Y Gwladgarwr

Dywed hysbysiad sydd wedi cael ei dder- byn o Ispahan fod y newyn yn Persia yn waeth nag erioed, a bod yno o leiaf 3,000 yn meirw o newyn yn ddyddiol.

Terfynodd y ddirprwyaeth a benodwyd i chwilio i mewn i'r cyhuddiad o feddwdod yn erbyn y Parch. J. Craig, offeiriad Leaming- ton, yr ymchwil ddydd lau diweddaf. Pen- derfynwyd fod yr offeiriad i adael y plwyf am flwyddyn.

Da genym hysbysu fod Tywysog Cymru ynparhau i wella yn foddhaol; acfelprawf o hyny dywedir ei fod wedi gallu gadael ei ystafell wely am beth amser ddydd Llun diweddaf. Ni fydd yn alluog i ymgymeryd ag unrhyw wasanaeth cyhoeddus hyd yn ddiweddar yn y gwanwyn dyfodol.

Nifer y tlodion yn nhylotdai Llundain am yr wythnos ddiweddaf oeddynt 35,319, a derbyniodd 89,107 gynorthwy oddiallan, yn gwneud cyfanswm o 124,426. Wrth gydmaru y nifer hwn a'r nifer yn yr wyth- aiosau cyferbyniol yn 1870, 1869, a 1868, yr ydym yn cael eu bod wedi lleihau yn fawr.

Yr oedd eyfanswm y glo a longlwythwyd o Gaerdydd am yr wythnos ddiweddaf yn llai nag y bu er's amryw wythnosau-yn Uai nag yn wythnos y Nadolig. Y mae diwrnod gwyl yn effeithio yn ddrwg y xhan amlaf am ddyddiau yn olynol. Y mae y galw sydd am house coal yn fwy nag y gellir ei gyflawni a'r nifer presenol o ddwy- law, ac o ganlyciad y mae wedi codi i bris nad yw wedi bod er's blynyddoedd. Y mae y llongau yn Caerdydd yn gorfod aros amser maith cyn cael eu llwytho.

Dygwyddodd amgylchiad gofidus yn swydd Salino, Nebreska, yn ystod yr oerfel diweddar. Yr oedd cwmni o ymfudwyr ar eu ffordd drwy y swydd i'r Gorllewin, pan y daeth yr oerfel ar eu gwarthaf, ac y tybiasant mai gwell fuasai iddynt wersyllu a chyneu vchydig o dan. Yr oeddynt ar y pryd ar dir uchel yn y prairie, ac o fewn oddeutu tair in ill dir i hvyn o goed. Ar ol rhyddhau y ceffyiau, aeth y dynion tua'r llwyn i ediych am danwydd. Yn mhen rhai oriau aeth y gwragedd yn anesmwyth yn nghylch eu S^ryr, a chychwynasant i edrych am danynt. .widdychweloddyr un o honynt; a boreu dranoeth deuwyd o hyd i ddau ar bymtheg o gyrff rhewedig. Bu feirw yr oil o'r cwmni ■oddigerth yn unig y plant a adawyd yn y wageni.

Deallwn fod y Gymdeithas Ddaearyddol "wedi penderfynu, gyda chydsyniad a chy- northwy Llywodraeth ei Mawrhydi, i godi trysorfa er gwneud ymchwiliad am a chy- northwyo y Dr. Livingstone. Amcan y Oymdeithas, os cefnogir hi gan danysgrif- iadau cyhoeddus, ydyw anfon ewmni ym- chwiliadol tua diwedd y mis presenol, i Zanzibar mewn agerlong sydd i hwvlio yn Tinionsyth i'r ynys hono trwy y Suez Canal. Wedi cyrhaedd Zanzibar, bydd i'r ymchwil- "Wyr grdVmgyngori a Dr. Kirk, y Consul Prydeinig, ac yn unol a'r cyfarwyddiadau a'r cvngorion a geir ganddo ef mewn per- thynas i'r llwybr goreu o gyraedd y lie y elYWyd am y Dr. olaf, bydd iddynt fyned rhagddynt mor gyflymed ag y bydd ynddi- «honadwv iganolbarth y wlad, er ceisio cael allan rhvw wirionedd o barthed i rteithiwr. un dyw y Dr. yn fyw ax peidio, bydd I'r CWtnni ymchwiliol fyned rhagddynt nes sierwydd y naill ffordd neu r llall. "^eaWfod digon oanturiaethwyryn barod i y^gymervd a'r daith, fel max yr unxg an- hawsdet vdyw dewis y dymon goreu. In y Syfarfod a gynaliwyd gan y Gymdeithas Ddaeary^I Y Llun diweidaf, hysbysodd y nad oedd dim wedi ei glywed oddiwnii v j)r yn bersonol er B dwy nyo edd' a'' fod yr adeg bono yn gofyn am teithiol. Hysbyswyd cyn di- 5- cyfarfod fod £ 1,500 wedi eu oy £ ftamco, ae nad oedd e16.au ond o bunau yn ychwaneg.

DAU LOWR WEDI EU LLADD YN TREHERBERT. Oddeutu 3 o'r gloch boreu dydd Mercher diweddaf cymerodd damwain ofidus le yn nglofa y Bute, Treherbert, trwy yr hon y lladdwyd un Thomas Davies, 50 oed, a'i fab John, 22 oed. Yr oeddynt yn esgyn o'r pwll pan y daeth tram o fwn i gyffyrdd- iad a'r carriage yr esgynent ynddo, a syrth- iodd yr oil i waelod y pwll.

PRIODWYD- Rhag. 23, 1871, yn Sardis, Pontypridd, gan y Parch. W. I. Morris, gweinidog y lie, Mr. Hopkin Morgan (Glan Tridwr), Cwm-yr-aber, a Miss Emily Leyshon, Caerffili. Troadau oes bardd Glan Tridwr—a fo Fyth i wella'i gyflwr Gweinydded yn enwog noddwr I'w rles deg, a'i pharhaus dwr.-G.ELIAN. Ion. 1, 1872, yn nghapel Salem, Aberdar, gan Brythonfryn, Mr. Evan Evans a Mrs. Elizabeth Shankland—y ddau o Aberaman. Ion. 7, yn Siloa, Aberdar, gan y Parch. D. Price, yn mhresenoldeb Brythonfryn, Mr David Evans a Miss Gwenllian DavieEr-Y ddau o Aberdar.

LIBANUS, TREHEBBEBT. CYNELIR EISTEDDFOD yn y capel uchod, ddydd Llun y Sulgwyn nesaf. PRIF DDAiiNAU. I'r cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu "Teyrnasoeddy ddaear," gan J. A. Lloyd. Gwobr, f,7 a baton hardd i'r arweinydd. Ceir manylion pellach yn y nesaf. 45. At Weithwyr Glo Mor Cwm Aberdar a'r Bhondda. TTYN sydd i hysbysu y cynelir Cyfarfod o Gynrychiolwyr yn y Collier's Arms, Pontypridd, ddydd Mawrth nesaf, sef yr 16eg o'r mis presenoL Bydd y cyfarfod yn dechreu am ddeg o'r gloch, yn y boreu. Bydded i bob gwaith i anfon cynrychiolydd yno. Bydd pwno y cyflafareddiad, a llawer o bethau eraill dan sylw. Yr eiddoch yn ffyddlon, Aberaman, HENY THOMAS. lonaivr 9fed, 1812. 41. At Lowyr, Contractors, a Meistri Levelau. I'W OSOD, yn Nyffryn Aberdar, Gweith- iad Level Glo, yn y glo tair. Y mae yr hwn a ymgymera a'r gorchwyl, i gyflawni yr holl lafur, ac i ddelitvro y glo i drucks, barges, neu gerti. Y mae y level yn agored, a gellir gosod allan bedwar-ar-ddeg o leoedd i weithio ond rhoddi i lawr tram-road. Y mae anedd-dai gweithwyr yn ymyl y level, a'r glo yn ddjvy droedfedd o drwch. Y top yn graig, ac yn rhydd o nwy. Am fanylion pellach ymofyner a Mlli WALTER BELL, Merthyr Vale Colliery, Near Troedyrhiw, Merthyr. To Colliers, Contractors, and Masters of Levels. TO BE LET in the Aberdare Valley, the Working of a Coal Level on No. 3 Vein of Coal. The Contractor to find all labour, and deliver the coal into trucks, barge, or cart. The level is open, and fourteen places can be set to work by laying down tram-road. Cottage ac- comodation can be had close to level, Coal is two feet thick, rock roof, free from gas. For further particulars apply to Mr. Walter Bell, Merthyr Vale Colliery, near Troedyrhiw, Merthyr. [42]

YSGOLDY BRYTANAIDD HIRWAIN. CYNELIR Eisteddfod ynyr Y sgoldy uchod, ] dydd Gwenør y Groglith nesaf, Mawrth y 29ain, 1872, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwyddianus ar y gwahanol destynau. PRIF DDARNAU CERDDOROL. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, "0 Father whose almighty power," o Judas Maccabieus, 8 0 0 I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, "Yr Alarch," o'r Oerador Gymreig, rhif 78 a 79. Gwobr, 3 0 0 l'roor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu, ) "Ewing," o Lyfr Tonau Stephens a Jones. Gwobr, 1 0 0 Yr oil yn gyfyngedig i gorau na enillodd wobr o £ 15 ac ucnod o r blaen. Ymddengys enw y beirniad yn y GWLADGARWR nesaf. Yr oil o'r testynau, a manylion ychwanegol, i'w cael yn y programme, i'w gael am y pris arferol gan yr ysgrifenydd, JOHN LLOYD, Harris Street, 43. HIRWAIN.

TRYDYDD EISTEDDFOD BRYN. MAWR. 1DYDDED hysbys y cynelir yr Eisteddfoc "■ uchod yn mis Mai nesaf, dan nawdd rha 0 brif foneddigion y lie, pryd y gwobrwyir yi ymgeiswyr llwyddianus mewn cerddoriaeth, barddoniaeth, &c., &c. PRIF WOBRWYON. 1. I'r Cdr heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu "Be not Afraid," (Mendel- ssohn.) 21 0 C A Baton hardd i'r Arweinydd, gwerth 1 10 0 2. I'r Cdr o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o rif, a gano yn oreu "Mor hawddgar yw dy bebyll," gan J. Parry, (Pencerdd America.) 7 0 0 3. I'r Cor o'r un gynulleidfa, heb fod dan 30 o rif, a gano yn oreu y "Blodeu- yn Olaf," gan J. Lloyd. 5 0 0 Am fanylion pellach, gwel y Programme, yr hwn a fydd yn barod erbyn y 3ydd o lonawr, 1872, am y pris arferol oddiwrth yr Ysgrifenydd. Beirniaid y Ganiadaeth,—Mr. Stone, Bristol, a Mr. John Thomas, Blaenanerch. Beirniad y Traethodau, Adroddiadau, &c.,—Mr D. Brythonfryn Griffiths, Aberdar. JACOB SAUNDERS, Nantyglo Iron Works, Mon.

EISTEDDFOD GERDDOROL SOAR, Y8TALYFERA. CYNELIR yr EISTEDDFOD uchod ddydd SAD WRIT, y 13eg o EBRILL, 1872, pryd y rhoddir y gwobrwyon canlynol i'r ymgeiswyr llwyddianus. TESTYNAU,— £ s. d. 1. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu "Bendigedig fyddo Arglwydd Dduw Israel," gan J. Thomas, Blaenanerch, 15 0 0 2. I'r cor o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 40 mewn nifer, a gano yn oreu, "Y Ffrwd," gall Gwilym Gwent, 5 0 0 3. I'r party o 12 a gano yn oreu, "Y Wawr," o'r Cerddor Cymreig. 2 0 0 4. I'r cor o blant, o'r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 mewn nifer, a than 15 oed, a gano yn oreu, "0 na bawn yn seren," o Gor y Plant, 1 5 0 Caniateir i'r corau ddewis arweinyddion oddi- allan, ac i wyth o bersonau mewn oed ganu gyda chor y plant. BEIRNIAD, —EOS BRAD WEN. Bydd y programme, yn cynwys y manylion, a'r gweddill o'r testynau, mewn cyfansoddi, canu, ac adrodd, yn barod erbyn dechreu Rhag- fyr, ac i'w gael oddiwrth yr ysgrifenydd, am geiniog a dimai yr un trwy y llythyrdy. Cynelir CYNGHERDD yn hwyr. JOHN DAVIES, Ysg., Storekeeper, Y STALYFERA, [14] Near Swansea.

MONEY. MONEY—Various sums to lend on Lease- LU hold Security. Apply to Mr. W. Beddoe, Solicitor, Aberdare.

EISTEDDFOD FLYNYDDOL TBEFOBIS. CYNELIR yr EISTKDDFOD uchrd, fel, arfer dytd Llull Sulgwfn nesaf, a'r dydd Mawrth canlyaol. Mai 20fed a'r 2lain, 1872, pryd y gw Jbrwyir yr ymgeiswyr buddngcl ar y testynau canlynol BARDDONIAETH. 1. Am yr Awdl oreu ar Wrontaid BtbUon (Y tri Liana) (AChadatr.) 5 0 0 2. Am y Roesawgerdd Spineg oreu i Ed. Bagot, Yaw., a'i gwmpeinl i DreforU. yn nghyda dymnn- lad am eu llwyddiant. (Dim droi 150 llinell. Rhoddedig gan eu gweithwyr.) 5 0 0 3. Am y Bryddent oreu i Wm. winiams, Yaw.. &'i gwmpeini, sef Cwmni Gwaith y Worcester, fel hyrwyddwyr masnach yn y Ih. Rhoddedig gan y gweiihwyr. 5 0 0 4. Am y Folawd oreu i Dr. HentyDavie". Ysw., fel Meddyg, ei fuddugollaevb ddtwrddar yn Llnn- dain, yneliyd &'i o!ai om y tlodloa. Rhoddedig ;an weithwyr a maanachwyr y dref. 5 0 0 CERDDORIAETH. 1. rr CSr o'r un gynnlleidfa, heb tod dan 70 o nifer, a gaoo yn oreu "Halleluiah Chorus." 20 0 0 2. rr 06r o'r un gynulleidfa, heb fod dan 40 o nifer, a rano yn orøu, Datod mae rhwymaa Cawthiwed," g»n Mr. J. Thomas, Blaenanerch 10 0 0 Brireiatd,—y Farddoniaeth Gwerfyl a loan Emlyn. Y Gerddortaeth, Wm. Parry. Yaw., Birkenhead, a rbywtin trail Brdd yr holl destynau aUan erbyn diwedd Fonawr neaaf. THOMAS FRANCIS, 24 Bath Place, Moriston, Ysgrifenydd.

>. TEB f.. GOLDEN LION. AT HIS GATES. PETH NEWYDD DAN HAUL. Cystadleuaeth a Chyngherdd. "DYDDED hysbys y cynelir cyfarfod o'r natur uchod yn y TEMPERANCE HALL, Aberdar, nos LUN, Chwefror 5ed, 1872, prydy cystadleuir ar y darnau canlynol:— ? I'r C6r o'r un gynulleidfa, na enillodd i jEI5 o r blaen, a gano yn oreu yr "Alarch," gan Stephens, (Moelwynfab), allan o'r Cerddor, Rhif 78, 79; gwobr zC3, a chadair gwerth £1 i'r ar- weinydd. I'r C6r o'r un gynulleidfa, na enillodd JE15 o'r blaen, a gano yn oreu y "Rheidol," gan Ieuan Gwyllt; gwobr 25s. Beirniad,—Mr. G. R. Joms, (Caradoc.) Bydd rhyddid i bob cdr ddewis arweinydd. Yr enwau i fod yn 11 aw yr Ysgrifenydd erbvn Chwefror laf, 1872. Dechreuir y cyfarfod am 6 o'r gloch. Ceir manylion pellach eto yn nghylch y Gyng- herdd. Mynediad i mewn/ls. plant dan 15 oed, 6c. JOHN EVANS, Ysg., 35 41, Ynyslwyd-street, Aberdare. GWYL FAWR GERDDOROL ABERTAWE. BYDDED hysbys y cynelir yr wyl uchod yn y Musical Hall, dydd Gwener y Grog- lith nesaf, dan nawdd rhai o brif foneddigion y lie, pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr llwydd- ianus ar wahanol destynau. Llywydd,—B. Hughes, Ysw., Treforis. BEIRNIAID Y CANU,— Alfred Stone, John Thomas, Blaenanerch, a D. Emlyn Evans. Arweinydd, a Beirniad y Farddoniaeth,—y Parch. E. Gurnos Jones, Treorky. Y mae y Programmes yn barod, ac yn cynwys yr holl fanylion. I'w cael am y pris arferol gan yr Ysgrifenyddion, J. M. WILLIAMS, Trecynon, Aterdar. 36 RHYS JONES, Landore.

BRYN SEION, MOUNTAIN ASH. "O YDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn JJ y lie uchod ar ddydd Gwener y Grog- lith nesaf, 1872, dan nawdd boneddigesau a. boneddigion y lie, pryd y gwcbrwyir yr ym- geiswyr llwyddianus. PRIF DESTYNAU. £ s. C. I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu All we like sheep," o'r Messiah. 13 0 0 I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu "Anrhydedda yr Arglwydd," o'r Cerddor Cymreig, Rhif 121 a 122. 6 10 o Am y manylion gwel y GWLADGARWR nesaf. Dros y Pwyllgor, D. HARRIS, 3, High-street, J. EVANS, 3, Bryn Seion Cottage, 39 Mountain Ash

NEWTOWN HALL, BLAENAFON MYNWY. (C YNELIR EISTEDDFOD yn y lIe uchod, Dydd Llun, Chwefror y 26ain, 1872, pryd y gwobrwyir y gwahanol ymgeiswyr baddugol. PRIF DESTYNAU. £ b d. 1. Am y traethawd goreu yn Gymraeg neu Saeaoneg, ar "Achosion o ddirfawr Dlodi y radd ise)af, a'r Ilm,ybr g- reu i'w ddrrobafu. 2 2 0 2. Am y gan Seisnlg oren i John Paton Esq am ei haelionituag at achosion addysg y lie hwn 110 CERDDORIAETH. 3. Am yr alaw a chydg»n oreu, yr awlwr i ddewis geiriau. Gwobr, 1 1 0 CANIADAETH. 4 I'r cor o'r un gynulleidfa a gano yn oreu Mor hawddgar yw dy bebyll," gan Penceidd America, io 0 0 5. I r or o r un gynulleidfa, heb fod o dan 30 o rif, a gano yn oreu, "Y Ffrwd." (G. Gwent,) 4 0 0 A Seinfforch arian i'r Arweinydd 6. I'r 12 a gano yn oreu, "Comrades in Arms." Gwobr 1 10 0 Beirniad y Traethawd, y Farddoniaeth a'r Adroddiadau, —ISL WYN. Beirniad.—Y Gerddoriaeth a'r Ganiadaeth,- Mr. JOHN THOMAS, Blaenanerch. 3 £ acl am y Pris arferol gan— Mr. MW. DAVIES, 13, Beaufort-St., Blaenafon ) „ Mr. JOHN HARRIS, 90, High-St., [13]

CONWAY GRAMMAR SCHOOL. yjUlliyq the 2~ years Mr. FAWCETT has conducted this School, he has passed Pu- pils at the Preliminary Examination of Physicians and Surgeons, Glasgow, the Apothecaries Hall, London, and the Incorporated Law Society of Great Britain. Inclusive terms for BoardVns £ 32 per annum. Reference-Revs. S. and J. Roberts, Indepen- dent Minis ters, Conway. wi