Y Gwladgarwr

RHYBUDD.- Y mae Mri. Reckitt ali Feib- ion wedi dewis y ffurf pedair-onglog i wnend eu Paris Blue, a hyny oherwydd fod cymaint o liwiau glas gwael yn cael eu gwneud yn fod- ian, peleni, a phowdwr; ond eto, y maent yn gorfod rhybuddio y cyhoedd yn erbyn mathau gwael o Iiw glas sydd yn cael eu gwneud o'r un ffurf, yr hwfl a IveTthi-t oherwydd yrelw ychwanegol a geir trwy hyny. Gofaler, gan hyny, am gael y Paris Bluepedair, onglog, yn dwyn enwau I. RECKITT A'I FEIBION yn nghyda'r arwyddnod masnachol, 808

PRIODAS MR. MONTEITH A MISS FLORENCE HERBERT. Dydd Mawrth, y 13eg cyfiaol, cymerodd podaa Ie rhwng y boneddwr a'r foneddiges nohod yn lasunth, prlf sedd tad y brlod- femh. Yr oedd y paiaa wedi ei adduruo A banerau, a blodau, ao arwyddeiriau. Yn mysg yr olaf sylwasom ar—"Carstafrs am byth," Croesaw o Llanarth i Carstalrs," Llanarth am byth," ac erelll. Yr oedd arf-bais Herbert o Llanarth, a Monteith o hefyd yn grogedig yma a thraw ar fuxiau y palas. Am unarddeg o'r gloch, oyohwynodd yr orymdaith briodaaol o'r paiaa i'. capel gerllaw. Wrth ddrws y capel yr oedd pump llawforwyn yn eyfarfod a'r orymdaith. Yn wyddfodol yn y capel yr oadd vr Anrh. Mrs. Herbert. Llanarth: yr Aaih. Mrs. Ifor Herbert a Mr. Ifor Herbert, Llanarth, a'i frodyr; Arglwyddes Llan- ofer; Mr. a Mrs. Monteith, o Carstalrs Miss Monteith, a Mw Francis Kerr, brawd- yn-nghyhaith y priodfab. Rhoddwyd y brlodferch gan ei thad. Yr oedd wedi el harwisgo mewn sidan gwyn, wedt el addurno Agysnoden Bruaaels, a chylch o flodau eur- atolau am ei, phen. Y gemau a wlagal oedd- ynt gluatdlyaau adamant (anrheg oddiwrth ei mam), croes adamant fawr (anrheg oddi- With Mrs. Monteith, o Caiatalra), a modrwy adamant, wedi ei rhoddi iddi gan y prlodfab. Y Uawf<wfwynlon oeddynt, Miss Herbert, o Lanarth, ohwaer y brlodferoh; Mlaa Tozer, ei chefnither; MlBa Kemya Tynte MLMT Wegg Prosser; a Miss Hornyold. Yz oeddynt wedi. en huwlsgo mewn sldaD, gwyn, wedi ei addurno A phlyf yr e%trys, &o. Gweinyddwyd yn y gwasanaeth pr^aaol gan y gwlr Barch. Dr. Brown,. Elflob Pab- yddol Menefia, yn cael ei gynorthwyo gan IT Paroh. J. Delaware (oaplan y tenln), a r PMflh. W. CaveUL Yuaadawodd y ;gM(r a'r wraig ieuano yn y prydnnwn jnewn perbyd a phedwar ceSyl, yn nghanoi rhuada^i y mn^elfi^ a banUefau y dorf. yxr22aln cyfisol, cyrhseddodd y priQdfab ar biiodferch -GaiBtaizB, palas My. a Mrs. twent y prlod&fe, Ue y ca*sant y dexbyniad aawyafcroesawgar. Pan gyjrhaedd- asant Garst^ks, gollyngwyd xna^el M,hye- tyau ea. dyfodiad,. ac yr oo44 yin, eu taxoa. dorf fawxo drlgoliqp. RMchns y? ardal ap hefyd, add^lWl^ yn vetifeddiaeth, ac wedi myned ychydig o ffordd tynasaot y cjff/lan a lijsg;\ aaant j -cerbyd afe y, pal" s^odorf yn. chwareu o'u^ blaen^ yna derfcyniyyd, hwyjrtj yn ^»wen gan Mr. a Mrs. jtoRtalth, taulu, Uamtlte «liawer o ^feUlJ^ieUi oe^^o aa f psyd. E^wn oe^d ymddangoai^d cyatat Xr"brfo^«ch yn yr Alban, a^fodd-y m mwyaf twymgalo«,.safodd y B$odfa> (Mf. J, Monteith), a diolchod4 mewn araeth bwrpasol i'r achlysur, yna 9,eth £ ait i'rcapel i daln dl^lch. Yr oedd palas Carstairs wedi ei oleuo ac wedi ei addurno Ag arwyddeidaUt iVI wlago a byth- wyigdion yn ysblenydd, y grug yn an^wg lawn yn, eu plith er anrhydedd i'r Alban. Dydd Sadwra cvmerodd arddangosiad mawr- eddog o weithiau t^n le yn Carstalrs.

PELBNI HOLLOW A Y.—Y» YgGYBAiNT A.'ECYI,L^.— Y mao tvwydd twym a boreuan a phrydnawnau. berion, Mt ameer yn crau anhwylderau yn Aanaa treullol y eorpb. y rhai a ddyl* 1{&81 gofal ptydlon. Nid oas dim yn CTffelybi P. leai Holloway am wellay fareuljad Y maent wedi caelu cyda*t.o.1 y-i gattxfefol a thiamor fel y feddygin- iaeth sicraf »c «ffeithiolaf at,benau anhwylus, (oen yn; yt ntnmog, ftiffyg tr«nUad, gwyn*. oKwyddlad, gwrth- wynebedd, pob math o xyddnl, clwyd y gwaod, aychder y croan, a bol rwym<<t Y <nM y pelem hyn ym ota- ddiffyn y eylan* ddtad thag T niweidlaa amrywiol sydd m dllyn c^fiiewidialau y tywydd, ac felly o weitb mainr yn j tyiiidr'irwTi o'r flwyddyn. Hid ydynt jn ymjrraetn dim & gwaith n» pH ser.,

J Y SIW 0 SIR OAffiR.: 1 Mae nhw yn ;fiywpdy4 fod y &nke htr- baihaoVheb e! go^pften vn Bryna^aaan eto, fel mae gwaistW y mdc^i. Nid pea' fawr UobtiJik i-r f 44j*oa at ett gUydd? yn fnan, er fod* y atnfce'wedi p»r £ ^u depnaw wythnoa; ao y mae nhw o's farn mal dyma y strike fwyaf a fu yn y cylohoeddl Mae nhw yn dywedyd fod un blaid yn hawlio mae nhw sydd ar yr itawn, tza mae y llall yn haern mai nhw sydd. Mae nhw yn dywedyd maI y rheawm fod y strike yn parhau cyhya y w, fod y meistrl yu ymofyn gostynglad sr aafon yr enillion preaenol, pan nad oeddynt wedt codi i øafonl yr hen. Mae nhw yn credu y wyddai yn glod ac anrhydedd i ryw foneddwK o'r ardal i geislo cymodl y pleidiau. Mae nhw yn dywedyd mai annoeth oedd, oyhoeddi ol-ddyledion gwahanol ddosbelrth yr Undeb yn y GWLADGARWE, Mae nhw yn dywedyd nad oea ond eistedd- fodau, a son am eisteddfodaa, i'w clywed o bob oyfeiriad y dyddiau hyn. Mae nhw yn dywedyd fod programme Eis- teddfod Nadolig, Gwauncaegurwen, allan o'r wassf, ac t'w cael gan yr ysgrlfanydd, Mr. J. Jenkins, Blue Cottage, Cwmgors, Brynaman. Mae nhw yn dywedvd mai ar yr 21ain o'r mis nesaf y oynelir Eisteddfod Rhydyfzo, a bod chwech o gorau yn prysur barotol i'r ymdreohfa, gan fod y brif wobr wedi ei hyohwanegu. Mae nhw yn dywedyd fod rhyw gorachyn yn eeisio taflu shells o'l lawddryll brwynen at Crotyn, a bod Crotyn yn tsfla a ganlyn yn ol ato yntau Rhoi meddwl a grym Mdo,—yn el waith Na wyr ddim am dano; By w ar waeledd a brolio, Efo thwylllwua eI fath o. ymhor mal, rhat am hal-y-nt--ereill, Dyna'r tir sydd ganddyut; Gywaicl er<?h} sy'n gado hyat • En hutoain, ffei o hocyB t! Onid yw yn fwy dymuool-gweled Pawb yn gwylio'n fanol Arno'ihuur a'r gwyrtl o'i ol? Da gvm-mae'ii waith digonol' CROTYN CRITO.

OINTMENT A PILLS HOLLOW AY.-Yn awr pan y mae y flwyddyn yn troi, doathlneb fyddat eeisio gwella unrhyw glefyd a all fod yn y corff, yn enwedig y sawl sydd yn dyoddef oddiwrth glwyfau a chlofydau cyffelyb, acos wgeulnslr, pwy a wyr y canlyniadau all ddilyn. Bydd yi Ointment hwn. yn ilcr o'u gwella yn drwyadl. Y mae yn glanhnu y clwyfau ac yn tynu y dewg allan o'i wTaidd, ac yn adnewyddu iechyd perffaith. Drwy rhin- wedd digymar yr Ointment hwn, iacheir y coesaa clwyfus a hyny yn holloL Yr oedd y fath obaith i'r claf yn nghyraedda dwy yn yr Mnser gynt.

GWAENCAEGURWEN A'R GYMYDOG- AETH. Araf lawn y mae masnaoh y glo ceryg yn myned yn mlaen yn y cymydogaethau hyn er ys rhal misoedd bellaoh; a'r canlyniad yw, fod rhai o'r gweithfeydd bychain, megys Corsgarnant, y Raven, &o., heb nemaw. bywyd ynddynt. Er hyny, y mae yn dda genyf fod y Colliery an myned yn mlaen yn hwylus, ao heb gymafut a thynell o lo ar law. Buasal yn dda genyf allu hysbysu yr un peth am waithfeydd eralll drwy y dos- barth, ond Did felly y mae. Y mae llawer o barotol, So agor er hyny, yn enwedig yn Nghwmaman, ond ofnir fod y parotoi yn llawer mwy na'r galwad. Pa fodd bynag, gobeithir y goreu. Y Mae yn ddilys fpd., prisoedd uohel a gafwyd am bob mathau o, 1,9 y blynyddau dfweddai wed; dyrysu rhai oy^oethogion, feL y gellld meddwl wrth awydd dirfawr rhai o hanynt am bwrcasu gweithfeydd glo. Drwg genyf fod Mr. D. W. Evans, Cashier y G. C. Colliery, wedi ymadael yn ddiweddar. Ystyrid ef ynddyn ieuane oymwys lawn yn al. 8WJdd,. ac y mae iddo air da gan bawb yn gy^eedinol, Gwr iawn, a phawb yn garenydd—-iddo. Oedd cdn gwych gyfrify^d: ■ O'i ol serch yr ardal /iydd r Yn ymdyfu am Dafydd.—GrOH.

1. 'EISTEDDFOD J NELSON. Cynaliwyd yr eisteddfod .uchod dydd £ ^xn> Hydwf 19eg, 1^4, pryd y «afwyd cynulliad' da a ohyatadleuaeth hioaog, beirniadaeth a llywyddiaeth ragoroL Cymeswyd y^adak, gan y Porch. R>. 0. Jones, Fennel, jNelson, yTt hwn dM»dio<^>dd' bwipicoL. Wedi hyny cafwyd can tbgodadol Eoa I{or, rDowlals:' rr hon a adroddtil; oieti tmrhyw ddaife heb'dros l<>o ltnellau, gbr^dy 11. Mias .-NIS* Jones, Nelson. Cann gHfddan," goMu, Eos ifor, Dowlaia. 1'1 parti a ganal, oreu uuthyw gaA a chydgan, goreu, parti o Mountain Aah. Oamx Arm, a^m, ye brave," goreu, Win. Hopktri, Mount; aJn Aah. Darllen ton roddid a« y pryd,' goreu, D. Thomas a'i gyfefllipp, Nelson.' Oyfanaoddi alaw ar'1 iniifiie- Sgli* buddugol, Jenkln Jones, MyhWent-y-C¥ywyr. Catiti Y Gwllthyn," o't^O&rdddr Cynvreig; oystadl- euodd oorau Penuel; Navigation, ao Eben- ezNf, Uaaiabon, a chor Bry& Sion, Mount- ain Ash; bu<Jdugol,, cor Ebenezer, dan arweiniad Mr. D. E. Davlea^ Nelson. Chwareu Caerllyjigdod ar yr harmonium, goreu, D. Morgan, Nelson. Oanu Beti Wyn fy ngbariad," goreu, Wm. Hopkln a'i gyfalll. 1'1 ti a fano *6reu Awake JBolian Lyre," f-ir«u,'I>. E. I?|vies al bartf, Nelson. Cano Y Deryvrai ",I ferched, goreu, Mrs. Parkar, bf, Ash. Ar* etthiodMyfyt, cvdfudctugoi, j|saae Hughes a Thomas Nidif^, o LlanW)on. (Oai^ts "their sound is gone put,5't]^'r Messiah;, oystadleuodd cqr^u Penuel 4ic Ebenezpr, Lunfabon,' tfjBvyu Slon, Mountain Ash, a dyfarnwyd y w>'bir t gor Pfenuel, Nelson, ■ dan arwelntad Mr. D, Ooleman, Mountain Ash. •> C 1aaUwyd eyoghmrdd ardderdbog yJlJI hwyr, PRYI yr oedd EOB Morlala a Mrs. Magor Evans yri gwaaaftaethu. Yrroedd yr ad,ella4 yn ctflawn 0,. Canodd" oorau Penuel ao Ebenezer, I ddiweddu'r eyfarfod, Y Gwithyn a Tbeir sound is gone out," yn undebol, ac yniadawodd pawb wedi eu boddlonL IDBIS.

GILFACH GQOH. yr f ,■ CYNGHBRDD.—Ncs Iau dlweddaf, cynaliwyd Cyngherdd yn Nghapel Bryn Selcn, gan gor y capel uohod, yn cael eu cynorthwyo gan Mr., J. Bryant, Hirwaia, Mr. Lewis Price, a Mr. J. Evans, Gilfach. Canodd y cor yn hynod o dda ag ystyrled, mai cor yn deohreu ydyw. Oanwyd" Ar don o flaen gwyntoedd," "Y Gwanwyn," (Gwilym Gwent,) Let the Hills resound," a "Datod mae rhwymau caethiwed," dad arweiniad Mr. William Bryant, (Llew Tywy.) Canodd Mr. J. Bryant amryw gan- iadau yn ardderchog. Cafwyd dwy gan gan Miss Daniel, geneth fechan o'r lie hwn, pa un 'I sydd yn hynod obeithiol fel cantores. Yr oedd y capel yn orlawn. Mae yr elw yn myned i gynorthwyo gweddw dlawd yn yr ardalr ac y mae yn anrhydedd i'r c6r ac i'r ardal yn gyffredlnol fod yr elw wedi cyrhaedd y swm anrhydeddus o JE12 3s., pa rai a gyflwynwyd iddi yn y cyngherdd. GoRYMDAITHYR HEN FBYTANIAID.—Dydd Sadwrn dlweddaf, bu un o gyfrinfaoedd yr urdd uchod yn mwynhau eu hunaln mewn gwledd ardderchog a gorymdaith, yn caol eu blaenorl gan seindorf brea. Yr oedd yr olygfa yn hynod bert. Yr oeddynt wedi gwisgo yn hen wisgoedcl y Cymry, ac yn eu gwahanol arwyddion prydfertji. Dlameu y bydd yr orymdaith yn foddipn i ddwyn ll»wet ó ddynion leuainc 1 ymuno af; gymdeithas, yr hyn ddylal pob dyn ieuane ei wneyd. Llwyddlant i'r Qilfaeh Goch.—Yr eiddocb, "I BARCUD MOEGANWO-.

GALAREB DEWI ISAN. Derbynlwyddau ar bymtheg o gyfansodd- ladau yn dwyn y ffogenwau oa^lynol:—Hen gyfalll pruddglwyf as, Jeremiah (1), Jeremiah (2), Owynafua, Perettn mewn pur hiraeth, Deigryn hiraeth, Cwynfantfa, Rhingyll yr Angau, Pruddglwyf us, Ab galjMf, S^ron, Darluniedydd, Ifor Llewelyn, Hoi gyfalll, Cydymaith, Jonathan, a Leals gwylaidd yn llys gaear. Y maent wedi eu hanfon t'ofal Lleurwg i'w beirniadti. T. LLEWELYN.

TREFFOREST.-Dydd Llun dlweddaf, cynal- iodd eglwys Methodiatlald Calfinaidd y lie uchod eu gwyl de flynyddolyn yr Oddfellows Hall, pryd y darfu i luaws mawr o drigol- ion y He a'r gymydogaeth fwynhau eu hun- aln yn rhagoroL Yn yr hwyr, cynaliwyd cyngherdd yn y capel, yr hwn oedd yn hlr oyn amser deohreu yn orlawn o bobl. Galwyd ar y Parch. J. M. Jones i lywyddu, yna aed yn mlaen yn y drefn ganlynol. "Datod mae rhwymau caethiwed," gan gor undebol y lie. dan arweiniad medrus Mr. H, MUlii "I Was Gogerddan," gan Eos Hafod • Arm, arm, ye bsaye," Mr. D. Griffiths; triawd, "The Old Elm Tree, gan Miss 0. Gibbon, M*. W. John, a Mr. W. Davlea; "Ourwch yr haiarn, tra byddo'n boeth, gan Mr. D. Evans j yn nesaf," Halel- lujali Chorus" (Beethoven), gan y cor yna fr Eneth Fach a'r BelbI Mawr," gan Eos, Hafod. Yr oodd i dstgaulad 'hwia o oiddolr Eos yn efFelthiol dros ben; a thynodd ami i ddetgryn o lygald llawer un^ a chafodd all alwad gwresog. Deuawd ^gan Mrs. Morgan a Mr. W. Davies; "KIng Christmas,55gan Mr. D. Griffiths, a hu raid' iddo' ganu An- wyl yw Gwalia if N^Wlad; deuawd, "Mae'n hlaith yn fy^ gan Eos .Hafod a Mr. W. John; part-song,, *c' When ohaste Diana," gan y por "Mpkn Ijfe-boat," gan Mr. W. Davles ;"|fr AU.tud ^TGymrn," gan Eos Hafod, yn bur feiatrolgar, a dan- gosodd y gy^ttUeiflfa./eir chj6neradwyaetb ,0 hyny trwy roddi dli ftttadMido yn y modd mwyaf brwdfrydigi i I» 'flerfynax eanwyd Worthy is the lamb," gaa y AM. ChwAr- euwyd yr gas Mr. ^W. HrMilfis; ac wedi talu dietokgffrwefc I'r && a Mr. fiHUs, ^ABEBIJUEAIS.—€ARJFET? -PR&E&W.—GYIITSL- (Hydref ljlpg^e £ ^d^^elnyd4%d • ar yr aohlysur'gan canlymil;— ;E. Mathews, CandiFc^^ft ^H^ra^cU), pet} • M. Thomas, ^aol^t X W^W> a 3L>- Pritchard, Aberdulalcic (M^l^L g^einidpg- aeth rymus ao ef f od y nefoedd: :ietrp ^wenusr yr holl oed- tfaon, o'r d^(Mtfu,lfr.dlw6di.Yr,eidd y gy- inulleldfayn fawriawti b<A)>iedfa, a chafwyd oasgliad rhag^rf'ol/ Sfoyn-iflwedd ypyftwfod ,non Lun, yr oeddrcmdfc^dffod i law y awm anrhydeddoi o £ H& Ti1 54b. Yr oridd rhyw gymaint o'r Collecting1 Cards' 'heb' ddyfod i mewn, fel eiA^ii jf d&W y itiafhyny i mewn, gelllr sfcrhau y bydd y pMgtiad yn cyrhaedd uwdhlaW £ 120. iTrtoneddwr hael- frydig Mr. D. Jenkins, Tanlan, ddychweffrd yn ol i'r egl^rs y switt «hxhydPdduis o £ 6, 'pan yn talu' y Ilog^ yii ddyledus iddo ar yr arlan oedd WecU roddl tejithyg. er adelladu CWMAFONI—Dydd Sul, y 18fed cyfisol, cynaliodd yr E$wy« £ Salsae td chyfarfodydd o ddiolchgarwch ilmr.y Cyahanaf. Am unar- ddeg, d&rllenwyd y gweddlftu a phregethWyd gan y Cur ad, y Parch. W. R. Thomas, M.A, }Yn yr hwyf, am falser awr wedl chwech, pregethwydL ;»n ,y John Griffiths., Chwafeuw^ yr otfqfri sfatt y Pftrch. Johir IlCid Sfef B&AE»A$^. -Nbs^S^cWrK^f 24aih tiyfisoL lawni y swydd uchod am un flynedd air- dctag' « hugaln, ac o herwydd hendlnt wedi ymneill» luo odd! wrthi. Anrhegwyd ei ag anerohlad, i chdd yn cynwys deg pnnt. Cyflwynodd y brawd parchus James Cook y rhodd fechan hon iros y gymdelthas i'r hen trawd anwyl, pan y traddododd araeth.eifeithiol a thelmladwy lawn ar yr achlysur. Llywydd y cyftufod ydoedd y brawd James Williams, yn cael el gynorthwyo gany brawd John Davies (Gould). Is-lywydd, David Griffiths, yncael ei gynofth wyo gan y brawd Thomas Browning. Cawsom gyfarfod blasus a dyddan, sef cann, adrodd, ac arelthlo, gan lawer o frodyr a chjfelllion ag oedd yn bresenol. Yr oed yr ystafell wec^ a llenwl, a phawb yn ymddangos yn hapus ac with eu bodd. Buasal yn dda genym allu zhoddi cynwys yr anerchiad, ond ohei..fdd el feithder rhaid ymatal. Yr oedd yr anerch- iad wedi ei arwyddo dros y gymdelthas gan John Hambrey, William Davles, a John Browning. EISTDDFOD BRITON FzRRyi-Mown colofh arall gwelir hysbysiadam yr Eisteddfod uchod, yr hon sydd i'w chynal dydd Llun wythnos i'r nesaf, yn Assembly Rooms y lie. Y mae y pwyllgorwedi gofalu am amrywiaeth ddigon mewn canu. Y mae darparladau helaeth ar gyfer fir dyelthrlalc1. Yr ydym wedi derbyn enwau lawer I'r gystadleuaeth, ac fe ddywedir fod amryw gorau enwog yn darparu ar gyfer y dydd. Y mae amryw Fife Bands wedi wedi addaw dyfod, a llu o ganwyr o bob math. yn bwrladu tynu am y gwahanol dorchau, ac yn ddiamheu y bydd yn ddlwrnod hapus I'w dreulio. Bydd cyfleusdra i wyr Llanelli i ddyfod kydar-train sydd yn gadael Llanelli am naw o'r gloch, ao yn dychwelyd aaxth o'r gloch oddiyma, a gall bechgyh glewi Maesteg, Pcmyhont, Pil, a Thaibach dd gyda'r train haner awr wedi naw, a dychwel am chwarter 1 bump. Bydd yma roesaw cal i bawb o'r gwrandawyr a'r canwyr.—YSQBI

Yn Mrawdlys Morganwg, dydd Iau dl „ weddaf, dedfrydwyd ayneB o'r enw Hamilton i ohwe' mis o garchar am anog merch ieuano o'r onw Charlotte Abbott I ladrata azian yn Merthyr, ac hefyd am dderbyn y cyfryw arlan pan yn wybyddus mat yaball oeddynt. Cyhuddwyd amryw fenywod erelll o'r un troseda, ond rhyddhawyd hwynt o ddifiyg profion. Mae y Cadfridog enwog, Syr Garnet; Wolaey, wedi el anrhegu â. chleddyf gan awdurdodau dinas Llundaln, fel arwydd o'u hedmygedd am el ddewlder yn y rhyfel diweddar ar y Gold Coast. Dedfrydwyd dyn o'r enw Horrocks I naw mis o lafur caled am ysbellio meddianau oddiar y reilffordd yn Brynmawr. Cynaliwyd eyfarfod yn Lerpwl dydd lau, i'w dyMn o sefydlu reformatory i foraed Pabyddlon, Tanysgrlfiwyd JE800 yn y fan. Dywed Mrs. Stanton, awdures enwog o America, i'r Parch. Henry Ward Beeehez dderbyn 20,000 oddolerl pan y oyohwynodd y gwaith p yagztfenn "Bywyd Criat." NANAISAHIB. Ychydig ddyddlau yn ol, derbynltryd bvjpvK lythyrau yn oynwya f newydd dymunol fod Nkna Sahib—ar ol diane ami yn agon i ddwjr flynedd ar bymtheg—Wedi et ddat. Yr oedd yr adyn hwn, pan "dorodd y gWtthryfd allan^ yn India wedi-hyHodi el hunan fel cyfalll f'i Saeson. Er d iod yn ber £ hynad agos 1. aethlaid brodorol India, ft oed^ .ei ymddyg^, r^ldtm fel ft ym4diriedid po> peth i^o. Yr oedd yn gwybod holl ddirgelion. y Llywodr- i aeth Brydelnlg yn India, ao nid oedd neb yn dr^dyldo.el fpd yn greadur mor dw^tl- odru».ag y torofodd ei hun yn ydoedd i £ » S«iIb 1 Pelshwah, penSS 'brodorol gydnabyddid felly gan Lywodx^eth Pr^jfiIn; ondiar f^wolaeth el dad,gwrthed- odiy Uywo&Nteth gydnabod el hawl <dya8ol ef I'r gofon, 3fa «edd Nana, naodd byia|[, 'yn gyfoethog a dylanwadot yn mhlith « brod<&ion: PaBpaoroda y gwrthryfel afttti. danfbii^yftjffc -fein gatrawd o filw^ I wyUo^ drysPrfa yn OaWnporei. Danfoiiodft Ingyarjrd o'r .drysfir fat t^rfecU^terlyi^ al £ m ;yn y ^^goedd^ ac ym^m'erodd Nana Sahih ag jarwalny brwy«bro 'yn erbyn .Cwdwdosr /!Wlu$eler am dalr wyth- ,nos, yn-aneffeltiiiol, danfonodd Nana SaMKe fgynylt.i droaglwyddo y* gwarchodlu yn ddyogek i; AlhAabad ar yr amod fod 1 (iad. Jfridog Wheeler roddl i fyny yr amddifi^fa. jDerbyntoyd y oynygiad, a chy<ihwync^d y ;gwyr, gwragedd, a'r plant i lawr i lan yr afon. Pati oeddynt oil wedi myned i'r badau.v tanwyd ariiynt gan y gwrthryfelwyr, pa rs oeddynt wedi ouddio ar y lan/ ac yn rahet ychydig fynydau lladdwyd a chlwyf ^yd mwy na'u, haner. Cymerwyd y fi^reddlll yn oi|< Cawnpore, ad-yna gPso'dwyd hwynt yn*nghair^ ohar. Yr oedd Havelock yn teithio. toa.'i lleyn fud4ugollaethus, a phan welodd Nana Sahib mai ffol oedd rjbaid^ ^orohymynodd ladd y menywod a'r plant, yr hyn a waaea- yn y modd mWyaf <ff^nlg a chreulawn. As. ol ewblhatl TtMithjred waedlyd hon, tafilwyd 'y cyrff yn bentwr ar eu gilydd i Byttm., ac ynojdeuwyAohyd' it gweddilllon gan Gad- frldog Havelock. Ffodd Na^a a'i fyddW- dalWryd^Hawer bTsivya^gioli flhryr, ond jdiangodd y Grfffirfddr'ei luxi. Gdbelthlf r Ibydd i'if Llywodraeth BryHefnli^ roddl„prawf tPg Iddo, a'l^Qabi gyla lfymder