Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Y GWRTHRYFEL YN SPAIN.
Y GWRTHRYFEL YN SPAIN. Y mae y newyddion o'r wlad derfysglyd hon yn dyfod yn fwy dyddorol, a phendant yn erbyn y llywodraeth y naill ddydd ar ol y llall. Y mae arafwch y gwrthryfelwyr yn eithaf esboniadwy a rhesymol, canys nid ydynt am ruthro i gyfarfod a milwyr prof- edig y llywodraeth heb gael rhyw ychydig o hyfforddiant, ac y mae hyn yn arddangos doethineb mawr yn eu harweinwyr. Ond eu bod hwy yn gallu ymgadw hyd yn hyn heb gael eu gorfodi i ymladd, a arddengys wendid mawr yn y rhai sydd i'w gwrth- wynebu. Nis gall swyddogion y Frenhines enill dim trwy oedi. Y mae eu dynion hwy eisioes yn filwyr, ac y mae yn amlwg mai eu doethineb, os gallant hefyd, ydyw ymegnio i atal y gwethryfelwyr, y rhai sydd eisioes mewn nifer yn lluosocach na hwy, rhag dyfod yn gorff trefnus ac arfog- lawn. Dywedir fod gallu o lestri rhyfel yn agos i Carthagena ddydd Llun diweddaf, a bernid fod Prim ar fwrdd un o honynt. Yr ydym yn cael hefyd fod gwrthdaraw- iad ebrwydd rhwng Novaliches a Serrano yn sicr, ac y bydd i hyny gael effaithiau pwysig. Yn wir, y mae y ddwy blaid yn Spain fel wedi rhoddi i fyny pob gweith- garwch, ac yn dal eu hanadl, nes y bydd i ganlyniad y frwydr hon ddyfod yn hysbys. Y mae y parotoi sydd yn myned yn mlaen am ryfel yn Guadalquiver yn ddigyffelyb. Yno y mae dwy fyddin yn cynrychioli y ddau achos, y rhai, am y dyddiau diweddaf sydd wedi bod yn dynesu yn nes at eu gil- ydd, ac yn derbyn adgyfnerthion. Y mae yr arafwch sydd wedi cael ei ddangos gan yr arafwch sydd wedi cael ei ddangos gan y Llywodraeth, mewn parotoi i gyfarfod a'r gelyn, yn destyn sylw cyffredin, a chasgliad- au tra anffafriol w3di eu tynu oddiwrth hyny. Yn mhellach na hyn, y mae yn cael ei hysbysu yn awr fod Cadfridog y llywodraeth wedi ymosod a'i fod wedi cael ei orchfygu. Er fod hyn wedi ei gyhoeddi mewn amryw newyddiaduron, eto dylai gael ei dderbyn gydag amheuaeth. Y mae hysbysiad pwysicach na hyny wedi ymddangos, h.y.; fod Gweinidog Blaenaf y Frenhines, Jose Concha, a'i frawd, y cadfridog, wedi ei gadael, mewn canlyniad i'w bod hi yn gomedd gollwng ymaith ei chyfaill Mafori, a bod cabinet newydd wedi cael ei orchymyn i ymffurfio. Dywed hysbysiad o Paris dydd Mawrth diweddaf fod y newydd fod y Cadfridog Novaliches yn encilio wedi ei gadarnhau: Dywedid hefyd fod y gwrthryfel wedi tori allan yn Madrid, a bod y Frenhines wedi ymadael o Spain. Yn ddiweddarach, yr ydym yn cael fod y "Cadfridog Novaliches wedi ei orchfygu gan y gwrthryfelwyr, wedi ei glwyfo, ac wedi dychwelyd i Madrid. Dywedir hefyd fod y ddinas wedi codi, a bod y milwyr wedi ymuno a'r trigolion yn y waedd "I lawr a'r Bourbons," a "Byw yn hir y byddo penaduriaeth y bobl." Y mae yr arwyddlun brenhinol wedi cael ei symud gan y bobl oddiar bob adeilad cvhoeddus. Yn ddiweddarach eto, yr ydym yn cael fod y Cadfridog Novaliches wedi tori i fyny ei fyddin, a bod Marshal Serrano vn myned rhagddo tua Madrid heb un gwrthwyneb- iad. Y mae y Frenhines wedi ffoi, canys yr ydym yn cael fod cynrychiolydd Spain yn Bayonne, yn Ffrainc, wedi derbyn hys- bysiad y byddai iddi fyned drwy y dref hono ddydd Mawrth diweddaf. Mewn hysbysiad arall yr ydym yn cael fod y pwyllgor llywodraethol yn Madrid yn unfrydol, wedi ymwrthod a Gwerin- lywodraeth. Y mae y wlad oil wedi codi -y Frenhines wedi dianc, ac alltudedigion y llywodraeth yn dychwelyd i gael rhan o'r gorfoledd cyffredinol sydd yn bodoli.
MANYLION Y DDAEARGRYN YN PERU.
MANYLION Y DDAEARGRYN YN PERU. Gyda'r agerlong Trasmania yr ydym wedi dyfod i feddianat o ychydig manylion pell- ach o barthed y dinystr ofnadwy a achos- wyd gan y ddaeargryn yn yr America Dde- heuol. Yn Pisca, yr ydym yn cael fod y mor wedi dyfod i mewn dros 400 o latheni, ac wrth ddychwelyd iddo fyned allan dros 200 Hath yn mhellach nag arfer, gan gario pob peth gydag ef. Yn Chinea Baga, dinystr- iwyd bron yr holl dref gan y mor. Cafodd Araquipa, dinas brydferth wedi ei hadeiladu yn hollol o gerig, gyda thua 50,000 o dri- golion, ei chwbl ddinystrio. Nid oedd y colliad bywydau yno dros 200. Y mae yr adroddiad blaenorol yn nghylch dinas Ignique wedi cael ei hysgubo gan y tonau wedi cael ei gadarnhau. Nid yw porthladdoedd Pisqua a Mejillmes i'w cael mwyach. A mae porthladd Chala bron oil wedi ei chwilfriwio, a'r trigolion wedi gor- fod symud i mewn. Collodd y dinasoedd pwysig Torala, Corumba, a Pachia y rhan fwyaf o'u hadeiladau. Y mae Cula Valley wedi ei dinystrio. Yn Moquega, bu farw 150 o bersonau. O'r 29 llong oedd yn llwytho yn Ynysoedd Chincha, ni ddiang- odd ond chwech rhag derbyn niwaid. fwy neu lai. Y mae Paracas wedi ei llyncu i fyny gan y mor. Nid ydyw nifer y meirw yn hysbys eto. Y mae yr alanastra wedi cyrhaedd dros ddau gan league, ac y mae yn awr dros 300,000 o bersonau heb gartrefi nag ym- borth. Yn Nyffryn Tambo, yn agos i borthladd newydd Hejia, ger Islay, ysgub- wyd tref fechan ymaith, ac allan o'r 500 trigolion, ni allodd ond ugain ddianc. Y mae Cadben Fox, yr hwn a berthynai i lestr o L'erpwl, a'r hon a ddinystriwyd trwy yr amgylchiad, wedi dychwelyd yn y Tosmanian. Dywed ef fod y ddinas Areca wedi ei gosod yn ddadfeilion gan y daesr- grynfaau, ac mewn haner awr wedi hyny i don ddaeargrynfaol orchuddio yr oil o'r rhan isaf o honi, a chan y tonau hyn a gan- lynodd y ddaeargryn, drylliwyd ei lestr ef ac amryw ereill, ac y collwyd eu dwylaw— canoedd mewn nifer. Yr oedd y cadben ei hun ar y lan pan y cymerodd y ddaear- gryn Ie, ac a anfonodd ei gwch yn union- gyrchol i geisio y dwylaw oddiar ei lestr i gynorthwyo y trigolion, lluaws o'r rhai oeddynt wedi eu haner orchuddio gan ddad- feilion syrthiedig, ac nad oedd ond penau rhai i'w gweled.
Advertising
ETHOLIAD MERTHYR TYDFIL. DAIIEB 8YW. GAN fy mod yn deall bod bygythion yn cael eu dal uwchben rhai o etholwyr yn y fwrdeisdref os bydd iddynt bleidleisio dros Richard FothergiH, Ysw., bydded hysbys i bawb oll, os bydd i ryw weithiwr golli ei waith trwy rboddi ei bleidlais dros Mr. Fothergill, y bydd i mi sicrhau i'r cyfryw y swm o U GAIN SWLLT yr wythnos, hyd nes y bydd yn cael cyfle i enill yr un arian a enillai cyn yr ethol- iad. Arwyddwyd, THOMAS JENKINS, Iron Merchant, Oak Cottage, Briton Ferry, Neath. Weuadd y Dref. Castellnedd. CYNELIR r :!] EISTELDPOD YN Y LLE UCHOD, DYDB IADOIIO, IS6S, A CHYNGHERDD YN YR HWYR. PRIF DESTYNAU. I'r Cor o'r un gynulleidfa, ddim dan 45 o rif, a gano yn oreu Marwolaeth y Cyfiawn," o'r Gyf- res Gerddorol, gan J. A. Lloyd 10 0 0 I'r Cor ddim dan 30 o rif, a gano yn oreu Hunting Song," (Benedicts) 3 0 0 I'r Cor o'r un gynulleidfa a gano yn oreu "Croeshoeliad," gwel Rhif 141, Llyfr Tona\1 Cynulleidfaol Stephens a Jones 1 0 0 Beirniad y Gerddoriaeth, Mr Silas Evans,' Abertawy. Caniateir i'r Corau ddewis Arweinydd. Y Programri e, yn cynwys yr holl destynau, amodau, a'r darnau adroddiauol, i'w grel am. ddau stamp gan yr Ysgrifenydd. WILLIAM REE-I, Old Market Street, Neath. EISTEUDFOD C IT JHIlO JnoitXOJT DInWESTOL N ADOLIG 1868. Y prif ddarn cystadleuol, "Rhosyn yr Haf," gan J. Parry. Gwobr .£15, a Metronome gwerth 2 gini. Y cor i fod o'r un gynnlleidfa. Beirniad, J. Parry, Ysw., (Pencerdd Amer- ica.) Bydd y Programmes yn barol yn mhen ychydig ddyddiau—trwy'r post, dau lythyrnod ceiniog. JOHN BBYNON, Ysgrifenydd, 43, Twynyrodyn, Mertliyr. DYCHWELIAD TT PARCH, DAVtllo PBIC £ I AMERICA. BYDDED HYSBYS i bawb a fwriadant gael cyfeillach y PARCH DAVID PRICE, Newark, Ohio, i fyned dros y mor, ei fod yn cych- wyn ddydd Mawrth, Hydref 20fed, yn yr agerlong ardderchog Manhattan," perthynol i'r Liverpool and Great Western Ocean Company. Y mae pob trefniadau yn nghylch ei ddychwel- iad wedi eu trosglwyddo i ofal Elias J. Jones, ac N. M. Jones, (Cymro Gwyllt). Am fanylion a chyfarwyddyd pellach o barthed y fordaith, cyfeirier pob llythyr ac archeb at ELIAS J. JONES & Co., Passenger Brokers. 14, Galton-st., LIVERPOOL. D.D.-Gofalir am ystafelloedd i'r Cymry gyda'u gilydd, a gwneir pob peth yn deilwng o sylw a cbefnogaeth y genedl. PHOTOGU.-PHN. TTiYMUNA DAVID PHILLIPS hysbysu y gymydogaeth a'r wlad ei fod wedi ei anrhydeddu ag eisteddiad o Mr. Henry Rich- ard, Llundain, ein bwriadedig Aelod Senedd- ol, fel y mae darlun cywir o hono i'w gael ar gardiau mewn frames am swllt yr un, gyda David Phillips, Photographer, 33 Commercial Street, Aberdare. Allan o'r Wasg, 64 tudalen, pris 6c., EliFEKAU GRAMA.DEG, At wasanaeth Bechgyn Ysgolion Llenyddol. GAN Y PARCH. J. LL. HUGHES, DOWLAIS. C ( /?}. ALL y llyfr fod o -wasanaeth nid bychan i ddechreu- wyr."— CALBDFBYN. Cyfarwyddwr syml, eglur, a rhwydd. ylai pob dyn ieuanc, ac yn enwedig y rhai a garant ysgrifenu i'r wasg, fynu ei gael."—Parch. W. REBs, D.D., (Hiraethog.) Caw som ein mawr foddloni yn ei gynwysiad. Buasai yn dda genym gael ei fath pan yn ieuanc.Parch. R. THOMAS, (Ap Vychan), Bangor. Yn ol ei faint, nis gwn am ei well i hyfforddi ieuenctyd mewn jsgolion nos.Parch. M D. JONES, Athraw Coleg y Bala. Gellid tybied fod meddylddrych yr awdwr i gyfan- soddi y gramadeg hwn yn un hynod ddestlus, a'i fod wedi dwyn alian ei feddylddrych mewn modd goleu rhwydd, ac effeithiol.Parch. D. HUGHES, B.A., Tredegar. Y mae medr neillduol yn yr holl gyftawniad.Y Beirniad. "Os astudiwch ef, gellwch ei ddeall mor esmwyth a chwareu, a byddwch yn fwy meistriaid mewn gramadeg ra chant am bob un o'n cyfansoddwyr Cymreig.Y Cronicl.— Gellwch ei gael ond anfon Saith Stamp i'r awdwr. Cyfeirier fel hyn-Rev. J. LL. HUGHES, Dowlais, Glamorganshire. SIMOM nicilanno, Contractor, Builder, Upholsterer, Undertaker, dec., 14, Cardiff Street, Aberdare. A LARGE STOCK of Superior Home Made Furniture, always on hand. Fea- the r Beds, Mattresses, &c., &c, Carpets, Floor Cloths of the best quality. A large stock of Drain Pipes. YSGOLDY BRYTANAIDD, FFYNON TAF. BYDDED HYSBYS Y CYNELIR CTFARFOD LLENYDDOL, YN yr adeilad uchod, DYDD NADOLIG nesaf, 1868, x pryd y gwobrwyir y buddugol ar y testynau can- lynol:— CEKDDOBIAETH. 1. I'r cor heb fod dan 25 mewn rhif. a gano yn oreu Nashville a St. Barnabas," o Lyfr Tonau lena n Gwyllt-y ddwy ilw canu heb or- phwys 1 10 0 2. I'r Band of Hope a gano yn oreu Ymdaith y Mwnc," gwel y Cerddor Cymreig am Chwef- ror, 1868 1 0 0 TRAETHODAU. 3. Am y Traethawd goreu ar "Dyfeisiau a Darganfyddiadau Celfyddydol yr Oes." 0 15 0 4. kTn y Traethawd goreu ar yr "Effeithiau ni weidiol sydd yn codi o gamarfer Coel mewn Trafnidaeth Fasnachol" 0 10 0 BARDDONIAETH. 5. Am y gan oreu ar "Rhinweddau Meddyg- iniaethol Ffynon Taf." Dim dros 100 Uinell 0 10 0 6. Amy4Englyn goreu i'r "Ysgol Frytan- aiddylle" o 10 0 Beirniaid,- Y Traethodau a'r Farddoniaeth, Islwyn; y Canu a'r Adroddiadau, Thomas Williams, (Eos GlanTaf.) Bydd Programme yn barod yn fuan, yn cynwys yr holl d estynau, a phob gwybodaeth angenrheidiol, yr hwn fydd i' w gael gan yr Ysgrifenydd am y pris arferol. Bydd enw y Beirniad yn un o'r rhifynau dyfodol. DAVID JOHN, Ysg., Taff's Well. TEMPERANCE HALL, ABERDARE. Bydded hysbys y cynelir Ciwyl f-erddorol Cndebol Pyilrjn Aberdar. Yn y Nenadd uchod, Dydd Nadolig nesaf, Ehagfyr 25, 1868. Beirniad, Richard Richards, Ysw., Organvdd, Llandeilo. Cynelir C YNGHERDD fawreddogyn yr hwyr. Y Programme yn barod yn cynwys yr holl,destynau, yn nghyd a threfn y eyfarfodydd. I'w gael gan yr ysgrifen- ydd ar y tflerau arferol. THOMAS IIOWELLS, (Hywel Cynon), 4, Lewis street, Aberaman. Allan o'r Wasg, pris 18., yn rhad trwy'r Post C..i.lIIA..DA..U C.IREILIDILOJL, Yn cynwys 128 o dudalenau. Cyfehier, Crejdiol, Pontypridd, (Clam).' Mhoddir elw da i Lyfrwerthwyr, Sfc, EISXEONROO WLIJICORWO. B YDDED hysbys y cynelir EISTEDDFOD yn Ysgoldy Genedlaethol, dydd Ltuisr, Tachwedd y 23ain, 1868, o dan nawdd y bon- eddigion canlynol :—Rees Jenkins, Ysw., Blaencorwg, y Parch J. A. Morris, Curad y lie, a Mr Edward Plummer, Colliery Viewer, pryd y gwobrwyir yr jmgeiswyr llwyddianus ar y testynau canlynol:— TRAETHODAU. j6 8. C. 1. Am y Traethawd goreu ar Hanes Glyn. eOlwg, yn ngbyd a'r disgynyddion cyntefig, a'i chynydd hyd yn bresenol 4 O 0 2. Am y Traethawd goreu ar Gymdeithasau Dyngarol a Chyfeillgar Glyncorwg, yn nghyd a'i Sefydlwyr, a'i dygiad yn mlaen 1 0 0 CANIADAETH. 1. I'r cor dim dan 25 o rif, a gano yn oreu Da was, da, gwaith Alaw Ddu, Rhif 13 o'r Cerddor Cymreig 2 0 0 2. I'r cor dim dan 12, a gano yn oreu Y Gwan- wyn, o'r Cerddor Cymreig, Rhif 1 0 12 0 BABDDONIAETH. 1. Am y gan oreu o glod i Mr Edward Plum- mer, fel Llywydd Tanddaearol, a Noddwr Cym- deithasau- y gan i fod yn 3 phenill, ar y mesur GwyrHarIechyneihyd 0 10 0 2. Am y gan oreu o glod i'r Parch J. A. Morris, fel Noddwr i Lenyddiaeth-y gan i fod ar y mesur Llwyn Onn 0 10 0 3. Am y 4 Englyn goreu o glod i deulu Rees Jenkins, Ysw., Blaencorwg 0 10 0 4. Hiraethganoreu ar ymadawiad MrD. Jen- kins, Corrwg Fychan, a'i deulu, yn nghyda'r golled i'r gymydogaeth ar eu hoi 1 0 0 5. Am yr Albrnad oreu er Coffadwriaeth am Gwilym Jenkins, Ysw., Gelly 1 0 0 AREITHIO. 1. Am yr aratth oreu ar Ddacareg Glyncorwg 0 5 0 2. Am yr araeth oreu ar ddefnyddioldeb yr Ysgol Genedlaethol (National School,) gwobr gan y Parch J. A. Morrib 0 10 0 Beirniad y traethodau, y farddoniaeth, areithio, a'r adrcddiadau,-Parch. John Griffiths, Periglor, Castellnedd; y canu, Mr Henry Mills, (Tafonwy), Ponypridd. Dysgwylir i'r holl gyfansoddiadau fod yn llaw y beirniad erbyn yr 2fed o Dachwedd, 1868. Bydd y Programme yn barod yn fuan yn cy- nwys yr holl destynau, yn nghyd a threfn y cyfar- fodydd, i'w gael gan yr ysgrifenydd, pris un gein- iog, trwy y post, dwy geiniog. THOMAS HOPKINS, No. 12, Small Brick-row, Clyncorwg, Nr. Briton Ferry. Y gwir yn erbyn y A gair Duw yn byd, i | uchaf." EISTEDDFOD SIBION, 1VA i: 11HLWVnD. CYNELIR Eisteddfod y capel uchod yn y MUSIC HALL, w Abertawe, DYDD NADOLIG nesaf, 1868, prydy gwobrwyir yr ymgeiswyr teilwng a llwyddianus ar y tes- tynau canlynol:— £ s. Co 1. I'r Cor, ddim dan 50 mewn rhif, a gano yn ore a The Heavens are Telling, (gwel Haydn's Creation.) 14 0 0 2, Pr Seindorf Pres (Brass Band) achwareuo yn oreu We never will bew down," (gwel Judas Maccabeus, gan Handel.) 9 0 0 3. Cor, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu, Glee" When Winds Breathe Soft," (gwel rhif 14 a 15 o'r Musical Times.) 5 0 0 4. Pr Cor, ddim dan 30 mewn rhif, a gano yn oreu Gethsemane," (gwel rhif 205 Llyfr Tonatt Ieuan Qvjyllt.) 2 0 0 5. I'r 8 mewn rhif a gano yn oreu "Mai," (gwel y Cerddor Cymreig.) 0 12 0 6. Unrhyw Dduett, i fechgyn 0 8 0 7. Unrhyw Dduett, i ferched 0 8 0 S. Solo, i fechgyn, Every Valley," gwel Messiah.) 0 5 0 Bydd Cyngherdd ardderchog yn yr hwyr. Yr elw at leihau dyled yr addoldy. AMODAU. 1. Rhaid i bob cor fod yn perthyn i'r un gynulleidfa. 2. Caniateir i bob cor ddewis arweinydd. Bydd enw ein beirniad yn un o'r rhifynau dyfodol. Alltwen Cottage. HENRY DAVIW. The Cheape8t House for Iron Bedsteads, Palliasses, Beds, 8fc. Hall's Furniture Warehouse, Wliltcombe-st., Aberdare. GILT AND ROSEWOOD PICTURE- FRAME MOULDINGS. SPRING MATTRESSES TO ORDER. REPAIRING, ON THE PREMISES. NOTICE OF REMOVAL. ABRAHAM FREEDMAN T>EGS to inform the Public of Aberdare and the surrounding neighbourhood, that he has removed from 20 and 21, Cardiff-street, to 11, Canon-street, (next door to the Brecon Bank), lately occupied by Messrs. Lyon and Hyam, where he will continue to lend the utmost money upon Plate, Watches, all sorts of Wearing Apparel, &c., and trusts to merit a share of public support.