Y Genedl Gymreig

BETHESDA. CYMRO o BETHESDA WEDI MARW YN YR AMERICA. --I)erbynlwycl y n6wyaa or calonus, ddydd Gwener, am farwolaeth Ellis Thomas, mab William Thomas, Braich- melyn, Bethesda. Nid oedd ond rhyw bum' wythnos er pan adawodd y cyfaill Ellis Thomas gartref i fyned i'r America, ac wedi gweithio ond dau ddiwrnod, wele angau yn gosod ei fysedd oerion ar ei gyfansoddiad, ac yn ei gymeryd ymaith mewn gwlad ddyeithr, ac yn nghanol estroniaid. Gad- awodd wraig a dau o'i blant i alaru ar ei 01 yn y wlad hon. YR AELODAU SENEDDOL CYMREIG.—Mae Radicaliaid Bethesda yn teimlo yn falch o'u haelodau Seneddol. Mae enwau T. E. Ellis a W. Abraham yn dyfod yn enwau teulu- aidd. Buasai yn dda genym ddyweyd yr un fath am yr holl aelodau: disgwyliwn hyny heb fod yn hir. Peth mawr ydyw cael Cymry, a Chymry o'r dosbarth gweithiol, i'n cynrychioli. Ni roddodd dim fwy o fwynhad i ni yma na'r ffaith i Mr T. E. Ellis, A.S., wneyd i'r aelod dros fwrdeisdrefi Dinbych dynu ei eiriau yn ol, yr hyn a wnaeth drwy ysgwyd ei het. Nid oes dim yn fwy amlwg nad y peth goreu allllawer o'r Tori aid wneyd yw ysgwyd eu hetiau, oblegid y mae cymaint o dalent, os nad mwy, mewn het ambell Dori nag sydd yn ei ben a'i dafod. Mae y wawr ar dori yn Ngbymru: daliwn ati am dipyn bacb.-Coheiy,ld. CYMANFA BKEGETHU. Bu myfyrwyr Coleg Annibynol Bangor yn cadw cyfarfod pregethu yn Carmel, Salem, a Treflys ddydd Sul. Cymerwyd rhan gan Mri R. Roberts, Manchester; 0. V. Jones, Pisgah; T. G. Jones, Ebenezer; W. C. Williams, Llan- gynwyd; E. R. Thomas, Bethel, ac E. Williams, Wem, Aberteifi. Yr oedd y pregethu yn nerthol, a thystiolaeth pawb fu yn gwrando ydyw fod y gymanfa wedi troi allan yn llwyddiant perffaith. Cafwvd easgliadau rhagorol at y sefydliad. U,i oedd

ABERGYNOLWYN. CHWAREL BKYNEGLWYS.—Oberwydd y tywydd sych parhaol nid oes ymaweithio yn y chwarei hon er's dros bymthegnos, a dim golwg cael gweithio ychwaith nes y daw i fwrw gwlaw, Y mae y llechweddau yn goch wedi llosgi, a'r gweiriau yn darfod.

FELINHELI. I Y TEMLWYR DA.—Dvdd Sadwrn di- weddaf, ymunodrl teml Gobaith Cymru a'r Noddfa (ternl y plant) wrth y bwrdd i gyf- ranogi o'r te a'r bara brith, ite., a ddarpar- wyd ar eu cyfer. Eisteddodd dau gant a haner wrth y byrddau. Adolygwyd wledd yn odid'g gau y chwiorydd M. E. Roberts, C. A, Roberts, Grace Jones Mrs Jane Jones, ac Elizabeth Jones, a chynortbwywyd hwy gan y brodyr R. Williams, S, OW'HIS, Capt. D. Roberts (Richard), Lewis Jones, Hugh Roberts (ElizaMary), Ac. Gorymdeitbiodd teml y plant yn eu harwisgoedd, gar. chwifio banerau a chanu ar byd yr heolydd ac ystryd o^dd y pentref, dan arweiniad y Purcb H, Jones, Capt. Griffith Williams, Robort Wil- liams, Parry, a H. W. Evan. Wsdi myned at orsaf y biawd Oren :\hrgan, a John Koberts, bookseller, arhosodd yr orym daith, a cbifwyd cyfarcbiad teilwng gin y Postfeistr Edward Jones, yna symudwyd yn mlacn yn swn can a moliant, i gyfeiv tad y British School, ile y cynhaliwyd un o'r cyfarfodydd goreu a gat'wyd yn y lie. Llyw- yddwyd gan y T.B.D. Parch R, Jones. Aoth y cbwiorydd, Misses JaDe Winiam, Grace J ones, Maggie lli?,aie J,)ne, y brodyr H. Roberts, R. Williams. J. a R. Williams, E. H. Jones, Menai-street, a Lewis Jones, Beach-row, trwy eu gwaith yn hynod ganrnoladwy, ac nid yn fuan yr anghofir syl- wadau gafaelgar y Parch D. R. Griffiths, Rhyl, a'r Parch G. Hughes, y ceubadwr o (Cassia.—Ternlwr Da.

fijnallamn, Ii marhroladnu GENEDIGAETHAU. Barma—Meh. 27, yn 6, New-street, Caer- narton, pnod Mr Kobert Barma, crydd, ar fab. *av.ioa 0 Jones —Meh. 20, yn 3, Williams-street, Caer- narfon, priod Mr Isaac Jones, ar ferch. Jones- Meh. 29, yn y Cross Foxes Hotel, Caerwys, priod Mr William Lloyd Jones, ar ferch. Rowlands-Meh. 27, priod y Parch R. How- lands, gweinidog Wesleyaidd, Bootle, ar fab. PRIODASAU. Evans—Jones—Meh, 20, yn Nghapel y Wesleyaid Cymreig, Shaw-street, Ler\w\, gan y Parch E. Jones, Great Mersey- street, Mr E. Evans, Railway Inn, Llan- gefni, & Kate Jones, merch-yn-nghyfraith Mr David Hughes, Thirlmere-road, Ever- ton, Lerpwl. Hughes—Morgan—Meh. 28, trwy drwy- dded, yn Eglwys Gadeiriol Bangor, gan y Parch T. Edwin Jones, Mr Lewis James Hughes, Gogartb, Machynlleth, ag Ellen, merch hynaf y Cadben Morgan, Xanthus House, Aberdovey. Jones—Lewis—Gorph. 2, trwy drwydded, yn Swyddfa'r Cofrestrydd, Caernarfon, Mr Samuel Jones, morwr, 24, Hole in the- wall-street, & Miss Sarah Jane Lewis, Bank street,—y ddau o Gaernarfon. Potter-Williams-Meh. 22, yn St Stephan, Paddington, gan y Parch Dr Potter, o St Luke, Sheffield, yn cael ei gynorthwyo gan y i'arcn Jienstord rotter, hcer Willes- towne, tad a brawd y briodasfercb, Dr John Hope Potter, Ag Anita C. Williams, merch ieuengaf y diweddar J. H. Wil- liams, Ysw., o Glanbeuno, ger Caernarfon. Roberts-Williams-eh. 30, yn Nghapel y Methodistiaid Calfinaidd, Bortbaethwy, gan y Parch E. Roberts, Engedi, Caernar- fon, Mr Owen T. Roberts, painter, A-C., New-street, Caernarfon, a Catherine, merch hynaf Mr Hugh Williams, whole- sale grocer, Borthaethwy. Mwyniant i'r ddau ddymunaf,—doeth fen- Hefo'n hundeb penaf; [dith Doed iddyut ran dedwyddaf, Bywyd o hedd-bvd o haf. —B. Menai-Frawis. Williams- Williams-Meh. 29, yn Swyddfa'r Cofrestrydd, Caernarfon, Mr John Ri- chard Williams, Llwynbedw, Waenfawr, 4 Miss Margaret Williams, 40, Pool-street, Caernarfon. W: Ilia ins-Williams-Gorph. I,YDSwyddfa'r Cofrestrydd, Caernarfon, Mr Evan Tho- mas Williams, Gate House, Hendy, Caer- narfon, S, Miss Catherine Williams, Shed, Llandwrog. MARWOLAETHAU. Evans—Mai 13, yn Shangpoong, Bryniau Ja,ntia, yn naw mis oed, Arthur John, plantyn y Parch Robert Evans, cenbadwr. Gerard-Meh, 13, yu Station-terrace, Llan- rwst, yn 51 mlwycld oed, Elizabeth, anwyl briod Mr Josiah Gerard. Gflttith-Meh. 11, yn ti 73ain mlwvdd, Mt John Griffith, Cam street, Llanddeusact, Mon. Ciaddwyd ef ar y 15fed. Hnghes-Meh, is, yn ei phreswylfcd, Castle-street, Beaumaris, yn 77 mlwydd oed, Jane, gweddw y Parch Hugh Hughes, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfln- aidd. Jones- Mob. 25, yn ei breswvlfod 48, Elm. road, Seaforth, yn 55 mlwydd oed, Mr William Lewis Carrie, mab ieuengaf y di- weddar Mr John Jones, Penhwdys, ac wyr i'r Parch John Lewis, rheithor Llau. fechell. Owen—Gorph. 4, yn dri mis ar dd, oed, Hannah Jane, baban Mr Eliis Owen, 26, Chapel street, Caernarfon. Owens—Meh. 29, yn ei breswylfod, Factori, Punt Rug, ger Caernarfon, vn 76 mlwydd oed, Mr William Owens. Ni chp.fodd ond byr gystudd, a dioddefodd ef yn dawel. Eniilodd iddo ei bun gymeriad acl;el fel dyn gonest a chywir yn mhiith ei boll gydnabod. Cladd vvu ef y Sadwrn di- lynol yn mynwent Llanrug. Roberts—Meh. 2:1, yn 1 mlwydd a 3 wyth, nos oed, Dewi, anwyl blentyn Mr Thomas Roberts, Llandderfel. WiUiams-Meh. 2:-1, yn Hughes's court. North Pen'rallt, Caer narfor, yn 12 rulwydii oed, Catherine Jane Williams, »nerch-j'> g) yfr,-ith i Mr Jeffrey Williams, news- agent, Caernarfon.

I :If);¡'o\IYd (dro Y pJrcbencghlJ "(,¡.. ? ?%Ir-y I'?Ish iiewii' «t Co. —gaD D. W. U:.?vio? k Oo. m ea 8»'yd<W&, New Hi/hour, ft ',r;'J¡ jydd Mercher, Gorphenaf 6, 1887.

wilofu 12 &$toartlfor. -1 0 UAN OLYGIAETH MR J PARRY, 1 LLYWYDD YR UN;>K!!1 ?T" cV.viott i'r rolofn • lod P ?:.f.?yd.Co..t? 11"1 iod yn ddiwdda.rMh'?'M'?" wvt l "101- Sj.twrn bo.> wythnos. ?? N adwrr., Yn ngwyneb y g?yn syddvn^ed inol n?byddai .?.eH S?rM??a. ;n  ei .oddi me?nrha chwarelau ? gwynion y g?t?'y'.?. grdiwn lai « L L.hiJ.h 1 .n?od rVvtpddu na dcieuai pav d n; ?u hn? I?-.Y? i all* mYI\U gWranda.w.! ia fydAa? iddynt ymuno yn !'?' ?g?ttr?edinot » U ("TTWA.RELWYR OOG ( M,VTT ? ?)! r!id yw v rhai a 6s want eu cern ?. Un?b e?n hyn yn eautod idd^n gy? .?i hunKnMdi?. Bu:? yn frarch 1 mcib;on be!dd.vfod yti frai?iddynt en hum.in, Naturiol yw en bod erbyn hyn yn t?mio ''?-'dd ddarfod idovntfodm?rM. Auhi"d(l yw cyd. na?od bai. Er hyny, mae m ,-dnabod cyn h£ vn !aw'r "?Ith, wedi cadw .jwyctnaw?er a*eH; ciiwith.au hefyu ei gydnabod napha-Lau mown tir sydd yn rhwymoc> tvl ,Ji chwi a'cb plant ar ei hoi. Gwell ton tr v,)d,' ac yiuuna ?Cr Cndeb, ;? chvdnabod y bai o?"iuuMuo, a ph? n?wu gwrth- v. ?,-? ? M) n dna)' a chydym-  -7 &'o a r rhai hyuy o'v chwfwyr aethant yn wrtb- Uudebwyr er rnvmn y-m y meut ond nis gallwn ddeall y dynion hyny sydfd, yn credu yn yr Fndeb, yn ffieiddio ymddyg- fad y dosbartb arall a enwyd g iiym, ac eto vdvnt wedi diffvgio eu hunain ai 5 ffordd, rr.So yr r ndeb, ac ar yr nn pryd yn gro(,b eU Itef v dyEd gwneyd rhywbeth G G&S ? AI TAW* <*T fwvdd cvntaf yw ail ymuno, ad da u eich taliadau ac ail ymdreehu i gael o?iH i ym- uno a chwi i wneyd yr hyn ah eich gwaredu, j GRYF AO AXORCHFYOOL I Gwyddom o'r goreu fod rhai gornchwyl ?wpfUgwnpydPugoreuynerb?ny) U^n leb ar t?? ad?. Edrychas?t arno yn rilvus ac ystyrient ef yn tel rhywbeth 1?!' ?nidu yn eu herbyn hwy N.« gwnaethant fwy camgymenad enoed. Ni fwr.adwvd vr Undeb yn erbyn nob. Bwriad- wvd e? i amddifIyn, ac i ddyrchafu Y ?etHwr.Nis ?)yrungoruchwyhwre? ?ys at vr Undeb a dyweyd e* fod wedi am can u drwg iddoerioedos ?ae? ? ofdd ?.'? rhv ddrwq que1 c oJdef yn <>j uchuyliwr. M? amgyichiad, byd yn nod [d hyny, nid ei ddrygu ef fyddai yr amc&n, ond anv ddi?Lysweithiwr. Meiddiwn ddyweyd yn ?' m? y ?nu-hwylwyr wna?ant I n P.1a? v aTiaan yr t,id(,b i,a,n yr oedd yn .n- _\n: e,1,1 wp'¡i ivo?d", f [wyaf grYT, )'W Y 11.1<11 "'JlII.U wedi iddo fyned yn wan yn > B«a:ith a arolygid ganddynt. M ay???'?'J cyd. nebydd pawb fod y cyfnod o Mai 1'177  1878, yn gyfnod Uewyrchus yn v chwarelau, Gwir fod v rhod wodi dechreu troi, ond nid oe?hvdhvngwcdid'od i gaeldeimR Dygwyddodd dd'od i'm 11? yn .wr adroddiad o weithred;adau Y Gynbadledd JU MHENYGROES, M\I, I8J8. Yn hwn gwelwn ein bod wedi tynu sylw yn y Gvnhadlodd at y fhith fod 36S1 allan o tua 3000 o weithwyr yn DIXORWK; yn Und.'b'vvr ar y pryd hwnw a'bod 304,1 Ilano :1j() o woHhwyr a swyddogioll yn aelodau o';1 T'nd, yr, CAF.BR\lCHYCAt'S. Pa resvrni all fod na byddai yr un cyfartal-I edd eto ? Nid yw awcan yr L ndeb yn llai dyrchafedig ac nid y .v angeu y gweithifer vn llai ychwaitb, ond yn liawer mwy. Yn piha le mae'r bai ? le, gofynwneto yn ddifrifol, yn mha Ie mae'r bai? Maer bai arnoch oil, ac yn neillduol felly ar y rhai hyny sydd yn cydnabod y gallesid gwneyd rhywbeth pe buasech yn uo, a r b ndeb yn gryf, Pabam na ddechreuech chwi osod i lawr sylfaeni r nd<)b, fel y gallecb deimlo yn gryf ? A raid i hamt a newyn i dd od l'cb plith fel yn yr I wcrddon yn liH 7 -1818 ac 184!) cyn y deuweb i ymysgwyd i fynu eich gwaredigaeth ? Mae trueni rhai cymydogaethau eisioes yn fawr. Gallent fvned yn fwy. A ydych chwi am aros byd nes yr ant felly? Cawn weld, Yo y cyfamer-grasynwn Wrth gyfeirio at y newyn a'r baiut yn yr Iwerddcm yn y biyuyddoedd a enwyd, yr ydym vn teimlo nad oes haner digon yn adnabyddus i'r werin Gymreig am y galanas hwnw. A tbeimlwn pe byddai mwy yn hvsbys y byddai llawn mwy o barodrwydd ynoni i gefnogi idd" vnt gael trafod eu niater- ion lIeol eu bunain. Myn llu o'r Gwyddelod fod y galanas hwnw oil i'w briodoli i anallu v Senedd Ymherodrol i ddeall eu hachos, ae i drefnu ar eu cyfer, yr hyn na bydoai perygl na allesid ei wneyd mewn Senedd yr Dublin. Yr oedd y Gwyddelod druan pat welsant y newyn a'r haint wedi dyfod arnynt yn ifoi am eu bywyd mewn unrhyw fatb o long am yr America ajiumwr ohonynt bron marw cyn cychwyn. Cawll, yn ol llyfr newydd T. P. O'CONNOR, I gyf,if am rai o'r llongau hynv. °ycll^y^ %■>> o Wyddelodyn yllong/?^ a }I lV" ohonynt ar Y fordaith 552 yn y Hong 1 Af von, a bu iarw oh^yJ ■ Ve yn Y Hong I a bu farw 267 ohonynt Hong V,rgm LaTch, a bu farw 108 44° yn y 11" ymfudasant o r '??t. Ait??o?? a ymfudasant 0'1' ohony? i yu y flwyddyn 18?,  ar dystio1aeth swyddog y 51! Va^tb ?MOO'farw aryford?th; dioo er eu -laniad MOO yn yr hospitals; a i?? ? ?cyrhaedd pen eu taith. Cyh? ?? ?werdd? yn nghorph y Mynyddoedd 9-4-7 1843 1849, ac 1850, wedi ei theoeuy t;; k.int, newyn, ac ymtuajaetu o S 411 0" l?b,bi, ryfead foa y ?- sy<? va weddU! yn yr 1,?erddon yn ?'o vn g?od at ein Uywodraeth y rh.u avstvrid ?ddynt sy d yn gy)r.M am y ???;M yn enwedig y gl' eddill a'ù. C v vr o'r 1,180,409 a fuont dan yr anen; heidrwydd o ?u oddiar iTordd y. haillt y nv;'¥n, (\ lI1e¡,tri tir creulonoch nà'r ?S.<'?? l ?'?y?' estrono!, gp,n adael r?r u?u ho, ?,ii hen ???e:? nf-epodtK?tbr?r3uhoiyn?h" enw'af! a- iic.t6Md. Cvfdfir o'r ?804? bvn a ymfudasant fod 200,058 ??e? di'??.?nv un ai M y tord?th neu yu fuan j'' „ionini A N, ?l ?"S vn ?th iw S\'fm I ??b yndystion o'V fad: oly?eydd, .e yn SJra-v.'? vn y di??cfaiDt wedi g'wnc)'d Sv-yn yr Au?nca mor barod i gyimnn eU hr,nan i ?yd rHywbeth er di.l ar Loegr ? ,——

Y DDEISEB YN LLANDDEINIOLEN 1 SYR,—Mae angenrhaid arnar eto l gwynaw nad ydych yn rhyw lwyddiannus iawn i wneyd cyfiaweder & mi. Byddaf yn dychmygu weithiau, os oes y fath beth mewn bod a gwir ryddid, mai ei enaid yw, fod i'r neb a ymawydda i roddi pwyth" tost i arall a ddigwydda anghydweled ag ef mewn unrhyw fater, oddef ohono yntau hefyd i'r "pwyth" gael ei dalu adref; ie, gyda liog, os gellir. uwneya l eraiu megis ag y chwenychem i eraill wneyd i ninau, onide? Am y goddefgarwch rhyddfrydig hwn, yr wyf yn teimlo yn ddiolchgar i chwi am ganiatau i'ill llythyr diweddaf ym- ddangos. Yn eich erthygl ddiweddaf, hysbyswch fod y ffermwyr wedi cael eu hud-ddenu i arwyddo deise') nad oedd ar y pryd wedi ei hysgrifenu." Mae hynyna yn anwiredd noeth Chwi faddeuweh, mi wn, am siarad yn gryf. Byddwch yn hoffi gwneyd hyny eich hunan, pan y byddoch yn tybio y bydd cyfiawnder yn galw am hyny. Pe angen; rheidiol fuasai, gallwll dd'od a thystion i brofi iddi gael ei darllen cyn ei harwyddo. Fe'i darllenwyd bob tro y gofynwyd am hyny, oddigerth mewn un eitbriad. Beth oedd yr achos o'r eithriad, meddach. Damwain- wedi ei gadael adref Yr ydych yn haeddu eich canmol, syr, am eich craffder yu dod o hyd i'r eithriadau. Daethoch o byd i'r eitbriad a ofynwyd i arwyddo y ddeiseb fel cymwynaa a Mr Davies, y person. Ond nid teg adeiliadu ar eithriadau. Modd bynag, chwi wyddoch pa ddefnydd i'w wneyd o geffylau ewyll- ysgr, Ffaith arall, fe'i darllenwyd i r cyntaf a'i harwyddodd. Felly rhaid fod y ddeiseb mewn bodolaeth ar y cyntaf. Nid yr attod- iaiydisyneifeddwl, Amgylchiadol hollol ydoeddyr attodiad. Nid oedd a wnelo yr attodiad mewn un modd a deisyfiad y ddeis- eb. With gwrs, nis gellid darllen attodiad oedd i ddibynu ar yr amgylclnadau, rnaia ddim wrth rbyw graffder mawr i ddarganfod byny, beb fod yn feddiannol, fel y sylwodd v North Wales Observer and Expres8 ar "alln p, ophwvdol goruwcbnaturiol." Y mae genych, syr, un sylw tra dyddorol arall yn eich erthygl. Dyma ef,—" Sut y mae y ffermwyr pabwyr a arwyddant y ddeiseb yn galiu cysgu noson heb fyned a'u holl anifeiliaid, a'u plant, a'u gwragedd, a'u rlioddi yn aberth slafeiddiwcb wrth draed Mr Hughes, ysgolfeistr, a Mr Owen Thomas Williams, Tan yr-wylfa." Meddyliwch am fnn-.ent fy mod inau yn rhyfeddu pa sut y rihu Y saitb neu'r wyth a wrthodasant ar- wyddo y ddeiseb yn gallu cysgu noson heb fyned a'u holl anifeiliaid, &c., a'u rhoddi yn aherth slafeirldiwch wrth draed golygydd y Gcnidl Gymre^—Yr eiddoch yn gywir, H. HUGHES. L'anddeinioleu B mrd School. [Yr ydym, olierwydd diffyg gofod, wedi cwt- og peth ar lythyr Mr Hughe, eithr nid ydym wedi tynu diiii oddiwrtho ond pethau anaiiigylchiadol-pethau heb fod a wnelont a'r ddadl. Yr unig beth y dymuna Mr Hughes ei gywiro yw ein riywediad "ddarfod i'r amaethwyr ar- wyddo deiseb IHld oedd ar y pryd wedi ei hys»rifeuu." Dyna yr unig beth y cwyna o'i blegid fel peth anghywir. Yr oedd yr liyn a ddywedasom, ebe Mr Hughes, yn anwirvld noetL Yr ydym ni wedi dyweyd yr "anwircdd" tua dwsin o weithiau er adeg arwyddo y ddeiseb, a buasai ei ddy- woy"d un waith, pe yn anwiredd, yn ddigon i'n »fis.d ni yn ngafael y gyfraith, a gfvyr Mr Hughes hyny gystal a neb. Yn an- ffodus i Mr Hughes, fo ld bynag, y mae y ddeiseb ei hun yn ca.darnhau ein dywediad I ni, ac yn ei goadeiunio yntau. Gwirion edd yr hyn a ddywedasom yw ein hunig ddyog»hvch ni rliag y gyfraith. Pe gall- asai Mr Hu.?bes ?? fod yr hyn a ddywed' asom vn anwiredd noeth." buisem ni yn hollol dan ei ?(Nf?. a ?H?s:).) yn rA;t?il,7(ii ein taflu i glLlnoec1,1 0 bunnau o gostau, a mynu iawn sylweddol oddiwrtbym. Gwa- hoddwn ef i wneyd. Byddai yn bleser genym gael croeshnli tipyn ar Mr Hughes mewn llys barn parthed y twyll—ie, y twyll (ac y mae y dywediad hwn yn libel, os nas gailwn ei brofi) a ddangoswyd yn nglyn a'r ddeiseb dan sylw. Pe y gofyn- em i Mr Hughes' ai onid yw ysgrifenu "åtodilld" at eiriau deiseb—neu yn wir gyfnewid un frawddeg yn unig-yn dwyil ynddo ei hun, beth Jyddai ei ateb- iad.-GOL. Y Genedl]

YSPEILIAD HAERLLUG YN I SIR FVNWY. Nos Iau ymosododd pump neu chwech o ddyhirod ar dy Mr George, Maesmawr, Mynwy, yn arfog, & bwyill a jiarau heiyrn, ond trwy wroldeb y taulu, cadwyd hwynt y tu allan i'r caerau am awr o amser ond yn y diwedd, rhuthrasant i mewn, a chlwyfas- ant y tylwyth yn annhrugorog a'u bwyill, a cbymerasant oddi yno amryw bethau gwerthfawr. Y mae pedwar o honynt mewn carchardy.

FFESTINIOG A'I HELYNTION. AMRYWIJN, (fee. 'H _u" u.].] 1 -1 I,  A Gohiriwyd y cytartoa itnyaairyaig oeuu i'w gynal nos Wener oherwydd fod amgylch- iadau ereill anorfed yn dygwydd yr un adeg. -Deallwn fod cyfnewidiadau pwysig yn amseriadtrenau y cwmniau am y misoedd dyfododol: bydd tren hwyrol ar linell y Great Western fel arfer am y tri mis hyn.- Parhau yn dywydd hynod o boeth y mae hyd yma. Ataliwyd gweithio yn Chwarel y Llechwedd heddyw (Sadwrn) oherwydd di- ffyg dwff, a bygythir yn Chwarelau Votty a Bowydd cyn hir.-Parha Teml y Diphwys i gynal cyfarfodydd dyddorol er yr holl exodus sydd yn ol a blaen y dyddiau hyn.—Y mae Byddin yr Iachawdwriaeth yn parhau i gynal cyfarfodydd bywiog; ond y mae llu- aws mawr o'r milwyr yn symud i'r capeli, a rhai yn dychwel i'w hymdreiglfa yn y dom." Gresyn hyn. YMWELIAD GENERAL BOOTH ydoedd un o brif ddygwyddiadau yr wyth- nos yma. Daeth yma ddydd Llun, a gor- ymdeithiodd y Fyddin drwy yr heolydd a'i banerau yn chwifio. Cynhaliwyd dau gyf- arfod tra lluosog yn yr Assembly-rooms, a bu y cadfridog" yn anerch yn mhob un. Daeth cannoedd o filwyr ac ereill o Lanrwst a Chaernarfon yma--Ilawer, mae'n debyg, o gywreinrwydd i weled arch-symudydd y concern mawr a rhyfedd hwn. Cynorthwyid i ddwyn yn mlaen y gweithrediadau gan Staff Capt Evans a Mrs Evans, Capt Adran, Ffestiniog, Lieutenant Christmas, a Captain Vaughan, Llanrwst. Credwn fod yr ym- weliad hwn wedi bod yn foddion i loewi set ami i un mewn cysylltiad a'r Fyddin, gan fod y gorymdeithiau i'w canfod yn fwy byw- iog a lluosog. CYMDEITHAS AFIECHYD CHWAREL Y LLECHWEDD. Maemantolen y gymdeithas uchod newydd ei dosbarthu, a da genym weled cymdeitbas fel hon mewn gwaith ag sydd yn gwneyd cymaint er cynorthwyo angen yr aelodau. Rhifa y gweithwyr yn agos i 400, a chyfrenir 6c yn y mis, neu swllt pan fo angen. Der- byniodd 102 gynorthwy o honi yn ystod y flwyddyn, a chyrhaeddai cyfanswm yr arian 177p Hs. Y mae yn awr yn weddill 52p 6s 10c ar ddiwedd y flwyddyn. Rhydd y Mri Greaves lOp yn flynyddol i'r drysorfa. SPURGEON ydoedd testyn darlith hynod ddyddorol a draddodwyd nos Wener yn yr Assembly- room gan y Parch T. Eynon Davies, Llun- dain. Elai yr elw i Drysorfa Gynorthwyol y Celt. Teneu oedd y cynulliad, ond deall- wn fod cryn lawer o docynau wedi en gwerthu. Llywyddwyd gan Mr D. G. Williams. Y BWRDD YSGOL. Dydd Sadwrn diweddaf ymgyfarfu y bwrdd hwn, ac ymhlith matenon eraill hysbyswyd tod y Parch T. J. Wheldon yn barod i gymeryd ei le ar y bwrdd. ETHOL CADEIRYDD. Ar gynygiad Mr H. Roberts yn cael ei eilio gan Mr T. J. Roberts, etholwyd y Parch T. J. Wbeldon, B.A., yn gadeirydd y bwrdd, a Dr R. D. Evans yn is-gadeirydd. "BeHach sylwai un geliir disgwyl yn y dyfodol lai o symud yn ol a blaen wedi i un gadair gael ei chymeryd gan feddyg y corph I ar llali gan feddyg ysprydol. TE Y JUBILI. Pasiwyd er mwyn dealltwriaeth unol fod i'r te uchod gymeryd ar ddiwedd yr wythn08 gyntaf wedi cyfarfyddiad yr ysgolion eto. Ar gynygiad rai o'r aelodau pasiwyd pleid- lais unol o ddiolchgarwch i'r boneddwr haelionus Mr Dunlop am ei gynygiad hael, a'i ddyddordeb cyffredinol mewn materion lleol. CYMANFA YR ANNIBYNWYR addechreuir nos Wener nesaf, yn yr holl addoldai Annibynol yn yr ardal pryd y bydd gweinidogion blaenaf y pwlpud Annibynol yn cymeryd rhan. Dechreuir y gymanfa nos Wener a pharheir hyd nos Sabbjth.

BANGOR. CERDDOROL.—Yr ydym yn deall fod Miss Annie Williams, merch ieuengaf Mr W. Williams, Port Penrhyn Lodge, Bangor, wedi myned yn llwyddiannus trwy y Royal Academy Local Examination in Organ playing a gynhaliwyd yn ddiweddar yn Mangor. Derbynia Miss Williams addysg gerddorol gan Dr Roland Rogers. ANGHYDFOD TEULUAIDD.—Cyhuddwyd Robert Ellis, Cyffin-square, gerbron Mr T. E. Harris a Dr H. R. Hughes ddydd Llun, o ymosod yn greulawn ar ei wraig. Ym- ddengys i ryw anghydfod gyfodi rhwng y ddau, gyda'r canlyniad ddarfod i'r diffynydd gicio ei wraig yn giaidd yn ei gwyneb a manau eraill. Dirwywyd ef i 2p 4s yn cyn- wys y costau, a thalodd yr arian yn ddioed. ARDDANGOSFA NWY.-I'r amcan o geisio symbylu ychwaneg o drigolion y ddinas i ddefnyddio nwy, cynhaliodd adran y gwaith nwy o'r gorphoraeth "arddangosfa" o stoves yn cael eu cynhesu gan nwy, yn y Penrhyn Hall, am bedwar diwrnod yr wythnos ddi- weddaf. Ceisid dangos ragoroldeb y stoves hyn at goginio a'r gwahaniaeth mawr rhyng- ddynt i'r dull cyffredin o barotoi ymborth. ddynt &'r dull (, Traddodwyd yn ystod dyddiau yr arddang- osfa ddarlithiau dyddorol ar goginiaeth o bob natur gan Miss M. Young o Warrington.

CEiqAES, MON. Dydd Morcher, y 29ain, ydoedd y dydd appwyntiedig gan gyfeillion Bethesda i roddfgwledd dda o de a bara brith i ddeil- iaid yr Ysgol Sabbothol. Darperid y te gan y boneddigesau canlynol :—Miss Hughes, Tyddyngyrfa; Miss L. Owen, Shop Miss illiss Owen, Glan Williams, Pentre'go' Miss Owen, Glan Rhyd Mrs Owen, Pentre'go'; Miss Jones, Tyddyu Rhydderch Miss Owen, Nant y Plas Miss Giiffths, Cae Brenin Miss Owen, Pengroes; Miss Williams, Fron- garth. Cynhaliwyd cyfarfod hefyd yn y capel. Cadeirydd, Parch J. Roberts, Tai-hen. Cafwyd cystadleuaeth mewn canu, darllen, agareithio. Clorianwyd y canu gan Mr Roberts, Victoria House, a Mr Jones, Penrbyn a'r pethau eraill gan Mr Richards, yr ysgolfeistr, a Mr Roberts, Tynygougi. Caiiodd y plant amryw donau yn swynol iawn o jan arweiniad Mr Roberts, Victoria House. Cawsom gan gan Mr Jones, Pen- rhyn, a Mr Jones. Trego isa. Tystiolaeth pawb ydoedd fod y wledd feddyliol yn un ragorol. Dylem enwi Mr Williams, Pen- trego, yr hwn a weithiodd yn ganmoladwy iawn gyda't tê; a Il' Hughes, Shop yr Yard, yr un modd, yr hwn a ranodd sweets i'r plant. Taled y nefoedd iddynt am eu I caredigrwydd a'ibaelionimedd—Aj} Callestr

DYFFHYN NANTLI.E. y CH\Rj'LAn-Pal'hau yn fanvaidd a llawnion 0 w¡\ithwyr „ mac y cbwarelan. oe". ^di. ^n^ WWadi1 on ail ddwhreu vn chwarei ;.d wcdir f0d y ST CSi v gwaitb o ddirvryn i fy4y. chwar,?'i LlwYd(??e d weli ei yuy,.i ac mne odde1!tU dwsin w7edi "c,ael sr^s!«, £ » ««<»»rfii bodynn eMocs yn vmofyo am w?tb. PMs Y TiR -Mac y? am]wg J? T" Y tirvnpr?ur.idodttawr. Dy?dSad?n cynygiwyd iT?m ?'r cnw Tynllwyn, Llan- t<yfn? ar 'e, tb. Ond ni chycyg ?-yd am d 'b' yr iiitrer wy!id i-, I Mue ityll yn I)ro' t?,ti Yn aid i berchenogMu !irocdd ostwn? eu ''L9ntl,neugy?P''y?ytu'oeddt;u)n'?'-

CERDDORIAETH A CHERDD-1 ORION CYMREIG. I I1 FI\N DR. -TOSFPII PAKRY. PRIF-ATHUAW COLlW CERj)i)"ROL C1! MRK11 >, I>'■ 1' 1'AWK.] 11 _1_ I Yn fy llytbvr cyntat tea .is .ras oiwg uiua faes rang cevdd >riaeth, a duvydrwydd cen- cd L>CtU ereill yn y gorpbtii .l a'r presenol. Oiiuwn yn b<ese:iol yn lies adref. at em hadnoddau a'u diwyurwydd ni fel cenedl wir gerddgar. Tia y mae cerddoriaot'a yn un o'n nodweddion mwyaf amlwg fel conedl, er hyny, ni chawsom fel cenedloedd ereili y manteision addysgiadol yn y gelfyddyd eerddorol, gan nad oedd sefydliadau cerdd- yn ein ,%vl,,td, a'n tiod.i nin,,tti yn ein rhwystro i fyi.ed lie yr oedd sefydliadau ni chaws felly y manteision angenrbeid- iol er diwyllio a dadblygu ein hadnoddau yr. ngwahanol gangbeuau ein celtyddyd. Yr ydym eisoes yu atddaugc^ mwytb hodd- baoi, yn y lleisiol, er diohup. "id i'r graddau a" y mae cenedloedd ereill yn llwybiau uehaf y byd lIeisiol. p" y all blymio y golled anfeitb, a'r anrhydedd a gollwyd i n gvladdrwy.amddifadrwydd or cylieusderau prasenol i lawer soprano, contralto, tenor, a bass, a wehvyd yn ein gwlad, yn y mynedol, p rai ynddiddadl grdag addpg a fnasent y blatn qr esayniawr y byd corddorol. Hefyd, mewn cyfansoddiant, y inae cynyrch- oa lleisiol ein cyfansoddwyr Cymreig yn ncrthol awgrymu eu tuedd naturiol i ehedeg i fryniau ac awyrgylchoedd yn wybren ein u. J -Irl r(il, ne v cawsent yr ymborth ineddyliol ac addysgawl pa rai oeddynt yn anbebgorol angeurbeiuiol i brif gyfansodd- W. r pob gwlad ac oes, yr hon wybodaeth a'i galluogent i gynyrchu eu gweithiau an farwol. Eto, fel ch .vareuwyr yn y byd offerynol, pan y daeth manteision 1in gwlacJ, yr ydym yn arddangos parodrwydd a natur- ioldeb ar y Berdoneg, yr Organ, a rhai o offerynau y gerddorfa. Einprif wendid fel cerddorion Cymreig, ydyw ein bod fel cytan- gorph yn inyued i'r macs lleisiol yn dra TOrmodol, lie y dylem t'el cenedldeddered amrywio ein c. N,fei,ii,lau dros y gwabanol lwybrau ereill. "Yr hyn a heuwn, hyny hefyd a fedwn." Y ntae eia sefydiad eistedd- fodol wedi hau had gwerthfawr, ac yr ydym fel cenedl wedi derbyn ffmyth toreithiog. Y mae ein prif feirdd, a'u cerddorion yn go'.ot'nau tystiol o hyn ac oherwydd ty mhareb a'm rhwymau i'r "Eisteddtod, a m gwir ddymuniad am ei llwyddiant, ai detn- yddioldeb yn y dyfodol, ac er sicrhau hyny, eredaf y bydd yn ofynol dwyn liawer o ddiwygiadau er ei chyfaddasu at anghenion gwahaaol a chyfnewidiol y presenol a'r dy- fodol. Yn sicr y mae y gofymon presenol yn dra gwabanol i'r hyn oeddynt, ac y mae y gofynion hyn yn cyson gyfnewid; ac y mae llwyddiant a defnyddioldeb dyfodol yr Eisteddfod i'r graddau ag y bydd ei threfn- led yn cyfaddasu eu hun i'r amseroedd. Er gwelliant yny cyfeiriad hwn, y mae genyf AWGRYM. Gan y bydd em cenem ar brawf sobr yn Eisteddfod Llundain am yflwyddyn bop, a dylem fel cenedl ymlciangos yuo J" nerth a'n harfau meddylgar dewraf. Y mae holl aclodau y pwyllgor yn gyfeillion boll i rai, fellv v maent lnvy, fel fy bunan, a pbawb, am yr un llwyddiant difesur. Trusni na baent wedi meddwl am gael un cor cenedlaethol o'r holl gorau cystadleuol, i ymddanos yn un o brif gyngherddau yr Eisteddfod, i ganu canigan, rhanganau, a cbynganau 0 holl brif gyfansoddwyr ein cenedl, er eu synrychioli'yo y Brifddinas, ae i ymtoli a phob awdwr pa ddeinyn y dy- munai ymddangos drwyddo, ac i bob awdwr ei gyiT-yehiolydd, neu arwoinydd yr Eis- tedd'od i arwain. Awgrymwn yr un cynl un evda'r holl gorau gwrywaidd. Fe gynyrehid elf, ithian trydanol dl:WY hyn, a byddai yn symbyliad iachusol i gerddoriaeth wir Gymreig, ac yn arddmgosiad teilwng a dvladwy o gynyrchion cerddorion ein gwlid. Yn sict-, y mae genym ddarnau corawl gan Llovd, 'Tanymarian, Owain Alaw, B. Richards, Gwent, Alaw Ddu, John Thomas, D. Jenkins, Emlyn Evans, J. H. Roberts, ac eraill, nad oes achos gwridoou ple^id. Dymunol hefyd i'r pwyllgor fuasai trefnu i'r boll gorau gydganu y tri phrif ddarn noson y brif gystadleuaetb, a'r arweinydd buddugol i arwain y cor mawr cenedlaethol. CHAMPION CON- CUP. Awgrymwn hefyd y dy- munolrieb 0 gael mewn cysylltiad a'r prif ddarn corawl yn ein Heisteddfod 1; _1 Genedkethol, a'r arweinyaa Duaaugoi iw gadw amy flwyddyn, a'i alw yn Champion Conductor am y flwyddyn ]8Q-. Byddai hyn .103"1 yn anrhydedd yc!nv:¡neg'¡l 1, LIl' uiuunaui. Hefyd, i'r boll gnr>n 1 ganu dernyn cora wI ar waboilJ (I uuinyw awdwr Gymreig, o'u dewisiad eu bunain. Gwneid, drwy gynllun o'r fatb, ein sefydliad cenedl- aethol yn fwy Cymroaidd, a liawer mwy frddangCJsiadol o dalentau cerddorol ein gwlad. Y mae, ysywaeth. wedi dyfod yn ormod o'r ffasiwn o anwybddu cerddoriaeth ac awdu) on Cymreig yn ein heisteddfodau, I cyngherddan, hefyd capeli ein gwlad. Y mae cenedloedd ereill wedi eu breintio & I oholegau cerddorol, ond nid felly ni. Y maent hwy yn cyson addfedu cerddorion yn I mhob canghen; nid felly ni. Y mae eu honwau a'u cynyrcliion hwy yn fyd-enwog, tra yr ydym ni, gydag ond ychydig o eithr- iadau gwir dderbyniol, yn anocheladwy on? un IIHOI. Y mae eu holl gynyrchion hwy yn ganlyniad addysg uwchraddol, tra nad yw vr eiddom ni ond drwy hunanddysg, ac 1 raddau belaeth yn ffrwytb yr E.stjdd- fod. Nis gall yr Eisteddfod fod yn fwy nag yn symbyliad. Y maent hwy yn bresenol yn cyfeirio eu haddysg, eu brwdfrydedd, a'u diwydrwydd yn ngwa- hanol gangenau cerddoriaetb, tra yr J dym ni yu gymedrol wastraffu ein hadnoddau, ein hwythnosau, misoedd, ie blynyddoedd, mewn ymarferiadau corawl i gystadleuaetbau eis teddfodol yn unig, a hyny yn barhaol gyda r un cydganau er's liawer o llynyddoedd. Y mae hvn i raddau truenus felly gan gorau y Deheudir. Y mae esgeulusdod darnau corawl Cymreig yn rliwystr bruddaidd i Iwyddiant cerddoriaetb ein gwlad. CYFANSODD- WYR TONAU I (5YMRU. Gresyn nad ydyw cyt- ansoddwyr iemnn "I'?.Ii ein gwlad yn derbyn yr un I inagvvraetb ar fronau yr Eisteddfod, ag oeddem ni gynt. Oherwydd nad oes gwoorau yn cael oil cynig am donau, unawdnu. deuawdau, a triiwdau, rban ganau, antheraau, &c., yr ydym yn colli tir, lley dyhm ddadbiygu fel evfans iddwyr Cymreig. CITKAWL. Yn ein gwlad y mae north a gryin wedi dyfod yn fwy dymunol genym nag ydyw purdeb a thlysni, drwy ganu vn unig ond cydganau trymion gan gorau yu rhifo y cannoadd, er cyfnewid y cryf a'r un- lliwioi am y tyner, y tlws, y barddon.d a'r ob ,v.\et!ius. Awgrymwn ddychweliad bnan gystvliciiaeth ar ganigaa, rban-ganau, a madrigals, pa rai a ddygai i'n corau fwy <1 hmdeh seiniawl, ac uwnh arddull, hefyd chwaeth a mynogruit addfetach er gochel y duedd bresenol ag sydd yn anil yn ymylu ar y bloeddio. iliae y fFnrf hon o gyfansoddiad yn liawer mwy lleisiol na lluaws o gydscanau, pa rai ag sydd yn liawer mwy oflerynol yn eu cread a'u harddnll, ac y mae en hawrlnron yn gnrfod dioddcf o herwydd absenoldeb y gerddorfa. I mae y Madrigal yn cael ei esg^u:uso yn onnodol yn a* Chyuaru, byd Isi yuiarferiad o'r i dosbartb bwn ypldra manteisiol i'u corau er ipeithrin annibyufnoth yr holl leisiau. Y j nlae gnnym doraetb oddarnan g-in ein cyf- j ansod i'vyr C,vmreig, o'r Blotieuyn Olaf j Llbyd, ac eraill, pa rai nad oes yn un rheswm dros eu bi sgeulns.i i'r graddau presenol. Fy amcan n'n dvmuniad penaf ydyw galw sylw at ddarn iu ac awdumn Cymreig, pa rai a esgauhti-tr yn ormod,>1 yn ein HeNteddf idau, ein cyngherddau, Ift gan gorau capeli ein gwlad.. Golwithaf yn fy llynfpWl dyfodol os">d o dan ystviiaeth ein cerddWioti gvires o ddarnau torawl Cymreig wedi eu tivfi-n yn raddau o'r bawddaf i gorau lenan.: a bych- ain. i fyny i'r anhawdd i goriiu lluosocach a mwy profiadol. Hefyd trenflen o fy iiyeh- ymyg o Eisteddfod y !yfodo!.

I GAIR AT LLEW LLWYFO. SYR,—Anfonais bryddest i Eisteddfod ? RhosifanerchgrugogyDungwyndiweddat'i ymgeisio am y gadair, a derbyni us ncdyn oddiwrth yr ygrifeIlydd yn fy hyabyau mai yr eiddof fi a farnasoch yn oreu, ond eich bod yn atal y gadair o herwydd ychydig ddiffyg gwreiddioldeb; ac felly cadeiriwyd yr ail, set y Parch R. M. Humphreys, Rhos- ddn, Gwrecsam. Yn awr, Llew Llwyfo, yr wyf yu galw arnoch i brofi eich haeriad, gan fy mod yn benderfynol o hawlio fy ngwobr. Anfonais at y Parch Cadvan Davies am air o'i farn ef ar fy ngh&n, yr hwn yr oedd ei enw ar daflen y testynau i gydfeirniadu b chwi, a derbyniais y llythyr ca nlynol "Aberffraw-yn Mon, Gorphenaf laf, 1887. Fy ANWYL SYR,—Gofynwyd i mi dro yn ol feirniadu yn y Rhos. Bum yn gyndyn i addaw, oherwydd pwysau gwaith ond addewais gydfeirniadu a'r Llew, yn y deall ei fod ef i ysgrifenu y nodion. Gwnaed defnvdd o'm henw vn nelyn a'r Eisteddfod hono, ond ni welais yr un o'r cyfansodd- iadan Yr esboniad a gefais ar ol i'r Eisteddfod fyned heibio, gan yr ysgrifenydd a ohebai a mi, oedd fod, ei gydysgrite'nydd wedi gwneyd blunder. Clywais fod rhai o'r ymgeiswyr yn teimlo yn ddolurus, oherwydd rhai sylwadau a wnaed yr wyf yn meddwl y dylai fy mrodyr-yr ymgeiswyr, wybod.os na ddylai y eyhoedd wybod, va welais i yr un cyfansoddiad, ac nad wyf yn gyfrifol am ddim a wnaed. Pe buaswn wedi gweled y cyfansoddiadau, buaswn yn ymdrechu cael egwyl i gydsynio A'eh cais, ac ysgrifenu fy marn parth teilyng dod eich pryddest.-Cofion cynesaf atoch, yr eiddoch yn oes oesoedd, CADFAN. CADFAN. Credaf mai tegwch a'r Parch Cadfan Davies ydyw i mi gyhoeddi ei lythyr, modd y gall yr ymgeiswyr ddeall nad oes ganddo ran na chyfran yn y gwaith hwn.—Yr eiddonh. <fec.. Portbdinorwig. H. LEWIS.

SYR HUGH OWEN, K.C.B. SYR,-Gwelaf fod y papyrau Cymreig bron yn ddieithriad yn anwybodus, neu yn anwybyddu y ffaitb, mai nid Syr Pryce Jones ydyw yr unig Gynno a anrhydedd- wyd a'r teitl o farchog gan ei Mawrhydi ddydd y Jiwbili. Er anrhydedd i Gymru, ac er coffadwriaeth aui yr enwog wladgarwr, Syr Hugh Owen, mae ei fab wedi ei ddyr- chafu i wisgo yr un teitl; ae at hyny wedi ei wneyd yn Knight Commander of the Bath, yr hyn na roddwyd i'r un marchog Cymreig arall ond efe. Mae Syr Hugh, fel ei dad, yn Gymro twymngalon, er nad mor gyhoeddus felly ond yr ydym yn deall fod marwol- aeth ei frawd-yn-nghyfraith (Mr Pugh, Llysmeirion) yn debyg o'i ddwyn yntau yn y dyfodol i gysylltiad agosach i Chymru ac a'i buddiannau nag y bu. Gan eidduno iddo iechyd a hir oes yn ngwasanaeth ei wlad.— Yr eiddoch yn gywir, Gorph. 1, M87. GWLADGARWR.

GOLYGFA WARTHUS YN MYNYDDI I Y CILGWYN, =1 :agfAT MR D. G. R(iBF.RT-] i SYR,—Pan y'm hysbyswyd yn y llys y dysgwylid i mi roddi tystiolaeth yn achos Hughes yn erbyn Roberts," YMNEILLDUAIS ODDI ° AR Y FAllic o ganlyniad, ni pherthyn i mi yr anrhydedd o arwain a chytarwyddo yr ynadon yn yr achos, ac felly mae eich casgliad naturiol" yn anghywir, gan ei fod wedi ei sylfaenu ar gamdystiolaoth .-Yr eiddoch, &c., Penygroes. E. ROBERTS. j

AMLWCH. I MARWOLAETH SYDYN.—Bydd yn wi¡' ddrwg gan nifer fawr o bnbl dcleall fod Dr Roberts, o'r dref hon, wedi marw yn sydyn yn ei gartref, boreu Sabboth, y 26,iin or mis diweddaf, trwy gael tarawiad o'r parlys. Yr oedd ef yn cael ei gymeradwyo yu tawr fel meddyg medrus; ac fel cymydog yr oedd ef yn hynod o gymwynasgar, Teirulir yn fawr dros ei briod a'i eneth fach, Mae Mrs Roberts yn bur wanaidd ei hiechyd, ac yn gorwedd er's wythnosau. Marchnad lIed fecban a drurJ oed l yi-na heddyw, oherwydd yr hin boeth, a liawer yn brysur gyda'r cynhauaf gwair yr ymenyu yn Is lc y pwys; y moch b-ich o 16s i 20s yr un; y pytatws newydd, dau bwys am 2\c.— fJnhplmdd.

mT' CAERGYBT. CYFARFOD PREGETHU.—Cynhaliodd y Wesleyaid Cymreig ei cyfarfod progetliii blynyddol nos Lun a dydd Mawrth 27ain 1 a'r 28ain o Fehetin, pryd y traddodwyd pregethau grymus yn ystod pob cyfarfod gan y Parchn Hugh Jones Tregarth, a Edward Humphreys, Caer. SUDDIAD Cwou GER Y MORFUR.—Cyn- haliwyd y trengboliad gohiriedig dydd Lluri diweddaf o II-ten Mr It d--nes-lk.»^t^ crwner, ar gorph John Heti-,y Wiilhm, y bachgen a gyfarfyddodd ai farwolaeth dyddl Sadwrn y 18fed o F^befin, trwy i' o :■ I-■ longau cwinni y eweh bychan oedd ef yndde. Y,nddatigosai Mr Fenna, Caer, i wylied v ^w>;itbre(iiadau ar ran Cwrani y Rheilffordd, a Mr E, 0, Roberts, dros rieni y bad;gen .—Wedi i'r rheithwyr (dau ar bymtheg raewn nifer), y rhai a dyngwyd i mewn yn yr ym. boliad blaenorol, ddyfod yn nghyd, (ond yr oedd yn hysbys yn mlaenllaw fod gobiriad i fod), yna eglurodd y crwner, gan fod yr ym- holiad yn un mor bwysig, a chan nad oed. I ef na'r rheithwyr yn hyddysg gyda ineolau y mor, iddo ysgrifenu at y P wrdd Masnach ofyn iddynt anfon swyddog i lawr i'r ymbol- iad. Derbyniodd lytbvr oddi wrthynt yn dywcdyd y byddai iddyut gynal archwiliad eu hunain cyn y 12fed o Orpbenaf, ac yn gofyri an i ymholÜd y crwner gael ei obirio tan sr ol y dyddiad hwnw, ac os byddai i'v.- harchwiliadhwy gaelei oedi,gyrant swyddo.i i i wr.—Eglurodd y crwner y hvddai rhaid cymeryd diwrnod ar ei byd at y gwaith, a dechreuid am un ar ddeg yn y boreu. —Mvnegai un o'r rheithwyr ar_ fod i'r ym holiad fod heb lawer o oediad, gan fod digon o amser eisoes wedi ai golli.— Oywed- odd Mr E. G. Roberts fod ynbur anghyfleus iddo ef fod yn bresenol ar y 12fed n Orpbenaf.—Gofynodd Mr Fenna a fyddai i'r dystiolaeth a gytncrir gan swyddogion y Bwrdd Masnach gael ei gw .udaw gan y crwner. Hefyd, ai nid posibl tyddai lr swyddogion gydeistedd het o'r crwner.— Mewn ateoiad i hyo, dywedodd Atr Tlobert, y crwner na fyddai i'r dystiolaeth gael (i chymeryd, ond byddai i ddfuUeniad o hou > rwyddhau yr achos. Hefyd, iddo ysgrifenu i Lundain i am swyddog i gydeistedd gyda; ef. Wedi hyn cyhoeddwyd fod yr ymholiad i gael e: oliirio hyd ddydd Mawrth, y 2e(I o Orpbenaf.—Mae corph bachgen Hugh Jones, 5, Thomas-strtet, eto heb ei gael, a gonvedda ei dnd mewu ystad beiyglus, ond mae Thomas Davies yn gwella. Mae Owen Lewis a'i ddau fab wedi gwella. Y MWELTAD BRENIXOI, A'R IWEUODON.— Cyrhae y Tywymgion yn Nghaergybi. -Prydnawn ddydd Llun eyrhaedd >dd y Tywysogion Albert Victor a'i frawd, y Tywysog George, y dref hon ar eu mynediad i Dublin. Cludwyd hwy drosodd yn y llythyrlong yr Ireland (Cadhen Kendall), 'Roedd yr Admiralty Pier wedi ei hardduno yn bur destlus, ac yr oedd o'r gerbydres i'r llong wedi ei lawrlenu a brethyn coch. Yr oedd yr oil o'r trefniadau o dan gyfarwyddyd y Llyngesydd Mackenzie, harbwrfeistr ei Mawrhydi. Pan gyrhaeddodd y trendy Pier clywyd uwchlefau uehel, a phan y daeth y cerbyd i fyny cafodd y ddau dywysog eu harwain i'r Hong gan Captain Cay, arolygwr cwmni y City of Dublin. AetlJ. y llong drosodd i Kingstown mewn dwy awr a dell- gain mynyd, ac fel yr oedd hi gadael y Pier rhoddwyd cheers, pa rai a gydoabyddwyd gan y tywysogion. Nos lau dychwelasant o'r Iwerddon gyda'r un llong, a buont yn ngorsaf y reilffordd hyd amser yr Irish Mail tren, gyda pa un y gadawsant. 'Roedd cannoedd lawer o drigolion Gaergybi wedi ymgynull yn ngorsaf y reilffordd ac ar y Pier, a chyda i'r tren gyrhaedd yr orsaf can- odd y dorf fawr—"Duw cadw ein Bren- hines," "God bless the Prince of Wales," Hen Wlad fy Nhadau," ae ar archiad y Due o Abercorn, canasant "Bydd myrdd o ryfeddodau," nes oedd y boneddigion wedi eu taro a syndod.

EDINBURGH. THE NEW VETERINARY COLLEGE.—Y mae yn bleser mawr genym allu hysbysu lluaws darllenwyr y Genedl Gymreig fod y sefydliad uchod, pa un sydd yn addurn i'r brif dref Ysgotaidd, wedi ei sefydlu gan Gymro pur, sefgwilyro ap Gwiiym-Princi pal Williams, F.R.S., &c., genedigol o sir Ddinbych, ac y mae wedi cynllunio crest, pa un sydd wedi ei weithio yn gywrain, ac yn ogoniant i'r adeilad prydfertb, ac o dano y geiriau, Y Cadarn a'r Cyfrwys." Y mae y coleg yn enill tir yn flynyddol, fel ag y mae eleni eto yn uwch o'i ysgwyddau i fyny na'r un coleg miifeddygol yn y deyrnas. Y maey "Fitznygram Prize," pa un sydd yn agored i'r holl golegau miifeddygol, mewn symiau o oOp i'r cyntaf, 30p i'r ail, a 20p i'r trydydd, wodi ei enill gan ddau efrydvdd o'r coleg llchod, sef Clarkston, 50p, a Hal" zelton, 30p. Nid ydyw o gwbl yn syn genym weled hyn, gan fod ein Gwilym ap Gwilym yn cael edrych ato fe) yr awdurdod uwchaf mewn gwyddoniaeth filfeddygol (isterinary science), a'i weithiau yn safon.— Geiriaiiydd,

RHOSTRYFAX. DATHLIAD Y JiwiiiLi.—Drwy gi,redig. rwydd .1. Menzies, U.U., Caernarfon, prif orcbwyliv.-r cloddt'a yr Alexandra, cafodd plant ac ereili yn yrardaloodd uehrd eu hanrhogu d gwledcl danteithiol o de a bara brith, &c., ar Sndwen, Mehefir 2«>Min. Pan ddeallwyd fod yn mryd Mr Menzies ddangos y caredigrwydd hwn, ffurfiwo pwy1\or y cynwyø y Parchn H. Di-/ (A.), R. Richard (E.), a T. G. Ro? OLC), yn nghyd a dau neu dri yn y hwan? o bob iin o?r gwahano! ieoedd i Jd(,t¡ yn cvlch. Gwnaetb y pwyl''(l'r '!l waith rn' dda fel na dygwyddntfd yr un prill na annghyflensdra drwy y" cd ,eit iadau. Trefnwyd y wledd yn ysgoMy » bwrdd, yr hwn oedd wedi ei rufdurnn Vn brydferth gogyler a'r addysur gan Jones, Bodaden, a Miss .Robert*, Tryf»a Hail, yr oedd hyth, wyrddion, blodeu, banerau, &c., wedi neAid gweddjyr hen ysgoldy yn ddirfawr. Cyflen wyd holl ddefnyddiau y wled!} go:m h R, Jones Hughes, Rhostryfan, ac yr oeddent oil o'r ansawdd oreu. Am 2.15 P-m-, yr adeg benodedig i ddechreu bysby-wyd'ff,fi pob peth yn barod, ac wele lfio o bl mt Rhostryfan (M.C.), yn dyfod i mewn ac ya eistedd wrth y byrddau, a pliob un Vn gwisgo Bathodyn Jiwbili, hono hefyd niii ei hanrhegu gan Mr Mer.zies. Aa\ 2. -if) yr oetd yr ail arlwg yn barod. a oa>th lf-;s j mewn yn cynwys plant Bethel (NV.), T.thH; nrlel (A.), yr Eglwys, a Rhosgadfan a'r ol! o'r rhai'n hefyd yn gwisgo en bathodau. Am 3.45 eisteddodd plant Moeltryfan (A ), ^rth y byrddau yn rhifo oddeutu 135, ymhyri a 30 o'r dynion ieuanc oedd wedi bod yn Cyn. ortliwyo. Am 3.45 eisteddodd byrddeidiau llawnion o rai mewn oed i gyfranogi o'r wledd, yn mhlith y rhai yr oedd Mr a Mrs Menzies. Miss Roberts, Tryfan: JIi3s Jones, Bodaden Mr a Mrs Jones, Hughes Post Office; Mr a Mrs Chenery, Caer- narfon Parch H. Davies, Moeltryfan • Mr T., Jones, Caernarfon ttc. Yr holl nifer a gyrranogodd Y-1, d4 645 Wedi i'r te fyned heibio, ffnrfiwyd gorym- daith, yn cael ei blaenori gan Soinel.irf Brea Penygroes, yr hon, drwy chwareu amryw ddarnau yn ganrnoladwy yn ystod y pryd. nawn a ychwanegodd lawer at ddyddordeb a mwynhad yr achlysur. Wedi gorym- deithio drwy ranau o'r pentref aed i gapel Horeb (M.C.). Cymerwyd y gadair gan y Parch T. G. Roberts, llywydd y pwyllgor. Canwyd amryw donau yn swynol g31 y plant, y gyntaf o ba rai oedd y .Jiwbili Anthem, a'r olaf, God save the Queen." Cynygiwyd gan y Parch R. Richards, cefn- ogwyd gan y Parch H. Davies, fod diolch- garweh puraf y cyfarfod a'r ardal yn cael ei ddangos i Mr a Mrs Menzies am eu car- edigrwydd mawr ar yr achlysur yn dwyn holl draul yr arlwy hon, ac nid yn unig ar yr achlysur yma, ond ar lawer achlysur o'r blaen y llonodd Mr Menzies y weddw a'r tlawd ar adeg Nadolig. Pasiwyd y bleidlais gyda brwdfrydedd mawr. Cydnabyddwyd gan Mr Menzies ar ei ran ei hun a Mrs Menzies. Rhoes amryw gynghorion i'r plant. Diolchwyd hefyd i Miss Jones a Miss Roberts am eu Hafur mawr gyda'r addurniadau yn yr ysgoldy i Mr W, Wil- liams, Hafotty, am iddo yn dra charedig ganiatau benthyg cae i'r plant chwareu ac i'r seindorf am eu caredigrwydd yn eu gwas- anaethu mor ragorol. Dyma y modd y II datblwyd y Jiwbili yn Rhostryfan.