Y Gwladgarwr

AMERAWDWR RWSIA. Y mae Alexander, Amerawdwryrollo Bwsia, llywodraethwr anyrnddibyrol tri- ugain miliwn o eneidiau yn Ewrop ac Asia, yr hwn a lwyr ddiddymodd gaethiwed drwy ei holl Amerodraeth eang, ac a ddygodd ddiwygiadau mawrion oddiamgylch yn yr Eglwys Roeg, wedi gwneud gweithred yn ystod ei ymweliad diweddar a Phrydain a gofnodir ar dudalenau hanesyddiaeth, lie y cofnodir digwyddiadau mawrion a phwysig ei deyrnasiad mewn llythyrau o oleuni. Y mae yn ei raslonrwydd, mewn atebiad i ddeiseb oddiwrth y Pwliaid alltudiedig am ganiatad i ddychwelyd i'w gwlad enedigol, wedi ateb yn rhwydd galon-" Cewch, dy- ehwelwch bob un ond rhyw chwech neu wyth sydd yn euog o fradlofruddiad drwy frathiad cyllell neu fwled." Ac addawodd y buasai yn claddu pob cykuddiad o natur wieidyddol oedd yn eu herbyn yn mynwes ddofn yr eigion." Bydd y weithred hon o irugaredd a thynerwch-ac o bosibl o gyf- iawnder-yn dra thebyg (8 ddwyn gwobr werthfawr i'r Teyrn cnwcg yn ad-daliad. Y mae wedi cyflawci ei ddyledswydd, oblegyd y mae trugaredd yn ddyledswydd yn gystal a rhinwedd, a gwnaeth y weith- red heb ddim rhodres, Diamheu y bydd -ei enw yn anwyl gan filoedd o drigolion gwlad enwog Kosei ;^Ko, ac y bendithir ei goffadwriaeth gan gcmedlaethau o Bwliaid sydd eto heb eu geni. Y mae Alexander, yn ddiddadl, ynun o ddynion goreu yroes, a dymunem iddo hir dclyddiau i deyraasu anewn cyflawnder ar ei ddeiliaid lluosog.

AMERICA. Dywed adroddiffslau swyddogol o barth iyfiant cotwm America, fod llai o dir o 10 y cant wedi ei han eleni, a bod y cyn- yrch yn 9 y cant yn llai. Y gorlifiad yn Louisiana a Mist-issippi a ItChoscdd fwystf Vr leihad.

TO INYESTORS AND OTHERS MESSRS. D. B. GRIFFITH & Co. HAVE received instruoiloiaa to sell by JLJL PUBLIC AUCTION, on THURSDAY, July 2nd, 1874, at 7 o'clock in the evening, on the premises, subject to conditions to be then and there produeed, all that valuable leasehold property, known as THia OLD BETHEL CHAPEL," situate in St. John's Place, Mill Street, Aberdare, formerly used a« a chapel, with the Garden belonging thereto. There are two Dwelling-houses on the ground floor, rented at 16s. per month, and a spacious 300m above. The property is easily converti- ble into two Capital Dwelling-houses, and is iield under a lease for 3 lives and 54 year s j from the 1st of January, 1866, at the yearly rent of JE2 6s. 6d. It is believed that arrangements may be atade with the Lessors for an extension of the term. For further information, apply to Mr. Stars ETNA JONES, Draper, Gadlys Road, or io the Auctioneers, 10, 'Whitcombe Street, Aberdare. 789

RHESTR 0 LYFRAU NEWYDDION Cyhoeddedig gan I. JONES, StatioEers' Hall, Treherbert. 'Yn awr yn batrod, pris 4c., yn y ddau Nodiant, Can a Chydgan, 'DWY'N PRISIO DIM AM NEB;" BnddEgoI yn Eisteddfod yr Tetrad, Pasc 1874. Y goiriau gan Gwilym Glanfftwd, a'r gerddor- iaeth gan Mr. D. Lewis. Llanrhystyd, Ni ohan- iatei? i neb argraffa geiriau y gfttt hon, canya y maent wedi eu registro gan y cyhoeddwr. Allan o'r ivasg, pris 3c., PRAWF JOHN HEIDDYN, A gyfenwir DIOD GADARN. Cyfieltbiedlg gan T. L. Allan o'r wasg, pris 9c,, MANION HYNAFIAETHOL. Gan y Parch. R. ELLIS (Cynddelw), Caernarfon. EISTEDDFOD GHEBDOBOL ABBSTAWB. CYNELIR yr Eisfcaddfod uchcd dydd LInn, yr 31ain o Awst, 1874, yn y Music Holl. Y Llywydd i'w enwi eto. Arweinydd Parch. E. EDMUNDS, Abertawe. Beirisiaid Dr. FBObT, Caerclydd, a Mr J THOMAS, Llanwrtyd. TESTYNAU. I unrhyw G6r, heb fod dan 150 o rif, a gano yn oreu "We never will bow down," (Handel), Judas Macmbams. Gwobr, 50 Gini. I unrhyw G6r, heb fod dan 100 o rif, a gano yn oreu "Lift up your heads," (Handel), Mes- siah. Gwobr, .£20. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, ac heb enill dros X10 o'r blaen, a gano yn oreu II Clyw, 0 Dduw," (David Jenkins, Trecastell.) Gwobr, ..£10. I'r Drum and Fife Band a chwareuo yn oreu unrhyw dair Welsh Air. Gwobr, 5 Gini. I'r Ferch a gano yn oreu Hush ye pretty warbling choir" (Acis Galatea), Handel. Gwobr, Gini. I'r Mab a gano yn oreu The enemy said," (Israel in ligypt), Handel. Gwobr, Gini. I'r sawl a gano yn ODEm y Solo Bass, The Lord worketh wonders" (Judas Maccabaeus), Handel. Gwobr, Gini. AHODAD. Mynediad i mewn i'r Esteddfod:—Blaen- seddau, 2s.; ol-sedd.au, Is. Bydd rhyddid i'r c6r o'r un gynulleidfa ddewis arweinydd. Cynelir CTKCHEHDD fawreddog yn yr hwyr, pryd y cymerir rhan gan y beirniaid a phrif gantorion Cymru. Enwau y cystadleuwyr a'r corau i fod mewn llaw y lOfed o Awst. Ysgrifenyddion ■. MORGAN THOMAS, Penrhos, Ystradgynlais, Swansea; RICHARD HARRIS, Yetradgynlais, Swansea. 776^ M6r o g&n yw Cymru gyd." YSGOLDY BRYTANAIDD HIRWAUN. BIDDED hysbys y eynelir EI8TEDDFOD -D yu y lie uohod, Croiphonaf y 30Join, 1874. PRIP DESTTNAU. I'r C6r heb fod dan 30 o xif, "gano yn oreu "Y Gwamvyn," Rhif 5ed o'r Cerddor, gan Muler; gwobr, 3p. „ I'r C6r a gano yn or-on Mendclaschn, e iyfr Stephens a Jones gwobr, Ip. Is. I'r Brass Band a chwareao yn orea Let the Hills Resound" (Brinley Richards) gwobr, lp. log, I'r Drum and Fife Band a, chwareuo yn orou Llwyn Onu gwobr, 10s. Bydd y p'rogramme yn cynwys pob masyiion yn barod yn fix&rt, ao i'w gael am y pria axforol. JOHN THOMAS, 58, Brecon Road, 783 Hirwain, Glam. "Da amcan ddwg fendith; da ewyllys ddwg 0 Iwyddiant." Coethder, BiwylMad, Gwareiddiad. Cynyg pathau mawrion dros Dduw, a dys- gwyl pethau ma-vrioa oddiwrth Dduw felly dros ac oddiwrth ddyn. EISTEDDFOD CYMDEITHAS WYDDONOL TREORCI, CfM RRONDDA. CYNELIR yr Eisteddfod uchod, er budd J yr Oiphwyafa, Porthytawl, yn mis Medi nesaf, CANIADIAFTH, I G6r beb foi dan 160 mewn nifer, a gano yn oreu "Hark the Deep Tremendous TJa 0 ddarnau eysfeidleuol dyfedol y Palaa Crisial. Gwobr I Ger o ua gy-toileidfa, a gano yn oreu "Ye watching ever Israel," (Mendelssohn.) Gwobr A30. Testynau ychwanegal a. phob manylion i'w gweled ar y prQfjrawvwes, y rhsi fyddant yn barod yr wythnos nesaf, ac i'w cael gan yr Ysgrifeaydd Qohabol am 2g. yr un. Cadeirydd,—Mr. E. THOMAS. Trys«ry4d,—Mr. G. R. JONES (Caradog.) Y&grifeoyddioE Mygedol,—Mri. G. T. DAVIIS a n. BM-itARDS. Yasaim^jM M. T. HARRIS 7W (TekKFjr&d.) M6r o gan yw Cymry gyd." Tra M6r tra Brython/' EISTEDDFOD TBEOBCI. CYNELIR EISTEDDFOD fawseddog yn y He uehod, dydd Llun, Awst 3ydd, 1874, mewn pabell eang a chyfleus. Y PRIF DDARN. I'r C6r, heb fod dan 1CO mewn nifer, a gano yn oreu yr "Hallelujah Chorus," o Bethoven's Engidi, (Novello's Edition) Gwobr JE30, a chwpan arian i'r arweinydd gwerth X3 3s. 1'4, C6r o'r un gynulleidfa, h"b fod dsn 60 mewn nifer, a gauo yn CIon" Y e watching over Israel." o Meridehsohn's Elijah Gwobr 15p. I'r 20 a ganont n oreu "Little Church." Gwobr 5p, I'r wyth a ganonfc yn oreu c: Sleep gentle lady," (Bishop.) Gwobr lp. 10s, I ferched dan 15 oed, as heb fod dan 15 mewn nifer, a ganont yn oreu Difyrwch Gwyr Har- lech." GwobrlSe. I fechgvn eto o'r un oed a'r un rhifedi. Gwobr 15s. Caniateir arw* oinydd, ond ni fydd bawl H do ganu. I'r Seindorf Pres, heb fod dan 12 mewn mewn nifer, a chwareuo yn oreu "The Heauens are Telling," o'r Creation. Gwobr £ 7 7s. Am yr Alaw a Chydgan oreu, y geiriau i'w cael ar y Programme, Gwobr Xl Is. Awdl y Gadair—" Y DyfodeL" hab fod dan 203 llinell. Gwobr 5p., a sbadalr gwerth 2p. 2s. Beiraiad y Farddoniaeth, ISLWYN y Gerdd- oriaeth D. EMLYN EVANS, Y mae y programme yu cynwys yr holl des- tynau yn bared, ac i'w gael trwy y Post ar dderbyniad tri llythyrnod dimai gan D. SKYM (Dewi Araul), Ysg., 753 Treorci, Pontypridd. Goreu arf, arf dysg." AIL EISTEDDFOD ILWriJYPIA. I BWRIEDIR cyriisl Eieteldfod a Chyng-' herdd fawreddog yn y He uchod mo? fuan ag y gwneir y trefciadau angesrbeidiol. PRIF DESTYNAU. I'r C6r, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano J n oreu "Datod mae Rhwymau Caethiwed," gan J. Thomas. Gwobr, 8p. I'r C6r, heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu "Jerusalem, fy nghartref gwiw," o Lawlyfr Tonic Sol-ffa E. Roberts, Liverpool. Gwobr, 4p. Traethawd, "Profion o Ddwyfoldeb yr Ys- grythyrau." Gwobr, 25s. Ceir hysbysrwydd helaethach am feirniaid, testynau, lie ac amseriad yr Eisteddfod yn fuan. Bydd programmes i'w cael yn mhen ychydig ddyddfeu, am y pris arferol, gan D. J. REES, YSfl., 770 Trealaw, Pontypridd. MSJADD D-DiBWESTwIs TBEDEGAB. CYNELIR EISTEDDFOD GERDDOROL yn y lie uchod, dydd LLUN, Mehefin y 29iin, 1874. PRIF DDAKNAUCYCFTADLETJOL. I'r C6r, heb fed yn llai na 100 mewn nifer. a gano yn oreu yr "Halieluia Chorus." Gwobr .£25, yn nghyda. chwpan arian gwerth iC2 10s. i'r arweinydd. I'r C6r o un gynulleidfa, hob fod yn llai na 50 mown nifer, a gano yn oreu "But Thanks be to God," t.'r Messiah. Gwobr £10, a Baton gwerth £1 i'r arweinydd. I'r Seicdorf Pres a chwareuo yn creu "Y y Seldction of Welsh Airs gaa Mr. Dc Lscy, o No. 10, MUlbrook Rosd, Btixtcn, Loodon, S. W. Gwobr £ 7 10s., a chwpan aiian gwerth f,2 10s. i'r arweinydd. Llywydd: y Parch. B. OLIVER EDWARDS, Ebbw Vale. Beirniad y Gerddoriaeth J. PROUDMAN, Ysw., Llandain, iI. rweinydd yr Eisteddfod a beirniad y Fardd- oniaeth: MYNYDDOG. Telynor T. GRUF^YDD, YSW., Llanover, tel- yuor ei Fawrhydi Breninol Tywysog Cymru. PpTdocydd C. C. CAIRD, Tredegar. Cynelir CVNGHERDD faw/eddog yn yr hwyr, pryd y bydd Miss Griffiths, Caerdydd, y'rsghyd a'? boaeddlgion uchod yn gwasanaethu. Programmes yn bared gy,b'r Post, 2g. Trysorydd: EVAN LEWIS, Trodegar Arms, Rhymney Iron Works, Mon. Ysgrifenydd D. B. BOWEN, 23, Upper High- street, Rhymney Iron Works, Mon. 719 CAP COCH BUILDING SOCIETY. TO BUILDERS. rriENDERS areinvitad £ >* the ERECTION JL of SIX DWE LLING-HOU SES by the above Society, situate in Jenkia Street, Cap Coch, in the parish of Aberdare, county cf Glamorgan. Plans and Specifications may be seen irooi Wednesday, the 18th of June, to the first of July, 1874, at the Ct%) Coch Inn, near Aberdare, where Tenders must be delivered not later than July 1st, 1874. The Committee do not bind themselves to accept the lowest or axsy Tender. 788 MR. GEORGE GRIFFITHS JONES, REGISTBAH OF MARRIAGES Office 23, Canon-street, Aberdare. Goreu arf a darf derfysg, Gwr fo doeth yw art dysg." PUMED EISTEDDFOD CARMEL, TREHEBBERT. BYDDED hysbys y cynelir yr EISTEDD- JD FOD uchod yu y PUBLIC HALL y NADOLIG nesaf, EnAQFYR y 25ain a'r 25aia, 1874, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddug- ol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Chan- ladaeth, &c., &c. TRAETHODAU. 1. <, Y cynllun mwyaf effeithio? i ddwyn allan Eisteadfodau Cymru yn llwjrddianus, yn nghyda'r dyben a ddylai fod me v.-n golwg trwy en cynal." Gwobr 3p. 3s. 2. Yr achosion o farweidd-dra ac adfywiad masnach." Gwobr gan Mr. E. Davies, lp. 10s. BARDDONIAETH. 3. Chwareugerdd (Drama) gyse^redig ar hanc-s Job." (Bwriadir i'r cyfarsodoiad budd- ngol i fod yn ymarferol i'w adrodd.) Gwobr 5p. 5s. 4. Am y Cywydd goreu, heb fod dros 60 llinell, ar "Y Cenhadwr." Gwobr Ip. 5. Am y "Oytacsoddiid goreu a wwyaf cb^aethus fol dernyn adroddiadol." heb fod dros 30ain o linellan. (Yr awdwr i ddewis ei destyn a'i fesur ) Gwobr 10s. 6 Am yr Englyn goreu i "Pen Pych." Gwobr gag Mr. T. Jerkies. 5s. Beirniaid y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth,— Mr. D. W. JONES, (Dafydd Morganwg,) Hir- waio, near Aberdare; y Gsniadaeth, &c,-Dr. FROST, Caerdydd, yn nghyda Mr. T. H. ROWLANDIP, (Asiph Glan Dyfi,) Ystilyfera, Swansea. Bydd y programme, yn cynwys pob manylion pellach, yn barod cyn diwedd Awst.—EEES T. WILLIAMS, Abertonllwyd Sow, Treherbert. 762 "Ni wyr, niddysg; ni ddysg, ni wrendy." EIBTBBDPOD ABIETILLSSY. 1> YDDED hysbya y cynolir EISTEDDFOD yn .&J y j}0 uchod, raewn pabell eang a chyf- leus, dydd Linn, Gor. 6ed, 1874. Y mae y pro- gramme yn cynwys yr holl fanylion yn btrod yn awr, ac i'w gael trwy y Post am 1 Jc. Beirniaid: y Gerddoriaeth, Mr. SILAS EVANS (Cynon); y Traethodau a'r Farddoniaeth, &c., OWRON GWENT. HHAI O'R TE3TYNAU. I'r C6r, heb fod dan 100, a gano yn oreu yr Hallelujah Chorus," o'r Messiah; gwobr £15. I'r Cor a gano yn oreu Let the Hills Re- sound gwobr .£5. I!r,C6r o blant dan 15 oed a gano yn oreu Our Victory," o'r American Songster; gwobr £ 2. Caniateir i bump mewn oed i ganu gyda'r plant. Amy Traethawd goreu ar y "Cvnydd sydd wedi bod yn gysylltiedig ag Abertileri am yr 20 mlyn'edd diweddafgwobr £1 Is. Am y Traethawd goreu ar "Elienau Llwydd- iantgwobr 10s. Am y Bryddest oreu ar "Y Gwyntgwobr 91. TESTYN YCHWANEGOL. Am y Gan oreu ar ddychweliad Alexander James, Ysw., o Awstralia, jn nghyda'i briodas a Miss Elizabeth Whitcombe. Gwobr £ 1 5s. I fod yn llaw y beirniad erbyn Mehefin 30. Cynelir CTNGHERDD fawreddog yn yr hwyr. Danfoner at yr Ysgrifenydd, Mr. W. H. COLES, neu at y Parch. W. MORLAIS DAVIES, Aoertiliery. 734 "Heb Dduw, heb ddim." EISTEDDFOD PONTHENDRY, CWM GWENDRAETH. CLYNELIR EISTKDDFOD FAWSE IAOGYN Y LLO uchod, Awst 31airi. 1874, ptj'd y gwoM- wyir y buddugwyr ar y gwahanol distyaau.. PRIF DDARNAU. Am y Traethawd Bywgroffyddol goreu i'r diweddar Barch. H. W. Jones, Caerfyrddin; gwobr lOp. Rhoddedig gan eglwys ba.rchus y Tabernacl. I'r C6r c'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn nifer, a gauo yn oreu "Let the HFils Resound" (Biirley Richards); gwobr Hip. Y mae y programme yn awr yn barod, pa ua sydd yn cynwys llawer iawn o gerddoriaeth a thestynau ereill. Gellir ei gael trwy y Post ond aTJfon tri stamp dimai i'r Parch. D. MORRIS, Llanddarog, Cydweli. 733 WHY suffer, why Buffer from Headache, Giddiness, Biliiousneas; IlJ.{gest!oD, Coal vencES, Wh d, or any stomach complaints, whm they can be immediately relieved and cured by taking THOMAS'S PATENT STOMACH PILLS, 0.1(4 trial will p ovo these Tills to be lie best known remedy for any of the above com- plaints. Prepared only by J. J. THOMAS, CkemU' (by examination), Ftrcdaie. Sent free by Post for 14 or 34 starcp». 778