Y Gwladgarwr

YMADAWIAD YR YMERODRES EUGENIE A LLOEGR. "Y mae yn wybyddus i'n darllenwyr mai yn Lloegr y mne gweddw y diweddar Ymer- awdwr Napoleon yn preswylio weithian; eithr cyhoeddir yn swyddogol yr wythnos hon ei bod ar fedr ymadael, canys darperir Castell Avenberg i'w derbyn hi a'r Tywysog Ymerodrol. GORLIFIAD DYCHRYNLLYD YN YR AMERICA. Yr ydym yn cael fod ffrwyqriad tri o ddwfr-gronfeydd wedi cymeryd lie yn Massachusetts, a bod pentrefydd cyfain yn Hampshire wedi eu dinystrio gan y gorlif- iad. Credir fod o leiaf 200 o fywydau wedi eu colli, a gwerth rhyw filiwn a haner o ddoleri o feddianau. YSBAEN. I Y mae y Carlistiaid yn parhau i boeni preswylwyr Ysbaen. Ymddengys eu bod megys yn penderfynu aflonyddu cymaint ag a fedrant, er nad oes ganddynt fawr gobaith i orchfygu. Dydd Mawrth diw- eddaf, ymosodasant yn sydyn ar filwyr y llywodraeth ag oeddent wrth y gorchwyl o ffurfio amddiffynfeydd o gwmpas uchel- derau Mynydd Archanda. Maes yr ym- laddfa fer ond brwd ydoedd Bilboa. Cy- merwyd deg ar-hugain o'r Carlistiaid yn garcharorion, a chlwyfwyd triugain o fil- wyr y llywodraeth. Cyhoeddir fod y Car- listiaid yn dysgwyl glaniad drylliau yn ddyddiol, y rhai a brynwyd, yn ol y dy- wediad, yn Mhrydain ac y maent newydd dderbyn cyflenwad o arfau yn Bermer. FFURFIAD GWEINYDDIAETH NEWYDD YN FFRAINC. Cafodd Gweinyddiaeth Ffrainc ei thrwy- adl orchfygu yn ddiweddar mewn rhaniad ar fesur cysylltiedig a'r etholfraint; ac y mae y dyddiau presenol yn cael eu treulio i geisio ffurfio Gweinyddiaeth arall. Y mae M. De Goulard wedi ymgymeryd a'r gor- chwyl anhawdd, ac er ei fod ar ei oreu er ys rhai dyddiau, dywcd y newyddiaduron iieddyw nad yw, er ei holl ymdrechiadau, yn gwneud nemawr gynydd yn ei dasg galed. Y mae yn amlwg lias gall aelodau y Weinyddiaeth ymgymeryd a llywio y wlad oddieithr iddynt ogwyddo yn bur ehelaeth at Werialywodraeth, ac y mae yr anhawsder yn gorwedd yn y ffaith nas gallant ogwyddo cymaint at y blaid Werin- ol heb anturio c lli cefnogaeth lluaws ag sydd yn golofnau cryfion i'r Weinyddiaeth yn awr. Y gwirionedd yw, ni fu y fath ymraniadau eithafol erioed yn fwy amlwg mewn Senedd, M y mae yn anmhosibl Jbraidd i ddwyn yr holl bleidiau i gydym- gyfarfod ac i gydgerdded llwybr canolog; ac nid rhyfedd gan hyny fod arwyddion tra eglur y gwneir apeliad buan at y wlad, hyny yw, y dadgorfforir y Ty, ac y ceir etholiad cyffredinol. LLOFRUDDIAETH AO HUNANLADD. IAD YN NHREDEGAR. Y mae llofruddiaeth ac hunanladdiad gofil- as wedi cymeryd lie yn Nhredegar. Ychydig ddyddiau yn ol, deuwyd o hyd i gojff menyw leuanc o'r enw Harrison, yn nghyda chorff el jhlentyn, mewn crynhofa dwfr, ac y mae wedi dyfodyn hvsbjs erbyn hyn fod y fam wedi dlnystilo ti liuu a'i phlentjn mewn canlyniad I gweryl fu rhjngddi a'i gwr, o heiwydd el bod hi wedi ei ddwyn i ddyled mawr. Yr oedd Hwiisoa yn entll cyflog dda fel glowr, ond yr oedd el wraig yn hynod waetrefflyd, ac mewn pau,4 o dymer ddrwg efe a'i gadawodd Yn fuan wedi iddo ymadael, aeth hithau a'i phlentyn gyua hi, &c a gjflawnodd y welthred a nodwyd. HYSB YSIAD. Y MAE yn ddrwg fawn genyf fy mod, yn fy myrhwylldra, wedi galw turncoat ae ol William Dunn, peirlanwr, a dymunaf hysbysu y cyhoedd fy mod wedi gwneud hyny ar gam, ac yr wyf yn cwympo yn ostyngedig o dan fy mai. ° Trecynon, Mai 19. BENJAMIN ISAAC. THE CHARTIST RIOTS OF 1889. -Mr. HÁMER'S Elitory of th Chartist Eiots, at Llanidloes, in 1839, wU be sent ¡,o-Jt free for sovn penny atamp" by John rtoT16' ■ffln^er« Llanldloea. Sold also at GAVLADGAKWE vWfice, Abesdaie. I TENTS, MARQ. 3EES, & BOOTHS Oil HIBE. TTRIAH SMART, Tent and Marquee Pro- prletor, 24, Bute-street, Cardiff, begs to inform the public that he has the largest and beahtookof TENTE, MAQUREES & BOOTHS of all sizes, suitable for flower shows, eistedd- fodau, and galas, picnics, races, or fairs. All estimates given on application, and all orders punctually attended to Sent and erected on the shortest notice, at a price that will defy com- petition. DistaEC3 no object. 754 "Ni wyr, ni ddysg; ni ddysg, ni wrendy." EISTEDDFOD ABERTILLERY. B YDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn y lie uohod, mewn pabell eang a chyf- leus, dydd Llun, Gor. 6ed, 1874. Y mae y pro- gramme yn cynwys yr holl fanylion yn birod yn awr, ac i'w gael trwy y Post am I ic. Btirniaid: y Gerddoriaeth, Mr. SILAS EVANS (Cynon); y Traethodau a'r Parddordaeth, &c., GWRON GWENT. RHAI O'R TESTTNATJ. I'r C6r, heb fod dan 100, a gano yn oreu yr "Hallelujah Chorus," o'r Messiah; gwobr j615. I'r C6r a gano yn oreu Let the Hills Re- sound gwobr .£5. I'r C6r o blant dan 15 oed a gano yn oreu Our Victory," o'r American Songster; gwobr .£2.Caniateir i bump mewn oed i ganu gyda'r plant. Am y Traethawd goreu ar y "Cynydd sydd wedi bod yn gysylltiedig ag Abertileri am yr 20,mlynedd diweddafgwobr .£1 Is. Am y Traethawd goreu ar "EIfenau Llwydd- iant;" gwobr 10s. Am y Bryddest oreu ar "T Gwynt," gwobr JE1. Cynelir CYNGHEEDD fawreddog yn yr hwyr. Danfoner at yr Ysgrifenydd, Mr. W. H. COLES, neu at y Parch. W. MORLAIS DAVIES, Abertillery. 734 "Heb Dduw, heb ddim." EISTEDDFOD PONTHENDRY, CWM GWENDRAETH. YNELIR EISTEDDFOD fawreddog yn y lIe uchod, Awst 31ain, 1874, pryd y gwobr- wyir y bnddugwyr ar y gwahanol dtstynau. PRIF DDARNAU. Am y Traethawd Bywgraffyddol goreu i'r diweddar Barch. H. W. Jones, Caerfyrddin; gwobr lOp. Rhoddedig gan eglwys barchus y Tabernacl. I'r C6r o'r un gynulleidf i, heb fod dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu Let the Hills Resound (Brinley Richards); gwobr lOp. Y mae y programme vn awr yn barod, pa un sydd yn cynwys llawer iawn o gerddoriaeth a thestynau ereill. Gellir ei gael trwy y Post ond anfon tri stamp dimai i'r Parch. D. MORRIS, Llanddarog, Cydweli. 733 M6r o gan yw Cymru gyd." "Goreu arf, arf dysg." EISTEDDFOD CAESFFILI. CYNELIR Eisteddfod yn y lie uchod dydd Mawrth y Sulgwyn, 1874. PRIF DESTYNAU. A B. C. I'r C6r, heb fod dan 60 mewn nifer, a gano oreu "Worthy is the Lamb a'r "Amen Chorus," o'r Messiah 20 0 0 a Baton i'r arweinydd gwerth 1 o 0 I'r C6r, heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu Y Gwanwyn," gan Gwilym Gwent 10 0 0 Awdl y Gadair, 'Cartref,' dim dros 800 o linellau ^.550 a chadair gwerth —220 Am y Pedwar Penill goreu (mesur, Calon Derwen") ar y "Dderwen Brydeinig." Rhodd L. Harding, Ysw. 1 5 0 Y Programmes yn awr yn barod-drwy y est am ddwy geiniog yr un. GWILYM ELIAN, Groeswen, 561 Via Pontypridd. CAPEL Y BEBYDBWYR, BLAEN- YCWM, OWN EHONIDA. T\1MUNIR hyabyeu y cynelir E1STEDD- FOD fawreddog yn y capei uchod yn niwedd Awst. Manyiion pellach yn y GWLAD- GARWR djfodol. 747 JOHN WALTERS, Ysg. Ymfudiaeth i Zealand Newydd, y Brydain Fawr ddyfodol, PERSONAU fyddont yn awyddus I fyned f- ymaith i'r dfffedig&eth iachus a llwydd. ianushonoda.ayrs.modau rlvwydd Qynygiedig gan y Llywodraeth, allant apelio unrhyw biyd- nawn. ddydd Mawrth neu ddydd Szidwrn, rhwlg 6 a 9 o'r gloch, at JOHN JAMES, Crown Hotel, Aberdare, lie y gellir gweled Uythyrau bodd- haol oddiwrth teibion Cymry, y rbai ymfudas- ant y llynedd dan orachwyliaeth Mr. PRESS. WELL, G ruchwyliwr dros Ddeheudir Cymru. 755 M6r o gan yw Cymry gyd." Tra M6r tra Brython." EISTEDDFOD TEEOBCI. CYNELIR EISTEDDFOD fawreddog yn y lie uchod, dydd Llun, Awat 3ydd, 18741 mewn pabell eang a chyfleus. Y PRIF DDARN. I'r C6r, heb fod dan 1L0 mewn nifer, a gano yn oreu yr "Hallelujah Chorus," o Bethoven's Engidi, (Novello's Edition) Gwobr .£30, a chwpan arian i'r arweinydd gwerth.£3 3s. 1', C6r o'r un gynulleidfs, hab fod dan 60 mown nifer, a gano yn oreu Ye watching over Israel." o Mendelssohn's Elijah Gwobr 15p. I'r 20 a ganont yn oreu "Little Church." Gwobr 5p. I'r wyth a ganoat yn oreu Sleep gentle lady," (Bishop ) Gwobr Ip. 10s. I ferched dan 15 oed, ao heb fod dan 15 mewn riifer, a ganont yn oreu Difyrwch Gwyr Har- lech." Gwobr 15s. I fechgyn eto o'r un oed a'r un rhifedi. Gwobr 15s. Caniateir arweinydd, ond ni fydd hawl i Jdo ganu. I'r Seindorf Pres, heb fod dau 12 mewn mewn nifer, a chwareuo yn oreu "The Heauens are Telling," o'r Creation, Gwobr t7 7s. Awdl y Gadair—" Y Dyfodol," heb fod dan 200 llinell. Gwobr 5p., a chadair gwerth 2p. 2s. Bydd y programme 111 barod yn fuan yn cy- nwys yr holl destynau, ac i'w gael trwy y Post am 2g. DEWI ARAUL, Ysg., 753 Treorci, Pontypridd. EISTEDDFOD GEjftDTi^^fjr. YN MIS AWST NESAP. PRIF DESTYNAU. I unrhyw G6r, heb fod ISO o rif, a gano yn oreu "We never will bow down" (Handel), Judas Maccahczus. Gwobr .£52108. I unrhyw G6r, heb fod dan 100 o rif, a gano yn oreu "Lift up your heads (Handel), Mes- siah. Gwobr .£20. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, ac heb enill dros £10 o'r blaen, a gano yn oreu "Clyw, ODduw" (David Jenkins, Tre- castell.) Gwobr £ 10. Rhoddir gwobrwyon ardderchog ereill. Bydd y programme yn Icynwys pob manyiion yn barod yn fuan. ac i'w gael am y pris arferol. MORGAN THOMAS, Pearhos, Ystradgynlais, 739 Swam ea, EISTSDDFOD FISGAH, PIrl. B YDDED hysbys y cynalir EISTEDDFOD GERDDOROL yn y lie uchod, Mehefin y lofed, 1874. PRIF DESTYNAU. £ s. C. I'r C6r, heb fod dan 60 o nifer, a gano yn oreu "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan Mr. John Tnomas, Blaenanerch 20 0 0 I'r C6r, heb fol dan 40 o rif, a gano yn oreu Ar don o flaen gwyn t, oedd 5 0 0 Beirnia-d,—Eos MORLAIS. Y mae y programme yn cynwys yr holl fanyl ion yn awr yn barod, a gellir ei gael gan yr ysgrifenydd trwy y Post am 2g. MORGAN DAvip, 672 Kenffig Hill. Goreu arf a darf derfysg, Gwr fo doeth yw arf dysg." PUMED EISTEDDFOD CARMEL, TREHEPBERT. T>'YDDED hysbys y cynelir yr EISTEDD- FOD uchod yn y PUBLIC HALL y NADOLIG nesaf, RHAGFTR y 25ain a'r 25ain 1874, pryd y gwobrwyir yrymgeiswyr buddug- ol mewn Rhyddiaeth, Barddoniaeth, a Chan- iadaeth, &c., &c. TRAETHODAU. ,,1- "J: cyallun mwyaf effeithiol i ddwyn allun Eisteddfodau Cyinru yu llw^dJi^inus yn nghyda r dyben a ddj hifod mewn golwg trwy eu cynal." Gwobr 3p. 3s a & j 2. Yr acho. im o farweidd-dra ac adfywiad masnach." Gwobr gan Mr. E. Davies, lp. 10s. BAEDDONIAETH. Chwareugerdd (Drama) gysegredig ar hanesJob." Gaobr5p. 5s. Bjimiad,. 3JR D. W. JONES, (Dafydd Mor ganwg,) Hirwaia, reat, Aberdare. Bydd y programme, yncj nwys pob manyiion pellach, yn barod cya diwedd Awst.—RBES T. WILLIAMS, Abertonllwyd Row, Treherbert. 762 DALiziH SYtW. .4 EISTEDDFOD SEION", TREFORIS. Am^jlchiadau yn newid acctos-'on." T)^Ww ganyf y cyhoodd eia bod wtdi bsrnu yu oreu gohirio cynal eiu Heisteddfod Flynyddol y Liu a Sulgwyn nesaf, sef Mai 25, 1874, hyd ryw adeg mwy ffdfriol yuydyfodoi, pan fydd y gwdthfeydd wedi ymsefydlu. Dros y Pwyllgor,—JONAH FRANCIS, i sjriienydd. 763 NEUADD DOIB'WESR^II TREDJ{GAR.. CYNELIR EISTEDDFOD GERDDOROL yn y lie uchod, dydd LLUN, Mehefin y 29Join, 1874. PRIF DDARSAUCY^T AELEUOL. I'r hob fod yr. llai na 100 mewa r-ifer, a ganoyn oreu yr '"Halleluia Chorxxa Owobr £25, yn nghyda chwpan arian gworth C2 10a. i'r arweinydd. I'f C6r o un gymneidfa, heb fod yn llai na 50 mewn nifor, a gano yn orou "B:it Thanki be to God," c'r Mesdah, Gwobr £10, a iiafcoa gwerth £ 1 i'r arweinydl. I'r Ssiadoif Pres achware.ua ya oisu Y y Sehction rf Welsh Airs evi Mr. De Licy, o No. 10, M;llbrook R01d, Bnxtrn, London, S-W. Gwobr Y,7 10s., a chwpau a iai: gwerth x.2 10s. i'r arweinydd. Llywydd: y Parch. D. Oliver Edwajvos. Ebbw Vale.. Beimiady Gerddoriaotn J. PROUDMAN. Ysw., Llandain. Arweinydd yr Eistoddiocl a beirniau y B&idd- oniAeth: MYNYDDOG. Telynor: T. GRUFFYDD, Fsw., L'ay ever, tel. ynor ei Fawrhydi Breninol Tywysc/g Cy^ira. Perdoi ydd C. C. CAmD, Ttcdegar.* Cynelir CVNGHERDD faw.eddog yn yr hwyr, pryd y bydd Miss Giiffi'Ls, Caeidydd, y'nghyd a'r boseddlgion uchod yn gwssanaeth'j. Prog?ammo yn barod gya&'r Poit, 2g. Trysorydd: EVAN "LEW. Trodegar'Arme, Rhymney Ircii \Vorka, Mr-ii.' Ysgrifenydd D. B. Bom-, 2J, Upper lligh- rotniet, Rhymney Iron Work*, Hon. 719 EI8TUBBFOD FiilB"-? XIA £ 2a. C'YNELIR EISTEDDFOD FAWREDDOG i11 y He uchod ar ddydd Llan, y 2-1 iin o Awst, 1874. LIJwydd y dydd,—D. DAVIS, Ysw., MaesyfTynon. .CEEDDOEIAETH, I'r Cor, ddim dan 70 mewn nifer, a ddat^aso yn oreu yr I, Halleluj ah Chorus," o Bethoven's &ngtdv (Novello's Edition ) Gwobr £20. BARDDONIAETH. Am y Bryddest oreu ar Y Fynwent." Gwotr £ 3 3s. RHYDDIAETH. Am y Traethawd gorea ar Dr.oddiadau meddylgar yr oes." Gwobr X3 3s. Beirniad y Farddoniacth, Tiaethodau, Cyf- ieithiadau, &c Dafydd Morganwif, Hirwaun. Y cjfansoddiadau i gael eu hacfon yn direct i'r beirniad erbyn y Inf o Awst, ac enuau yr holl gvstadleuwyr ereill i v.7 hanfon i'r ysgprif- enydd erbyn yr un amser. Y mae y programme yn awr yi birod, ac i'w gael am badsir stain/> ddimai oddiwxth yr Ysgrifenydd. Parch. E. HucsES, 721 Ferndale, Pontynriid. CA&Mh SBIOH, TBBFOBIS. CYNELIR y Burned Eisteddf od Fawreddog yn y lie uchod dydd LLUN Y SULGWYN, Mai y 25ain, 1874, pryd y dysgwylir prif gorau y Deheudir i'r gystadieu^eth. PRIF DESTYNAU. £ g. c. I'r C6r o'r un gynulleidfa a gano yn oreu "The Heavens are Telling," o'r Creation 0 0 ° Chromatic Pitch Pipe i'r ai~einyud I'r C6r, ddim dan 40 o nifer, a gano yn oreu unrhyw Glee 5 0 0 (rhoddedig gan Mrs. Edward Berna- min, Treforis.) Am bob manylion pellach gwel y Programme yr hwn fydd yn barud JLiwrt'n y lJf, ac i'w gael gan yr ysgrifenydd. JONAH FRANCIS. 651 Bath Place, Morrieton. Mor o Gan %w Cvraru gyd." GLANYFERI, Slii GAERF YRDDI2f. BYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn y lie uehod, mewn paWii eaag a chjfleus, yr wythnos gyntsf o Awtr nesaf. Traetmi'xl, £ L Am y Traethawd goreit ar Alia- oedd Meddyliol Dyn" t> „ n Barddcnkitih, Am y Bryddest oren ar "Dr. Liv- ingstone a'i Anturiacuhau-' fdim dan 200 o linellau) 2 2 0 C'aniad<uih. I'r Cur, heb fod dan (!0 o rif, a g^ao yr. oreu Woithy is the Luml," (HTandel) ..15 0 I r Cor. heb fod dan SO o rif, R gaso yu orea "Let the Uiils Ee. sound" (B.iaiey Richards) 5 0 0 Ail wo.Or jQ Q Beirniad y Traethodau a'r Fa.rddotiaeth- Parch.^ j. K, Ackgan (Lleuavg), Llanelli; y Gania-uaetn, Mr. G. £ (Oaradoc), Tie- orcu Bydd y Programme yn barod EbriJl y 7fed yn cynwys yr holl fanylion, a gellir eu cael trwy y llytkvrdy am ddvry geiniog yr un gan. ■^EWA'KDfii Iry Cottage, 699 Perry Side, R.S.G.