Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
Y GLO TAI A'R SLIDING SCALE.
Y GLO TAI A'R SLIDING SCALE. MR. GOL.—Yr wyt ti, y GWLADGARWR, wedi bod yn gyfaill i'r gweithwyr yn eu hawddfyd a'u hadfyd, ac wedi bod yn gyfar- wyddyd gonest a chall pe buasid yn gwrando ar dy laia oncl er ein gofid, nid felly y bu. Mynodd y rhai a ystyriant eu hunain yn ar- weinwyr y bobl eu ffordd, a chewch glywed beth y maent wedi ei wneyd clrosoni. Yr oedd yn amlwg i bob dyn ag oedd yn dewis gwybod, fod pris y glo wedi gostwng ddechreu y flwyddyn ddiweddaf, a bod gofynion y meistri yn rhesymol; ond yr oedd ein blaen- oriaid Undebol yn barnu yn wahanol, a. chynlluniwyd llwybr i gario eu golygiadau i -weithrediad, trwy waeddi arbitration! Heb fyned i fanylu, digon yw dweyd iddynt ein harwain i strike nad annghofir yn fuan, o herwydd y mae y wlad yn goddef yn bresenol oddiwrthi; ac y mae pob ymdrech o eiddo y glo-feistri yn methu eilill yfasnach a gollwyd yn ol hyd yn hyn, a thebyg mai felly y parha pethau am dymor o leiaf. Ar ddiwedd strike hir-gofiadwy 1875, trefnwyd i gael "Bwrdd Cyflafareddol," a chewch glywed beth y mae y bwrdd uchod wedi ei wneyd i ni, gweithwyr yr house coal. Yr ydym wedi cael gostyngiad o dros chwech swllt y bunt ganddo. Nid yw gwaith glowyr y glo mor byth yn myned gyda chysondeb a gallaf eich sierhau na fydd cynyrch diwrnod caled o waith yn yr house coal, o dan deleran y sliding scale, ddim dros bedwar swllt a dwy geiniog yn y dydd, a barned y wlad os ydyw hyny yn clal dyladwy, a chymeryd i mewn ei beryglon ac annghy- sondeb gweithio. Bu Mr. Abraham yn Llan- fabon yn Tachwedd diweddaf yn pregethu pregeth y bwrdd, ac yn ein hanog i fod yn ffyddlawn wrth ei gefn, y byddai y bwrdd yn sicr o fod yn fantais annhraethol i ni; fod codiad yn dyfod i ni yn ol pris y glo yn y farchnad y pryd hwnw; ond rhyfedd, pw, ond Mr. Abraham oedd un o'r pump fu yn arwyddo cytundeb fod yn rhaid i ni gymerjd gostyngiad o yn agos i saith swllt y bunt, a phris y glo yn cael ei gymeryd o'r mis ag y dywedai ef fod codiad yn ddyledus. Onid yw y ffaith uchod yn dangos anwybodaeth neu anallu anfaddeuadwy ynddo ef a'i gymdeithion i fod yn flaenoriaid. Eto, y mae yn hen gy- tundeb gan lowyr Mynyddislwyn, pan fyddai y glo yn y farchnad yn 8s. y dynell, fod y glowr i gael Is. 6ch. am ei thori, ac am bob swllt fyddai y glo yn godi dros wyth swllt y y dynell, fod dwy geiniog i'r glowr. Gallasem 1 1-1 gael y telerau yna heb yr un bwrdd ond cymerasom ein harwain at y bwrdd, a dyma beth a gawsom, gostyngiad 0 8-ftc. y dynell. Tori tynell o lo am Is. 5|c., a'r glo yn gwerthu yn y farchnad am lis. 3c. y dynell. Yn ol yr hen gytundeb a fodolai, fel y crybwyllais, dylasai'r glowr gael 2s. y dynell pan fyddai y glo yn gwerthu am lis. Hefyd, yr oedd y glowr ,i gael;2g. o godiad am bob swllt o I godiad yn y pris gwerthu, pan, dan amodau y bwrdd, ni chaitt' ond 7 i y cant, hyny yw, lte. y dynell. Gwelwch fod yr house coal colliers wedi cael eu crogi gan y bwrdd cymod- lawn. Buasai yn llawer gwell i ni adael at ewyllys y meistri, ni fuasent hwy byth yn cynyg yr hyn a gawn yn bresenol; ond wedi i ni ddewis dynion i'n cynrychioli, daeth gallu ein moistri i ymosod ar eiddilod, ac y mae yn amlwg eu bod yn medru eu harwain i'r man y mynent,. a gwneyd a hwy fel y mynent. Ac yn awr y maent yn erfyn am gynorthwy glowyr y glo ager i gadw y cortyn am ein gyddfau. Anwyl frodyr, na fyddwch mor greulon os na chynorthwywch ni, na rwym- wch ni. Os ydyw y bwrdd wedi ein gwerthu, gadewch i ni geisio enill ein rhyddid unwaith eto. Y cwyn sydd genym yn erbyn y bwrdd yw ei fod yn eeisio ein rhwymo i gymeryd 5e. y dynell o ostyngiad yn fwyna'r hyn yr arferem gael heb y bwrdd, gan fod pris gwerthu y glo yn lis. 3c. y dynell. Hefyd, pan ddaw y rhod i droi, a'r farchnad i godi, dim ond a gawn gan y bwrdd o godiad am bob swllt o godiad yn mhris y gwerthiad, tra yr arfer- em gael 2g. am bob swllt. Barned y wlad os ydym yn cael chwareu teg o dan gyfamod y bwrdd. Buasai yn llawer gwell i ni roddi ein hachos yn llaw tyfreithiwr neu accountant na'i ymddiried i'r personau yr ymddiriedwyd ef iddynt.—Yr eiddoch, GOHEBYDD.
GLOWYRTREHERBERT A PHYNC-IAU…
GLOWYRTREHERBERT A PHYNC- IAU Y DYDD. MR. Gat.,—Llawer iawn o siarad sydd genym ni, y glowyr; am hyn a'r Hall y dydd- iau yma fel yn y dyddiau gynt, am y pethau a berthynant i'n lles tymhorol, ond wedi'r holl siarad nid wyf yn canfod ond ychydig yn cael ei wneyd er llesiant cyffredinol. Credwyf ei bod yn llawn bryd i ni ymysgwyd o'r llwch, dadebru o'n cwsg, ac ymarfogi fel dynion i gyflawni ein gwahanol ddyledswyddau yn y cylch yr ydym yn troi, onite bydd i ni ar fyr (os nad ydym eisioes) gael teimlo yn gystal a chyclnabod a chwyno bod ein sefyllfa vn un wir druenus. Gwelir fod sefylifa y fasnach lo a haiarn yn Lloegr a Chymru yn hynod farwaidd, fel y dengys crynodeb "Masnach Deithiwr," yn y I WLADGARWR diweddaf, yr hwn grynodeb y dylai pob glowr ei ddarllen a'i astudio yn ddiragfarn, fel y tynid y lien oddiar ein llygaid ac y gwelom yn eglur a phwy y dylem frwydro, a pha le y mae i ni sefydlu gobaith y llesolwn ein hunain wrth ymfrwydro, os rhaid brwydro hefyd. Gan fyned ati o ddifrif law yn Haw ac yn unfrvd un- farn i adeiladu amddiffynfa a'n dyogela rhag trais a gormes bydol lywiawdwyr angenrheid- iau y bywyd presenol. Wel, beth am yr Undeb Cenedlaethol fel noddfa i'r glowyr? Atebwn mai da can belled ag y mae ei ddarpariaethau yn trefnu, ond eglur yw i bod dyn ystyriol, nad yw yr Undeb er mor effeithiol ydyw, yn meddu ar y cyfferi priodol i symud yr af- iechyd presenol o gyfansoddiad y fasnach lo a haiarn, canys eglur yw mai un o effeithiau gormod o ddwylaw yn y gwaith glo ydyw'r gormod cyflawnder sydd yn y farchnad. Hefyd, effaith arall ydyw dibrisdod roddir ar y glowr gan y cyflogwr, ar adeg o lawnder fel y presenol; gwir fod rhai cyflogwyryn parchu yr "hen ddwylaw," ac mor wired a hyny fod llawer iawn o honynt yn ddynion unllygeidiog, nad ydynt ar adeg o lawnder byth yn agor y llygad hwnw roddodd y Bod Mawr i ddynoliaeth er canfod hawliau, iawn- derau, a theilyngdod y radd weithgar, neu y cyflogedig, gan hyny, beth a wnawn ni? Dywed rhyw hen ddywediad—"Duw a gy- northwya y cyfryw a -gynorthwyant eu hun- ain." Wel, hyn a wnavm, os ydym yn caru ein lies ein hunain, yn nghyd a lies ein plant sydd yn codi, ffurfiwn gymdeithas ymfudol, a gweithiwn gyda hi un ac oil i godi trysorfa gref fydd yn ddigon i gadw'r ffrwd ymfudol i redeg yn barhaus. Tybiwn, er engraifft, fod deng mil o lowyr Cwm Rhondda yn talu pob i swllt y mis er codi trysorfa ymfudol, gwnai hyny y swm o 500p. yn fisol, digon i roddi pump punt yr un i gant o ymfudwyr bob mis, neu ddeuddeg cant yn flynyddol o ymfudwyr o'r Cwm hwn yn unig, oni fyddai agwedd arall ar y Cwm yn mhen deng mly- nedd, canys pwy fedr gyfrif pa sawl cangen fyddai wedi eu symud gyda chynifer o wreidd- iau. Tybiwn y byddai yn hawddach i'r glo- wyr anadlu y pryd hwnw nac yn awr, ac y byddai bydol lywiawdwyr unllygeidiog a byddar yn canfod gwir werth y glowr yn mhell cyn hyny. Taer erfyniaf sylw fy nghyd- weithwyr at y pwnc, a chredaf y bydd i chwi, Mr. Gol., yn ol eich hynawsedd a'ch caredig- rwydd arferol rhoddi congl o'r GWLADGARWR i wyntyllu y mater. IDWAL. Dywedodd dyn ieuanc wrth ei gyfaill ei fod wedi breuddwydio ddarfod iddo daraw ei droed yn erbyn hoelen finiog. "Paham, ynte, yr oeddit yn cysgu- heb dy esgidiau am dy draed 1" gofynai. Dewiswyd Parson Price (gynt o Aberdar), ifod yn Filwriad y "Louisville Greys," ac y inae wedi ei benodi i gyfansoddi march erbyn y bydd ant yn myned i'r Wyl Ganmlwyddol.
EISTEDDFOD LLWYNYRONEN A'R…
EISTEDDFOD LLWYNYRONEN A'R PENILLION I GASTELL OENEN. Cynaliwyd Eisteddfod yn Llwynyronen, Ionawr 14eg. Yn mhlith pethau ereill yr oedd gwobr am y "Pedwar penill goreu i Gastell Careg Cenenrhanwyd y wobr rhwng tri, yr oeddwn ninau yn un o'honynt. Ac yn awr, y mae rhai o fdirdd (?) siomedig yr ardal uchod wedi myned mor haerllug a rhoi y "si" ar led mai Teilo ydywawdwr fy mhenill- ion i, a'u rheswm (?) dros ddweyd hyny yw, "Nad wyf yn gwybod digon o hanes y Castell, am fy mod yn ddyeithr yn yr ardal." Ond dymunaf hysbysu j bigots grwgnachlyd na wyr Teilo ddim mwy am danynt nag'a wyddant hwy am wir farddoniaeth. Nid wyf yn cofio i mi weled Teilo ond dwy waith erioed, ac ni fum yn siarad ag ef ond unwaith, sef yn yr eisteddfod a gynaliwyd vri nghapel y Metho- distiaid Calfinaidd, Llandilo, Nadolig, 1875. Ac er rhagoroled Teilo, byddwn farvv heb y gradd lleiaf o glod cyn yr ymostyngwn i wneyd peth mor fawaidd a marchogaeth trwy unrhyw ardal ar gefn ei dalent ef. A'r gwir yw, y mae genyf amryw ddarnau o uwch safon o lawer na'r penillion i Gastell Cenen wedi eu cyfansoddi cyn i mi weled Teilo erioed. Ie, ddim yn gwybod digon o hanes y Castell, wir; ai pentyru o fewn cylch mesur hanesiaeth nad oes neb byw yn sicr o'i hawdurdod yw barddoniaeth ? os te, gellir edrych ar rai o ddarnau goraf ein hiaith fel sorod diwerth. Os gall rhai o'm cyliuddwyr crachbrydyddol broii fod llinell o'r peiiillion isod yn eiddo Teilo, rhoddaf y wobr iddynt. Pum' swllt y llinell, h.y., pob llinell o eiddo Teilo. Now boys, look sharp; wele y penillion:— A golwg freiniol mewn urddasol wedd, Gan godi ei ysgwyddau tolciog ban, Yn eistedd ar ramantus farddol sedd Y gwelir'Castell Cenen, enwog fan; Ei draed ,a safant ar gryf seilian certh, Mor gadarn ag yw seiliati'r Wyddfa'i hun, Colofn graig ddeil i fyny gyda nerth Gyfangorff mawr ei adeiladaetli gun. Yn herodr byth arosol saif o hyd Er traethu bri ei breswylyddion gynt, A ffyddlon genad erys tra b'o byd, Er trymed ydyw dyrnau'r gwlaw a'r gwynt; Hanesiaeth oesau -rydd mewn dystaw iaith Am "Gymru fu"—am ei chastellau heirdd,- Am ei hofyddion sieryd lyfrau maith— Ei dewrion feib; a'i nefanedig feirdd. Ei ystafelloedd braf a'i ogof gudd Yn dystion y'nt o lawer brwydyr fu; Yn dystion o orthrymder mawr a lludd,- Dwfn ddyoddefaint ein cyndeidiau cu; Yn gywir dyst y bydd am oesau maith O'r cochwaed fn'n ymdaenti dros ein tir, Pan oedd ein tadau'n ymladd dros ein hiaith, A marw dros QU rhyddid a thros wir. Tra t'w'no haul, a lloer ar hyd y Hi', Tra rhedo Tywi r'hyd ei gwely gro, Boed iddo sefyll mewa mawrhydol fri, I wylio dros ei siriol freiniol fro; Ha Gymro anwyl! os ei byth ar hynt, A'th draed o fewn ei fnriau cedyrn mad, Ei ddystaw arawd am yr amser, gynt A ddyfnhao'th barch, i'th iaith, a'th wlad. -Yr eiddoch yn gywir, L-ACU GLAN DYFI.
GOHEBIAETH 0 L'SRPWL.
GOHEBIAETH 0 L'SRPWL. ANEDD-DAI Y MORWYR. Perthyna i L'erpwl, fel porthladd, filoedd o forwyr o bob graddau yn gwneyd cartref pan ar y lan yn ac o amgylch y dref. Nid cywir y syniad fod y morwyr yn waeth' na rhyw ddosbarth arall o bobl fel corff o ddynion ond eto, mae yn eu plith hwy lawer o fechgyn lied drwsgl, ond nid yn fwy trwsgl na dos- barthiadau ereill, ac y mae yn eithaf sicr fod cystal dynion yn mhlith morwyr Cymreig L'erpwl ag a sangodd ar fwrdd Hong er dydd- iau y diluw. Fel llety neu gyrchfan i ddyeithriaid, cfeir yr adeilad eangfawr a elwir "Sailor's Home" yn y cwr deheuol i?r dref, yn ymyl y prif lythyrdy a'r tolldy. Ceir yno ganoedd yn lletya ar hyd y flwyddyn, a phob peth yn cael ei wneyd gan yr awdur- dodau er dyogelwch a lles y cyfryw. Gwneir darpariadau cyflym ar gyfer adeiladu cartref arall i'r morwyr yn y cwr gogleddol i'r dref, Eel na raid i'r morwyr fod mewn prinder llety, a hwnw yn lie teilwng. Dealled y u darllenydd fod ugeiniau a chanoedd o ddyn- ion ieuainc yn hwylio i mewn ac allan o L'erpwl i wahanol wledydd y byd, gall wneyd eu cartref pan ar y lan yn yr un llety ar hyd y blynyddoedd. Gwn am rai ag sydd yn talu am ystafelloedd pan ar y mor, er mwyn bod yn sicr o gartref cysurus pan yn dy- chwelyd. Eithafnod anwybodaeth ydyw i ddyn adrodd y pethau a fyddo yn gwrthdaro yn erbyn y gwirionedd. Hawdd i'r darllen- ydd weled fod y syniadau am ein morwyr yn orphwyllog ac eithafol, pan ystyriont fod ategydd y cyfryw syniadau yn byw mor eith- afol ei hun mae yn ceisio mesur llathen pawb wrth ei linyn dwy droedfedd ef. Gan fod y pwnc hwn wedi ei godi i sylw, mynaf ga-el ystadegau manylach er mwyn boddlonrwydd i'r darllenydd. Cyflawnder a gwirionedd ddylai fod yn nod cyrchfan pawb gohebwyr cyhoeddus, am fod tueddiadau mewn ysgrifau goreithafol i gamarwain y werin i feddwl a barnu pethau yn annheg, a choleddu meddyliau culion am ddosbarth o bobl ag sydd mor deilwng o sylw y byd mas- nachol yn y cylch y troant ynddo a neb sydd yn byw o fewn y cylch hwnw ac wrth gloi fy sylwadau, dymunaf adgofio y darllenydd nad canibalikid ydyw ein morwyr anturus, ffyddlon, a dewr. 4.1 MAKION. Dysgwylir clau ymwelydd o enwogrwvdd i Lloegr yn fuan, yn mhersonau Samuel Langhorne Clemens, ond yn fwy adnabyddus wrth yr enw Mark Twain," yr hwn a fu ar ymweliad bedair blynedd yn ol .o'r blaen. Bu yn ffodus mewn priodiyn ddiweddar gyda boneddiges yn feddianol ar gyfoeth. Y nesaf ydyw Ernest Longfellow, mab y bardd, yr hwn a saif yn uchel mewn enwogrwydd. yn mhlith celfyddydwyr yr oes. Dywedir fod y chwaeroliaeth Uchel- Eglwysig yn Kilburn, Llundain, wedi der- byn ychwanegiad at y rhifedi yn mherson Arglwycldes Evelyii Moreton, merch y diweddar Iarll Ducie, yr hwn oedd yn Ym- neillduwr selog. Bydd yr ychwanegiad yn gynysgaeth iddynt o. ddeunaw1 mil o bunau, yr hyn a ddywedir ydyw swm gwaddol y foneddiges newydd-anedig i'r ffydd. Nid yw yn debyg y cefnogir cynygiad Arglwydd John Manners i ychwanegu ytal ar y brysgenadau pellebrol at wasana^th newyddiaduron. Teflir y mater o flaen pwyllgor penodol, pryd y caifF cynrychiolwyr y wasg gyfleusdra i ddangos fod y cyfryw gynygiad yn annghyfiawn, ac yn gam 5'r cyhoedd. Mae yn ymddangos fod treuliau y fyddin yn cynyddu yn gyflym mewn cyferbyniad i'r blynyddoedd sydd wedi rhedeg i'r gorphenol yr hyn a ddengys fod rhywbeth allan o le yn rhywie, a bod yn ofynol i'r Weinyddiaeth bresenol agor llygaid ar y byd, neu ynte, mae yn fwy na thebyg, y ceir hwynt yn suddo i ganol trybini ac annib-endod, ac y bydd yn rhaid iddynt ymguddio mewn gwarth., Mewn cyfnod o dawelwch, fel y presenol, gallwn dybio y dylid cwtogi y treuliau, er mwyn ysgafnhau beichiau y llywodraeth. Yn ol y cyfrifon sydd o fy mlaen, dangosir yneglur nad yw yii llawer o wahaniaeth yn yr arian sydd yn cael eu treulio pan fyddo rhyfel mwy na phan byddo heddweh. Mae treuliau y tilynges Brydeinig yr un fath ar gynydd, ac nid yn lleihau. Rhaid i'r werin ymgodi a gofyn am eglurhad, .oblegyd mae yn ym- ddangos nad oes wahaniaeth pwy sydd mewn awdurdod. Rhaid i'r bobl ddeffro a chodi llef ar y tyrau, er gosod atalfa ar wastraff a difaterwch y sawl a fynant ddal awenau y llywodraeth wladol. MASNAt^HOL. Tawel a hynod farwaidd ydyw masnach mewn gwahanol gylchoedd, a dim un tebyg- olrwydd am adfywiad buan, yn ol y rhagol- ygon presenol. Y mae nwyddau trafnidiol, megys eopr, haiarn, a. dur, yn gostwng mewn pris, a lluaws o longau ac agerlongau yn myned allan mewn gwadal-bwys (ballast), am y rheswm nad oes dim llwythi i'w cael i fyned allan i wledydd tramor, yr hyn a brawf fod ein cysylltiadau masnachol am y presenol yn farw a difywyd. Dywediad hen fasnach- wyr profiadol ydyw na welsant y fath amser yn L'erpwl o fewn cylch y deugain mlynedd diweddaf. Buan yr adfywio, er mwyn y miloedd, fel fy hunan, ag sydd yn dibynu ar fasnach y gwledydd. • DYDD GWENER GWYN. Dydd Gwener, y 25ain cynflsol, nid oedd cymaint ag un achos i gael ei drin yn yr ail lys, yr hyn a brawf fod drygiom yn lleihau yn y dref. Heddyw (dydd LIun) nid oedd cymaint ag un cais at y fainc am awdurdod i gosbi neb am dori deddfau y wlad. Awgrym- odd yr ynad ar y fainc fod peth fel hyn yn newydd mewn He fel L'erpwl, ac, yn ol pob tebyg fod y milflwyddiant wrth y drws. Da iawn hyny, gan fod gobaith am newid byd.- Yr eiddoch, CYMRO GWYXLT. Nos Lun, Chwef. 28, 1876. r v "f :¡,'r
[No title]
PRIF YSGOL CYMRU.- Traddododd y Parch Owen Thomas, L erpwl, anerchiad galluo^ i efrydwyr y Coleg uchod dydd Gwener, y 2oain cynfisol. Cynygiwyd diolchgarwch i'r boneddwr parchedig gan y Parch. W. Evans M.A., ac eiliwyd gan y Proffeswr Grimley' Gwrandawyd yr anerchiad gydag astudrwydd y DIAIEDD Y GWYDDEL.—"Wel Pat ni ddarfu Jim dy hollol lacld gyda'r'fricsen, ai, do ? Naddo ond buasai yn dda genyf pe buasai wedi gwneyd." "Sut felly?" "Er mwyn i mi gael gweled ei grogi, y dyhiryn -=:
Ysgoldy Brytanaidd Clydach.
Ysgoldy Brytanaidd Clydach. nYNELIP EISTEDDFOD yn y He uchod I D SADWRN T GBOOMTH, sef EBRILL JLoiea, 167o. Prif Ddarnau Corav:I. !• I'1'f'OT, heb fod dan 30 mewn rhif, a eano vn oreu • Clyw, O Dduw, fy llefain," gan JJ. Jenkins arecastell; gwobr, 6p. 2., I' £ rr Côr, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn neUn^ r^0nndda'" °'r Y^™anegiad (Ieuan Gwyllt); gwobr, 2p. v u Ceir manylion pellach drwy anfon tair stamp dimeu at yr ysgnfenydd, p 10KC JOHN THOMAS, Assorter, Ynyspenllwch, Swansea.
Advertising
Money. "JITONEY.—Various Sums to Lend on Leasehold "JITONEY.—Various Sums to Lend on Leasehold iV" Security. Apply to W. Beddoe, Solicitor, Aberdare. t —— DARGANFYDDIAD RHYFEDD: Gwellhad rhag y Dropsy. Mawr yw y dyoddef oddiwrth y Clefyd peryglu9 hwn, a mawr yw y siomiant sydd yn feunyddiol oddiwrth gyffyriau meddygol; ond yn awr, trwy y darganfyddiad hynod hwn, fe ellir cael gwellhad' )>JX»/ii uniongyrchol oddiwrth vi' • Boen yn y Cefn, Diffyg Divfr, Chivydd yn y Ohmiau, Ghwydd yn yr YJnysgClfroedd a'r Traed;, Diffyg Anadl, Gwynt yny Cylla a'r Perfedd, Cnriad y Galon, Gwendid, Gravel, (be., (yr hyn sydd arwyddion o'r Dropsy,) trwy gymery tT H U G P A. TEN T R 0 P S Y nr/ ■. PILLS.. Un blwch a brawf eu rhyfedd effeithioldeb. Gellir eu cael trwy unrhyw Fferyllydd yn y Deyrnas am Is l,c., 2s. 9c., a 4s. 6c. WHOLESALE—Llanelly: JACOB HUGHES, Chemist, and Dentist, Apothecaries' Hall. London: Messrs. Herron, Squire, and Francis; Barclay and Sons, Sutton. Bristol: Pearce and Co. These valuable Pills are Registered at Stationers' Hall, London. Any infringement will be prosecuted, ,Un neu ddau, allan o lawer, o Dystiolaethau y fy meddiant sydd fel y canlyn [A COPY] Y1' wyf yn dra diolchgar i chWi am eich meddy«- iniaeth effeithiol, o'r enw PATENT DROPSY PILLS R y maent wedi fy llwyr iachau o'r Difi'y« Anadl' Poen. yn y Cefn, Diifyg Dwfr, Chwydd yn y Oiuniau a'r Traed, ac yr wyf yn gobeithio y caiff pawb wybod am danynt, fel y gallont gael iachad. Llanelli, Tach. 10, 1875. D. DAVIES. [A COPY] Trwy gymeryd eich moddion effeithiol chwi ?1SM J*1* Chwydd mawr dros yr holl gorff, Diffyg Dwfr, Peswch a Diffyg mawr ar yr Anadl, a Churiad y Galon. Yr oeddwn yn bur ftnnhebygol p wella; er cymeryd llawer o foddion, eto dim daioni. Yn fuan wedi cymeryd eich moddion rhagorol chwi at y "Dropsy, y Gwynt, a'r Grafel," cefais ryddhad. Gwnewcli y defnydd a fynoch o hwn.—Yr eiddoch, Llandybie. R, THOMAS. 1212 The Cure for Toothache » Mr. Evan Sayce, 9 Marsh street, Middlesboro'- on-Tees, writes I was cured by three doses of your loothaclie Pills^ aft^r suifering" eleven w-eelcs from toothache, andlrying- every remedy I could think of. You cau have many testimonials from trns place. ..I1!; T- <?pPavies' Erskine street, Liverpool; ? m ii. i ?, .s,<?n me without delay a box of your Toothache.Pills. I have always found relief by taking yours, and although Liverpool is a lar^ town I cannot fand anything to equal them here." Sf0liVUIs- lid. and 2s. 9d., by all res- pectable Chemists, or post free Id extra, from,the Proprietor, JOHN DAVIES, Chemist, Pontypridd. The Blood Purifier, I D Å ,T I E S'S S PEe I FIe, (REGISTERED.) Is recommended as a real Purifier, not as some Pills are which merely act on the stomach, but by being taken up in the circulation, and thereby reaching the most remote parts of the body cleanses the blood from all impurities. It is most effectual in Rheumatism, Liver Complaints, Affec- tions of the Kidneys, Old Sores; Syphilis, recent or of long standing; Glandular Swellings, Absces- ses King's Evil, Piles, Gravel, Pains in the head or back; Dimness of Sight, Sleeplessness, Fevers, Sore Throats, Chills, Female irregularities and ob- structions, producing a clear complexion &c. MRS. POWELL, Rhiw, Pontypridd, states her little girl was cured of a most severe gathering in her neck by one small bottle of SPECIFIC, and thinks it saved her life. For Rheumatism, Sciatica, Pleurisy, &c.- MRS. REES DAVIES. Graig, states that one small bottle of SPECIFIC cured her of a severe attack of Pleurisy the inflammation leaving her after taking a few doses. Testimonial from Mr. J. P. SNOOKS, Llwynypia. I received much benefit from your SPECIFIC after trying several remedies without effect." Mr. JOHN DAVIES, Chemist, Pontypridd. Nu- merous other Testimonial. Sold in Bottles, at Is. !)d„ 2s. 0(1., 4s. 6d., and lis., by all respectable Chemists; or by Rail 6d and Is. extra, from the Proprietor, s JOHN DAVIES, CHEMIST, PONTYPRIDD, A considerable saving by taking the larger size. See that you get Davies's Specific. i277 1 Seion, Afoercanaid. QYNELIR EISTEDDFOD yn y cape] uchod VY Dyad LLUN, IVJIULL bydd. LO7B, pryu y gwobrwyir ymgeiswyr llwyddianus mewn Cerdd- onaeth, Bartldoniaeth, Ehyddiaeth, Adrodd, &c. PrtIF DDABNAU CERDPOnOL. 1. Ir Cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu Y Blodenvn Olaf Gwobr, 8|> a baton- hardd i'r arweinydd." 2. I'r Cor o Blant, heb fod dan 35 o rif, a gano yn oreu, follow your Leader or Onward," No d' Yi°h X■' Apn1' 1875< Gwobr, ]p. 103 Bydd j programme yn barod yn fuan, yn-cynwys enwau y Leirmaid a r gwe-ddill o'r testynaw, ac i'w cael am geiniog yr un, dnvy y post, dwy gainioo- ganyrysgnfenydd JAMES EVANS. .?', Chapel-street, Abercanaid, Merthyr Tydfil. 1232 mr/l't" Hysbysiad Pwysig-. CYNELIPI, EISTEDFOD FA WREDDOG yn CYNELIPI, EISTEDFOD FAWREDDOfJ VN a wrth droed y Frenin Faw yn i ,!tJl° Terminus of the Whitland and Taff Vale Railway,) yn MEHEFiN, 1876. Ceir manylion pellach yn faan. Cyfeijrer — 1274
EISTEDDFOD PONTNEWYDD.
yn barod yn nghanol yr annlirefn mwyaf; pan gafwyd y key note i startio dyma rhai o aeladau corau C- a D- yn gwaeddi a gwneyd oernadau yn debycach i asynod nag i ddynion yn byw yn ngwlad oleu'r Efengyl. Ceisiwyd cychwyn drachefn a thrachef-n, ond i ddim pwrpas; ceisiodd Hywel Cynon ganddynt wrando. ond i ddim dyben, atebent ef yn debyg i frenadau asynod. O'r diwedd cafwyd allan beth oedd yr achos o'r row—anfoddlon- ent i Berdonydd y Dyffryn arwain cor Moriah, Risea, am ei fod wedi chwareu'r accompani- ment gyda'r "Village Blacksmith." Yn awr, os oedd eisieu gwneyd gwrthwynebiad i hyn- yna, paham na fydda'r cyfeiliion yn mynu siarad a'r pwyllgor, neu paham na fyddent wedi ei atal pan yn arwain ar "Jerusalem my glorious home." Yn nghanol y twrw cododd Hywel Cynon ei bac, a gadawodd yr eistedd- fod felly, cafodd y cantorion terfysglyd hyn fyned adref heb gystadlu, a chafodd y pwyll- gor y iraint o gadw'r deg punt gwobr. Yn awr, yn enw synwyr cyffredin, paham na fyddai'r creaduriaid aflywodraefchas hyn naill ai yn aros gartref neu ynte ymddwyn yn debyg i ddynion; ymddeugys mai nid heb achos mae ein cymydogion, y Saeson, yn ein gwawdio. Clywsom rai yn dweyd dydd Llun, yn yr eisteddfod, fod gwell order gan v mob yn y Derby a'r Epsom Down Races nag yma, yr oedd ein gwaed yn berwi wrth weled yr hyn yr oeddym yn ei weled, a chlywed yr hyn a glywsom; yr oedd gwrando ar rai o'r hogiau difarf a dibrofiad yn mesur a phwyso Hywel Cynon, yn ddigon i wneyd i ddyn eliwyda oi ddanedd. Clywsom lawer o siarad digrif gan y cyfeillion hyn tua chymydogaeth yr orsaf pan yn aros y tren, "Hoi," meddai rhyw Shon, "wyddost ti, Wil, y mae Perdonydd y Dyffryn a Hywel Cynon yn perthyn i'w gilydd;" "beth 'wed- aist ti, Shon," meddai rhyw Ddai gloff, "y mae Hywel Cynon a leader cor Risca yn first cousins;" "0 dd—1," meddai Dai, "pe gwyddwn i hyny, buaswn yn gwaeddi mwy o lawer." Dyna engraifft o'r siarad oedd i'w glywed, a llawer yn ychwaneg ag sydd yn rhy warthus i'w adrodd; cymaint a liyna yn bre- senol, feallai bydd genyf rywbeth i'w ddweyd eto yn fuan wrth y cyfeillion hyny fu'n ceisio gwneyd eu hunain yn debyg i'r tylwyth hir- glystiog.—Yr eiddoch, CLUSTFEINYDD. MR. GOL. —Fel un o hen ddarllenwyr cyson y GWLADGARWB,, crefaf am ychydig o ofod er galw sylw eich darllenwyr lluosog at y penawcl uchod. Yr oeddwn yn digwydd bod gerllaw cymydogaeth Pontnewydd ar ddydd yr eis- teddfod, ac er cael mwynhau a gwerthfawrogi talent a llafur meibion a merched Cymru Lan, aethum i'r eisteddfod; ac wedi cyrhaedd yno, gwelais fod yno dorf luosog wedi dyfod yn nghyd i fwynhau gwledd gerddorol, ac yn wir, yr oedd yno wledd yn y boreu-pobpeth yn myned yn mlaen yn ffafriol, cystadleuaeth boeth ar bobpeth broil, a dau feirniad yn pwyso a mesur y cantorion yn ol eu teilyngdod; ond pan ddaeth y gystadleuaeth gorawl yn mlaen gwelwn fod un o'r beirniaid yn arwain cor yn yr eisteddfod. Wedi i bedwar o'r corau ganu (a'r cldau feirniad yn cydfeirniadu, cofier), dyma y pumed cor yn cael ei alw yn mlaen i ganu, a thyma un o'r beirniaid yn codi oddiar ei sedd, ac er fy syndod, efe oedd arweinydd y cor. Wedi iddynt ganu, gwelwn ef yn cymeryd ei sedd eilwaith, a hwnw a'i gydfeirniad yn pasio remarks ar y corau oedd wedi cystadlu, ac yn dyfarnu y wobr i'r cor olaf, o dan arweiniad Mr. Beirniad. Yn awr, foneddigion, a ydyw hyn yn unol a'r hen sefydliad eisteddfodol; onid yw hyn yn dwyn gwarth ar Gymru gwlad y gan—gwlad ag sydd' wedi codi yr eisteddfod i safle mor uchel yn Hgolwg y byd gwareiddiedig. Y mae. yn hen bryd i bwyllgorau eisteddfodau i ddeffro, a dewis dynion cymwys i feirniadu, fel y gellir cadw enwogrwydd a bri yr hen sefydliad eisteddfodol yn fyw.—Yr eiddoch, EISTEDDFODWR.