Y Gwladgarwr

IWYSTFILOI) HJtLKLBUIS .1.R INDIA DDWYREINIOL. ^CHriia a wyddant gynifer o fy'wydau ddyfethir gan fwystfilod yn yr India. Y 11lae y teigr dyn-fwytaol fel ei gelwir i'w M yn' mhob cymydogaeth lie y mae y man aHifeiliaid yn an ami, ac felly gorfodir ef i J^wilio am ymborth yn y sefydliadau ^laddwyd mewn yehydig amser mewn un ^anbarth 127 o bersonau gan un o'r cread- llllaid hyn, tra yr ataliwyd y teithio ar hyd ffordd hono am wyfchnosau lawer. Lladd- tlld un arall o honynt 150 o bobi mewn tair ^ynedd, gan achosi hefvd i'r trigolion adael J«ntref a thaflu 250 o filldir.edd ysgwar o Qir diwylliedig allan o'u dwylaw. Mewn Jstod chwe blynedd yn Bengal, lladdwyd 1^)401 o bobl gan fwystfilod. Ar y bro- ^°fion y mae llawer o'r bai fod y fath .^fcystr yn cael ei wneud gan y creadur- ^d hyn, trwy eu bod yn edrych ar y teigr *e) duw, ac ofnant dynu ei iid arnyrit, ac nid oes modd O'iel ganddynt ei ladd hela.

Y bwrdd IEGHYD aberdar. HAE etholiad blynyddol v Bwrdd hwn }^edi cymeryd lie, a chanlyniad y pleidleis- Jadau wedi ei gael. Yn Ward No. 1, yr °^d pedwar o ymgeiswyr yn sefyll, dros y *hai y pleidleisiwyd fel y canlyn :—Mr. 6 eyshon Rees, 717; Mr.-J. W. Jones, >28; Mr. John Williams, 605 Mr. Griffith ohn, 179 Y ddau gyntaf a ctholwyd. 11 Ward No. 3, yr oedd tri o ymgeiswyr sefyll, ae un i'w ethol, a phleidleisiwyd ^°stynt fel y canlyn :—D. Davis, Ysw., v^esyffynon,'599; Mr. Thomas Pugh, 511; D. p. Davies, 265. Felly, I). Davis, a etholwyd. Yn Ward No. 4, Jhol^yd Mr. Llewellyu Llewellyn, Aber- j?an. yn ddiwrthwynebiad ac yn No. 2 1¡ ard, James Lewis, Ysw., Ty-draw, yr 1111 modd.

I. Y MR. STANLEY YJN" GYMRO. oeddym ni wedi gobeithio y buasai v ^edl mti Cymro oedd Mr. Henry M. anleyj r a ddaetli o hyd i Mr. a1VlDgstone, yn troi allan yn gywir, ond yn '^bycuch yn ddvddiol y mae yn myned ai Cymro vdvw.' Yn ei lythyr at ei Faill Mr Charles Olliwant, o Sale, q eshire, yw(vi,Oi ydvw y Saeson a'r yrary G or a e},re([u pob dwlu a ddar- ana danuf, TUS gallaf wrthynt, ond hyc-h chwi a ch) feillion ereill yr ydwyf dweyd mai Americaniad ydwyf.'

Yn y Wasg, ac i fod yn barod o hyn i ganol Tachivedd, DYDDIADUR YR EISTEDDFOr>WYH AM. 1873, YN cynwys Blwyddiadur; lie i wneud nod iadau ar bob dydd o'r flwyddyn Nod m cyffredin y ilwyddyn; Termau cyfreithiol Diffygiadan yr haul a'r lleuad Y Tymovaa a'; GS-wyliau Trem ar brif ddigwyddiadau'r flwydd- y-n; Tation o drai a llanw'r m6r yn aberoedd I Dymru: Tollau Stampiau; Trcthoedd a Chyll- idau, yn nghyda phob pcth a'r a ellid ddysgwyl 31 gael mewn Dyddiadur. Bydd y rhan arall o honaw yn cynwys Adol- ygiad ar 1872 yn Llenyddol Marwgofion o Feirdd, Llenorion, a Chantorion aydd wedi marw yn ystod 1872; Crynodeb o ffeithiau hen a di- weddar cysylltiedig a Llenyddiaeth Cymru, yn nghyda Chofres helaeth o enwau a chyfeiriadau (addresses) Beirdd, Llenorion, a Chantorion Cymru, ac creill hefyd. Bwriada ei Olygwyr, Thos. Morgan (Llyfnwy), Maesteg; B. A. Griffiths, Cwmafon; J. Spin- ther James, Llandudno; a LI. Griffiths (Glan Afan), Cwmafon, iddo fod o ran ei gynwysiad, ei argrafiwaith, a'i wisg yn bob peth a'r a ellid ddysgwyl ei gael, ac yn deilwng o le yn llyfrgell pob Cymro. Cyhoeddir ef mewn tair ffurf. 6ch. mewn cloth; Is. mewn pocket; a Is. 6ch. mewn pocket a phapyr wedi ei linellu ar ei ddiwedd, yn cy- nwys lie ychwanegol i ysgrifenu. Caniateir yr elw arferol am bethau o'r fath i ddosbarthwyr a ilyfrwerthwyr. Cyfeirier pob orders am dano at y Cyhoeddwr, MR. D. GRIFFITHS, Printer & Publisher, 203 Cwmavon, Glam.

GWYL GERDDOROL DYFFBYN ABERDAS, JiADOLIG, 1872. BYDDED hysbys y cynelir yr WYL uchod yn y TEMPERANCE HALL, pryd y gwobr- wyir yr ymgeiswyr llwyddianus ar wahanol clestynau. Y, s. d. 1. I'r cor, beb fod dan 80 mewn rhif, a gano yn oreu y corawd "By Slow Degresso HandeVs Befshazzar. (I'w gael gan Novello, Ewer, & Co.) 21 0 0 2. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 mewn rhif, ac heb fod wedi enill dros < £ 20 yn naenorol, *a, gano yn oreu y corawd "Then round abdut the Starry Throne," o HandeVs "Samson." (I'w gael gan Novello, Ewer, & Co.) 15 0 0 3. I'r cor, heb fod dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu y ganig "Y Gwan- wyn," o'r C'e-ddor Cymreig, rhif 1. (Mulhr.) 8 0 0 1fT Ceir manylion pellach mewn rhifynau dyfodol o'r GWLADGAEWE. T. HOWELLS (Hywrl Cynon), Ysg., 21q ABERAMAN.

TOWN HALL, COWBRIDGFI. MR RICHARD JONES has received in- structions from the Trustee of the Estate of Mr. E. Davis, Bookseller, Cowbridge, to SELL BY AUCTION, on September 4th, 5th, 6th, 1872, tha extensive and valuable stock of New and Second Hand English and Welsh Books, upwards of 2,000 Volumes, Stationery, Berlin Wool, Wool Work, Fancy Goods, &c. Catalogues will be ready a week prior to the sale, and may be obtained by the Auctioneer at his offices, Bridgend & Pencoed, Thomas Rees, Esq., Solicitor, Cowbridge, and on the premises. The Sale will commence each day at 11 o'clock. aSTBuyers of all Classes will find the stock worthy of their attention. 216 L EH WENT TIN" P^ATE WORKS, WORKING I'ON. B YDDED hysbys fod y gweithwyr, pa rai sydd mewn cysylltiad a'r melinau, wedi rhoddi eu rhybudd am ychwaneg o brys, a thyma wybodaeth i chwi yn Nghymru a phob man arall, ein bod yn bendeifvnol o sefyll allan os na chawn ein pris. Am hyny, na fydded i neb ddyfod yma i'r Tin Works yn Workington, nes ein bod wedi cytuno. 214 Ux O'R GWEITHWYR. BETHEL, PENCLAWDD. pYNELIR EISTFDDFOD FLYNYDDOL y lie uchod, DYDD NADOLio-nesaf. PllIF DDAEX CERDDOROL. ';Bendigedig fvddo .-rglwydd Dduw Israel," gan J. Thomas, Blananerch. 10 0 0 Coir e-nwau y BÜlrniaid, yn nghyda phob manylion yn fuan. 209 B.T-:ASYHOC+ ROEKRTS, Ysg. 7 YSGOL NOS. llYN sydd i hysbysu y bydd YSGOL Nos Mr. Owen Rees. yn dechreu nos Lun, Mf'ii gCed. Gan na dderbynir i mewn ond nifer penodol, dyrmmir ar y sawl a fwriadant y IIUEO a hi i wneuthur hyny yn ddioedi. Seymour Street, Aberdare. 215

TBYDYDD EISTEDDFOD ) GAB.MEL, TREHJS EBEBT. PYNELIR yr EISTEDDFOD uchod, DYDD C NADOLU;, Rhagfyr 25ain, 1872, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Rhyddiaetli, Barrldoniaeth, Adrodd, a Chaniad- aeth, &c. Llywydd,—Parch. D. Thomas. Tonypandy. Beirniaid,—Y Rhyddiaeth a'r Farddoniaeth, &c., Mr. D. Jones, (Dafydd Morganwg,) Cwm- dar, Aberdar; y Ganiadaeth, Mr. Robert Rees, (Eos Morlais,) Abertawe. TRAETIIODAU. £ S. d. Am y Traethawd goreu ar "Ddylan- wad y naill ddarganfyddiad celfyddydol ar y Hall, a dylanwad yr oil ar wareidd- iad." 1 1 0 BARDDONIAETH. Am yr Arwrgerdd oreu i'r Cor Cym- reig ar eu hymweliad a Llnndain. 110 CANIADAXTH. 1'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu "Teilwng ydyw'r Oen," (Cerddor Cymreig rhif 30) Gwobr, 10 0 0 (Byddrhyddid i'rcorauddewiseu harweinyddion.) I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu, "0 Gymru Anwylaf," John Thomas. 5 0 0 Y programme yn awr yn barod, ac i'w gaol am ddau stamp gan yr Ysgrifenvjld. REES T. WILLIAMS, 18, New Bute Row, 175 Treherbert, Pontypridd.

"Calon wrth galon." PORTHYRHYD. L^A^DDABOG, i SIR GAEBFYEBDIN. CYNELIREISTEDDFOD FA WREDDOG yn y lie uchod, o dan nawdd boneddigion urddasol, mewn pabell eang a chyfleus, dydd Mercher, Medi 25ain, 1872. Beirniad y Traethodau, y Farddoniaeth, &c., y Parch. J. Rhys Morgan, (Lleurwg). Beirniad y Ganiadaeth, Mr. G. Jones, (Caradoc). Y rRIF DKSTTNAU. IV C&fheb fod dsn 60 o rif, g!MH' yTi oreu Ar Don 6 IJAêî1 (htyaloedA." 15 0 0 Am y Tr «ethawd goreu ar hanes Melchisedec. 3 0 0 Am y Bryddest oren er CotfàcffliJšeth am y dl- weddar Ewchedig J. Evans, gynt o g'&?91 Selon. 3 0 0 Bydd Cyngerdd urddercbog yn yr ftrwy*. pryd y dys- gwylir amryw foneddiglon a'r prit gerddunoA yn bresenol Byddrh-ddidi hawb o bob parth n Gymr1 ddytOtfi i gystadlu. yn yr Ei teddfod rehod. Dydd h&l gan y pwyllsor i gystadlu fel ereill. Ni wobtwyir oai %dd teilyngdo a chedwir pris tocyn blaenwedd yn ol o'r wt>br oni fydd y buddugol yn bresenol. Fad yr hOtlgyfM- aoddiadau gyda ff i genwan, i'w hanfoa i law y Parch. J. Rhvs Morgan erbjrn y lOfpi o Fell, a ffngenwau y cys- tadlenWfrmewD canu, adjrodd, &c., i'w hanfon i law yr ysgrllenydd erbvn y l8tOd o ifudi; 1872 Gellir cael rheatr cyflawn o r i&efcytuin, ond anfon ceiniog a dimai mewn stamps at yr Yaarifeuyad, T. CHARLES, Gamblea, Nr. Kidwelly. 168 CarmartlraeaMw.

DAVIES & SONS, Watchmakers, Jewellers, Silversmiths, 3, NEW STREET, NEATH, AND AT 5, Guildhall Square, Carmarthen. WATCHES to suit all clasaas of parcbaaers. WATCHES of the best English and Foreign Make. THATCHES, Gold Levers from AM 10& apwards. "0- WATCHES Silve! Levers at M Is., jBS &)., np to ZIO loo WATCHES, Gold Genevas at jM 4s., As 5s., up to vv deM 10s. WATCHES, Silver Genevas at Al 10s., C2 2a., £8.. SI. "YyARRANTED GOODS are only kept in Stock. CLOCKS of every description. JEWELLERY, i ew designs constantly added. SILVER GOODS in great variety. .u.. E LECTRO PLATE of the best description. SPECTACLES to suit every sight. REPAIRS executed in thfl best manner. CLUBS supplied: ORDERS- accompanied by Cash, forwarded to any part. 213 MELIIIFANDDU, GBR PUNY- BONT. B YDDED hysbys y cynelir Eisteddfod yn y He uchod, ddydd Linn, y Hfell o Fedi, Prif ddarn corawl, "Teyrnasoeddy Ddaear." gwobr £10. Am bysbysrwydd pellach, gwel y programme, i'w gael drwy y post am lid. mewn stamps, oddiwrth Moaes R. Lewis, a J. W. Edwards, Black | Mill, Nr. Bridgend, Ysgrifenyddion. 143 AT WEITHWYR. A T weithwyr deheuig a chyson yn unig, 1, cyfarwydd mewn gwaith tin, yn unrhyw gans;en. Cyfiensdra yn af.hlys ;r py*>a 'leiiethiid gwiitii. }. ych>dig ddwylaw g.«et jiwaith F.'uers Puddlew, Bai- lers, l;,r R ilers. I'oflblers, Furn em«n, Bebicfiers, pen .rs f'iclers, Annealer^ TtnrotjD, Wsshrafn. iieiri Coed a >t»-n, Pattern Makers, Gofiaid. Fitteri B^chgyn a Ge- arddwr. a laft rwyr cyffredinol. Cyfic neilHuol, yn enwedig i rai sydd yn hott o'r gerdd, yn dciirweitw/r egwyddor 1. ac yn bleidiol i a h;sion teilwng a. ohrefyddol. Rhoddtr pob cefnogaeth i'r gweith- iwr i ymddyrchafu Nis pellir addaw gwattii i neb ond dynion sobr a da. Ardal hyfryd ac iachus i deuluoedd fyw yn gysurus ac enill bywioli eth ragorol. Danfoner ymefynion at W. GRIFFITHS, Ysw. 174 Derwent i inplate Works, Workington.

CHWECHED EISTEDDFOD ALBAN ELFED, ABEROAR. OYNELIR yr EISTEDDFOD uchod fel ar- \1 ferol, yn y Temperance Hall, dydd LInn, Medi 16, 1872. Gwobrwyir yr ymgeiswyr budd- ugol mewn gwahanol gangenau, Barddoniaeth, Caniadaeth, &c. LLYWYDD,—W. THOMAS, Ysw., Cwmaman. BEIRNIAID Y CANU,—Miu. JOHN THOMAS, Blaenanerch; a E. LAWRENCE, Merthyr. BEIRNIAD Y TRAETHODAU, Y FARDDONIAETH, &c.,—BRYTHONFRYN, Aberdar. Tesiymau yehwanegol nad ydynt ar y Programme. Am y Traethawd goreu yn Saesonaeg ar Vaccination" 1 10 0 Bydd A. Rhys Thomas, Yew., yn cydfeirniadu a Brythonfryn ar y testyn hwn. Am y Gan ddifyr ddesgrifiadol oreu ar "Ymweliad y COr Cymreig a Llun. dains" 1 0 Q Ail wobr am chwareu y dernyn at y piano 0 5 0 Y programme yn awr yn barod, ac i'w gael am ddau stamp gan yr Ysgrifenydd. JOHN EVANS, 114 41, Ynyslwyd-street, AberdAr.

EISTEDDFOD FAWREDDOG TAIBACH. B YDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfod D uchod yn yr adeilad newydd eang a godidog, set Neuadd y Gweithwyr, dan nawdd y Cymdeithasau Dyngarol, yr 2lain o Hydref, 1872, pryd y gwobrwyir yr ym- geiswyr buddugol ar y gwahanol destynau fel y canlyn:— TRAETHODAU. f A. N. Am y Traethawd goreu ar Taibach, yr hyn oedd, yr hyn yw, a'r hyn ddylai fod. 44 0 Am y Traethawd go-eu ar y daioui sydd yn deilliaw oddiwrth y Cym- deithasau Dyngarol 2 2 0 BARDDONIAETH. Am yr Awdl oreu, dim dros 150 o i linellau, o glod i C. R. M. Talbot, Yaw., A.S., am ei garedigrwydd i Gymdeithasau Dyngarol Taibach 2 2 0 a chadair dderw hardd. CERDDORIAETH. Am y D6n oreu ar Mesur Byr 0 10 0 CANIADAETH. I'r C6r heb fod diin 80 mewn nifer, a gano yn oreu "Thanks be to God," o'r Elijah, (Mendelssohn) 20 0 0 A Medal arian i'r Arweinydd. I'r C6r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 60 mown nifer, a gano yn oreu "Y Rhythrgyi 3h," gan Alaw Ddu, (can- iateir i'r Ct -au ddewis eu harweinydd). 10 0 0 Llywydd,—THEODORE MANSEL TALEOT, Ysw., Margam. Is-Lywydd,—Richard Knight Prichard, Ysw., Craig Avon. Arweinydd,—PARCH. G. ROBERTS, Gibeon. Beirniad y Traethodau, Barddoniaeth, Ad oddiadau, &c.,—ISLWYN. Beirniad y Gerddoriaeth a'r Ganiadaeth,—- ALAW DDU. A M O D A U. 1. Fod yr holl gyfanseddiadau i fod yn Haw yr ysgrifenydd erbyn y laf o Hydref, 1872, gydit iiugenwau, a'r enwau priodol dan aêl. 2. Fod y ffugenwau oil i fod yn llaw yr J'B- grifenydd ar neu cyn y lOfed o Hydref, 1872. 3. Cedwir pris tocyn blaensedd ar y buddu. gol os na fydd yn bresenol. 4. Ni wobrwyir oni fydd teilyngdod. Bydd gweddill y traethodau, barddoniaeth, caniadaeth, adrodd iadau, &c., a phob manylioa ereill i'w cael ar y programme gaa yr ysgrifen- yddion drwy y Post am 2g. THOMAS EJJKIKS, Yarna, Taibach, ) JOHN EVANS, Scutari, | s^a' 148 TESTYN YCHWANEGOL. Am y 60 llinell coffadwriaethod goreu i Mr. David Williams, Mechanic, Melincrythan, ger Oastellnedd. 1 0 0