Y Gwladgarwr

Nifer marwolaethau Liu ndain am yr wythnoB ddiweddaf oeddynt 1,632, yr hyn oedd yn 261 dan y cyfartaledd. Bu farw pedwar ugain a deg yno o'r frech wen.

Y mae Germaniad arall wedi ei lofruddio Ffrainc, mewn lie a elwir Lnneville, ac y mae yr awdurdodau Germanaidd wedi gor- chymyn ar fod i gyflawnvvyr y weitnred gael eu rhoddi i fyny i'w dwylaw hwy.

Dydd Sul y cyhoeddwyd yr hysbysiad meddygol diweddaf o barthed iechyd Ty- wysog Cymru, yn nglyn a'r hwn hefyd y rhoddwyd a'r ddeall na chyhoeddid hysbys- iadau pellach, am fod y meddygon yn gweled ei fod wedi gwella i'r fath raddau fel nad oedd achos pryderu dim yn ei gylch. Nid oes a'r y Tywysog bellach ond eisiau amser i gryfhau.

Dywed hysbysiad o San Francisco, dydd- iedig y 5ed cyfisol, ac a gyhoeddwyd yn newyddiaduron New York, fod newydd o Ynysoedd Fiji wedi cyrhaedd yno fod cwmni o ynyswyr kidnapedig wedi troi yn erbyn y rhai a'u lladratasant, ac wedi eu darnio. Dywed yr un hysbysiad hefyd fod cadben ac un o ddwylaw y llong Cambria wedi eu llofruddio gan y brodoiion.

Oddiwrth adroddiad masna.chol w^rthnos- Caerdydd, yr ydym yn cael fod y fa^^h lo yn mhob rhan o honi yn para yn rhagor- ol, y prisiau yn gadarnj a'r galw llawn mor helaeth ag erioed, a hyny am bob math o lo. Yr oedd y cyfanswm a anfonwyd i'r porthladd hefyd yn well o lawer na'r wyth- nosau o'r blaen, er nad cymaint ag a yrid cyn y Nadolig. Cawn hefyd fod argoelion y fasnach haiarn yn gwella, a'r galw yn cynyddu. Nid oes amheuaeth bellach yn meddwl neb nad oes amser da ac un o faith barhad, o flaen ein gweithwyr glo a haiarn, a gobeithiwn y bydd iddynt gymeryd mantais ar y cyfle, gan barotoi ar gyfer adeg o galedi a ddichon ddyfod i'w cyfarfod eto. Yr achwyniad cyffredinol yn awr yn ein glofeydd yn gystal ag yn ein gweithiau haiarn ydyw fod ganddynt rhy faoh o ddwylaw.

Nid yw yn debyg y bydd y miloedd a gollasant eu ffortiwn trwy losgiad Chicago, yn foddlon iawn clywed y bydd i Mrs. 0' Leary wneud ei ffortiwn trwy yr un ddam- ■wain! Mrs O'Leary cofier ydyw perchen- og ffocftis y fuwch a giciodd y lamp, a dan- iodd y beudy, a losgodd Chicago, ac yr ydym yn cael fod nifer mawr o showmen yn ymgynyg am brynu y fuwch hono sydd wedi dyfod mor enwog mewn hanesiaeth. Y mae rhai wedi cynyg eisioes pedwar cant o ddoleri am y creadur; y mae ereill wedi cynyg cyflogi Mrs. O'Leary a'r fuwch, am swm penodol yn fisol; tra y mae ereill am gael photograph wedi ei dynu o'r ddwy, er gwerthu y cartes de visite. Dywed y newyddion diweddaraf fod Mrs. O'Leary yn parhau i gadw yn ol, gan benderfynu gwneud y fargen oreu ag y gall.

Mr. Henry Adams, gwneuthurwr China, Fenton, yn mhlwyf Stoke upon-Trent, ydyw y cyntaf sydd wedi cario allan y bygythiad o ymddwyn at y dreth Addysg fel Treth Eglwys Newydd. Y mae ef wedi gomedd talu y swm o b 3d war a chwech, treth Addysg y plwyf; a chan iddo barhau yn benderfynol i beidio talu, codwyd gwys yn ei erbyn, a gwerthwyd rhan o ddodrefh ei dy i'r dyben o dalu y swm. Y mae yn anhawdd dirnad pa mor belled y bydd i'r esiampl hon o'i eiddo gael ei chanlyn ond y mae yn arddangosiad eglur o natur yr anghydfod y mae y Ddeddf Addysg wedi ei adfywio. Gobeithiwn er mwyn llwydd- iant Addysg, y bydd i'r anghydfod hwn gael ei derfynu yn fuan. .r

YSGOLDY BRYTANAIDD HIRWAIN. CYNELIR Eisteddfod ynyrYsgoldy uchod, ? dydd Gwener y Groglith nesaf, Mawrth y 29ain, 1872, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus ar y gwahanol destynau. PRIF DDARNAU CERDDOROL. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, "0 Father whose almighty power," o Judas Maccabceus, 8 0 0 I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, "Yr Alarch," o'r Cerddor Cymreig, rhif 78 a 79. Gwobr, 3 0 0 I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, "Ewing," o Lyfr Tonau Stephens a Jones. Gwobr, 100 Yr oil yn gyfyngedig i gorau na enillodd wobr o f,15 ac uchod o'r blaen. Ymddengys enw y beirniad yn y GWLADGARWR nesaf. Yr oil o'r testynau, a manylion ychwanegol, i'w cael yn y proqramme, i'w gael am y pris arferol gan yr ysgrifenydd, JOHN LLOYD, Harris Street, 43. HIRWAIN.

I, EISTEDDFOD FLYNYDDOL TREFORIS. CYNELIR yr EISTEDDFOD nchod, fel, arfer dydd Hun Sulgwyn nesaf, a'r dydd Mawrth oanlynol, Mat 20fed a'r 21ain, 1872, pryd y gw brwyir yr ymgeiswyr buddugol ar y testynau canlynol:— BAEDDONIAET11. 1. Am y Awdl oreu ar Wionlaid Babllon (Y hi Liane) (AChadalr) 5 0 0 2. Am y Roesawgerdd Seisneg oren i Ed. Bagot, Ysw., a'i gwmpeinl 1 Dreforis, yn nghyda dyman- i»d am eu llwyddlant. (Dim dros 150 llinelL Rhoddedig gan eu gweithwyr.) 5 0 0 3. Am y Bryddest oreu i Wm. Williams, YIW., a'i gwmpeinl, sef Cwmni Gwaith y Worcester, fel hyrwyddwyr masnach yn y lie. ihoddedig gun y gweithwyr. 6 0 0 4. Am y Folawd oreu i Dr. Henry Davie*. Ysw., fel Meddyg, ei fuddngoliaeth ddlweddar yn Llun- fel Meddyg, ei fuddngoliaeth ddlweddar yn Llun- daio, ynrhyd a'i ofal am y tlodlon. Rhoddedig gan weithwyr a masnachwyr y dref. 6 0 0 CERDDORIAETH. 1. I'r C8r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 70 o nifer, a gano yn oreu "Halleluiah Chorus." 20 0 0 2. I'r Odr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o nifer, a rano yn oroti, "Datod mae rhwymau Caethlwed," glln Mr. J. Thomas, Blaenanerch. 10 0 0 Bairniaid,—y Farddoniaeth Gwerfyl a loan Emlyn. Y Gerddoriaeth, Wm. Parry, Ysw., Birkenhead, a rhywuu arall Bydd yr holl destynau allan erbyn diwedd Ionawr neeaf. THOMAS FRANCI8, 24 Bath Place, Moriston, Ysgrifenydd.

PETH NEWYDD DAN HAUL. Cystadleuaeth a Chyngherdd. OYDDED hysbya y cynelir cyfarfod o'r natur uchod yn y TEMPERANCE HALL, Aberdar, nos LUN, Chwefror 5ed, 1872, prydy cystadleuir ar y darnau canlynol:— I'r C6r o'r un gynulleidfa, na enillodd £ 15 o'r blaen, a gano yn oreu yr "Alarch," gan Stephens, (Moelwynfab), allan o'r Cerddor, Rhif 78, 79; gwobr £ 3, a chadair gwerth £ 1 i'r ar- weinydd. I'r C6r o'r un gynulleidfa, na enillodd JE15 o'r blaen, a gano yn oreu y d6n "Rheidol," gan Ieuan Gwyllt; gwobr 25s. Beirniad,—Mr. G. R. Jones, (Caradoc.) Bydd rhyddid i bob c6r ddewis arweinydd. Yr enwau i fod yn llaw yr Y sgrifenydd erbyn Chwefror laf, 1872. Dechreuir y cyfarfod am 6 o'r gloch. Ceir manylion pellach eto yn nghylch y Gyng- herdd. Mynediad i mewn, Is.; plant dan 15 oed, 6c. JOHN EVANS, Ysg., 35 41, Ynyslwyd-street, Aberdare. vr- V ?? ♦ ? + V ? I > REGISTERED.

GWYL FAWR GERDDOROL ABERTAWE. BYDDED hysbya y cvnelir yr wyl uchod yn y Musical Hall, dydd Gwener y Grog- lith nesaf, dan nawdd rhai o to if foneddigion y lie, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwydd- ianus ar wahanol destynal1, Llywydd,—R. Hughes, Ysw., Treforis. BEIRNIAID Y CANU,— Alfred Stone, John Thomas, Blaenanerch, a D. Emlyn Evans. Arweinydd, a Beirniad y Farddoniaeth,—y Parch. E. Gurnos Jones, Treorky. Y mae y Programmes yn barod, ac yn cynwys yr holl fanylion. I'w cael am y pris arferol gan yr Ysgrifenyddion, J. M. WILLIAMS, Trecynon, Aberdar. 36 RHYS JONES, Landore.

BRYN SEION, MOUNTAIN ASH. BYDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn -?-' y lie uchod ar ddydd Gwener y Grog- lith nesaf, 1872, dan nawdd boneddigesau a boneddigion y He, pryd y gwobrwyir yr ym- geiswyr llwyddianus.

Cadeirydd,—Mr. W. BEVAN, Agent, Mountain Ash. Beirniad y Traethodau, y Farddoniaeth, a'r Adroddiadau, -Parch. I. Jenkins, Caerdydd. Beirniad y Ganu,—Mr. Rees Lewis, (EosEbrill), Caerdydd. Trysorydd,—Mr. David Williams. PRIF DESTYNAU. £ S. C. TRAETHAWD. Am y Traethawd goreu ar Bryd- londeb." 1 0 0 BARDDONIAETH. Can o glod i Fasnachwyr (Grocers) Mountain Ash am eu haelionusrwydd yn amser y Strike. Gwobr gan Mr. John Thomas. 1 10 0 (PAm y chwech Penill goreu i'r coW raig Rinweddol." Gwob. gan Mr. Thomas Jones 0 5 0 CANIADAETH. I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 40 mewn rhif, ac na enillodd dros £ 15 mewn eisteddfod o'r blaen, a gano yn oreu "Anrhydedda yr Arglwydd," o'r Cerddor Cymreig, Rhif 121 a 122 13 0 0 I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 mewn rhif, ac na enillodd dros £ 15 mewn eisteddfod o'rblaen, a gano yn oreu "Y Gwlithyn," o'r Cerddor Cymreig, rhif 50, 6 10 0 I'r Cor o blant, heb fod dan 30 mewn nifer, nathros 15 oed, a gano yn oreu "0 na bawn yn Seren," o Oor y Plant 1 10 0 Y mae'r progmmmeJJ yn barod, yn cynwys yr holl fanylion, ilw cael am y Jpt-M arferol gan yr ysgrifenyddíon, D. HARRIS, 3, High-street, J. EVANS, 3, Bryn Seion Cottage, 39 Mountain Ash.

NEWTOWN HALL, BLAENAFON, MYNWY. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lIe uchod, Dydd Llun, Chwefror y 26ain, 1872, pryd y gwobrwyir y gwahanol ymgeiswyr baddugol. PRIF DESTYNAU. L s. d. 1. Am y traethawd goreu yn Gymraeg nen Saesoneg, nr Acho«*ion o dairfawr Olodi y radd iseuf, a'r llwybr g- reui'w ddyrchafu." 2 2 0 2. Am y gan Setsntg oreu i John Paton Esq am ei haelioni tuag at aohosion addysg y lie hwn 110 CERDDORIAETH. 3. Am yr alaw a chydglln oreu, yr awdwri ddewii geiriau. Gwobr, 110 CANIADAETH. 4 I'r cor o'r un gynuUeldfa a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyU," gan Pencerdd America •• 10 0 0 5. I'r or o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 o rif, a gano yn oreu, Y Ffrwd." (G. Gwent,) 4 0 0 A Seinfforch arian i'r Arweinydd. 6. I'r 12 a gano yn oreu, "Comrades in Arons." Gwobr 1 10 0 Beirniad y Traethawd, y Farddoniaeth, a'r Adroddiadau,—ISLWYN. Beirniad,- Y Gerddoriaeth a'r Ganiadaeth,- Mr. JOHN THOMAS, Blaenanerch. Y Programme i'w gael am y pris arferol gan— Mr MW. DA VIES, 13, Beaufort-St., Biaenafon, > y Mr. JOHN HARRIS, 90, Htgh-St., sg, [13]

CONWAY GRAMMAR SCHOOL. DURING the 2§ years Mr. FAWCETT has J conducted this School, he has passed Pu- pils at the Preliminary Examination of Physicians and Surgeons, Glasgow, the Apothecaries Hall, London, and the Incorporated Law Society of Great Britain. Inclusive terms for Boarders, 932 per annum. Reference—Revs. S. and J. Roberts, Indepen- dent Ministers, Conway. [46] Is • ;.1l.otL. 1;'1 ■

TRYDYDD EISTEDDFOD BRYN- MAWR. BYDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfod k uchod yn illlS Mai nesaf, dan nawdd rhai Dbrif foneddigion y Ue> pryd mewn T, PRIF WOBRWYON. 1.1 r C6r heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu "Be not Afraid," (Mendel- asohn.) 21 0 0 A Baton hardd i'r Arweinydd, gwerth 1 10 0 j ?/ un gynulleidfa, heb fod ° n^> a gano yn oreu "Mor hawddgar yw dy bebyU," gan J. Parry, (Pencerdd Amenca.) 7 Q Q 3. 0l'r Cor o'r un gynulleidfa, heb fod an„, o nf, a gano yn oreu y Blodeu- yn Olaf," gan J. Lloyd. 5 0 0 fafn^on Pe|Iach' y Programme, yr 1ST? a 7 rar°, erb-yn y 3ydd o Ionawr, IS72, am y pri^ arferol oddiwrth yr Ysgrifenydd! Beirniaidy Ganiadaeth,—Mr. Stone, Bristol, a Mr. John Thomas, Blaenanerch. Beirniad y Traethodau, Adroddiadau, &c.,—Mr D. Brythonfryn Griffiths, Aberdar. JACOB SAUNDERS, Nantyglo Iron Works, Mon.

EISTEDDFOD GERDDOROL SOAR, Y 8TA L YFERA. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchod ddydd '? SADWRN, y 13eg o EBRILL, 1872, pryd v rhoddir y gwobrwyon canlynol i'r ymgeiswyr llwyddianus. TESTYNAU,— £ s. d. 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan J. Thomas, Blacnanerch, 15 0 0 2. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu, "Y Ffrwd," gan Gwilym Gwent, 5 00 3. I'r party o 12 a gano yn oreu, "Y Wawr," o'r Cerddor Cymreig. 2 0 0, 4. I'r cor o blant, o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a than 15 oed, a gano yn oreu, "0 na bawn yn seren," o Gor y Plant, 1 5 0 Caniateir i'r corau ddewis arweinyddion oddi- allan, ac i wyth o bersonau mewn oed ganu gyda chor y plant. J BEIRNIAD, -Ef OS BRAD WEN. Bydd y programme, yn cynwys y manylion, ar gweddill o'r testynau, mewn cyfansoddi, canu, ac adrodd, yn barod erbyn dechreu Rhag- fyr, ac i'w gael oddiwrth yr ysgrifenydd, am geiniog a dimai yr un trwy y llythyrdy. Cynelir CYNGHERDD yn hwyr. JOHN DAVIES, Ysg., 1. Storekeeper, YSTALYFERA, [14] Near Swansea.

LIBANUS, TaSHEBBEBT. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod, ddydd Llun y Sulgwyn nesaf. PRIF DDARNAU. I'r cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu "Teyrnasoedd y ddaear," gan J. A. Lloyd. Gwobr, £ 7 a baton hardd i'r arweinydd. Ceir manylion pellach yn y nesaf. 45. MONEY. MONEY-Various sums to lend on Low M hold Security. Apply to Mr. W. Beddoe, Solicitor, Aberdaw, At Lowyr, Contractors, a Moistri Levelau. T'W OSOD, yn Nyffryn Aberdar, Gweith- iad Level Glo, yn y glo tair. Y mae yr hwn a ymgymera a'r gorchwyl, i gyflawni yr holl lafur, ac i ddelivro y glo i drucks, barges, neu gerti. Y mae y level yn agored, a gellir gosod allan bedwar-ar-ddeg o leoedd i weithio end rhoddi i lawr tram-road. Y mae anedd-dai gweithwyr yn ymyl y level, a'r glo yn ddwy droedfedd o drwch. Y top yn graig, ac yn rhydd o nwy. Am fanylion pellach ymofyner a MR. WALTER BELL, Merthyr Vale Colliery, Near Troedyrhiw, Merthyr. To Colliers, Contractors, and Masters of Levels. T° Aberdare Valley, the 7- W»rkl"g of a Coal Level on No. 3 Vein of Coal. Ihe Contractor to find all labour, and deliver the coal into trucks, barge, or cart. The level is open, and fourteen places can be set to work by laying down tram-road. Cottage ac- comodation can be had close to level, Coal is two feet thick, rock roof, free from ga's. For further particulars apply to Mr'. Walter Bell, Merthyr Vale Colliery, near Troedyrhiw. ? Merthyr. 142J "J. \.J ¡, j .I ?