Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Y TEULTJ OORTHEYMEDIG. \
Y TEULTJ OORTHEYMEDIG. PENOD L. 3 Bu y brodyr o'r Hafod yn aros a dysgwyl y am awr o amser cyn i neb wneud el ymdaant?- oslad, nes y dywedai Dafydd nad oeddchwcd morwyn yr Ynye oud ffug, rhywbeth i dafia llwch i lygafd Llewelyn; end yr oedd Llew- 1 elyn yn p.-rhau yn ddiysgog yn y grediniaeth fod Rachel yn lawn, ac y buasal yn dyfod fel yr addawssai. Y lleuad yn codi, yr haul yn machlud, a chysgodau y nos yn ymdaynu am y mynydd a'r dyffryn odditanodd, ond Rachel eto heb ddyfod. Dafydd yn ddlamynedd yn ymofyr; cychwyn ymaltb, ac yn dweyd wrth Llewelyn,— '< r wyf yn rhyfeddu am danat Llewelyn, y tlo fachgen a godwyd mor uchel, ac y mad prif fooeddflgesau yr ardal yn barod i'th roes- awu fel eu dyfodol wr, dy fod yn ymboeai fel h)'n gyda^ eiddo arall, gtmeth wl^di^, merch i ffermwr bychan." "B?th yw'th foneddigtsau sidanog i mil dim yn byd, cariad yw'r psth Dafydd, y mad cariad o flaen pobp-th." Ar hyn, codal Llewelyn ei olygcn tua chyfelriad y gorilewia, pryd y gwelai Rachel j yn drfod yn llawn chwyg a lludded. "yn awr, fceth j w'r newydd1?' cfyi.<a Llewelyn yn ddiamyu«dd. "Aios^ch foment, Syr, a chawch weled Mart yn gwneud ei hymddangosiad!" atibal Rachel. Llewelyn yn cael ei daraw a syndod parlys edig, ac yn llofain,— "Mati i wreud ei hymddaagosiad, a hithau yn America, beth a feddyli Rachel, a yv.wyt yu br.uddwydlo, neu fel y dde\vln«a o Eudor yu myned i ddwyn ysbryd i ddangos o'n bla^ii ?" "Trowch, edrychwch tua'r ogof, i gael gweled pwy a ddaw allan," meddai Rachel yn gt ffrous, gan dynu allan gorn hela yr Ynys o'i mynwes, a rho'idi bloedd nes oedd y bryniau yn dias. pedain, yn arwydd I Mart I ddyfod allan. Llewelyn gaa syndod a phryder yn llawygu, a Dafydd yn teimlo ei wyneb a'i farf i gael gweled os mai nid ffug breuddwydiol oedd y cyfan. Yna, goleuodd Rachel y lantern, gan el dal with -jnau'r ogof, ac wele MlJri o'r Ynys yn gwneud ei hymddangoslad o'i chuddfan; a Bhau welodd hi Llewelyn, syrthlodd mewn ewyg o'i flaen, heb yngan gair, a derbyniodd Rachel hi yn el breichlau rhag iddi syrthio. "Dafydd yn gofyn,- "O! Rachel, beth yw ystyr hyn?" "Dyma lie mae Marl yn ymguddfo y, dydd, rhag inab y Pistyllgwyn; ffodd yma y nOBoa hono yr oedd yn rhaid iddi fyw gydag ef neu adael yr Ynys, ac ni bydd iddi vmddan^os yo. g) h oedd us hyd oni chlywo fod John wedi tlrfo yn America," atebai Rachel, gan ddal pen Mari a thywallt cyRwys costtt-l o la th maeth- lawn i'w genau. Llewelyn yn adfeddlanu el hun, a gofyn,- "O! a ydyw Mart yn cysgu'r nos yn yr ogof oer a thywell hon ? byddai hyny yn ddlgon am ei bywyd." "Nag yw," atebai Rachel, "y mae hi yn cael cysgu yn nhy fy mam, ar ael y bryn acw, yn y nos, ac y mae yn ffoi yma yn y dydd." "0! forwyn ffvddlawn, beth a gaf roddi 1 ti am y f&th ofal a ffyddlondeb, dros un a gerals fel fy enald fy hun?" gofynai Llewelyn, a'r dagrau gloewon yn plstyllio dros ei xuddiau. "Dim byd, Syr," atebai hi than. Llewelyn ar nyn yn gwthio pum' punt i law morwyn yr Ynys, gyda dweyd,- "Na adawer eisiau ar Marl; na adawer iddi gysgu yn y fath guddfan oer ac angeuol hyn." Gyda'i fod yn gorphen y geiriau, wylai'n hidl fel plentyn wrth feddwl fod geneth mor dyner wedi treulio mis o ddyddiau gauafol yn y fath loches brnddaidd. "Sut y mae eysoni yr helynt hwn, a bod Marl wedi myned i America, ac ysgrifenu yn ol o Liverpool ?" gofynai Dafydd. Rachel yn ateb,- "Nid oedd y chwedl am fynediad Mari i America a'r ysgrifenlad yn ol 0 Liverpool ond dyfais drelddomnl, er cael gwaredofwgan poenus y Pistyllgwyn oddiar y ffordd, gan nas gallasai Marl fyw ond ychydig o wythnosau yn rhagor tra y buasal efe yn aflonyddu ami yn feunyddioL" Mari yn dechreu dyfod atl ei hun, a gofyn yn dorcalonus a oedd Llewelyn wedl maddeu iddi, yntau yn ateb,— ICY mae'r cwbl wedi el faddeu; nid yw carlsd pur yn gallu edliw beiau, a chadw digofaint." "Llewelyn, dypa ddigon, yr wyf yn awr yn foddlawn marw." Llewelyn, gan mor ddrylltedig oedd ei deimladau yn methu ateb gair, ond yn cuddio 4!1 wyneb yn oblygion el napeyn sldanog. "Rachel yn ceisio calonogi ei meistres ieuanc, ac yn sychu ei gwyneb wylofus, a gwyntyllu iddi ffrwd o awyr adfywiol. Marl yn adfeddlanu ei hun, ac yn slbrwd yn nghlust y forwyn,— "Dyna, gwell ymneillduo yn awr; y bech- gyn adref, a minau i'm cuddfan, gan adael chwareu teg i hen olwyn fawr Rhagluniaeth, ie, canys dywedant mai gwraig ydwyf." Rachel o'r Ynys yn sibrwd yn nglust Llew. elyn, fod vn rhaid i Mari gadw yn guddiedig hyd onl chlywid oddlwrth mab y Pistyllgwyn. ac yna y ffugial Mari ddychwelyd adref o'r America, gan ddychwelyd adref i'r Ynys, nas medrai ar berygl ei bywyd, groesi drws ty ei mam cyn hyny. Llewelyn yn estyn Haw ifarwel i Mari, gar. ga,auln lach iddl; ac O! djnaysgwyddwylar eyr es a thoddeditf. Aeth helblo fiB arall cyn bod un newydd oddiwith fab y Pistyllgwyn, mis o ofid a phryder i Mari o'r Ynys, a mis o anmhureda pruddglwyfus i Llewelyn o'r Hafod; ac er na feiddlai Llewelyn gan ei gydwybod onest a thosturiol dalu unrhyw ymweliad arall a hi yn ei chudd-loches rhag troseddu ar gysegr- wydd y eyfamod priodasol neu beri anair i Mart; eto, ni fu efe yn ddiffygiol o gyfranu yn helaeth i forwyn yr Ynys, fel y gallai ofalu yn briodol am yr hon oedd yn ffoadures di- nodded. Ond yn mhen y ddau fis, wele newydd prudd yn cyrhaedd i'r Pistyllgwyn, sef fod Boston wedi myned yn ddrylliau mewn y storm, trwy gael ei chwythu yn erbyn un o greigiau daneddog Banks of Newfoundland. Mab o'r Tydraw oedd wedi anfon gwybodaeth am y trychineb, gan hysbysu fod haner yr ymdeith- wyr wedi boddi, ac yn eu mysg fod John Morns, o'i; Pistyllgwyn WOodi cyfaifod a dyfr- llvd fedd Taeaodd y newydd len o alar du dros y Pistyllgwyn a'r ardal, a mawr oedd yrhollam Mari o'r Ynys, sut yr oedd, a beth ddeuai o hOLI, ond nid oedd neb yn$>allu ateb, ond y lluaws yn dychymypu'r gwaethaf. Yr oedd tculu'r Hafod yn ddystaw, ac er's wtthnoaau yn ail adeiladu y flfermdy a'r tai allan, gau fod Hopcyu wedi cael lease am gant ond un o flynyddoedd ar y lie. i Yr oedd tsulu'r Hxfod y pryd hwn yn ym. j ddriugo'i fyry yn gyflym, a'r plant oil yn troi c-lliin yn gysur gortoleddus i'w rhieni. Erbyn hyn, yr oedd heddweh a llwydlibnt wedi cael ei adferyd i lofa'r Owm; y glowyr weM cael eu pris heb sefyll strike, a r aur yn dylito 1 goffrau yr Y swain Robeits yn fwy cyflyra nag erioed; a sanlai Roberts am godi Dafydd yu brif gaffer, gan fod gwedd arall ar y gwalth wedi dyiehafitid Dafyad i'r awydd o is orticnwyllwr. (I'w orphen yn y nesaf.)
YR AWDL FUDDUGOL AR CALEDFRYN.
YR AWDL FUDDUGOL AR CALEDFRYN. [Parhad ] Mae y darn canlynol yn tud. 6,— "Ac eilwaith yn ein golwg Beunydd y do'i gynydd gwg, Tori'n briisg goert-derwen brid, Diwyrni o gadernid Elai'i chrib uchel a chrcn O'i thwf hyd yr eithaflon Yn fyw hoen, gan ymgryfhaa Yn nghanol y c«nghenau, Ledodd fel maltell lydan, A'i dall glwys yn eu delw glan Yn adenydd, a daenir I fan wydd dyfu yn ir." Camddefnyddir yr ymadrodd "ac eilwaith" neu yr ymadrodd "beunydd." Cyfeirir ni yn yr ymadrodd cyntaf, yn ol ei ddefnyddiad priodol, at sylw newydd neu beth newydd, neu agwedd ar beth na ddygwyd o flaen y darllenydd o'r blaen, tra y cyfeirir ni trwy yr olaf at eilfydd- iad neu barhad o'r un peth. Yn ein byw nis gwelwn beth y mae'r llinell gyntaf yn y dernyn uchod yn ei wasanaethu. Yr ydym yn dyfalu mai esboniad ar "cynydd gwg" ydyw y ddwy linell nesaf,- Tori ei braisg goed-derwen brid, Diwymi o gadernid. Yn ol y ddwy linell yma, yr un peth ydyw "braisg goed" a "derwen brid." Maeyr enw "derwen" yn cyfeirio yn ol at yr un ferf a "coed," sef "tori," ac yn dal yr un borthynas a hi. Enwau cymhwysiadol (nouns in apposi- tion) ydynt; ond rhaid i enwau felly fod yn gyffelyb o' ran rhif. Os bydd y cyntaf yn llu- osog, rhaid i'r ail fod yr un fath; ac os unigol fyddo'r cyntaf, bydd yr ail hefyd yn' gyffelyb. Ond wele "coed" yn lluosog a "derwen" yn unigol, ac yn ol ffurfiad y frawddeg, yn nouns in apposition Fel hyn y buasai yn gywir,- "Tori'n braisg goed-derw prid," neu "Tori'n braisg goeden-derwen brid." Beth a olygir wrth fod derwen yn "ddiwyrni" o gademid ? Ni chlysom erioed son am gadernid diwyrni, ac nis gwyddom beth a olyga; ac ni chlywsom ychwaith son am dderwen ddiwyrni, ac nis gwyddom beth a olyga. Pa JLe, tybed, y tyf derwen^ diwyrni o gadernid ? Buasai yn dda genym ganfod y fath ryfeddod. Ouid "ddi- wyrni," yn hytrach na "diwyrni," a ddylasid ddywedyd ? "Elai ei chrib uchel a chron o'i thwf hyd yr eithanon yn fyw hoen," Nis gall- wn ddirnad yr hyn a olygir wrth fod ei chrib yn myned o'i thwf. Gofynasom i un yr oedd genym gryn feddwl o'i farn, a dywedodd mai y meddwl ydyw fod y tyfiant yn myned o'r gwraidd i'r crib. Ond os y syniad rhamantus hwn a gyn- wysir yn y geiriau, peth rhyfedd na fuasai i'w weled yn eglurach. Daliwch chwi sylw, pa fodd bynag, a gwelwch ryfeddod yn nglyn a'r crib hwn. Mae ei chrib yn fyw hoen! Ac er i ni glywed ei fod yn myned hyd yr eithajion, eto wrth ail-sylwi, cawn yr eithafion "yn nghanol y canghenau Mae defnydd y crib hwn yn rhywbeth gwahanol i'r canghenau, oblegyd y mae "yn ymgryfhau yn nghanol y canghenau!" Ledodd fel mantell lydan." Pwy neu pa beth a ledodd ? Beth ydyw gweithredydd a gwrth- rych y ferf ledodd ? Yn awr, ddarllenydd hynaws, ceisiwch gysylltu "ledodd" a "cang- henau," "hoen," neu "crib." Y canghenau ledodd, hoen ledodd, crib ledodd,-pa ley mae'r synwyr ? A'i dail glwys yn eu delw glan yn adenydd." Pa beth heblaw cynghanedd a enillir trwy'r geiriau "yn eu delw glan?" a pha beth a olygir wrth delw y dail? Am y dernyn hwn oil, nyni a ddywedwn nid yn unig fod y gydmariaeth yn anmhriodol, fel y sylwa Ap Vychan yn ei adolygiad yn y Dysgedydd, ond fod ei gweithiad allan yn annestlus, ffurf- iad y brawddegau yn orchwith, ax meddwl wedi ei orchuddio gan niwl. Dyma benill arall yn tud. 6. "Galarwisf?o-dd areithfaoedd Dlau yduedd yn dywedyd Gair am dano, with ei wrando I'n merwiiio amryw enyd." Os oedd y galarwisgoedd yn "ei wrando," yr oeddynt wedi eu dodi ar yr areithfaoedd tra yr oedd efe eto'n fyw! "Amryw enyd" ydynt ddau air yn ffurfio cynghanedd a'r gair "mer- wino;" heblaw hyny, nis gwyddom i ba beth y maent yn dda. Yn yr un tudalen, ceir y linell hon,—"Uchel hyder fachludodd." Nid ydyw hyder yn machlud,-ymadrodd a briodolir i'r haul ydyw. Ar ben tud. 7fed, cawn yr englyn canlynol:— hanes do'l nos a dydd—i'w dywallt 0 awyr cawodydd; Pylif sain dot fan aydd, Bodda ddyn heb ddiddany! d." Nis gall yr "hanes" yma gyfeirio at ddim ond hanes marwolaeth y gwron. Mae yr "hanes" yn dyfod "nos a dydd—i'w dywallt." I dywallt beth ? A ydyw yr "hanes" yn dyfod i gael ei dywallt ? Beth bynag ydyw, mae yn cael ei dywallt o awyr cawodydd." Rhaid mai dwfr gwlaw a olygir. Wele syniad newydd iawnr- gwaith diddanydd ydyw rhwystro dyn rhag boddi! Cyfeirir at ei ymddangosiad, a dywedir yn tud, 7,— Rhyw awydd, tra ar yr heol,-a phan Gerddai'r ffordd arferol, WLWI fynych edrych o'i "I I'w 'nabod yn wyriebol. Ni red wen ar ei wyneb-eryraidd, Ond arwrol burdeb Dyma nerth nad amheu neb Gar wel'd betii ) w gw. oldeb." Pwy a olygir wrth "rhyw awydd ?" A'i mab. ynte merch ydyw ? oblegyd byddai yn "fynych" yn "edrych o'i oler adnabod Caledfryn. Dape cawsid ychydig mwy o'i hanes. Nid ydym yn credu fod peidio rhoddi "gwen" ar wyneb yn "nerth" nac yn arwydd o "wroldeb." Etoyn yr un tudalen,— "Ei dnedd lan ydoedd et Iwydd,—<Jrwy fryd A loisai ddedryd dios ei ddiwydrwydd." Dyfaler pa am can a wasanaetha y ddau air drwy fryd." Wele ddarn yn nhudalen 9,— 1 Gwir seraph o'r gwres orawr Ad dol a mwy feddwl mawr Nell gerub llawn o gatiad A cidell deg ddelw ei bad Un 110'1 swyddmor llawn o sel A rjiynghor yr A_rchan<el. Ddringa'r wyddor eangaf Sydd yr un a gorsedd haj; ■ Goruchel fflamitg wreichi jn Dery fraiv arswyda^r fron, Chwery o g/ioh awyr-gant Gyneit o fyw ogoniant; Doniau o'u tanllyd enyn Dorai i greu daeargryn Adwaena'r awdwr doniol. Retbiu i a'i pawb ar ei ol." Nid awn dros bob ymadrodd sydd wedi eu har- graffu yn Italaidd; caiff y darllenydd edrych ei hunan. Cymerwn un yn enghraifft,—" swydd mor lawn o sel a chynghor Pa le y clybuwyd am "gynghor" yn safon "sel?" Pa feddwl bynag a roddir i "gynghor arch- angel," nis gellir priodoli "sel" iddo. Ond dyma "swydd" selog etc Gellir dirnad beth ydyw swyddog selog ond atolwg, beth ydyw'r "swydd" sydd "mor llawn o sel a chyngor ?" Mae mor resymol i ddywedyd fod Llandudno mor llawn o sir Gaernarfon ag ydyw y lleuad! Edrychwch chwi, ddarllenwyr hoff, ar y rhyf- eddodau ereill a geir yn y dernyn uchod; onide, os af dros bobpeth cyffelyb yn yr awdl, byddaf fisoedd lawer(!) cyn dwyn hyn o adolygiad i'r pen. Tudalen 12.-Gwelsom y llinellau hyn yn cael eu dyfynu er profi rhagoroldeb yr awdl. GweHd drwy ei bryd gola—o'i osgoi Fsgyn y- areithfa. A'i lygad mewn tremiad tra Y dinawr synai ryrfa." "Feddwl arweiniai fyddin,-ro'dd allan Drwy ddull anghyffredin Ei araeth fyw a'i fraath fin, A'i bur wyneb fel brenin." Fel y dywedodd Islwyn, mae "gola" yn an- faddeuol. A ydyw "fryd gola" yn fwy man- teisiol cyfrwng i ddangos meddwl na ysbryd tywyll ? Pa beth a" olygir wrth fod ei "lygad mewn tremiad?" Rhaid ei fod yn cymeryd tremiad ar rywbeth os oedd yn agored. A phaham y dywedir "llygad ?" Onid oedd gan- ddo ddau ? A pha ymadroddy cysylltir "ro'dd allan fel ag i ffurifo brawddeg gywir ? Cym- erwch y ddau englyn yn nghyd, ac y maent yn ddarlun o Caledfryn yn esgyn yr areithfa. Gwaith edrych sydd yma,—"Gwelid drwy ei bryd gola." Ond yn nghanol y darlun, dyma waith gwrandaw,—"Ro'dd allan, drwy ddull anghyffredin, ei araeth fyw a'i fraeth fin." Er eystal ydyw ,y llinell—"A'i bur wyneb fel brenin," nid ydyw yn ddigon o iawn am y diffygion hyn yn y darlun. Eto tudalen 13,— "A'i taw'n lIae, eW'n well hwyl, A'i hagor ambell egwyl. At amnaid, pan yn twymno, liweh o hyd o X dynu gwefr-dan ag oedd t> Yn Uewyrch ti aUuoedd Gan awch iaith ag ymchwyrn Yn llosgi drwyi holl esgyrn." Dyma syniad,—"Codi ei freichiau yn uwch o hyd i dynu tan oedd yn llosgi 'drwy ei esgyrn! Ps le yr ydoedd ei esgyrn felly? Nid "awch iaith" oedd yn peri'r "gwefrdan" fel ag y dywedir yn y dernyn uehgd, ond i'r gwrth- wyneb,—y gwefr ag oedd yn enyn yn ei enaid ef oedd yn rhoddi "awch" i'w "iaith." Wele eto ddarn ag sydd yn cynwys llawer iawn o dywyllwch,— (Gwel tudalen 14.) Yn el «fen<yl byth u,t chyfyngai Wleddoedd yr Arfaeth, a helaeth huliai, I bob pechadur dan gur agorai Ffordd o drugaredd i hedd arwyddai, Ro'ifodd i bur faddeu bai -11 gelyn, Ac yn ei delyn i'w ddatgan daliai, Am ei hofffywyd os mwy Y ffoa I fan o hawddfyd i ofyn noadfa, .n I' r Ac elw i gaethion o ael Golgotha Newid ei galore—a'i dyogela Yr adeg yr ymddirieda-ar rad Argoel oftoriad Duw ar Galfaria." Safed y darllenydd uwchben yr ymadroddion argraffedig yn yr Italaidd, a cheisied wneuthur synwyr allan o honynt, ac felly arbedir y draff- erth i mi brofi fod yr uchod yn dywyll. LLYR LLEDIAITH.
YMWELIAD A'R MOR MARW.
YMWELIAD A'R MOR MARW. [CYFIEITHIAD. ] Cyrhaeddodd yr ysgrifenydd a dau o'i gyf- eillion Jaffa yn nghanol mis Mawrth ar ym- weliad a'r Wlad Sanctaidd. Cawsom yno ein meirch Arabaidd, ac ymaith a ni ar daith tua Jerusalem. Collasom ein pebyll y noson gyntaf drwy hurtrwydd ein dragomon, a gor- fodwyd ni i wersyllu o dan ganfas benthyc- iedig ar fryn Bethoren, llo y gorchymynodd Joshua i'r haul a'r lleuad sefyll. Unwaith yn Jerusalem, wedi gwersyllu y tuallan i borth Jaffa, cawsom deimlo un o'r ystormydd Syriaidd dychrynllyd sy'n rhuthro weithiau yn y gwanwyn dros y Wlad Sanctaidd gyda holl rym digofaint y nef. Yr oeddwn i yn glaf ar y pryd mewn twymyn. Craciodd trostau ein pabeil, a ciaeth ein ty canfas i lawr. Rhwymwyd n yn fy llenllian cyn bod fy anadl braidd yn gwbl allan o'm corff, ac yr wyf yr. priodedt fy lJgwellhad yn gwbl i'r driniaeth hydropathic a gefais. Ar ol i mi ddyfod yn ddigon iach i esgyn fy march llwyd, gwnaethym fy nhaith arferol oddiaf gylch Jerusalem, ac ar draws anialwch Judet i wastadedd Jericho a glanau yr IorddoneDt ac oddiyno i'r Mor Marw, ac yn ol drachefo i'r Ddinas Sanctaidd heibio cyfaint (conventl Mar Saba. Ar y daith hon yr oedd yn rhaid i ni gael ewmni gwyliwr Bedouaidd gydaeic muleteers arfog a'n gweision neillduol, ac uw rhyw deithwyr a fyddant mor ynfyd ag av turio i'r daith heb y Sheiks Arabaidd It fyddant yn sicr o syrthio yn mysg lladroO i wrth fyned i Jericho. Gwnaeth y Mor Maftf argraff ddwfn ar fy meddwl, ac y mae gogoneddus y Nile a lleoedd sanctaidd Je- rusalem wedi eu cerfio yn ddwfn ar y cof- Wrthddynesu aty'llen rhyfeddolhwn o ddwfj tnae y dysgleirdeb mor fawr fel, er eich bo3 hyd yn nod awr o farchogaeth 0 bellder oddl- wrtho, yn ymddengos fel pe byddai yn eicb ymyl. Y boreu y gwelais ef teyrnasai prudd" der trymaidd yn yr wybren a'r awyr, ac yt oedd y cwmpeini yn ddystaw, a'n calonau yn cael eu gorthrymu gan yr awyrgylch a gurent yn drymion yn ein mynwesau. Y? oedd y muleteers yn rhy bell oddiwrthym i 111 glywed miwsig ymrysongar y clych&u oedd' ent ar yddfau yr asynod. Yn ddigynhwr* inarchogasom yn mlaen fel cwmni i le erchyw y llyn nef-felldigedig. Ar y llaw ddeheu ymestynai mynyddoedfl dolenog ac anghyfanedd anialwch Judea. Ar y chwith llamai yr IorddoneD donog wrth waelodion mynyddoedd Moab- yr afon sanctaidd hon yn ehedig oddiwrthj Mor Marw fel pe byddai i'w donau wenwyno ei chalon gysegredig. O'r tu cefø yr oedd pentref llaid yr Arabiaid, yr hwn y mae dynion yn galw Jericho arno heddy*? fel yr enwid ef ddeunaw cant o flynyddoeo^ yn ol. Ond o'r blaen yr oedd crogben dro# o niwl plymaidd yn hongian wrth y cymyl^ yn ol. Ond o'r blaen yr oedd crogben droo o niwl plymaidd yn hongian wrth y cym ylaØ hyd wyneb y Mor Marw. Yr oedd yn yJØ' > ddangos braidd fel pe byddai we di ei ddoleO* wrth fynyddoedd Judea a Moab ar bob tO gan belydrau crwydredig goleuni yr haul, y* hwn a ymlusgai i mewn er gwaethaf P I anghyfanedd yma o natur. Nis gall J ddesgrifio i chwi brudd-der erchyll y llynel hun. Dyma lie gorwedda, heb un don, fP I ddigynhwrf, fel cauad plwm toddedig J* selio i lawr Sodom a Gomorrah gydag 0 graffnod digofaint tragywyddol Duw arno? heb donau yn ymluchio ar y glan; hef gerddoriaeth y traethfor; heb gwynion odd}' wrth galon brudd y mor; dim ond prudd' der, a dyatawrwydd. Yna ar chwaethwch f dwfr, yr hwn sydd yn hallt, brwmstanaidd> ac yn hollol ahachus, a byddweh yn flier? gofio byth ei flas ar ol ei yfed. Nid oe^ un arwydd o fywyd arno dim badau gyd* thrwst ymdafliad y rhwyfau; dim pysgotwy ar ei lanau. Och! nis gall pysgod fyw yn f dyfroedd hyn, a dyma'r Mor Marw. Y stradgynlais. Cyhxaisfab.
- DEWI WYN YN TROI Y CAGE.,
DEWI WYN YN TROI Y CAGE. LlrSTHYBr IV. What a thrice double ass Was I, to take this critic for a god, And worship this dull fooL-Galibar. A chyfaddef y gwir, bum unwaith Y-0 haner-addoli Dewi; ond y mae'r cen wed* syrthio oddiar fy Uygaid, a gwelaf «f yn fel y mae. Mae pob tro a ddyry ar y c<$ yn ei amiygu yn fwy-fwy. Mae yn YD4 at bob peth i geisio cael rhywbeth i fodaw- yr edrychwyr, ac yn methu a chael dim defnyddiau i fradychu ei wendid. Mae son am fenthyciaeth "—gair polite yn PJ llenladrad." Soniodd am Golyddan benthyewr. Yr oedd y diweddar Golyd^^ yn gefnfor o wreiddioldeb, tra nad yw De^ ond dyferyn. Angel yn ehedeg yn nghaJ*^ y nefoedd oedd Golyddan animalcule di*" tadl ac anweledig yw Dewi. Er dangosi?* byd iddo weled newyddiadur Seisnig, iado weled "The Palace of Industry'' f9, destyn ffugchwedl, a ehasgla yn naturiolj Didaskalos weled hwnw hefyd, ac yno y cafodd ef y meddylddrych o Diwydrwydd." Ahem! Cof us mi ddarllen yn "Marwnad Syr John lyn gan Charles Dana, rhywbeth tebyg Yon mighty seas, the flagons of my God," a chofus genym hefyd i mi ddarllen r: mhryddest Dewi Wyn o Essyllt ar "Br)' ferthwch," rhywbeth tebyg i hyn,- "Tithau for costrel lor." Dyna tit for tat, Dewi. Ond paham yr yn mlaen gyda'r plentyn-waith o edli^?^ benthyciaeth ? Cynghorwn Dewi ac ere11* nad ydynt yn gwybod dim am natur ladrad," i ddarllen' fCrachf eirniadaeth" Llewelyn J. Evans, Lane Seminary, natti. Gydag ychydig ymdrech, gallwn tua phum' cant o linellau yu prif feirdd Cymru mor debyg i'w gilydd fll nad oes ond gair neu lythyren yn eu iaethu. Ond ynfydrwydd fyddai cyhuddo 1 beirdd hyny o fenthyciaeth. Oni cheir aws o brofion yn ddyddiol o debygohae meddyliol 1 Mae yn anmhosibl i fardd g/j meryd ambell i bwnc mewn llaw heb i ddrychfeddwl a ddefnyddiwyd gan arall y^ ruthro yn mlaen i gynyg ei wasanaeth idd^ ? ac i wrthod hwnw o herwydd i ryw fardd »r* £ er ys oes yn ol, neu i ryw Seisnigaidd ei ddefnyddio, mae eisiatt bardd fod fel Dewi Wyn—yn fath o < wybodol! Cyfeiried Dewi at fardd—y a fyno,—yr hwn sydd wedi cyf^f ychydig farddoniaeth, a minau a ddang08^ yn ngwaith y bardd hwnw syniadat* ddefnyddiwyd yn flaenorol. Paham, 7? y myn Dewi wneud yDfyd o hono ei trwy ddweyd mai benthyg yw "PalaB wydrwydd" Didaskalos? I brofi Daal1t/!g thyciaeth ydyw, rhaid iddo brofi i Didas*