Y Gwladgarwr

TEEHEEBEBT. FWNELIR yr EISTEDDFOD uchod ar FWNELIR yr EISTEDDFOD uchod ar ddydd NADOLIG, Rhagfyr 26iin, 1870, pryd y gwobrwvir yr ymgeiswyr buddugol mewn feaethodau, barddoniaeth, caniadaeth, adroddiad- au, &0. TRAETHODAU. £ a. c. Am y Traethawd gorea ar Effelth- Un Niweidiol Tymer Ddrwg." 1 0 0 BARDDONIAETH. Am y Farwnad oreu i'r diweddar W. Evann, Yswain. (L.R C.P.. Edin., M.R.C.S E., ac L.M.E.), Brynfedwan, Treherbert. G-wobr gan gyfeilllon, 5 0 0 Am y ddau neu dri englyn goreu i Gøreg Lwyd, Blaenrhondla, yr hon sydd yn mesrur 64 wrth 24l wrth 24 o tfeoedfeddl." Gwobr gan J. Thomas, raw., Glyn-nedd. 0 5 0 CANIADAETH. 1'1' Cor o'r nn gynnlleidfa, heb fod Ian 80 o rlf. a gano yn oreu Ar don o laen gwyntoedd." (Parry.) Fe fyJd hyddld I ddewis anveinydd 8 0 0 Belrnlad y Farwnad, y Parch W. Thomas, lelwyn.) Pontlanfraith, Newport, Mon. Beirniad i gweddlll o'r testynan, a'r ganiadaeth, Mr J. H. lowlands, (Asaph Glan Dyfi,) Ystalylera, Swan- ea. GelHr cael y programme yn cynwys yr holl des- run, a phob manylion pellach, ar dderbyniad an stamp gan yr Ysgrlfenydd,— Rus T. WILLIAMS, 18, New Bute Row, Treherbert, Pontypridd. DALIER SYLW.—Mae gwall bychan wedi ygwydd yn rhtf 16 a'r 17, yn y Programme rgraffedig, sef i'r hwn yn lie i'r hon." bfier mai i ferched y maent ac nid i fechgyn. boJnD I BAWB A HYNY Y. RHAD

VsbiI Ieehyd nitys T-sai'lsJ.s'Si JBtatSas, Merthyr. Dan Lywyddiaeth Mr. T. ATKINS. PRISOEDD. 1st. Class, o 8 a.m. hyd 2 p.m., 2s. Snd. o 2 p.m. hyd 6 p.m., Is. Ird. o 6 p.m. hyd 8 p.m., gc. wrywod-Dyddiau Linn., Mercher, lau, a Sadwrn. lIenywod-Dydcllau Mawrth a Gwener. Irengft and Shower Baths, comfortable fitted. L each. Hot Water Baths-1st. Glass, II. td. Glass, 6d. Children to all the Baths at é. half price. «rist Class Baths may be had also from tP.BL until 9 p.m., for the convenience of fadeamen. Travellers and others, every night axsptliig Tuesday. 'r oeddwtt 10 cael fy mlino gan y diffyg anadl, a stitche < fyochr ddehetu Cymerais lawer o gyffeiriau meddyg- er hyny yn gwaethyga. Gofynals i'r meddyg a fuasai y n Is i mi fylled i'r Turkish Bath, ai mewn at,.biad dywed- If you want to Mil yourself, you can do so.* Er fny, pen-lerfynais Weuthur pr*wf o bono, a throdd dan yn llwyddiant petffaith. Yr wyfyn awr yn iach. I iU3i mewn Baths ereill, ond y mae Merthyr vn rhagori a mbell; so nid yn unig y Bath, ond y mae medrusrwydd fro Atkins yn ei driniaeth o glefydau yn bo b peth ag a Illid ei ddymnno. Gall hyny, oynghoraf bawb i fyned ddo.—D. B. PHILLIPS, Dowlais. GUION LINE.

VTNITED STATES MAIL STEAMERS. "v* One ol the following, or other first- class full-powered Steam-ships will be despatched from Liverpool TO ISBW YORK EVERY WEDNESDAY. Famthdimg Passengers to Boston, Portland, and Quebec, at New York rates. Captain. Captain IPAHO ^JIMI Paiox. MANHATTAN W. FOBSTXH MKVAPA .W.C.OSKKX. NEBRASKA.JAS. GUAJU?. COLORADO T. 7. FUKKAN WISCONSIN J. A.WILLIAMS ■DXKB80TA,B.WHmsKAY WYOMING (now building.) ■DXKB80TA,B.WHmsKAY WYOMING (now building.) And are intended to sail as follows MINNESOTA .Wednesday Oct. 12th. IDAHO Wednesday, Oct. 19th. KBVADA Wednesday, Oct. 26th OtfJiBf at Queenatown the day following to embark Passes- gen. Itomngere booked through to San Francisco and all nigai towns at low rates. Katae of passage from Liverpool to New York:—Cabin YuMf*, *18 18s. and £ 21. Steerage passage at re- teeedntes. Yhe latter includes annniimited supply of provisions, oolud and served up by the Comyany's stewards. A^,U. •. B.ta. ffwwnt, Dooks, Cardiff; iTc. HUBLKY, Porthoawl, '• *• MORGAN. 19, Glebeland-street, Merthyr, or to 0UION m COn 35, Water-street, Liverpool. Tmmmqm booking with C. B. Hurley and Co. can be •rwarded from Cardiff or Newport to Qnenstown on ad* VMtafooH terms. THE CURE FOR TOOTHACHE.

DA VIESJS TOOTHACHE PILLS never fail to cure the most severe Toothache, Ticdolotenx, Neuralgia, Rheums, and all pains arising from a Disordered Netvous System, so often caused by change of climate and temperature. They are acknowledged by those who have tried them to be of the greatest value, and as their effect is to strengthen the blood, they are particularly adapted to weak constitutions by creating appetite and acting as a general tonic. N.B -Personig who cannot swallow pills may dissolve them in water and take as directed. Sold in Boocet at 74d., Is. 14d,. and 2%. 9d. each. 9 The following are a few of the many Testimon- ials received:- Brithwynydd .near Diuas, Aug. 30, 1869. Sir.-The Pills you recommended for my daughter have entirely cured her of the vmy severe nain in tie head she had for more than Ave years, afttsr trying several doctors and getting no relief AJTN POWELL. Pontypridd, Sept. 15, 1869. fir,—Tour Toothache Pills never fail in relieving me from Toothache. Touts respectfully, LIONEL GOODMAN. Elm Tree Cottage, Canton, near Cardiff. Sir,-Be kind enough to send me another box of your Toothache Pills. I will take a larger one this time, for which I enclose stamps. The Pills have been of great benefit. w. THOMAS. Mr. John Davies, Chemist, Pontypridd. Prepared only by John Davies, Chemist, Pont- ypridd Wholesale Agent: T. Ackerman, 39 Redciiff Hill, Bristol. A FYNO IECHYD-SYLWED. DOCTOR DWR, Sefydledig er 1860. Sony at y Gweiniaid a'r diffygiol, y rhai sydd yn qofyn iriniaeth ofahvtac a* •rheidioL /"VS ydyQh yn dyoddef, pa effaith y vmy yn el gael ar eich holl gyfansodd! vi ? M i yn teimlo rn wan, ao yn hawdd eioh blino r A yly", yohydig o wlafur yn orea ouriad y galon T A ydyw eich ysbryd yn isel, alch cwsg yn cael ei aflonyddu a'i anghysoni A ydyw ychydig yn eich gyru o dymer neu yn eioh oyffrol1 k ydyw eich ysgyfaint a'ch cylla yn myned yn fynych yn wahwylus? Ai ychyH? chwant sydd sjenych at lwyd 1 A oes genych boan ar ol bwyta, bite, nou losg-ddwfrT A Vdyw y gwaed yn tasci i'ch pen, nen yn teimlo llewyg- faydd yn dyfod dr-osooh r A ydych yn cael eich blino ar brydiau gan besweh, diffyg anadl, neii nos-chwysiadau I A ydych yn cael poen yn eich hochrau, neu gefn, nen fn nghymydogaet* y lwynau T A ydych yn cael poen ar brydiau yn eid pen, gwyneb, non frest, nen rheumatism rn fynych T Aoesyn eioh meddiant ddwylaw sydd yn dieddol i dori, neu natnr scurvy arnynt 1 Tortadau allan ar eioh croen, neu hen glwytT Natnr y cancer yn etch gwddf, neu lygaid doluras nad ellwch on gwella T A ydyw y piles neu y gravel, dyfrglwyf neu lynger, rhyddni nen galedwch yn eioh blino mewn nnrh w wedd T Oe fslIr, anfonwch, neu ewch eioh hunan, a photelald fechan o'eh dwfr, yr hwn a waredasoeh gyntaf wedi oyfodi yn y boreu, at DR. ALLEN, I fyned dan archwiliad chwyddwydrol, Fn ei Swyddfa bysieuol, 2, Market Place, ABERDAR. Iiir SICRHEIR GWELLHAD.

lpeelplials Mall, IPoMfcyifrrMit, GENERAL FURNISHING WAREROOMS, IOMI c uo c U, 1HT IT. Clock, Watch, and Cabinet Mhfar, Millpvf, Feather, and Iron Bedstead Warehouse Pontypridd. Ie RETURNS his sincere thanks for %f • past favours, and begs to submit the following very low prices as an earnes of the establishment been the People's Hall. A good Iron Bedstead "No 0 14 0 A good Mlllpuff Bed and Bolster 0 14 0 A good Palliasse for ditto 0 10 0 A good Mattress 0 IS c A solid Mahogany Front Chest of Drawers. 8 6 0 A good useful Pembroke Table 1 2 0 A good Eiarht-day Timepiece 1 SO A good Ameircan Clock 0 16 0 A good Kitchen Chair 0 8 6 A rood Mahoganv Bottom Chair m 0 SO Observe this particularly,- A patent Lever Watch,Warranted 4 4 It Do. Do. J.C. beftmako 5 i t Silver and Gold Chains ft Alberts eqnally low. Good Geneva Watches 9 Do. Strongly recomended 1 16 ¡) Furnishing Department.-SaueepanB. Tea Kettles, Fends; s, Fire Irons, Brushes, ke., &'i. UNDERTAKING DEPARTMENT. Men's Pull Sised Coffins l < t Children's lined with Blue outside 0 ft The above prices for Ready Money onlv. Carpets, Floor Cloths, Hearth Rugs, Pianos and Harmoniums. All goods delivered home free of charge for 12 miles round. Beady Money only. Arian parod yn unig. g-Sewlng Machines by the best maker.

Yn awr yn Bcvrod, Priaoedd :-6c; mewn Poclcet, Is; meum Pocket ag ymylon gorewedig, 1,. 6c., DYDDIADUR Y METHODISTIAID CALFINAIDD AM 1871. fWNWFSA Ddyddiadur, Almanac, Oed y Lleuad, &c., Nodau a Difiygiadau y Flwyddyn, &o., &o. Yn ychwanegol at yr hyn a geir yn gyffredin, eeir PrisiauStampiau, Bonds, Mortgages, In- dentures, Agreements, fc., yn y cyfnewidiad diweddar yn y gyfraith, Traul Cludttd Llythyrau, Newyddiadnron, a Llyfrau, &c., yn y gyfraith newydd, Trefa gweinyddiad Priodas yn y Cpelau, See. FFBIRIAU, to. Rheatr o'r Gweinidogion, Pregethwyr, ftc., yn eynwys cyfeiriad (address) pob un, Athrofeydd, Cenadaethgu, tc. yn nghydamarwolaeth 23 o'Bregethwyr, &o. Hyderir y bydd i fforf newydd ddestlus, y eyfnewidiad yn ei faintiioli, ei bapyr rhagorol o dda, y gofal manwl am gywirdeb, fto., beri iddo werthlant rhwyddach eleni eto. Anfoner archebion am dano at,- P. J. WALTIRS, MiU Street, Aberdare, Nen 1 Swyddfa y GWUJDOAIWB. AUan o'r way, pris 3c., truey y Pott, 4c., "QWNEWCH BOBPETH YN 7 GYMBAEQ- SBF, CAN A CHTDGAN..1 riAN HTWEL CYNON. ryda Chyfeiliant i'r pian* gan Mr. G. R. JONES, (Cuuoe). Cyflwyne^g i'r ey- boedd gan Glee Party Cor Undebol Aberdar. Pob arehebion i'w hanfon gyda blaendal i T. Howdls, (Hywel Cynon), Printer, Abemnan, Aberdar, CAPEL ALS, LLANELLI.

PYNELIR GWYL LENYDDOL yn y lie uchod dydd LLUN, RHAGFYR 26, 1870, pan y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol mewn Cerddoriaeth, Barddoniaeth, Traeth- odau, &c. PRIF DESTYNAU CERDDOROL. £ s. C. 1 I gor o un gynnlleidfa, heb rod dan 50 mewn nifer, 1 We never will bow down,' o Judas Mac. cubwus 12 0 C 2 I gor o NN gmulleidfa, heb fod dan 30 mewn nifer, Adar man y Mynydd,' o'r Cerddor Cym- reig. rhif 47 a 48. 5 0 0 (Cyfyngedig i blwyfi Llandefeilog, Cydwely, Perotre, Llangendeirn, Llanon, a Uangenech. 3 1 gor o un gynulleidfa, heb fod dan 30 mewn nifer, < Y Ffrwd,' o'r Gyfres Oerdlorol, Rhif 18 3 0 0 Beirniad y Gerddoriaeth, Mr R. Lewis, Caerdydd. Gellir cael rhestr gyflawn o'r tesfynau wrth anfon dau stamp i'r Ysgrifenydd,—'■'Jartiis Davies, Diwygiwr Office, Llanelly." A Fashionable Silver Watch,,30s.

XE^ARR ANTED for Ten years, Jewelled in four holes, maintaining power to go while winding, seconds, etc., eta. The same de- scription of works in fine Gold Cases, £210s. Gold Alberts from 91 Is. Gold Neck Guards from 3s. Sent free to any part of the World on receipt of a Post-office Order, payable to Mr M. MILLER, 10, Barclay-street, Clarendon-square, London. N.W. These Watches are well made, finely finished, extremely elegant, are guaranteed to keep correct time, cannot get out of order, will last a lifetime, and quite equal In every respect to Watches that are sold in the country at double the price. Each Watch warranted, and sent free by Post on receipt of remittance) carefully packed In wood boxes, made expressly for transmission, and registered at the Post-office to ensure safety. Money Orders payable at Gower-street, W.C. Old Watches and Jewellery bought or taken in exchange. Cofres o Lyfrau Newyddion Gwerth- fawr, Cyhoeddedig ao ar werth gan D. G-BIFFITHS, ARGRAFFYDD, CWMAFON. GWEITHIAU TELYN03. yr ail argrafiiad yn awr yn barod. Prisoedd, 2s. a 2s. 6e. HANES Y BEDYDDWYR, yn gyfrol bardd mewn llian, 2s. 6oh.; gan y Parch. William Siokes, Manchester, wedi ei gyfieithu i'r Gymraeg gan y Parch J. Rowlands, Cwmafon. Hefyd, yn atodiad i'r Llyfr, Traetbawd, sef RANES Y BSNRDDWRA CYMREIG, 0'11. dechreuad hyd yr adeg breaenol, gan y Cyfleithydd. ESBONIAD DR. GILL ar y Testament Newydd, yn GY- mraeg, yr ail gyfrol, mewn 28 o rarau, wedi eu rhwymo yn hardd mewn Croen Llo, 3JH. Y ddwy Gyfrol wedi eu rhwymo mewn Croen Llo, JE3. Y FODRWY AUR, sef Gweithiau Awdurol Alltud Glyn Maelor, yn cynwys ugeiniau o wahanal ddarnau Bardd- onol a Rhyddieithol, at -^asanaeth yr Ysgolion Sab- bothol a Chyfarfodydd Llenyddol, mewn pedair Rhan 6ch. vr un. Yr ail argraffiad, yn un gyfrol mewn am- len, 2s. Y RHOSYN DIWEDDAF, vn cynwys darnau Barddonol a Rhyddieithol, gan Alltud Glyn Maelor, awdwr y Fodrwy Aur." Pris 6cb. YR ARWEINYDD CERDDOROL, (Mills) i ddysgn yr egwyddor. Pris IS a 6ch. y YR EGWYDDOR IJYMREIG, ar gerdyn dimai yr un, neu 50. y Dwsin. THE CAMBRIAN'S LAMENT, Song faddugol yn Amer- ica, gan Thomas Griffiths, gvnt o Cwmafon. Pris 6ch. R EGWYDDOR SEISNIG, ar gerdyn dimai yr un, neu 5C. y D'wsin. YR EGWYDDOR SYMREIG, ar Len Fawr, Pris 2g., neu Is. a 6ch. y Dwsin. CERDYN GWOBRWYOL, prydferth, a'r geiriau "Fy Nhad sydd wrth y Llyw," ya' argraffedig arno. Pris 4c. y dwsin, neu 2s. a 6ch. y cant. COFIANT Y PARCH. D THOMAS, ABERAFON, (yn nghyda'i ddarlun), wedi ei ysgrifenu gan y Parch J. Rowlands. Cwmafon. Pris 4O. AWDL AR YR APOSTOL PAUL, gan y Parch. J. Emlyn Jones, A, C., D.C., Llandudno Pris 60h. Y BERLLA.N, sef Cjfansoddiadau Buddugol Eisteddfod Maesteg, T hon a gyniliwyd yn Carmel, Medi 20, 1868, dan nawdd prif lenorion y dyffryn. Pris Is. Y PARTHSYLLYDD, neu Eirlyfr daearyddol. sef Hanes yr holl fyd; gan y Parch. J. Emlyn Jones, A.C., D C Llandudno. Y mae'r rhifyn hwn yn diweddu y Gyfrol gyntaf. Dymuna y cyhoeddwr hysbysu y eyhoedd yn gyffrediiiol, ei fod wedi meddianu yr holl (stock) o'r rhanau cyi taf, a gvhoeddwyd gan ereill; felly gall y sawl a deimlant awydd am feddianu y llyfr gwerthfawr hwn, ei gael trwy ddanfon i'r Swyddfa. Y mae'r Gvf. rol hon gwedi ei haddurno a phump Fapiau heirdd; megys Map o'r Byd-Amerioa Ddeheur L Cymru a Uoegr—ac Ewrop. Ei phris yn rhanau yw 16s.; wedi ei rhwymo yn hardd mewn llian, 18s. LAWLYFR DUWINYDDIAETH, (ran y Parch John Stock. Pris, yn rhanau, 3s. 4C. Mewn llian, 4s. BWRDD Y BABELL, gan y Pare D. W. Morris, Pont. senny. Pris 6ch. Y mae ychydig ar law o lyihyrau Cymanfa Morganwg, yn Pontardawe, am 1868, ar Annibyniaeth Eglwysig," wediiei gyfansoddi gan y Paroh. Dr. Davies, Aberafon. Pris lg. Trwy'r post, 2g. NATIONAL LINE.

Steam from Liverpool to New York every Wednesday, and from Queem- vimBBS*' town every Thursday. NATIONAL STEAM SHIP COMPANY (LIMITED.) The new full-powered British Iron Screw Steam-ships Ships. Tons. Ships. Tons' SPAIN (Building) III! EGYPT (Building) HELVKTIA, Griggs 3318 ITALY Grace 3600 -PENNSYLVANIA, Thomp- HOLLAND, Thomas 3400 son 2889 FRANCE, Grogan 3571 VIBGINIA, Andrews 2887 FRANCE, Grogan 3571 VIBGINIA, Andrews 2887 THE QUEEN, Thompson 3517 I DBNMABK, Forbes 3118 Will be despatched from Liverpool to New York as follows: ENGLAND WEDNESDAY, Oct. 12th. PENNSYLVANIA (Extra) FRIDAY, October 14th. THE QTJEBN WEDNESDAY, Oct. 19th. AND from Queenstown the following days. The Saloon accommodation on board these Steamers is very superior. Rate of Passage 12 15 & 17 Guineas, according to accommodation in Stateroom-all having same privilege in Saloon. Return Tickets Twenty-Five Guineas. There is an excellent accommodation for Steerage Passengers, and a full supply of Cooked Provisions served up by the Company's Stewards. Rates of passage on Reduced Terms. Passengers booked through to AspimodU,,—San Fnmcitco,—the inland towns of Canada and of the United States on favourable terms. For Freight or Passage, apply to The Nationol Steam Ship Co. (Limited) 21 and 23, Water-street, Liverpool, T To N, <& J. CUMMINS, & BROS., Queenatown; F. W. OAUNT. 4, WWtoombe Street, Aber- dare or to J. T. Morgan, 19, Glebeland Street, Merthyr Tydfil. BWRDD Y GOLYGYDD.

CYRUS.—Nid ydym. yn deall beth ydyw pich. hamcan. Yr ydych yn foddlon, meddwch, fod y cor wedi talu tair punt i'r dyoithr- ddyn am ei wasanaeth, ac eto yn achwyn ei fod wedi eu cael, a'r arweinyddcyson heb gael dim. Y mae yn ymddangos i ni mat pwnc i'w settlo gan y cor ydyw hwn, ac nid i'w ddwyn i'r cyhoedd. Os ydyw y cor yn myned rhagddo mor dda, fel y sylwch, yr ydym yn ofni mai tueddu i ddwyn iddo "gythraul y canu" a wnai eich llythyr. Y mae yn anhawdd genym gredu y carech i hyny gymeryd lie. Dymuna "Cor Arall" i bwyllgor Eisteddfod Mountain Ash i hysbysu trwy y I I GWLAD- GARWR," yn raha gyfarfod y bwriadant i'r prif ddernyn gael ei ganu, trwy fod y si ar ledeu bod wedi hysbysu uu cor y cant ganu y brif ddernyn yn nghyfarfod y boreu. J. L. MORRIS,- Yr ydym yn cydolygu yn hollol a Golygydd y SEREN o barthed yr ysgrif, ac yn credu fod mwy oBabyddiaeth o lawer yn y syniad fod a fyno anwybod- aeth a duwioldeb. Taer ddymuna "Un o'r Ymgeiswyr," ar Llaw- dden i anfou ei feirniadaeth ar Farddon- iaeth Eisteddfod Ystradyfodwg, yn mis Mawrth diweddaf, i'r GWLADGARWR. TALIADAU. L. M., Ebbw Vale; J. J. Hafod Terrace; E. J., Pontardawe; H. R., Croespenmain; W. J., Nelson; B. R. R., Llanelly; W. W., Blaina; T. G. W., Gwarnant; W. H., » Resolven; D. A., Penygroes; W. D., Johns- town; D. B. Llanelly; J. J., Abertillery; D. E., Nantymoel; D. H. Ebbw Vale; E. J., West Hartlepool; D. E. E., Newtown; J. T., Maesteg; E. R., Cyiner; W. P., Groeswen; W. J, Cardiff; M. R., Llan- dovery; W. T L., Cwmaman; D. G. Cwm- avon; J. P. E., Kerfiz Hill. Pob Archebion a Thaliadau i'w gwneud I "Walter Lloyd" GWLADGARWR Office, Aberdare." •ryf«5ri»r J GOHSBTA.KTHATJ a'r ADCLTOIATIAU, 't{Ti the Editor of the GWLADGARWR, Canon-atroet, Aberdare."

Y MAGNEL MAWR. Peth dychrynllyd ydyw meddwl fod athrylith a gwyddoniaeth yn cael eu troi at greu arfau er dinystdo bywydau dvnion. Felly y mae, fodd bynag, yn yr oes oleuedig hon. Dywedodd un o wroniaid Waterloc, yn nghanol y frwydr:Ein gwaith ni yma ydyw lladd y Ffrancod; a'r gwr a all .ladd fwyaf o honynt, yw y dyn goreu heddyw." Wel, prif amean dyfeisiaeth y dyddiau presenol ydyw, ffurfio yr arf, y magnel, neu y peiriant a all ladd fwyaf o ddynion. Rhaid fod rhyw syniad rhyfedd gan yr arf-ddyfeiswyr hyn am eu cyfrifoldeb moesol. Ni charem, am y byd, fod yn ea lie. Rhyw ddyn od i fyned i gwrdd a Duw fydd y dyn a wnaeth yr offeryn goreu i ladd ei gyd-ddynion. Mor ddwyfol yr ymddengys dyfeiswyr yr agerdd-beiriant, yr argraffwasg, a'r pellebyr, o'u cydmaru a dyfeiswyr magnelau y dyddiau hyn! Yr hyn a arweiniodd i'r myfyrion hyn ydyw yr arch-fagnel, y monster gun, sydd- newydd gael ei anfon at wasauaeth y fyddin warchaeol o flaen Paris. Fe wnaed y peiriant dychrynllyd hwn yn ngweithfeydd Krupp, yn Esson, Prwsia. Y mae y gweith- feydd hyn yn cuddio pedwar cant a haner 0 erwi, ac yn cyflogi wyth mil o wyr! Y mae gwndwll y magnel yn 14 o fodfeddi, a'i hyd yn ddwy droedfedd ar bymtheg. Gall daflu ergyd o 1,212 o bowndi, neu shell a 1,080 o bowndi. Cymerwyd ystod o un mis ar bymtheg, ddydd a nos, i wneud yr offeryn, a chostiodd y swm anferth o 15,. 750 o bunau! Ei bwysau ydyw 50 tynell, ac y mae y cerbyd sydd yn ei gludo yn 15. tynell o bwysau. Mewn gair, y mae y magnel hwn yn fyddin ynddo ei hun, a bydd ei effeithiau yn ddinystriol y tu hwnt i bob dychymyg. Y mae yr offeryn ofnadwy yn awr o flaen Paris. Yr oedd yn cael ei ddangos yn arddangosfa Paris yn y flwydd- yn 1867. Pwy feddyliasai y pryd hwnw, y buasai yr arch-fagnel mor fuan yn bygwth y ddinas. Drwg genym ddeall fod Garibaldi wedi myned drosodd i Ffraine, ac wedi cymeryd llywyddiad y gwirfoddolion. Dylai pob, Italiad orphwys a bod yn ddiolchgar. Y mae Itali dan rwymau mawrion i'r ddwy blaid. Nis gall ymladd yn erbyn Ffrainc, oblegid Ffrainc a'i rhyddhaodd: ac nis gall ymladd yn erbyn Prwsia, oblegid Prwsia a. roddodd iddi Yenetia.

ESGORODD,— Medi 29, priod Mr. Rees Thomas, Cymer, Pontypridd g. ar eleiWaid-mab a merch.

PRIODWYD,— Hydref yr Sfesl. yn swyddfa y Cofrestrydd, Castellneddj Mr. William Lloyd a Miss Ann Rowland. Y ddau o Bont 4 walbr. Glyn-nedd.