor yn barhaus, mae y cyflenwad yn fwy na'r galwad, a thrwy hyny nid oes modd codi y prisiau, ac nid oes ychwaith yr un arwydd o hyny, -er fodhuriau y llongau ychydig yn well. Hid oes yr un bywiogrwydd yn masnach y glo at wasanaeth tai, ac ystyried yr amser o'r flwyddyn. Ithaid bwrw ymaith yn llwyr yr hunlle sydd wedi bod yn niweidiol i fasnach, a goreu pa gyntaf yr helir y llwynog hwnw allan a'i ladd. Feistri a gweithwyr, codwch ati fel un Haw i wneyd hyny. Hwyliodd oddiyma yr wythnos ddiweddaf 39 o agerlongau, a 74 o hwyl- longau, yn llwythog o b9,854 o dunelli o 10, 2,708 o dunelli o haiaru, a 2,237 o dunelli o patent fuel. Yn RyilNi mae y lleihad mawr yn y swm o lo a ddefn- yddid yn y gweithfeydd haiarn, drwy fod *cynifer o ffwrnesi tawdd wedi eu hatal, a melinau haiarn parod wedi gosod pethau zar eu cythlwng. Mae mwy o fywiogrwydd mag a fu yn bodoli yn masnach y glo tai yn y rhan isaf o'r Cwm. Mae pyllau y glo Ager ar y Haw arall yn fwy marwaidd, ac .er cystal glo ydyw, rhaid dyoddef feI ereill -danfarweidd-dramasnach Mae ymweliad Mr. W. Abraham a'r lie wedi'troi yn erthyl, sner bell a phenderfynu yr annghydwelediad -sydd yn bodoli, ac y mae pethau yn sefyll yn yr un fath. Mae glofeydd ereill yn .mwynhau y lies o adgyflenwi y glo y gelwid am dano, ac y mae unrhyw swm yn hawdd .ei gael. Nid oes yr un cyfnewidiad neill- duol wedi cymeryd lie yn masnach yr haiarn. Modd bynag, y mae yn gysurus meddwl pan fyddo unrhyw archeb yn y farchnad, mai Deheudir Cymru, yn y cyffredin, sydd yn llwyddo i'w chael. Yn ol fel y deallais, yn y CASNEWTBD, mae yn amlwg fod rhai o'r gweithfeydd yn y rhanbarth hon yn cael ychydig mwy o waith, ac ychydig o welliant yn y prisoedd. Dichonnad yw hyn ond am dymhor, ond i;obeithir gyda- deehreu y flwyddyn newydd — E y bydd i bethau ddyfod yn fwy llewyrchus. Mae y ehwedl yn cael ei thaenu fod gweithfa ddur newydd i gael ei hadeiladu yn fuan yn y rhanbarth hon. Ychydig a allforiwyd o haiarn yn ystod yr wythnos. Nid oes yr un eyfnewidiad yn masnach y glo, a'r prisoedd yn aros yr un. Yn NANTYGLO A'B BLAENA, cefais ar ddeall fod y Cwmni hyny wedi gwerthu rhan o'u meddianau mwnawl i'r Mri. Morgan a Lewis, boneddwyr antur- iaethus o'r lie, y rhai sydd yn hollol gyfar- wydd a glo-weithiad. Yn MERTHYR TYDFIL, mae masnach y glo a'r haiarn yn arddangos graddau o farweidd dra; ac er fod Gweith- feydd Dowlais mewn gweithrediad sefydlog, eto, mae y eyflogau mor isel, fel nad oes fawr o gysur yn deilliaw i'r meistri na'r gweithwyr. Mae y troad a ddisgwylid yn y llanw heb ddyfod hyd yn hyn. Yn ystod yr wythnos ddiweddaf, nid oedd fawr fyw- iogrwydd yn y pyllau glo. Rhaid rhoddi ataliad, medd y gweithwyr, ar yr under- current sydd er's blynyddoedd yn drygu masnach, cyn y gellir cael pethau i drefn ac i weithredu fel cynt. Nid oes un cyf- newidiad o bwys yn masnach haiarn Gogledd Lloegr. Yn Rhagfyr 19. MASN ACHDEITHIWR.

CLAFDY NEWYDD

Advertising