Y Gwladgarwr

PELE NI HOLLO WAY.—YR YSGYFAINT A'ROTZLA.— Y mae tywydd twym a boretian a phrydnawnan omon bob amser yn creu anhwylderau yn rhanau trenliol y corph, y rhai a ddylai gael gofal ptydlon. Nid oea dim yn gyffelybi Peleni Holloway am wellay treuliad Y maent wedi cael eu cydMbodyn gatttefol athtramorfety feddygim- iaeth sicraf ac 6ffeithiolaf at benau anhwylns, poen yn yr yitumog, diflfyg trauliad, gwynt. chwyddlad, gwrth- wynebedd, pob math o tyddnl, clefyd y gwaed, sychdot y croen, a bol rwymad1. Y mae y peleni hyn yn am- ddiffyn y cyfansoddlad rhag r niweldiau amryviol lydd yn dilyn c>fcewidiadany tywydd, ac felly o wexth mawr yn y tymor hwn O't flwyadyn. Nid ydynt yn ymyraeth dim & gwaith AIT phleser.

Y GYNHADLEDD RHWNG CYFALAF A LLAFUR YN NGHAERDYDD. (Parhad o'r Bhifyn cyn hwn.) Wedi dychwelyd o gyfarfod Oaerdydd, gwel- wyd nas gellld yn brlodol anfoa ateblad l'r melstrl, heo yn gyntaf gydgwrdd i gael cyd- ystyried yr ateblad, weal 1 gynyrch y cyfarfod fod o flaen eln cydweithwyr. Yn unol a chals dosbarth Aberdar, eyfarfuwyd eto yn y British Workman, Merthyr, dydd Llun, Awst 31ain. Sefyllfa y Cyfarfod:—Dros wrthwynebu y gostynglad, 8002; canolwyr, 3610 ;-dros dder- byn y gostynglad, 36,624. Syndod! Beth sy'n bod 1 Pa le y mae'r brwdfrydedd. Pa le y mae'r tan gwrthwynebol oedd yn y eyfarfodydd blaenorol ? Mae'r ateblad yn gynwysedlg yn yr adnod fach hono—" Atebiad arafaldd a ddetry lid," &c. Felly y gelllr dyweyd yma, fod y modd y darfu i'r meistrl gyfarfod a'r gwelthwyr yn Nghaerdydd; yn nghyda'r cynyglad o ddangos y llyfrau: a'r addewid am y dyfodol, wedi lladd y Hid, y dlgofalnt, a'r malals oedd yn bodoli yn mynwesau y rhan fwyaf o'r gwelth- wyr a'r galr cymmod (conciliation) wedi dyfod yn wr y tf yn nghalonau mlloedd y glowyr, a'r bobl yn gobeithio fod gwawr yr amser dedwydd hyny, ar gyfalaf a llafur yn Neheudir Cymru, wedi tori; pryd y bydd heddweh fel yr afon, a chyfiawnder fel tonau'r mor-amser a ddengys. Nid os felly y bu, yw y cwestiwn bellach. Pa un at eyfarfod Caerdydd, at ynte cyfarfod Mesthyr bender- fynodd y mater ? Fe wel pob dyn yatyriol ar unwaith, mal cyfarfod Meithyr. Os felly, paham mae'r holl felo a'r enllibo sydd ar yr ychydlg fn yn Nghaerdydd, tra mae'r mlloedd yn Merthyr yn myn'd yn rhydd ? Al tybed pe buasal yr enllibwyr hyn yno, druain, y buasent yn gallu gwneyd rhywbeth yn wa hanol l'r hyn a wnawd ? Neu a fuasent yn gallu dwyn rhesymau cryfach o'n tu na'r rhal a gafwyd ? Ac os ydynt yn ddigon bawaldd I gredu a chyhoeddi fod y chwe' eynrychtolydd wedi eu prynxi, pa le yr oedd y 26 glowyr pan darawyd y fargen, tybed? Shame! Dylai fod arndch gywilydd o'r fath ymddygiadau, a dylech edlfarhau mewn sachlian a lludw, oblegyd y mae tehnladau da yn gwrldo o flaen y fath haerllugrwydd. Ond yn ddystaw bach, edryched pob un yn myw llygaid y grwgnachwyr preseuol, a gofyned yn yatyriol, al nid y rhai hyn yw y rhai hyny ac yr ydym wedi eu llusgo gyda ni o'r dechreu, ac y bu, asal yn well i nl fod hebddynt na'u cael ? Onid grwgnach yw eu harfer o'r dechreu? Priodol lawn fyddai gofyn yn eu cylch fel y gofynwyd am eralll—1" A newldia yr Ethlop ei groen, neu'r llewpard el frychni ? Ac wtth I chwi sylwi yn fanwl ar ami un o ho- nynt, gwna chwi feddwl yn gryf am y ci yn y preseb; a gwaeth na'r cyfan yw, fod yn de- bygol y gellir dweyd am danynt yn rhigwm yr offelrlad-" Megys yr oedd yn y dechreu y mae yr awrhon, ac y bydd yn wastad j" ond fod telmladau cymdeithasol yn dymuno arnom beidio dweyd Amen. Ond nid atynt hwy yr ydym yn synu, oblegyd hawddach fyddai tewhau milgi nag iddynt golli eu har- for; ond at y brodyr da a ffyddlon hyny sydd yn gwrando ar eu chwedleuon dlsail, ac yn tueddu at dynu yn ol. Frodyr, ai gwell genych yw gwrando arnynt hwy nac ar farn y cyhoedd, neu ar farn eth gohebwyr galluog o wahanol ranau o'r wlad, ag sydd mewn mantals deg I wybod sefyllfa masnach, heb son am fam ein harweinwyr, neu y rhat sydd wrth y llyw genym—onid yw eich ymddygiadau yn dweyd mal hwy sydd yn eu lie, a'r rhai hyn i gyd o'u lie ? A chof- lwch hyn yn ddifrlfol, uwchlaw pobpeth, y bydd elch ymddygiadau presenol yn pender- fynu elch tynged ddyfodol. Ystyriwcb, ynte fechgyn, yi hyn ydych ar fedr ei wneyd, a'r hyn y mae rhai o honoch wedi el wneyd eisoes. Ie, dywedaf eto, yetyriweh! Onid ar yr addewid a'r drychfeddwl o fwrdd cym- modol y darfu y gostynglad diweddaf gael el gymeryd mor dawel ? A ydym wedi ei gael ? Onidmewn addewld y mae etc! Ai nid yr un dynlon sydd wedi addaw hwn, ac a welodd yn dda dynu yn ol oddiwith award '71 ? A ydych yn sicr na thynant yn ol oddiwrth hwn eto? Qnd a bwrw na wnant; pa un debycaf fyddwn o gael bwrdd a fydd yn wir leslol i nl fel gweithwyr, pan fyddo galla Undfcb fel creiglau cedyrn tu cefn, ai pan fyddo gwendid ac elddilwch anundebiaeth yn seiliau iddi 1 0 ganlynlad, tag yw dyweyd eto, ystyriwch Mae'r gorphenol wedi ei dynghedu yn yr addewld o hono mae'r dy. fodol i'w dynghedu yn ei gael neu ei golli, ac mae el gael, i fod yn fendith neu yn felldfth, yn ymddibynu ar yr Undeb neu y diffyg undeb fydd o'r tu cefn iddo. Meddyliwoh fod y bwrdd wedi el sefydlu-fod y dtwrnod eist-add wedi dod-fod y eyfrifou wedi eu gwneyd, a bod y ddedfryd wedi syithlo o du y gwelthwyr; both wed'yn ? Heb fod eyd- ddealltwriaeth a chydweithredfad yn allu o du'r gweithwyr i hawlio y wobr, gallal y meistrl, os ewyllyslent, chwerthin ha, ha yn wynebau eln cynrychiolwyr, a chodi i fyny heb roddi y wobr yn y diwedd. Felly, frodyr, os ydym 1 gael y wobr, bydd raid i ni gael thyw rat i elatedd arno, er pell fydd pob dyn call oddiwrth eiddigeddu wrth eu sefyllfa a'n dyledswydd fydd chwilio am y dynton goreu o'n plith i elstedd arno. Ond wedi eu cael, eu dewis, a'u danfon, na fydded i ni eu danfon yno fel mutes, gyda'u geneuau yn gauedtg-yn ddlymgeledd a diallu; .ond bydded i holl Undebwyr y wlad i sefyll ar eu traed fel un g$r, a phenderfynu ar fod yn financial members unwaith yn rhagor, fel y fel y byddo i'n meistrl orfod telmlo fod holl nerth a dylanwad ein cymdelthas fel muriau cedyrn y tu cefn i'r brodyr hyny, y gobelth- twn, a gaiff gydelstedd & hwy ar y bwrdd. Ie, ac fel -y gwybyddont ein bod wedi ym- beiffelthloj hyd yn nod i wrthsefyll tariff, gormes, ac anghyfiawnder, yn gystal ac 1 dd erbyn y pethau sydd gyfiawn a theg. I Oil mewn un gwir ymullwn-mewn bywyd Mwyn gorwych. O! byddwn; Da gysur diau geisiwn Bywyd o hedd yn y byd hwn. (Tw barhau.)

NI CHEDWIB HWTNT.—Y mae y cyhoedd yn cael eu rhybuddio yn erbyn peirianau gwnio rhadlawn ac 0 wneuthuriad gwael, y rhai yn fynych a argymhellir ar y prynwyr oherwydd yr elw mawr a geir, rhagor rhai o wneuthuriad da, am bris rhesymol, y rhai ni chedwir gan- ddynt, ac yr ydym yn anog prynwyr i fynu gweled Taylor's Patent, a phan na chedwir hwynt, anfoner am y darlunlen at TAYLOR'S PATENT SEWING MACHINE COMPANY, Great Driffield, neu 97, Cheapside, London, E. C. 308

DAFYDD 0'1 GADAIR WELLT. Mr. GOL,— Wn I yn y byd mawr pwy ydych, tae fater am hyny. Wel, ay?, a mi bellaoh yn hen lano oedranus, caniatewch I, mi ddweyd gair wrth rai o'r beohgyn yna sydd yn scriblo tlpyn i anfon i'ch oolofnau. Mae rhyw bryfedaoh o goxod elddll fel yna yn telmlo eu bodolaeth yn gystal a chawr- filod gohebyddol, fel Samson ao ereill. Mae Samson yn fachgen cryf; ond diohon el fod fel y Samson gynt, dipyn yn ddireidus, yn rhoddl mantais i'r Phlliatlaid i'w ddal a'i rwymo, er mwyn cael, pleser iddo el hun a gwarth i'w wrthwynebwyr i dorl eu rhwymo. Ond beth bynag, "mae y Phillstlaid arc at ti Samson." Mae y John Jones, o'r Felinwen, wedi rhoddi rhaffau htrlon lawn i'w esgelriau, ond tebyg eu bod mor feinion a gwan a gwe pryfgopyn. 'Does genyf i un drwg i ddweyd am John Jones a'i ysgrifau. Yr wyf yn credu ei fod mor ddinlwed a brefiadau yr wrn bach pan yn pranolo yn hoenus ar y ddol yn nhymor Mai neu Mehe. fin. Credwyf fod Samson a John Jones yn deall eu gilydd yn dda. Mae rhywbeth newydd a dyelthr yn John Jones yn tynu sýlw; mae fel rhyw gomed hedegog a'i chynffon fflam-wreichlonllyd yn cyrhaedd o Capet Medusae hyd wregys Orion, ond mor ddlniwed a disgynlad y tea neu'r gwlith. Ocd am y Gomer Puw yna, wn i beth gebyst a'i oynhyrfodd i drin Samson, os nad am frwydr y mae ag ef. Samson, gad lonydd i'r peth bach yna; carwn dy weled yn myned i chwilota neu glera pan mae yn amser dyrnu cynyrch y oynhauaf torelthiog. GelUd meddwl fad y Gomer Puw hwn yn rhyw greadur pwyslg lawn tebyg ei fod yn ei olwg el hun. Ymddengya mai efe ydyw celdwad synwyr cyffredln holl lili- putiaid gwlad hud a liedrlth, a phenaeth doethion o bryfetaoh fel efe ei hun, o Pen- pedatrwit i gyloh Abred, ao ymerawdwr y oaown oolynog o Nova Zembla i Cape Horn. Samson, dlchon y cymeri gyngor gan hen WI fel fi oa oea thaid i ti roddi dyrnod i'r Phlliatlaid, dyrnodia yn Samaonaidd fel y Samson gynt; paid a ohyplyau cadwyni my- nyddoedd yr Andes a'r Himalaya i wneyd ffust at y pethau bach. Gwastraff ofnadwy fyddai peth felly. Gallent gael digon o le i leohu yn eu llochesau gwybedaldd heb ddod dan ddyrnodiau fFuat fawr fel hono. Tamaid o asgwrn bach oedd gan y Samson hwnw gynt yn cracio sielau ei wrthwynebwyr, nes oeddynt, poor dabs, yn "bentwr ar bentwr." Ond gwell fyddai genyf dy weled yn gadael llonydd i'r ooraoh Paw yna, rhag iddo dyblo yn ei olwg ei hun ei fod yn gawr y gall gy- hoeddi rhyfel a Samson. Os wyt am. gael llonydd ganddo, cyfloga un o lyffalnt Oors- fochno i symud ei fawrhydi eiddilaldd o'th olwg, na bydd mo hono mwy; neu goBod ef dan ofal ceidwad hedegog Owmgwybedog, a chei lonydd byth ganddo ef a'1 drash ffug- honiadol. Un gair eto gofala beidlo bod mor esgeu- lua rhagUaw o'th gryfder, rhag iddynt wybod pa le mae dy fawr nerth, ac iddynt dorl cydunau dy wallt yn ddiarwybod i ti. Cof- ion oynes atat, a derbynied John Jones y Felinwen yr unrhyw ond cofion poethach na ffroenau Etna at y ohwyddedig hustyngwr bradyohol, a'r hunan-dj biedig Gomer Puw. DAFYDD.

GWEDDIO FFASIWN NEWYDD." SYR,-Y mae darllen y brif erthygl yn y GWLADGARWR diweddaf wedi fy llanw a syndod a blinder syndod am fod i'w gael yn yr oes oleu hon un Oymro mor gib- ddall a rhoddl ooel i'r fath adroddiad oab- leddus, a blinder wrth ganfod fod yn ein plith lenor mor orlawn o'r un ysbryd a gon- demnir ganddo yn yr hwdwoh o offelriad a lusgir ganddo ger ein bronau, ao mor barod i ruthro yn frwd-wyllt i'r maes, gan daro ar y de ac ar yr aswy a'i gleddyf bylchog, heb wybod na phrlsio, yn el gynddaredd, pwy a glwyfir ganddo, na maint y galanatr a gyf- lawna. Y mae yn amlwg el fod wedi gafael yn yr aohlysur preaenol I fwrw el lid ar yr Eglwys Gathollg, yr hon, gyda llaw, yw hen eglwya ein cyndadau; yr eglwys, ccfier, a feithrlnodd y fath ddynion ag Ifor Hael, Oynddelw, Hy wel Dda, a Rhys ap Tomos; pa rai mewn dysg, moea, rhlnwedd, a duw- lol-fr,dedd-gyda phob dyledua barch y dy- wedaf—nid oes nemttynr un o ohebwyr y GWLADOARWB yn deilwng 0 ddatod carelau el eagidiau. Y mae yn ddlgon I ferwlno gwaed dyn i ddarllen yr hanes ofnadwy a oaodlr ger ein bronau gyda holl bWfB ao awdurdod prlf- eithygl elch papyr; 80 y mae yn flln genyf ddweyd fod oreuloadeb yr ysbryd mwyaf erledigaethua i'w canfod yn nodiadau jw yagrifenydd. GelUd meddwl fod ysbryd y >" melldlthiwr wedi 11 wy* ymaflyd ynddo: y mae fel yn ymhyfrydu yn y dychrynfeydd M gyhoeddir, ao yn yt onrhyw ysbryd yr ymeeyd ar wrthryoh el ddUedd. Nail! y mae yn wir, neu y mae yn anwir- eddna, fod y "felldlth," neu y "Weddi ffasiwn newydd a gyhoeddir yn y GWLAD. GARWR wedi el thraddodl gan yr offeirlad "Pabatdd" yn yr Iwerddon. Oa gwir, gwalth hawdd yw profi hyny: oa anwir, beth a feddylir am y dyn a fedral elatedd i lawr I gyfansoddl y fath gabledd, a'i dadogi i araU, yn unig or mwyn creu dygasedd tuag at offeiriaid yr Eglwya Gathollg, a'r grefydd a broffeair gan ryw aalth miliwn o'i gyd-ddl- nasyddion yn y deyrnas gyfunol. Arferld ystyrled fod "dwyn camdystiol- aeth yn erbyn oymydog yn beth peohadurue ond nid yw hyny ond ychydlg mewn cyd- marlaeth i'r hyn a wnelr gan ysgrifenydd yr erthygl, am ei fod ef yn gwarthruddo rhyw ddau can milium o'i gyd-ddynlon Y mae y weithred hon o'i elddo yn un o'r rhai sobraf a phwysloaf, ac yn un na ddylid gyflawni heb yn gyntaf wneyd yf ymchwillad manylaf 1 wraldd a aylfaen yr adroddiad, a chael aDan yr holl ffelthlau oysylltledlg gydvvz oywir- deb a'r eglurder mwyaf. A ydyw awdwr yr erthygl wedi gwneyd hyny? Os ydyw, calff gyfle i eabonio. Ya y oyfamaer erfyntaf eloh oaniatad—fel aolod o'r eglwya a ddlfenwlr ganddo-I gael sefyll yn ngwydd y sawl a ddarllenasant yr erthygl yn y GWLADGARWR, i gyhoeddl yn groew a diofn, mai dyfais greulon ao anwireddus yw y cyfan o hono! nad oea air o wiriotiedd ynddo, ao na ddarfu i un offeiiiad yn yr Iwerddon, nao yn unrhyw fan arall o'r byd, "y dydd hwn," nao unrhyw amser arall yn ystod hanes yr Eglwya Gyffredinol, gyhoeddl y felldlth a roddir ¡,da' fath awch flasna yn y QwiADflAiiwii diweddaf, uwohben hyd yn nod yr adyn euocaf erlced a drcaeddodd yn erbyn cyfrelthlau Duw ao ordinhadau dynlon. Yr wyf yn dyweyd hyn yn bwyllog a chadarnhaol uwchfy enw priodol, a rhoddaf her i holl ysgrifenwyr y waag trwy ti-)'ItlfU benbaladr i brofi y gwrthwyneb. Y mae yn flln genyf orfod dweyd fod ar- goellon rhy amlwg yn yr ysgrlf o gulnl a chwerwedd ysbryd yr awdwr, ao y mae yn eglur mal ei amcan ef oedd ergydio ar yr Eglwys; ao i'r perwyl hyny y mae, gyda chryn gyfrwysdra, yn gwenwyno meddwl y darllenydd anwybodua, ao yn creu rhagfara ynddo yn ei herbyn, trwy ei gosod allan fel "Eglwya gwrth-felblaldd," yn "AnghrJai." yn gyfundrefn o dwyll a rhagrlth," a bod "IdarlienyBeibl ganddl yn drosedd anfa. ddeuadwy." Wedi hyny y, WM y u Weacn it yn dod I aftwn yu naturiol, so y mas y ffrewyll- iad calonog a roddir ganddo i'r "cablwr hyllig" yn ddlweddglo hollol brlodol. Ond cs na ohyflawnwyd y trosedd, beth am yr holl ffyrnigrwydd a'r filangellu yma. Y mae oweatlynau nas gelID yn hawdd eu penderfynu trwy ddadl mewn papyr wyth- noBol. Un o honynt yw, "Pwy yw yr AnghrLst ?" Dywed cyhoeddwr y Weddi ffasiwn newydd," yn niniweidrwydd elgalon, mal Eglwys Rufain ydyw. Wel, ayr, gellld yagrlfenu llawer ar y pwno, ao wedir cvat byddai amrywlaeth bam. Ond nid feHy ffelthlau-, maent hwy yn fwy gafaelgar a phenderfynol; ao un o honynt yw y pwno a "ddarllen y Beibl," ao ar y pen yna, ar mwyn bod yn fyr ao yn eglur, dywedaf taal anwiredd noeth a dlsall yw yr haerlad fad Eglwy. Rufain yn groes i'w haelodau ddar- llen y Beibl, a'l bod yn drosedd yn el herbyn i wneud hyny. Gellid moddwl wrth y GWLADGARWK fod y sawl a elwir ganddo yn "Babyddion" yn hollol anwybodus o gy- nwyalad y Gyfrol Sanotaidd. Yn wiy, aw* gryma nad oes ond un yagol yn yr Iwerddon lie darilenlr y Beibl, sef yn Klltrellig, yr hon a aohosodd yr holl gynwrf. Yn awr, ayr, gwyddoch fod oanoedd o ysgolion yn yr Iwerddon lie y darllenir y Beibl; paham ynte, yn enw pob rheswm, y mae el ddarllen yn Kiltrellig wedi creu y fath gythrwfl; a phaham y cynhyzfwyd dlgofalnt y "monster erchyll o offelriad," fel y gelwlr ef, at yr ysgol f&ch ddlnod yna ? Ond gyda Raw, y mae yn amheus lawn a oea y fath yagol o gwbl; hyd yn hyn yr ydwyf wedi methu dyfod o hyd iddi ar ol oryn ymchwil. Trwy yr holl Iwerddon nid oes yr un llan, plwyf, tref, na phentref o'r enw, eto y mae yn ddi- chonadwy y gall rhyw gllfach ddwyn yr enw; ao nid wyf yohwalth hyd yma wedi dyfod o hyd i offelriad o'r enw "Meoben," eto fe all fod "monster" o'r fath yn preswyllo yn yr Ynys Werdd. Yr wyf, gan hyny, yn galw ar awdwr yr ysgrlf i ddangos y man y UseWe anghenfil, a rhoddaf fy holl gynorthwy iddo I'w lusgo allan I "wyneb haul a llygad go- leunl;" ond yr wyf yn aicr ei fod yn orchwyl tuhwnt i'w alluoedd.—Yr elddooh, &o., 3, Heol Caerdydd, THOS. EVANB, Aberdar, Medi 29aln. [Yr ydym wedi tynu ein hysgrifell drwy ran helaelih o'r llythyr uchod, am nad oedd ddlm amgen na difriaeth, hollol annheilwng o'r awdwr, ao anaddas i'n colofnau. Eto y mae y oyfan a berthyna i'r pwnc dan aylw — fel y gwel yr awdwr—wedi cael ymddangoa. Tra yr ydym bob amser yn oaniatau i'n jgo- hebwyr ryddld oyflawn i amddlffyn eu hun- aln a'u hegwyddorlon, y mae yn ddyledswydd arnom eu hadgofio fod yn rhaid talu gwarog- aeth I degwch a boneddigeiddrwydd. —GOL.J

Boneddlgeura hyny nad ydynt wad! defnjrddlo StUsh Glenfleld, dymonlr ar iddynt wnend nn prawf 0 hono. a bod yn oialu am ganlyn y oyfarwyddiadan » bob pacyn. Y mae yn ychydlg anhawddach ei wneud na Starches ereill, ond pan y denlr dros yr anhaw*dxa, dy- wedir iM Golchwralg y rranines, mai y Starch tons addefnyddiwyd erioedydyw.