Y Gwladgarwr

TAN MEWN MWNGLAWDD YN AMERICA. EFROG NEWYDD, Hyd. 31.-Mae tan dinystriol wedi tori allan yn y Bachelor's Mine, Nevada, ac wedi llosgi y coed-waith am oddeutu 1000 o droedfeddi. Anafwyd pymtheg mwnwr.

Y GWRTHRYFEL CARLISTAIDD. MADRID, HYD. 31.-Gorchfygodd y 'Cadfridog Despiyolas ddwy gatrawd o Garlistiaid yn YiHafranca. BARCELONA, HYD, 30.-Mae amryw o'r milwyr dan y Cadfridog Estebanes wedi codi gwrthryfel yn erbyn yr uwchswyddog- ion. Ychwanegir fod amryw o'r gwrth- ryfelwyr wedi eu saethu.

KULLMANN. BERLIN, HYD. 31.-Treulia y carcharor Xullmann ysbaid ei garchariad yn Georgea Bayneauth.

GARIBALDi. NAPLES, HYD. 31.-Mae trefedigaeth Naples yn bwriadu anrhegu Garibaldi a blwydd-dal o 30,000 o francs, neu oddeutu £1300..

LLOSGI ANEDD-DY. Dedfrydwyd John Royle, yn y Central Criminal Court, i lafur penydiol am y gweddill o'i oes am osod ty ei ewythr ar dan, gyda'r bwriad o achosi marwolaeth y per- son hwnw. Ymddengys fod yr ewythr yn ei ewyllys wedi rhoddi y rhan fwyaf o'i feddianau i'w nai, Boyle.

LLADRATA ARIAN. Catodd "Henry HiHsanth ei ddedfrydu i bum mlynedd o lafur penydiol am ladrata- arian oddiar ei -feistr, Mr. Carnegie, Dublin.

Oes y byd i'r iaith Gymraeg." EISTEDDFOD TIIBHEBBEBT. BYDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfod uchod yn y Public Hall, dydd GWENER Y GROGLITH, 1875. FRIF DDAKN CORAWL. I'r C6r, heb fod dan 10J o rif, a gano yn oreu Y Danchwa." Gwobr 3Op. Bydd enwau y beiraiaid a'r prif ddarnau D, P. LEWIS, Ysg,, 838 6, Dtunfries-st., Treherbert. EISTEDDFOD IFORAIDD ABERDAR. ^>AN" malyn Aberdar y cynelir Cynhadledd Flynyddol j r Undqb Iforaldd am y flwyddyn nesaf, bydd i EISTEDDFOD FAWR- EDDOG gael elohynal ganlforiaid y Dosbarth y dydd blaenorol i'r gynhadledd, sef y LLUN cyntaf yn Gorpher af. TJydd i'r pwyllgor gwelthlol gy far fed yn CALVARIA HALL, yr 22ain cyfiaol. Cy- hoeddlr y testynau, yn nghyd a phob manylion ynfuan.—Ar ran y pwyllgor, 886 D. R. LEWIS. ABERDARE, ,11 Commercial Place, f'; October 19th, 1874. MAdam,— I purpose, on WEDNESDAY, the 28th instant, REOPENING my Showrooms with all -the LEADING NOVELTIES of the Season in MILLINERY, MANTLES, Costumes, Skirts, Purs, Gloves, Ties, Fancy Dosses, Homespuns, Hosiery, Trimmings, &c. I would call your special attention to our CC^TUME DEPARTMENT as, anticipating a great demand for these goods, my engagements are much larger than usual. I have also purchased a very large parcel of BUCK, CASHMERE, VICTORIA, SILK, warranted to :wear, which will be sold much under value. q\HE FURNISHING DEPARTMENT Is well stocked with a good assortment of Jh ilssels, Tapestry, Kidderminster and Felt Carpets, Qoùuterpanes, Quilts, Blankets, Sheet- ings, Hearthrugs, &c. The Stock of Ladies' Outfitting and Baby Liken -weH deserve your particular inspection. Soliciting an early can and thanking you for past favours, I remain, yours obediently, 809 HENRY LEWIS. CYNGHERDDAU! EISTEDDFODAU! MR. JAMES SAUVAGE, "OHERWYDD ei fod ar fedr newld el bre- swylfod, a ddymuna hysbysu pawb a d dym unont slorhau ei wasanaeth mewa Cyng- herddau ac Eisteddfadau, mai ei address rhag- llaw a fydd, JAMES SAUVAGE, 873 University of Wales, Aberystwyth. CYFA3FQI> CYNBYCHIOLWYa. Dymunir yn garedig ar bob Pwyllgor Gweithlol Glofoydd Dosbarth Aberdar, [ i anfon Oynrychiolydd i'r Bute Arms, Aberdar, ar y 18fed o Dachwedd, pryd y dysgwylir 2s. oddiwrth bob gwaith i dalu treuliau y chwech person (hauliers) fuont yn Nghaerdydd yn Cyfarfod a'r meistri.—Tr eiddoch, D. WILLIAMS. EISTEDDFOD A GWYL GERDDOROL WORKINGTON. CYNGHERDD mawreddog o'r 'MESSIAH,' DYDD NADOLIG, RHAG 25AIN, 1874. EISTEDDFOD a OHYNGHERDD, Dydd Sadwrn, Rhagfyr 26aln. PRIF DESTYNAU CYSTADLEUOL. Canu Corawl. —Anthem Dr. EIvy, "Arise, shme" gydag unrhyw Glee neu Part Song, lOp. Anthem, Jerusalem my glorions home," 3p. Llenyddol.—Traethawd ar "Olion yr hen Gymry, yn nghyd a'r Gweddilllon Darwyddol yn Camberland a Westmoreland," lp. lOa. Traethawd ar "Ddylanwad Merohed a Gwragedd i ddarostwng Meddwdod," Ip. Pryddest ar "Olygfeydd Cumberland a Westmoreland," 15s. Englyn i'r Temlwyr Da," 3s. 6sh. Englyn I'r "Dyngarwr," 33. 6oh. Bydd yr enwogion canlynol yn oymeryd rhan:- Soprano-Miss BECK, o'r Royal Acadamy, (drwy gftniatad Syr Sberndala Bennett.) Contralto-Miss ARMSTRONG, Ysgotland. Tenor-Mr. BROWN. Bass Mr. METCALFE, Eglwys Gadeirlol Carlisle. W. GRIFFITHS, Ysw., (Ivander.) Mr. R. PARRY, (Robyn Ddu Eryri.) Mr. IDRIS VTCHAN. Master OWEN" JONES (mown gwisg Gymreig), buddtsgol yn Eisteddfodau Cenedlaethol y Wyddgrug, Coedpoeth, a Bangor, 1873 a 1874. Gellir cael y Programme am ddwy Stamp gan yr Ysgrifenydd, Mr. D. B, WIKSTONK, 900 12, Portland Square. DRILL HALL, MERTHYR. piYNHELIR degfed Eisteddfod Flynyddol y Tabernael yn y lie uchod dydd Nad- olig, Rhagfyr 25ain, 1874. Sicrhawyd gwas- anaeth y boneddigion canlynol i feirniadu y gwahanol destynau:— Llywydd a Beirniad y Farddoniaeth, Parch. O. Waldo James, Merthyr; y Ganiadaeth Leisiol ac Offerynol, Mr. Edward Lawrance, (Cerddor Tydfil), Organydd Eglwys Dewi Sant, Merthyr; adroddiadau. Mr. Evan Roberts, 73, Thomas Street, Merthyr; ysgrifenu, Mr. John Morgan, 2, Union Place, Merthyr; Free- hand and Map Drawings, Mr. Chas. Taylor; Architect, Merthyr. 1. Prif ddarn ccrawlI Gor o'r un gycull- eidfa, heb fod dan 60 o rif, a gano yn oreu, "0 give Thanks unto the Lord,"cyfansodd- edig gan Mr. Lawrance, (Cerddor Tydfil). Gwobr, 20p. 2. I'r Seindorf Bres, (Brass Band), heb fod dan 16 o rif, a chwareuo yn,oreU Selections from the Opera of Tannhauser. Gwobr, 10p. • 3 Prif ddarn BarddonolAm y Beddar- graff goreu i'r diweddar Barch. Ddr. Emlyn Jones. Gwobr, lp. Is. Programme, yn cynwys rhestr gyflawn o'r holl destynau, a phob manylion pellach, yn awr yn barod, pris ceiniog a dimai mewn stamps, drwy y Post, gan LEWIS ROBERTS, Ysg., 17, Grawen, Brecon Road, Merthyr. O.Y. Beirniad y gelfyddyd o wau Hosanau fydd Mrs. Crawshay, Castell Gyfarthfa, yr hon hefyd a addawodd yn garedig draddodi anerch- iad ar yr achlysur. 870 EISTEDDFOD UNDEBOL MOUNTAIN ASH. l^lYNELIR yi Eisteddfod uchod y NADOLIG nesaf a'r Sadwrn canlynol. TESTYN YCHWANEGOL, Am y Cwdyn goreu. Gwobr, 5s. Beirniad y canu: Mr. T. W. REES (Alaw Ddu.) Bydd y programmes yn barod ar y 14eg cy- fisol, yn cynwys yr holl destynau a'r manylion i ereill angenrheidiol, ac i'w ca^l gan yr Ysgrif-; enydd am y pris arferol. y P, DAVID THOMAS, Primrose Hill, 852 Mountain Ash. PUKED EISTEDDFOD GADEIR- IOL PEHTBB YSTBAD. BYDDED hysbys y oynellr yr EISTEDD- FOD uohod dyddiau Llun a Mawrih Pasc, 1875, mewn pabell eang a chyfleus, dan nawdd prif foneddigion Cymru, pryd y gwobr- wyir yr ymgeiswyr buddngol mewn Rhydd- iaeth, Barddoniaeth, Caniadaeth, a Chwareu- aeth, ac amryw bethau ereill. PRIF DESTYNAU,—TRAETHAWD. Am y Traethawd goreu ar "Mynachlog Pen- rhys." Gwobr 5p. 5s. BARDDONIAETH. Am yr Awdl oreu ar Anian yn ei phryd- ferthwch yn dadgan gogoniant Dnw." lOp 10s. A chadair dderw. Am y g&n oreu o glod, yn Gymraeg, ar fesur Difyrwch Gwyr Harlech, i W. Rosser, Ysw., Arolygydd Gweithiau y Pentre. Gwobr 5p. Eto, yn Saesneg, ar fesur The Banks of the Dee. 3wobr 5p. Rhoddedig gan gyfeillion. CANIADAETH. I'r C6r heb fod dan 100 o rif, a gano yn oren "Why my soul art thou so vexed," (nn o ddarn- an y Crystal Palace am 1875:) Gwobr 40p. A Metronome, Baton, a Chromatic Pitchfork i'r Arweinydd. I'r COr o'r un gynulleldfa, ddim dan 50 o rif, a gano yn oreu "Yr Arglwydd yw fy Mugail," gan Pencerdd America. Gwobr 20p. I'r C6r o'r un gynulleldfa, heb fod dan 30 o rif, na ecillodd dros Up a gano yn oreu 'DeSro, Arglwydd," o'r Cerddor Cymreig, rhif y 3ydd. Gwobr lOp. CHWAREXTAETH AR Y DELYN. I'r gwryw nen'? fenyw a chwareuo yn oren dair o Alawon Cymreig, sef "Gwenith Gwyn," "Codiad yr Ebedydd," a'r Bardd yn ei Awen," yn nghyds'r Variations ar y delyn deir-rhes (Triple Harp.) Gwobr 5p 5s., rhoddedig gan 1. Davies, Ysw., Meddyg Gweithiau y Pentre. I'r gwryw naulr fenyw a chwareuo yn oreu ar y Delyn Droedawl (Pedal Harp,) yr Alawon Penrhaw," "Serch Hudol," a Meroh Megan,' yn nghyda'r Variations. Gwobr 5p 5s., rhodd- edig gan I. Davis, Yaw., Meddyg. Belrniaid y Tolynatt a'r Ganiadaeth, J. Parry, Ysw., (Pencerdd Amcrica); Dr. W. F. Frost, a Mr. R. Rees (Eos Mortals.) Beirniad y Traethcdstu, y Farddoniaeth, hf Adroddiadaa,&o.,y Paroh. E. Garnos Jones, Talsam, Arweinydd, R. Davies, Yaw., (Mynyddog.) Pianist D. Bower., Ysw., Dowlais. Ceir pob manylion pellach ar y programme, yr hwn fydd yn barod i-rbyn y laf o Dachwedd, &c i'w gael oddiwrth yr Ysgrifenyddion, am y pris arferol. DANIEL RODERICK, (Morleiafryn), x 4, Stone Row, f Yscn D. R. THOMAS, Glenview Cottage, I 869 Pentre Yfctrad, Pontypridd. C&pel Sul, Oydweli. CYNELIR CYFARFOD OYSTADLEUOL yn y Capel uchod, am ddau o'r gloch dydd Nadolig, 1874, Prif ddarn, "Yganaf," gwobr, £ 3. Programme am geiniog, gan. W. C. JENKINS, Ysg., 889 Pistyligwyn, Cydweli. PUBLIC HALL, TREHBRBBRT. BYDDED hjsays y cynelir EISTEDDFOD FAWREDDOG yn y Neuadd uchod, dydd Gwener y Groglith, 1875, tan nawdd rhai o brif foneddigion yr aidal, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr bnddugol mewn canu, adrodd, areithio,chwaiea,&c TreithawiL I Am y ireitha-wd goreu ar Ddylanwad Meddwl ar Fater. Gwobr, 2s.. Barddoniaeth: Am y bryddest oreu ar y "Newyn diweddaf yn India, yn nghyd ag ymdreohion canmoladwy pobl Lloegr 1 ddiwallu y dyoddefwyr." Gwobr, 4-12 2a. Caniadaeth: I'r cor, heb fod dan gant mewn rhif, a gano yn oren "Y damchwa," gan Alaw Ddu, i'w chaei gan I. Jones, Treherbert. Gwobr, JB30, a chadair gwexth 3p. 3s. ilr arweinydd. I'r cor o'r un gynulieidfa heb fod tan 40 o rif, a gano ya oreu Mor hawddgar yw dy bob- yjl," gan J. Parry. Gwobr, £15., I'r pai ti o wry wad, heb fed dan 16 mewn rhif, a gano yn oreu Comrades in arms." gwobr, £ 4 4s. I'r cor o blanfc, hob fod dan 30 mewn rhifa, gano yn oreu, "Y plentyn hardd" o'r Gerddorfa. Gwobr, £2.. „ T „ Beirniad y Ganiadaeth, x$c.,— J. PARRY, Ysw., Aberysiwith. Beirniad y Treithawd, Arweinydd, S(c., — MiYiNYDliOG. Accompanist,— Miss BELL MORGAN, Treher- bert. Bydd y piogramme, ya cynwys pob manylion, yn barod ao i'w gael gan yr ysgrifenydd, ar y laf o Daohwedd, am dri llyfchyrnod dimai. D. P. LEWIS, 888 6, Damfriea-street, Trcherbert. EISTEDDFOD BRITON FERRY. TfcYMUNIR hysbysu y cynelir yr Eiatedd- fod uchod dydd LLTJN, Tach. 9, 1874. Llywydd: DR. GRIFFITHS. Arweinydd: PARCH. J. CEREDIG WILLIAMS. Beirniad: MR. W. T. BEES (Alaw Ddu.) Prif Ddarnau. I'r C6r, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu 'Y Fordaith,' o'r Cerddor Cymreig, BJhlf 119 a 120; gwobr, ilO 10s. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn nifer, a ganoyn oreu 'Let the Hills Resouu# gan Briudley Rfchards;gwobr,t22s. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn idler, a gano ya oreu y DÔn GynuIleidfaol 'Palesfclna,' Rhif 140 o Lyfr Tonau leuan Gwyllt, ar y geiriau 'Am fod fy Iosu'n fyw;' gwobr, £ 2 2:1. I'r Cdr o blast dan 15 oed, heb fed dan 25mewa nifer, a gano yn oreu 'Our home, bright and fair,* o Songs Joy and Comfort; gwobr, 39s. Caniatelr i ohwech mewn oed ganu gyda'r plant I'r Drum and Fife Band, heb fod dan 20 mewn nifer, a chwarouo yn oren unrhyw ddwy Welsh Air gwobr, E2 2s. Am yohwaneg o hyabysrwydd a rhestr gyflena o'r testynau gwel y programme, i'w gael am dair stamp dimai gan yr ysgrifenydd, THOMAS JAMES, 862 Bagla^, Briton Ferry. TABERNAQrL. 1 £ AESTI?G. BYDDED hysbys ycynelir EISTEDDFOD yn y He uchod dydd NADOLIG, 1874. PRIF DDARN CORAWL. I'r C6r, heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," gan J, Parry (Pencerdd America.) Gwobr lOp. I'r C6r, heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu "Tavistock" a "Hamford," o Lyfr Tonaw Ieuan Gwyllt Gwobr 2p. Bydd y programme yn barod erbyn y 14eg o Fedi, i'w gael trwy y Post ar dderbyniad dau stamp. Beirniad y canu, y farddoniaeth, a'r cyfaa- eoddiadau, Mr D Buallt Jones, Garth, Brych- piniog. J. ROGERS, Ysg., 836 4, Golden Terrace, Mae^,teg Tra tra Brythcn.' 'Heb Ddcws h«b ddim. Calon wrth g&loa.' Mewa umd<b mse grym. SCIWEN, GER C4STEILNJIIB. BYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD fawreddog yn y.lla uchod y N ADLIG, Rhagfyr 25ain, 1874, pryd y gwobrwyir yr ym. geiswyr buddngol mewn rhyddiaeth, bai ddon- iaeth, caniadaeth, adxcddiad&etb, &c. TRAETHAWD. Am y Traethawd goreu ar "Hanes Soiwen o'i dechreuad hyd yn awr gwobr, 15a. BARDDONIAE CH. Am y Farwuadoleu i'r diwoddar John Lloyd, ddim droa 160 Binell; gwobr, 2p. CANIADAETH. I'r C6r o'r un gynulleldfa, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oren "Fy Ngwlad," gan J. Thomas. Rhif 54 a 55 o'r Cerddor Cy~ mreig; gwobr, 12p, a chyfrol o'r Gems of Welth Melodies wed! ei rhwymo yn hardd I'r arwein- ydd, gwerth 12a 6u. I'r COY o'r un gymtlleidfa, heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu "Mae Rhew-wynfey Gauaf," gan J. Thomas, Ruif 129 o'r Cerddor Cymteig; gwobr, 3p. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb f<-d dan 30 mewn nifer, a gano yn oren Glan Rhondda," Rhif 766 o'r Tchwanegiad, Ilyfr tonaa cynull- eidfaol Ieuan Gwyllt; gwobr, 2p. Bydd y programme yn barod erbyn y laf o Fedi, yn oynwys y gweddill o'r testynau, as i'w gael gan yr ysgrifenyddion trwy y Post am ddau stamp ceiniog. D.S.—Yr hosanau a'r cyfansoddiadau baddog- ol i fod yn eiddo y Pwyllgor. Beirniaid: y Ganiadaeth, Mr. D. YoBATB: (Eos Hafod); y Farddoniaeth, Mr. R. MORGAN Rhyddérchab Morgan.) WILLIAM RICHARDS, LEWIS JONES (Llew Llwyd), 819 FrariciB-street. Sciwrau TYKEWYDD, LLAETEJPJ, GEB POWTABDULAIS. rtYNHELIR Eisteddfod yn y 11A uchod dydd Sadwrn, Rhagfyr 26ala, 1874, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn rhyddiaeth, barddoniaeth, adroddiadau; achan- iadaeth, &c. PRIF DDARN CORAWL. F, R Fel y Brefa'r .Hydd," o'r Gerddorfa j gwobr 3p., a baton hardd i'r Arweinydd. Beirniad y rhyddiaeth a'r a.droddi,t\dau :Y Poxch. T. James, (lago Ddu)# Pontardulais; y ( farddoniaeth, Mr. Thomas Ho wells, :(Hywel r Cynon), Aberaman) y ganiadaeth, Mf. D. Howells, (Gwynalaw), Aberamah. Amymanytion perach, gwel y programme, yr hwn ellir gael gan yr Ysgrifeaydd, am geiniog; trwy y Post, ceiniog a dlmal, WM. DAVIES, (Glan Cwillyl, Ysg. 871 post^rdulais.