Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
[No title]
gwych a gewch o'r Wladfa am beth amser z, beth bynag ond aid yw ein gobaitli yn an- sicr am fywoliactli eto/yn y dyfodol, a chredwn y bydd hyn yn fywyd newydd i'r seryciliaa Cymrei" yn yr America Ddeheuol, drwy chwythu i ffwrdd gymylau o anhawsderau o'r ffordd, a'n dwyn i barotoi ar gyfer affi- crylchiadau cyffelyb all ddygwydd eto mewn blynyddau dyfodol, drwy wneyd defnydd o gelfyddyd er dyfrhau' y tir, os na wel yr Ar- glwydd yn dda wlawio arro 1L" yn mhlith y rhai a ddaeth vma ddiweddaf lawer or ardal yna, ac yn eu plith Thomas Daniel a'i deulu, Josuah Williams a Thomas Williams, William Williams a Lodwig ei frawd, a dy- eithriaid ereill i mi o Ystrad, Aberdar Cwm- aman, Heolyfelin, Merthyr, Dowlais, alleoedd ereill o'r Deheudir, fel y maent yn cael eu galw yma Mintai'r South. Pe byddit yma nis gnllaset lai na chwertliin a synu wrth wrando ar ami i chwedl ddoniol sydd rhwng y gwragedd newydd yma, ac ami i awr sydd yn cael ei threulio ganddynt i felldithio D. S. Davies ac Edwyn Roberts, am fod ei Parad- wys ddychymygol hwynt wedi troi allan yn anialwch gwyllt, a'u dblydd gwyrddion dy- chymygol hwy yn llwyd eu gwedd, ac yn brefu am wlaw, ac a rhai o honynt mor eithafol a dweyd na fyddai anifail byw naw diwrnod yn y dyffryn, tra mae y gwartheg a'r ychain yn ymbrancio wrth yr ugeiniau a'r canoedd o fewn 23 milldir, lie y mae yr hen Wladfawyr wedi ymsefydlu. Dylasai pawb, wrth gych- wyn am y Wladfa, gadw mewn cof mai cych- wyn am wlad newydd yr oeddynt, ac ymbriodi a'r amgylchiadau cyn cychwyn, er gwell ac er gwaeth, gan fod yn berffaith sicr na allasai llawer o wychder a pharotoadau fod ar eu cyfer ond bydd addurn eu cartref i bawb yn ol ei diwydrwvdd eu hun. Nid yw dyfod yma nos Sadwrn yn rhoddi digon o amser i ddyn i ffurfio barn aeddfed am wlad cyn bore dydd Sul, a melldithio pob peth mewn llai na deuddeg awr o amser. Dichon y daw llawer i lythyr achwyngar adref fel yna, wedi ei gyfansoddi yn fyrbwyll, ac heb bronad nac amser i bwvso a, mesm: pethau yn briodol. Er fod y flwyddyn hon yn anttalrioi, o ner- wydd y sychder, a'r bobl mwynadau cymaint ag arfer, eto, bydd yn sicr o fod yn llawn cystal a Chymru yn y diwedd. Byddwn byw wrth lawer llai o waith, gan na bydd raid llafurio am rent na threth o un math, dim ond bwyd a dillad, dyna'r cwbl. Gan fod cymaint wedi dyfod yma eleni heb ond ychydig o ddarparu ar ei cyfer, nid doeth, yn ol fy marn i, fyddai i lawer ddyfod hyd ddechreu y flwyddyn 1877 eto, a hyny er mwyn eu cysur eu hunain erbyn hyny, bydd y bobl sydd yma yn awr wedi adeiladu tai iddynt eu 'hunain, a bydd eu lie presenol yn wag i ereill. Byddwn erbyn hyny, gyda llwyddiant, a digonedd o ddefnydd bara yn y wlad. Ond wrth daflu eu hunain i'r amgylchiadau a chy- aneryd y canlyniadau, nid oes anhawsdra yn y presenol, ond ychydig fydd y cysuron. Hyn a ddywedaf mewn gwirionedd, a thyn dithau y casgliadau a fynot, fod yma well lie i fyw ar ol darostwng ychydig anhawsderau ac annghysuron. Byddai yn iechyd i bobl y pyllau glo yn Ngwent a Morganwg i ddyfod" i'r Wladfa i fyw, o fwg a llwch anach-y gweithfeydd, a mwynhau bendithion y 11 or- xichaf yn holl ddeddfau anian ie, mwynhau rhyddid ac annibyniaeth ar ei hyd. Ni bydd yma na chytundeb dyddiol (coTitvctct ntlcs) na rhybudd i ymadael a'r gwaith, dim stop lamp uac aros yn y pwll hyd amser penodedig beth "bynag fyddo'r galw. Y mae yma hefyd ryddid llafar a lien i bawb, dyna un o brif reolau Cyfansoddiadol y Wladfa. Gall pawb siarad heb ofni sut y mae yn d'od yn ol llaw am 'hyny, canys bydd 300 erw o dir Dyffryn y Gamwy yn abl i gynal pwy bynag a'i defn- yddio yn briodol, a gall y neb a wnelo hyny droi llawer o arian heibio, fel y gwnaeth ein cymydog John .I;riffiths yma y llynedd, dan anfanteision mawr. Sicrhaodd ef fil o bunau yn ariandy Beunos Ayres y llynedd o lafur ei ddwylaw ei hun, agos oil; calodd ychydig am waith a llety, ond ei lafur ei hun oedd y rhan fwyaf o lawer. Nid yw hyna ond blaenbrawf o'r hyn a ellir wneyd yn y Wladfa. Pwy bynag a ddaw yma o Morganwg, Mynwy, a manau ereill o'r wlad, y peth mawr iddynt ar y dechre iydd ymfoddloni ac ymgymodi a'r gwahaniaeth sydd rhwng dull y Wladfa yn ei phob peth i'r Hen Wlad-newid gwaith, newid bwyd, newid awyr, newid defnydd tan -bydd pob peth yn chwythig ar y dechreu, ond bydd ffurf ei gartref yn ymddibynu yn gwbl ar ddyn yn bersonol. Gadawaf ar hyn- yna y tro hwn, gan gredu y bydd genyf fwy o brofiad o'r wlad y tro nesaf. Byddaf yn myned i ddewis fy nhyddyn dydd Llun nesaf, yna ni bydd genyf amser segur ar ol hyny nes .ei gael mewn ffordd i hau arno y flwyddyn nesaf. Y pwnc mawr fydd cael nos er tynu dwfr o'r afon, yna byddaf yn sicr am wenith. Bydd wych, ti a'th deulu, a chofia fi at bawb yna heb eu henwi bob yn un, a bydd yn dda genyf gael clywed oddiyna ambell dro eto; a chofia beidio rhoddi coel ar bob peth a glywi di yna yn llythyrau y bobl newydd yma, tyn linell ganol agos ar bob peth, yna byddi yn agos yn dy le-nid rhy dda na rhy ddrwg chwaith. Bydd wych hyd nes caf amser i ysgrifenu atat eto.-Dy hen gyfaill, W. H. HOWELL, Colony Galansa, Rio Chupat.
GOHEBIAETH 0 L'ERPWL.
GOHEBIAETH 0 L'ERPWL. yAiNT bynag ydyw cynydd a llwyddiant gwareiddiad yn y byd, mae yn ddigon amlwg fod sefyllfa y ddynoliaeth yn isel a thlawd. Cyfoeth a mawredd masnachol ydyw prif nodwedd y dinasoedd a'r trefydd mawrion, ac yn yr un lie y ceir yitruenusrwydd mwyaf calonrwygol; gofid a newyn yn rhychu gwynebau y bobl hyny a gyfansoddant y grisiau iselaf mewn cymdeithas. Anwybod- .aeth, difaterwch, ac esgeulusdod sydd yn frenin y He, a miloedd fel pe wedi ymollwng gyda'r llifeiriant i, ymdroi mewn budreddi ac aflendid, a'r aneddau yn drewi o ddiffyg glanweithdra. Swyddogion cyflogedig y Llywodraeth yn boddloni mewn difaterwch ac esgeulusdod, a miloedd o'r boblogaeth yn pydru mewn baw, pryd y gallant ac y dylent fod yn lan a threfnus. Nid yw bod yn dlawd yn un math o warth a dianrhydedd i neb, tra y mae glanweithdra yn anrhydedd a pharch i'r neb sydd yn cymeryd y drafferth o.. fyw felly. Gellir gyda phriodoldeb dadogi llawer o dlodi trigolion y Deyrnas Gyfunol i'r hoffder o fyw i lawr, heb wneyd un math o ymgais bersonol i godi o'r llwch a'r llaid. Y mae pob dyn a dynes wedi eu cynysgaeddu a gallu i ymlacld a'r byd, ac heb ymdrech egniol nis gellir cadw y cwch i nofio ar ganol y llif yn glir oddiwrth y bryniau tywod a chreigiau anhygyrch dinystr. Ofer cwyno pan wedi methu byw ar ol treulio dyddiau a blynyddoedd mewn afradlonedd, nes sychu yn gyfangwbl ffynonau cysur a dedwyddwch a fu gynt yn llifo mewn llawnder. Beth bynag am y presenol, cyn y daw golwg ddy- munol ar bethau, fe fydd yn rhaid cael diwygiadau mewn mwy nag un ystyr, os ydym i ddysgwyl pethau i redeg fel cynt. f\nhylaw, afrwydd, a thrwsgl, ydyw yr olwg gyffredinol ar bob peth yn ac o amgylch Le'rpwl, a thebyg ydyw yr hanes o bob cwr o'r byd, a phawb teithwyr fel yn dyheu am weled rhyw chwyldroad yn dyfod o rywle neu gilydd. Rhai yn dymuno am ryfel i glirio yr awyr, a gosod ail fywyd yn olwynion masnach ond pell y byddo yr adeg i ni weled rhyfel yn tori allan rhwng neb teyrnas- oedd ond gall fod amgylchiadau yn dilyn nas gellir osgoi annghydfod ac anffodion rhyfel a thywallt gwaed. Gan nad wyf yn credu fod un daioni yn deilliaw o ryfel, nid af i fanylu ar y pwnc, am fy mod yn tadogi rhyfeloedd y byd o'r cyfnod boreuaf hyd y diweddaf i ormes a thrachwant dynion a fyn- ant gael awdurdod ar drigolion y gwledydd. Mae ysbryd rhyfel ynddo ei hun yn ddryg- ionus, a phawb a fynant gefnogi rhyfel yn felldigedigion y ddaear. Cymaint ydyw awydd Prydeinwyr am wareiddio trigolion Hindwstan, China, a gwledydd ereill sydd yn gorwedd y tu draw i linell y cyhydedd, fel y maent o dan ddylan- wad y gorawydd hwnw yn esgeuluso cartref, gan adael i'n cymydogion yn y wlad hon farw mewn anwybodaeth. Gwyntyllwyd y mater hwn yn lied dda gan frodor o'r India mewn sylwadau ar bregeth y Dean of Westminster pan ymadawodd Tywysog Cymru tua'r India. Dygodd yr Hindw bethau i'r golwg a ddylai wneyd i Brydeinwyr wrido a bod yn ddystaw pan yn son am farbariaid gwledydd tramor, am fod genym ddigon o achos i edrych yn nes gartref. Nid yw yn debyg yr adlewyrcha ymweliad y Tywysog lawer o anrhydedd ar y wlad y cymer ei enw oddiwrthi, trwy fod yn llygad-dyst o ymladdfeydd teirw a lluaws o bethau ag sydd yn fwy o waradwydd a gwarth ar y ddynoliaeth nag o anrhydedd. Ofer i neb geisio gwella y byd, os na wna blaenor- iaid y bobl wneyd eu dyledswyddau fel dyn- ion teilwng o ymddiried, er dilyn yr esiamplau osodant o flaen y byd. At y llu mawr o agerlongau ag sydd yn morio y Werydd, mae rhyw swn fod llinell arall i gael ei chyphwyn o Efrog Newydd i L'erpwl, ac i fod yn gyfangwblAmericanaidd i forio o dan faner y ser air brithresi. Cy- nygiwyd hyn fwy nag unwaith yn flaenorol, ond yn methu bob tro, er y gallesid meddwl fod y Llywodraeth Americanaidd yn ddigon cryf a galluog i rhedeg llinell agerawl, er cludo llythyrau a phethau ereill a gludir yn bresenol gan agerlongau Prydeinig. An- sefydlogrwydd masnachol ydyw un o brif wendidau yr Amerig, am y rheswm fod marchnad yr arian yn nwylaw dynion anonest a diegwyddor, yr hyn a brofwyd heb amheu- aeth amser yn ol gan y chwyldroad diweddaf, dylanwad pa un sydd yn aros hyd heddyw; nid yn unig yn Amerig, ond hefyd yn Mhrydain a gweledydd ereill. Barn bwyllog Cymry profiadol ag sydd wedi byw yn y Gorllewin am y deugain mlynedd diweddaf, nad yw gweinyddiaeth bresenol yr A rlywydd Grant yn adlewyrchu dim tuag at les a llwyddiant y wlad yn fasnachol a gwleidydd- ol. Gan fod llais y wlad yn erbyn y dyn, purion fyddai gweled ei amser wedi dirwyn i ben, fel y gellir ei newid er mwyn creu bywyd newydd mewn cylchoedd ag sydd weithian yn farw a diwerth i'r byd masnachol. Heb fasnach .fywiog rhwng gwahanol wledydd, nid yw y teulu dynol yn cael y pethau a deilyngant tuag at eu cysur a'u dedwyddwch yn y byd mewn ystyr gymdeithasol. Wrth derfynu fy llythyr, mi ddymunaf arnoch fy nghymeryd yn esgusodol am beidio cofnodi hanes y ffoaduriaid o Llanelli yr wythnos ddiweddaf. Odid na fydd rhywun arall wedi eich bendithio a'r hanes yn gyflawn.-Yr eiddoch, CYMRO GWYLLT.
.ABERDAR.
ABERDAR. CYNGHERDD Y SHERRINGTON TROUPE. — Mae muriau y dref yn orchuddiedig a hys- bysleni y cyngherdd uchod, yr hwn gymer le nos Sadwrn, y 29ain cyfisol. Cynwysa y parti Madam Lemmens-Sherrington, Miss Jessie Jones, o'r brifysgol gerddorol, Miss Emily Dones, Mr. Bernard Lane, yr hwn a gymerodd ran yn mherfformiad Judas y Nad- olig yma a Mr. Robert Hilton. Chwareuir ar y perdoneg gan Miss Emma Barnett, ac ar y mustel organ gan Chevalier Lemmens. Byddant yn perfformio rhanau goreu yr opera 11 Lohengrin." Parddd y chwareugan hon gyffro mawr yn nghylchoedd cerddorol y brifddinas, a diau bydd i luaws gyrchu i'r neuadd y noson grybwylledig i wrando ar gyfansoddiad meistrolgar Wagner.
Y DIWEDDAR MR. T. D. HOWELLS…
Y DIWEDDAR MR. T. D. HOWELLS (BRYNALAW). Yn ein rhifyn diweddaf, cofnodwyd marw- olaeth y cerddor galluog, a'r cyfaill mynwesol Brynalaw. Prydnawn dydd Gwener diwedd- af, ymgynullodd torf fawr i'w angladd. Cychwynodd yr orymdaith o'i anedd yn Meirion Street i'r Hen Dy Cwrdd, a chafwyd pregeth ar yr,achlysur pruddglwyfus gan y Parch. Mr. James. Oddiyno cludwyd gweddillion y brawd ymadawedig i'r gladdfa gyhoeddus. Cynwysai yr orymdaith ddir- prwyaeth o gyfrinfa Odyddol (o'r hon oedd yr ymadawedig yn aelod), lluaws mawr o aelod- au Undeb Corawl Aberdar, a Chor Undebol Hirwain aelodau' yr Aberdar String Band, heblaw canoedd lawer o gyfeillion ereill. Ar y ffordd i'r gladdfa ac ar lan y bedd canwyd emynau priodol gan y cantorion crybwylledig. Cyflwynwyd y corff i'w orweddfan yn nghanol cydymdeimlad dwys y rhai ymgynulledig. Cyn adeg marwolaeth Mr. Howells, yr oedd yn mryd ei ffryndiau i roddi benefit concert iddo, fel arwydd o'u parch tuag ato fel cydnabyddiaeth iddo am y parodrwydd gyda pha un oedd bob amser yn gwasanaethu pob achos teilwng ac hefyd er ei gynorthwyo yn ei nychdod blin-a hirbarhaol. Gyda'r bwriad o ddwyn hyn oddiamgylch er budd ei weddw a'i blant-canys diangodd y cystudd- iedig o gyrhaedd pob cymhorth tymhorol— cynaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr Hen Dy Cwrdd nos Lun diweddaf i'r dyben o bender- fynu pa gynllun i'w fabwysiadu, ac hefyd i apwyntio pwyllgor gweithiol i gario allan y cynllun hwnw i weithrediad. Daeth nifer fawr o lenorion, cerddorion, a gwyr parchus yn nghyd. Dewiswyd Mr. Evans, (Arwein- ydd y Cor Undebol, i'r gadair a siaradwyd cryQ. lawer ar y pwnc yn ei wahanol agweddau. Penderfynwyd fod cyngherdd i gael ei gynal tua chanol Chwefror, ac fod y boneddwyr canlynol i weithredu fel pwyllgor gweithiol: —Mri. Rees Evans, Richard Jones, W. Phillips (Gwilym Cynon), W. R. Protheroe, Richard Morris (Hirwain), a L. N. Williams (Ap Carw); Mr. Joseph Jenkins, Gadlys, yn ysgrifenydd; a Mr. David Jones, draper, Trecynon, yn drysorydd. Bydd holl drefn- iadau y cyngherdd yn nwylaw y pwyllgor hwn, yr hwn fydd yn cael ei ategu gan rai o brif fasnachwyr Aberdar ac nid oes ynom un petrusder na cheir cyngherdd* campus, a balance sylweddol i'w drosglwyddo i'r weddw a'r amddifaid. Ceir pob hysbysrwydd yn ein rhifynau dyfodol. Danfonwyd y nodyn canlynol i ni, yn nghyd a chais am i ni ei gyhoeddi:— MR. GOL., -Y mae yn hysbys i gerddoricai Cwm Aberdar fod y diweddar Mr. T. D. Howells yn sefyll yn uchel fel cerddor yn eu plith, ac wedi cymeryd rhan flaenllaw i ddwyn yr adran offerynol o gerddoriaeth l sylw. Bu ein cyfaill yn nychu am fisoedd, ac yn awr y mae wedi gadael gweddw a phump o blant i alaru eu colled ar ei ol. Yn awr, ein cais sydd atoch chwi, gerddorion y Cwm. Bwriedir gwneycl cyngherdd er budd i'r weddw a'r amddifaid tua chanol y mis nesaf, ac er mwyn parch i goffadwriaeth yr ymadawedig ac anrhydedd cerddoriaeth, dymunwn am eich cydweithrediad a'ch cefn- ogaeth yn yr achos teilwng hwn.—Yr eiddoch, dros y pwyllgor, RHYS EVANS.
Ymgyrch Herw-helyddol ger…
Ymgyrch Herw-helyddol ger Orughywel. Boreu dydd Sadwrn diweddaf, cymerodd ymgyrch ffyrnig le mewn coedwig ger y Dun- vant, oddeutu tair milldir o Crughywel, yr hon a derfynodd yn angeuol i un o geidwaid helwriaeth Syr Joseph Bailey, o'r enw King. Yr oedd y trengedig a cheidwad arall, o'r enw Hooper, allan tua thri o'r gloch, pan y clyw- sant saethu. Darfu iddynt yn uniongyrchol wahanu, gan feddwl darganfod neu ddal yr herw-helwyr. Yn mhen ychydig amser clyw- odd Hooper danio, a King yn gwaeddi, ei fod wedi cael ei saethu. Aeth Hooper ato, a chafodd ef yn gorwedd ar y ddaear. Dywed- odd y clwyfedig ei fod yn teimlo ei fod yn marw, a gofynodd i Hooper aros gydag ef. Bu farw y dyn anffodus yn mhen awr. Yr King wedi bod yn ngwasanaeth Syr Joseph Bailey am saith mlynedd, ac yn dra pharchus yn y gymydogaeth. Gadawodd wraig ac wyth o blant, chwech o ba rai ydynt yn dra ieuainc. Dywedir fod yr herw-helwyr yn dri mewn nifer. HANES ARALL. Dydd Sadwrn diweddaf, cymerodd ffrwgwd herw-heliol le, yn Glan Usk, ar dir Syr Joseph Bailey. Y prif-geidwad King a'r is-geidwad pan allan yn gwylio a gyfarfuant a thri herw- heliwr, y rhai a ddywedasant wrth y ceidwaid am sefyll yn ol, onide eu bod yn tanio, yr hyn a wnaeth un o honynt. Saethwyd King, a rhedodd y poachers ymaith. Bu farw y ceid- wad clwyfedig yn mhen ugain mynud. Gad- [ awodd wraig ac unarddeg o blant.
Advertising
Gwyl Gerddorol Dyffryn Rhondda. CYNELIR yr Wyl uchod yn PENTRE YSTRAD, DYDD LLUN PASC, 1876, pryd y gwobrwyir y Corau buddugol ar y darnau canlynol 1. I'r COr, heb fod dan 80 mewn rhif, it gano yn oreu Wliy, my soul, art thou so vexed? y chorus diweddaf allan o As the hart pants, gan Mendelssohn. Gwobr, 20p., a 5p. i'r Arweinydd. 2. I'r Cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, na enillodd dros lOp. o'r blaen, a gano yn oreu Y Blodeuyn Olaf (J. A. Lloyd) Gwobr, lOp. 3. I'r Parti o Wrywod, heb fod dan 20 mewri rhif na thros 25, a gano yn oreu Rhyfelgan y Myncod," gan Joseph Parry (Pencerdd America). I'w gael gan yr Awdwr. Gwobr, 3p. 3s. Beirniad-Mr; T. DAVIES (Eos Rhondda). Pianist-Mr. ]). BOWEN, Dowlais. Y mae y programme yn awr yn barod, ac i'w gael gan yr Ysgrifenydd am geiniog, trwy y llythyrdy, ceiniog a dimai.— Dros y pwyllgor, E. H. DAVIES, Baglan House, Llywydd. D. WILLIAMS, Timber Merchant, Trysorydd. D. THOMAS, Grocer, Pentre, Ysgrifenydd. 1168 Brynfterws, Llanedi CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod Dydd Sadwrn, yr lleg o Fawrthj 1876, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus mewn Cerddoriaeth ac Adroddiadau. Prif Ddarnau Cerddorol. I'r Cor, heb fod dan 60 mewn rhif, a gano oreu "Mor hawddgar yw dy bebyll," (J. Parry.) Gwobr, £10.. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano oreu, "Y Blodeuyn olaf," (J. A. Lloyd). Cwobr, £ 5. Bydd enwau y Beirniaid, a'r gweddill o'r tes- tynau, i'w cael yn y programme, ac i'w cael am ddwy stamp gan yr Ysgrifenydd. DAVID DAVIES, 1223 Park, Cross Inn, R.S.O. Yn Eisieu. YSGOLFEISTB cymhwys i gymeryd gofal Y ysgol sydd dan arolygiaeth y Llywodraeth. Ni raid i neb ymgeisio oni bydd ganddo dyst lythyrau boddhaol a thysteb (certificate). Rhaid i'r ymgeisydd hefyd fod yn alluog i siarad, darllen, ac ysgrifenu yr iaith Gymraeg. Hysbysed pa un a ydyw yn briod neu ddibriod. Ymofyner a—Mr. PHINEAS JAMES, Agent, Llanover, Abergavenny, Mon., S.W. Oes y Byd i'r Iaith Gymraeg." Tra Môr, tra Brython." EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR. CYNELIR yr EISTEDDFOD ucliod DYDD LLUN SULGWYN, 1876, dan nawdd Adran Iforaidd Aberdar. BEIRNIAID. Y Cf-nu—J. Parry, Ysw., M.B., Aberystwith, a John Thomas, Blaenanerch. Y Farddoniaeth- Parch. W. Thomas (Islwyn). Traethodau-Parch. J. Jones (Mathetes). I TESTYNAU A GWOBRWYON. TRA ETHOD A U. 1. Am y Traethawd goreu ar Safle y Gweith- iwr yn y Cyfansoddiad Prydeinig." Gwobr, lOp. 10s. 2. Am y Traethawd goreu at Ddyledswydd pawb i ymuno a'r Cymdeithasau Cyfeillgar (Fricndh/ Societies), yn nghyd a'r lies deilliedig oddiwrthynt. Gwobr, 5p. BARDDONIAETH. 3. Am y Chwareugerdd oreu ar "Amgylchiadau ymweliad Owen Glyndwr a Syr Lawrence Berk- rolles." Gwel y Gwi/dduniadur Cymrtuj. Gwobr, lOp. 10s. 4. Am y 12eg Englyn Unodl Union goreu i'r qï. weddar Cyriddelw," gwobr 3p. 3s. 5. Am y Duchangerdd oreu "I'r Siaradwyr a'r Ysgrifenwyr hyny sydd mor hoff o orfeichio y Gymraeg a geiriau Saesonaeg." Dim dros wyth penill. Gwobr, 2p. 6. Am yr Englyn Unodl Union (Beddargraff) goreu i'r diweddar Griffith Williams, o'r Bell Inn, Trecynon, am ei weithgarwch a'i gywirdeb fel aelod a Thrysorydd Cyfrinfa Ifor, Aberdar, am uwchlaw ugain mlynedd. Gwobr, lp. CERDDORIAETH. 7. I'r Cor, heb fod dan 150 o rif, a gano yn oreu Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan John Thomas, Blaenanerch. Gwobr, 70p., yn nghyd a baton ardderchog i'r Arweinydd. 8. I'r Cor o'r un Gynulleidfa, na enillodd dros 20p., a gano yn oreu Y Gwlithyn," gan Alaw Ddu. Gwobr, 20p. 9. I Gor o Blant, heb fod dan 40 mewn rhif, na thros 15 oed, a gano ynoreu, Nis rhoddwn fyny'r Beibl," gan Gwilym Gwent, o Plant. Gwobr, 6p. Ail oreu, 3p. Caniateir i wyth mewn oed i gynorthwyo. 10. I'r Parti, heb fod dan 20 na thros 30, a gano yn oreu "Y Gwanwyn," gan Gwilym Gwent. Gwobr, 5p. 11. I'r Gwxyw a gano yn oreu Gogoniant i Gymru," gan J. Parry, B.M. Gwobr, 10s. 12. I'r Ferch a gano yn oreu •' Tros y Gareg," o'r Songs of Wales, gan Brinley Richards. Gwobr, 10s. 13. 1\> the Brass Band who will best render a Selection of Welsh Airs, to be had from R. De Lacey, 10, Millbrook Road, Brixton, London. (No Reeds allowed). Prize, 7p. 7s. CELFYDD YD WAITH. 14. Am y Crys lliain Gwyn goreu" (gwaith nodwydd), 1p. 10s. 15. Am Enghraifft o'r Gwelliant* goreu o Lusern Ddyogel" (Safety Lamp). Gwobr, 2p. AMODA U. Y Cyfansoddiadau, yn nghyd a'r Lamp a'r Crvs i'w hanfon i'r Ysgrifenydd erbyn yr 31ain o Ebrill, 1876. Enwau pawb a fydd yn cystadlu ar y testynau ereill i fod yn llaw yr Ysgrifenydd erbyn yr 21ain o Mai, 1876. Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod. Y Cyfansoddiadau Buddugol i fod yn eiddo y Pwyllgor. Rhaid i bob Ymgeisydd na allo fod yn bresenol anfon ei enw dan sel i'r Ysgrifenydd erbyn dydd yr Eisteddfod. Gofelir am bersonau cymhwys i feirniadu y Lamp a'r Crys. CYNELIR CYNGHERDD FAWREDDOG Yn yr hwyr, pryd y gofelir am enwogion o fri i wasanaethu. Cyhoeddir eu henwau yn y Newyddiaduron fis, o leiaf, cyn dydd yr Eisteddfod, yn nghyd ag enwau Llywydd ac Arweinydd y dydd- y lie, yn nghyd a'r pris i'r Eisteddfod a'r Gyngherdd, &c. Ar ran y Pwyllgor, D. R. LEWIS, Ysg., 1241 33, Wind Street, Aberdar.
LLINELL Y "NATIONAL" I NEW…
LLINELL Y "NATIONAL" I NEW YORK. Y Mae y Cwmni hwn yn cymeryd arnynt eu jL hunain y cyfrifoldeb o insurio pob un o'r llestri i'r swm o £100,000, ac felly, yn rhoddi y sicrwydd goreu i'r ymfudwyr am eu dyogelwch; ac y maent hefyd bob amser wedi mabwysiadu y llwybr deheuol eromwyn osgoi y rhew a phenr- oedd. YR AGERLONGAU MWYAF 0 Liverpool i New York bob dydd Mercher, » phob yn ail ddydd Gwener i Boston a New York. EGYPT. Mercher, Ion. 19- HELVETIA Mercher, Ion. 26 THE QUEEN Mercher, Chwef. t Yn gadael Queenstown y dyddiau canlynol. Rhedant o Llundaiii i New York fel hyn ERIN.Mercher, Ion. 19 CANADA Mercher, Ion. 2& GREECE Mercher, Chwef. 2 Y mae cyfleusderau saloons yr Agerlongau hyn YD dra rhagorol, trwy fod y state-rooms yn eang an- arferol, ac yn agoryd i'r saloons, pa rai sydd yn y poop ar y deck. Pris y cludiad, 10, 12, 15, a 17 gini, yn ol cyf. leusderau y state-room. Pawb yn cael yr un haADJ, yn y saloon. » Pris y cludiad yn y Steerage yw .:Ø5.tat) Return. Tickets-24 Guineas. Y ma.e eangder, goleuni, ac awyr y steerage, yn anghydmarol,.ac y mae digonedd o ymborth fresh yn cael ei barotoi gan Stewardiaid y Cwmpeini; ae ni cheir cludiad rhatrach gydag unrhyw linell. Gall ymfudwyr boohio drwodd i bob parth tt Ganada a'r Talaethau Unedig am brisoedd isel Am fanylion pellach, ymofyner a'r NATIONAL STEAM SHIP CO., 23, Water-street, Liverpool neu at SMITH, SUNDIUS, & Co., Agents, 33, Graco- church-street, London. Neu at JOHN THOMAS, 1, Prospect Place. George Town, Tredegar; GEORGE OWEN, Upper High-street, Rhymny; HENRY A. LEWIS, Newtown, Ebbw Vale; D. THOMAS, Clydach and Brynmawr; HERBERT T. REES, Pentie Ystrad, Rhondda Valley; neu at F. W. CAUNT, 4, WEltcombe-street, Aberdare. L,369
Advertising
A-j. TNMAN ROYAL MAI Is JL STEAMERS, LIVERPOOL to NEW YORK. Dvddiau Mawrth a Iau. SALOON,12, 15, 18 a 21 Gini; Steerage am bris r. 0 llawer is nag arferol, gyda digonedd o ym- borth wedi ei goginio yn dda, a Ueoedd cyfleus. Trosglydir Teithwyr y Steerage i Boston a. Philadelphia heb dill ychwanegol. Bookir teith- wyr i unrhyw ran o'r Taleithiau o Canada am. brisiau neillduol. Rhoddir tocynau a phob cyfarwyddyd gan WILLIAM INMAN, 22, Water-street. Liverpool, neu rywrai o oruchwylwyr yr Inman Line. L.153
ILLINELL Y "WHITE STAR" 0
LLINELL Y "WHITE STAR" 0 Ovi. UNITED STATES MAIL. tm.. STEAMERS. ■*SesBtSB^ O Liverpool i ac o New York., GERMANIC .Dydd Iau, Ion. 20 ASTATTP -Dydd Iau, Ion. 27 Dydd Iau, Chwef. 3- ptpTTDTTn Dydd Iau, Chwef. 10 REPUBLIC Dydd Iau, Chwef. 17 0 NEW YORK. CELTIC Dydd Sadwrn, Ion. 8 ADRIATIC) Dydd Sadwrn, Ion. 15 Gan alw yn Queenstown, i dderbyn teithwyr, ar ddydd Gwener. Y mae yn yr agerlongau hyn gyfleusderau neillduol i gaban-deithwyr; y mae y saloon, state-room, ystafell smocio yn midships. Y mae meddyg a goruchwylwyr ar bob llong. 15 gini a 18 gini. Itetwrn tickets am 35 gini. Steerage, at reduced rates. Am hysbysleni a manylion pellach, ymofyner a „ ISMAY, IMRIE, & Co, iliast India-avenue, London, a 10, Water-street, Liverpool. L.369
Advertising
TnT" ^AT YMFUDWYR TO EMIGRANTS. General Agent to all American and Australian. Bailing Ships and Steamers. NM. JONES (CYMRO GWYLLT), Passenger Broker, 34, Union-street, Liverpool, Gor- wyliwr i'r Llinellau canlynol Inman Line, Cunard Line, Guion Line, Allan Line, National Line, White Star Line, Dominion Line, State Line, and American Line. Gan fod yr Agerlongau uchod yn hwylio i wa- hanol borthladdoedd yn y Talaethau Unedig, a.']I- Tiriogaethau Prydeinig, gall yr ymfudwyr gael y cyfarwyddiadau gofynol drwy anfon llythyr iV cyfeh'iad hwn. JJaiff pawb a ymddiriedo eu gofai iddo y sylw manylaf. Cynorthwyir y Cymro gan Mr. JAS. REES, brodor o Merthyr Tydfil. Y mae genym dy private eang a chyfleus e cyfarfod ag angenrheidiau y fasnach. Cofier y Cyfeiriad,— N. M. JONES (CYMRO GWYLLT), 34, Union-street, Liverpool. D.S.—Gellir ymholi yn Aberdar a John James Crown Hotel. POWELL'S COUGH LINCTUS. Meddyginiaeth effeithiol i bawb yn dyoddef' oddiwrth BESWCH, ANWYD, DIFFYG ANADL, INFLUENZA, BRONCHITIS, ASTHMA, CRUGNI. Mae y cyffeir hwn wedi ei brofi yn feddygin- iaeth effeithiol rhag y Coglais yn y Gwddf, yr' hyn sydd yn amddifadu y dyoddefydd o gwsgr drwy achosi peswch blin a pharhaus. Tystiolaeth. Maesteg, Chwef. 1874. Anwyl syr,-Oddeutu deuddeg mis yn ol yr oeddwn yn dyoddef oddiwrth anwyd trwm, a'J}). gwrais. oddiwrth ddiffyg anadl a pheswch. Cyng- horwyd ni i wneyd prawf o'ch Cough Linctus, a- da genyf allu tystio i r anhwylderau ymadael a ni ar ol defnyddio un costrelaid. Yr wyf yn cadw costrelaid o hono yn awr wrth law, a rhoddaf ef i'r plant fel byddo angen, ac y mae yn feddyginiaetb sicr. Yr wyf yn falch i allu tystio yn gyhoeddus am rinweddau eich Linctus mewn achosion o Anwyd a Phesweh.—Yr eiddoch, JOSEPH HUTCHINSON. PMotoeiig gan W. Powell, Fferyllydd, &c.} Caroline Street, Bridgend. I'w gael gan yr hjoll Fferyllwyr, mewn Cos- trelau, pris Is lic. a 2s 9c. yr un. 1235