Y Genedl Gymreig

DEUGAIN MLYNEDD YN OL. I LLITH LIV. I H,.j'l t\wyl, dyna gamwri yji AbiJee drop- odd or diwedd! Yr oeddojint, wyJ; mvnu yn fwrn ar y wlad er's misoedd rwan 1 ?" fu,is??i rbyw goegyn yn myn'd i siop i brynu bAcouuclyweeh o,ii I)Ietio ei holirati ac yn g fyn "Ounce of jubilee wed, I''p-ise? hi d'r jiwbilee pr,% i'r jiwbuee Thr .irg Machine I goront y ewLJi, pwy dda.th f,,t y drws yma ychy t'g cyn y ;ufe:day ond Isaac Xeftlrhidill i ofyn ) m: b'iu bwncli o "jubilee < :oarb a.. ,,vitli fyii'd i ff%vrcid dyiia ft>'n u yd yn ei Idawn arferol, "Xcuse me—I v a JIdfe loriicrraf/re! Ai\ e(, diolch by:. ;,)(1 otros- lldd ddyda i-dyna ni wed. cum digon iiellach, beth byuag, tan gan nrnvyddiant yr :1en fodryb. Hon fachgen duwiol rem]" < oaa I ooddyn Llanfwrog yma tua dechreuad teyrn- asiad y Frenhines. Yr oedd y mtb ,gys.v(!: tta<i 'ngddo â'i getyn fel na byddai y nail! byth -.v weled heb y Hall! P V byddai yn cymeryd ei le yn yr Amen wrW byddai yn troi dalenau y gwr^iaeth he to un Haw, ac yn dal ei getyn yn y Haw arul, oberwydd feiddiai o ddim ei roddi yn ei boced rhag rhoiei hunan ar dan, gan y byddai yn m'g darthu at ddrws yr Eglwys! Cyfar- fyddodd ei feistr un boreu Sabboth ar yr heol, a chan fod yr hen wr bonneadig duw- iolysmala hwrw yn gethin yn erbyn ysmocio,; trawodd Clubbe ei getyn yn ei boced, ac aeth y ddau yn nilae- tua r deml tan siarad; ond cyn myn'd nopell dyna letou? si,ian ei boced yn cyiuyd tan !— m'v?ai o'r tu ol yn gyffelyb i o?yn galch, a cban t?d y gwynt yn eu herbyn. iii ?yddai yr un o honynt ddim am ei sefyliia bervglus. Dichreuodd y sid?n a fflamio ac yn clywed ei gE'fn n cynhesu, rhoddodd ei law yn ei b-?d, a gwae?dodd "Mr Newcom1, vr yc)wiardan,syr!"Str'pod?eig?ta) wi?od ?M eu taBu i bedwar gwyat y nef- ocdJ, a f?ciodd yr hen offeiriaid yr ychydig d ? a['an oedd wedi cydio yn nghrwper ei n)?.;—d)n chwerthin ei wala a dweyd, r-citil,be ti din gwirion yn n>i tan yn pocket, ti!" Elfeithiodd.y dycl rvn arno tel y bu i Dick Nancy amen t yn ei le y boreu ac ebe Dick wrtlx. tranoeth, "R>v.yt ti'u bentewyn propor 0\ syMuedig (Hn.C'vh?yn!" DEYD FFORTYX. Fd v crybvryllwyd eis;oe>. yroead Edward Clubbe yn sraociwrheb e ail. Fel yr oedd yn beneicldic byddii yi- eistead ar lainc ga,rg o flaan y ty (ychydig uwch yn y strvt na Chapel y Bedyddwyr), tr>vy sydol y dydd i smocio Hyny yw, os na fyddai ganddo 'job gladdu ar droed. \r oehrarall i'r ftrytvr oedd t, yr hen gymydoges ddreng- ddigri. Kell.v'r Ffortyn. Byddai Nelly yn uiel y gair y byddai yn gallu deongli tyngbed obi ac am wn i n?d oedd hi yn gwneyd elw jaoddiwrth yralwedigaethboblogaidd honny Jyddiau hvny; on(I tin peth yr wvf yn ei grfio ,m clda nad oedd Nelly ddim yr. nr. o'r rhai hindia os bllP sai rliywun wedi e: d i no. Y n mybod hyny byddai f^weilch drygicg yn ehwrn pobiuath o driciau (¡'I' hen wraia. Yr oedd yr. byw yn un o ddaudy oedd yn agnr o r un pawnee, ac un noswaith gauaf, t'e gariodd rhyw hbystia top mainc gareg Edward Ci'ubb1 a'i gosod yn erbyn drws Neli.v drnan. nc wsdi ei rhoi i ogwyddo yn nghyf- eiriad y tý, curasant, a rhedasant i ffwrdd D'vma hitfian, gan t'eddwhnai cwsnier oedd ypr-, rn'ie'n debyg, yn agor, ac er ei braiv a i p1:erV.I,1. dvna mainc y clochydd yn glwt ar lawr y t.v "Hwc'iw!ebn in dro': yr heol. gebyst sy' 'ma?"-(Canys yr oedd ar do- ;ad ei bog?! i dyngu dipyn yr rwan ac yn yn v man). Wedi nabod y fainc dyna hi vn decbreu "deyd ffortyn" yr hen glochy'd drnrin. er ei fod mor ddiniwitied oddiwrth y peth a'i hen daid oedd wedi rnarw er cyn cof iddo! Aetli drosodd at dy Ciubbe, cnceiorld yn y drws, gan ei agor yr un pryd —rhydd ei phen dros yr rhagddor, a gwaedda "lrJg dy gywilydd di, Nedi, yn ceisio fy 11a Id i fel eiie ? "Dy ladd di, Nelly,— ddsru mi rioedd feddwl fod ti'n werth dy ladd -be sy'n dy flino di 'rwan ?" "Tyd acw i wjl'n." ebe hithn, ac i ffwrdd a nlnv; ac er ei syndod dyna lie gwelai Clubbe ei allor vmwgdarthfadyn mesurllawr Nelly Ffortyn! Yr oedd ynte, erbyn hyn, gymaint o'i go a Nelly, ac wedi ychydigo eiriau oledion o bob ocbr, dywedai yr hen wraig "Pe bawn i'n gwybod pwy wnaeth hyn, ar fenes i. mi cnsnwn o i eitha cyfraith!;c atebai C;ubhe, "Rwvt ti yn ffortiwn teller braf !— mi <ldylet wybod pwy ddaru os wyt yn cymryd arnot ddeyd ffortyn pob! ereill, y gnr.wes gegagored a ffwrdd a fo a'i fainc ar ei gefn 'Rwyn meddwl fy mod wedi gwneyd cyf- eiriad o'r blaen at yr hen frawd ysm da BOB Y TROED CLWB. I Yr oedd Bob yn myn'd heibiotraed yr her. gloehydd un dydd Llun i'r farchnad, uc yn 'JI ei atfer, toroda i siarad a'r ysinoeiwr. Fe ,.twid Bob yn ol y ffug-enw uchcd am bel ganddo, o'i enedigaeth felly, un troed yn .J-iendroi, a)' ffurf cylleJl sardines, fel pe Avasai ar y c-vntaf wedi tro i edrych am y iroed arall, ac iddo arog felly! Mutld byuag, pyfarchai Bob y clochydd yn y geiri^u can- jynol: "Sut'r ydech chi, Ciii-b,-yr ni in:ihlau yn po-thyn o bell yn tydeui?"— ac atebai y clocbydd "Y den, deyn i Bob, ond HTPY berthynas mor Idled ag y gall fod hdy J Y mll"n i sy'n Glwb, a Clwb yd; dy tithe! Ne mae y gwahaniaeth rhy!g Idon; i'w werd yr fwy plaen fe! yna, BOb,-y mae Clwb yn lytv rrrlla i, ac yr wyt tithe yn bjiin ar y Clivb!! Gan nad oedd yr athroDiaeth ddim yn suitio diet ysbiydol Eob. fi) giybychodd ei aelau, ac mi atebodd Vi hen glocbydri gyda hyny o ffieidd-dod llai tforddio, "Dim o'ch spiff chi-yr ben ugyn diog," ac ymlaen a fo tua. thre Fel oedcl vn ddigon naturiol, "man apvan b oedd' y troed clwb, a 'doedd diia ai ai yn fwy nac i rvwun ei gymervd yr fr. o achos "gwaithy Breniri \It wr." :a ide) ynte, oedd o. Medrai Bob, erhyny, I'iL iO VR ddigon difyr liefo'i droed ei hm: l1:>.l i Idini yn cofio rwan ar gyfer p9 rytel idw d sowldiwr, a'i gap yn I law;) rybanoii, oea idcd drwy ffair Khuthyn, i b,tlO a cetl i i- fyddin. Modd bynag, aetliai a'r fl ien trwy y bobl fel pe bnasai yn wr yr boll ddaear D-li-videf gar. v V -.Igyn y wlad. Ar gyfer v gn- ^str Visen, dvna y sowldiwr yn setyll, 1 i mewn i barlwr y B,, f, i dyaga Tjanelidan i mown! Pwy vn ond Bob, ac ebe fe wtk y ou TAKT; ME ?" I te, "yes of eoursc." a. Ca)wo(MB?;m '.foddhwyh'y??o! g gyda'i fei,ctr vn v fan yma, 'tiaeh n.i Bob hya vu hyn ■ ond pan 11 cotiau, ,hw;¡¡c, ('(1' I i'. y n Evans a'i Iarnet oedd y meistr, tase fo'n ir?rheM'chwithidi'rcornoptongan ? Morris y teHiwr (Royal O.k); gwneid cy?wnder ? ffiffe gan Godfrey Ro?bedy Flidler esgol ai y tramboon ar wynt UO(;11.\ man Humphreys (mab yr hen Dom Hum ?r.? t?hvrd.h'd? y drwm ?wr'. tva y d?i pricie Dicko Haddocks ar ffedog y ,Irwm fach Dyna nhw yn rnyn d, dan gadw I ?n u& fu erioed ei Ry?e)yh, yu wash¡d ar eefn vr un hen dune :?wy! Porio More chwadel nhwthe. DopddcynnnnhwdMm o?n at gadw amser gyda'u traed n?uce?u; and chwythent, a dilient uea y byddai oenvch ofn i'r greadigaeth fuvstio, a disgyn dibvn drosben dros ddibyn difodiant! Pan fyddai rhyw an bap ar un o'r drumers, D .fvdd Cae'r-banc fyddai yn cymeryft ei Ie, a gallai roi dec i'r drwm, bob yn ail a throi y choe baco yn ei geg cystal a'r un o honynt 0 hapus Fand y Dre! YN RHWYSTRO Y BAND Yr oedd cyhns idd ad y tro d clwbgan Bob I y peth rbyfeddaf. r y ddaear, rwyn m -idwi Vr oedd mor ystwythed o'i benglin i a thrwnc Eliphant, neu gwnffon buwch, fel y gallai ei liblabio i gyfeiriad a fynsi heb boen yn y byd Yn union wedi ysrnonaeth yr enlistio dvna Bob yn betio hefo yr hen Horn Humphreys, a'r rest o'r chwthwrs, na fe lrent d(lim chwar,3 tune o'r Boot i Pen- dref, heb stopio 1" Betiodd yr hen Dom hefo fo, gyda'r diystyrwch mwyaf, gan nad oedd y distance ond rhyw hatier cbcarter milldir! Dechreusant chware o naen y milwr rhybanog, a chychwynasant tua'r dref,—ond rhedodd Bob o'u blaenau at waelod St. Lwyd, He yr eisteddodd ar y ddaear, a phan ddaeth y band ato, dechreuodd gabarlatsio y troed clwb i ganlyny dune yn erbyn ei wegil, nes y v torodd y chwtkwrs i chwerthin, ac weclyn good bye am dune am hir amser, er fod y indmaster yn dal i ddw-yd Play-sitig on, you ——; or else I'll loose my shilling. Ond ei golli a wnaeth yn nghanol y gorsian mwyaf byddarol O'r anwyl !-yr oedd triciau ystnala Bob troed elwb yn ddigon a pheri i bool chwert hinnes y buasai ganddynt boon yn eu hochrau am ddiwrnooiau, a pha ryfedd ei fod yn ffufryn yn eu plith. I DYN USEFUL! Yn cael ei gynhyrfa ganei stremparferol, gofynodd Bob i Ar Plas-yn llan, yn ngnanol cwmni ar ddiwrnod marchnad, a oedd ganddo ddim eisiau "Dyn useful,-si fod yn meddwl y buasai yn leicio cyflogi hefo gwr- boneddig y gwyddai y cawsai le da gydag ef 'pryd yr atebai y boneddwr Beth alii di wneyd, Bc.)b?--Dyna y cwestiwn pwysig wrth gyflogi bob amser, ac heb gymeryd amser i sidro eglurai y Troed Clwb ei gymwysderau. We), syr, pe bawn i yn dwad acw yn was, ac ar adeg brysur, pe byddai y got yn digwydd bod o'r efail, mi fedrwn i roi clem ar sweh, neu ddant oge, cystal ag yntau am ei ddanedd os bydd y saer heb fod yn y shop, mi alia i fendio tixibren neu lidiart cystal ag yntau os bydd rhyw anghaffel ar y crydd, bydd genych grydd cystal ag yntau yn tý hefo chi; os bydd adwy yn y gwrych gallaf ei chau a phe digwyddai i'r forwyn fod oddicartref mi roi ngair i cbi, syr, y gallai i ferwi tatws, a gneyd tymplen cystal a'r un o honyn' nhw Yr oedd y cwmni yn chwertbin eu gwala, a Bob yn edrych mor ddifrifoled a lieucyn wedi colli'i gariad yn ngwyneb arglwydd Plas-y-llan, ond ateb svchlyd hwnw oedd 0 1 na Bob, mae arna i ofn fod cyflog 'dyn tyior useful' a thi yn ormod i boced gwladwr fel fi "Ond gadewch iddo," ebe Bob, yr ydych yn colli cyfie gore'ch oes i wneyd gwr ? bonheddig 0 honoch ych hnn, os na chym'wch chi n,"—er fod hwnw, yo' marn pawb, yn wr-boneddig o'r sort ore. SASNEG GO SVMOL oedd gan Bob, ond yr hyn oedd ganddo fe wnai ddefnydd da ohnnn. Yr oedd bon^jldwr o Sais wedi dyfod i fyw i Plas Efenechtyd, ac yr oedd Bob eisio cymeryd ei £ d i'w ladd un cynhauf pe buasai yn gwybod sut. I'r amcan hwnw, pan welodd y boneddwr yn d'od i'r pentref rhedodd Bob i siop Ifan Dafis y Saer, ac mi ofynodd "Be ydi pladyr yn Saesneg Ifan Dafis ?" "c mewn ysiiial lod dwedodd hwnw "Ond tranbone debyg,"— aeth Bob yn syth, ar hyny o siarad, at y boneddwr gAn ddweyd: Sball I kill you corn, sir 1-1 can kill corn with tranbone as well as any man in Wales," ond, yn tybied mai lloerig oead, fe redodd hwnw oddiwrtho am ei fywyd, gan dybied mai son am ei ladd o yr oedd! Fel ene, chwi welwcb mai hen gojer difyr mewn gwlad oedd Bob troed clwb, ac yr oedd yn chwith gan bawb ei golli pan wnaeth ei exit. 'RHEN 0'. (l'w larhiu).

PARRY AND ROOKY'S Walsh Hand Knitted I Stockings and Socks, are the best. Nothing waart like them. x

YR HYN MAE PROFIAD YN DDYSGU I Profiad Hynod. Dywldefiadcn Truento. 11 Byu-yd yn Fuich ac yn brydtr i ereU' Quinine Bitters yn ei wneyd yn gri/fach mewn corpk a meddwl rag a fu am/ynytldoedd yn flaenoTol. Hope Hall, Bethesdn, Arfo-i, Medi y 7f d, 1886 E;YR,-Fir ass gvrelais chwi erioed, yr wyf yi, teimlo fy mod dan rwymau personol i chwi feJ darzaifyddwr yr hyn sydd wedi profl vn fenditl i dd),iioliaeth. y byd enwoar Quinine Bitters I'r feddyginiaeth hon yrwyf yn ddy 'edus am ryddhat! ihaR poen, acam tdfeiiail ieehyd a nerth eorph- oral, pan oedd pob meddyginiaeth a meddygon eraill wedi methu rheddi unrhyw les pwhaoi. Nidoosond ychydig ddynion sydd wedi di- oddef mwy nag wyf 11 wedi d-ivoddef, ac yn 8ier ni.11 fnd ond vehvdig ellid eu livstyried yn fwy snoheitiliol nail oeddwn i cyn i mi wnevd prawf ar eich meddyginiaeth anmhrisiadw •. Gorfodid fl i fod yn ofalus iawn pa fwyd fwytawa can fod yn mrou hob peth gyr.erwn vn achosi poen mawr i mi. Cliwvddid fy nchytla gun wynt, a gwasg'ii hyn drachefn ar y rhanau by wydol ereill o'r eorph, megys yr YSILYfaint, yr Afn, a'r Salon, nr weithrediad rheofaidd y rhai yr ymdtiibyna ieehyd, cysur, a nerth y eorph. Gymaint oedd y gwynt chwyddol yma ar brvdiaa, ac effeithiai tryntint ar fy ngbalon, fel yr ofnwa yn anil yr :taliai fy nghalon ei ehnriadau am byth THm- lwn yn wan, di-ysbryd, a di-yni. OJÍlwn slur,, 41 gllir yn gyhoeddus, gan y teimlwn y vrthio yn farw unrhyw fymtd. Yr oedd fy snad) vn afrwydd, cvflyni, a gwan, ty.t y eurai f. Tienalon weithiau mor uehel fel v L'alia, yr rhai ciste ldai yn yr ystafell gyda mi ei chlvv it yn <hwvdd! Gellwch felly ddim id fod fy nghvii vr vn wir druenus, bod bywyd yn faj':n imi, ac yn n^nliysur a phryder i eref! Yn y cyflwr truenus yma, cymhellwyd fi i M-tu-yd pt,wf ar eich Quniine Bitters. Odtiin- y nihrofiad blaenorol o feddiginiaethau eraiil ne.ldwn wedi Kwncyd prawf arnynt yn oier, nid oceld genyf ncmawr flydd yn eich raeddyginiaeth. eto cymerais hotel 2e 9c. Cyn iuii orptieu hwn, teimlais y fath llyfnewidiad ;intlwg er gwell, fel y "enderfvnais gymeryd petelaid fawr -is He. Yr oede lies gawwnmor amlwg fel y cymeraia yn rhwydd botelaid 4s c arall, gyda'r eanynjarJau mwyaf hapus. I r wvf yn awr yn gryl ac yn laea yn hollol tafh ac wedi hod telly o'r amser hwnw hyd ya awr,—yn gryfach mewn eorph a meddwl nag oeddwn wedi bod am flynvddau yn fliunorol, a Svn oli am driii) o ddim ond nn-swUt-ar-udeg a nkw ceiniog (I!- 9c), Oddi ar hyn yr wyf we, Ii ei gymeradwyo i ddwsinau o rai ereill, ac ni A clai, neb erioed yn gwneyd prawi teg w.o ne'i dderbyn lies oddi wrtbo a c-hael eu wyr fodloni ynddo. Yr ydych at eich ddid i wneyd pa cWefnydd bynag fynoch -thyr hwn. Yr eiddoch yn ddiolcligar. E. W. JONES (GWBRYPD WYT.LT.) hwn ond un o'r amrywiol dystion 'rfoddol i effeithiolrwydd av.ghyd- e Bitti rs Gwilym Evans. Pri", 12 6e, Cao bob fferyllydd, ■chol oddi wrt-b y chaniig, rharmaceutieal ClieraisJ aiine Bitters Swilym Evans ..diwith y Prif OrutbwN.,Ii,i, ois, Mtdical*Hall, I'lyrr.ontli, Peun

HAWLIAU C7MRU I | ANNIBYNIAETH D?DDFWR- IAETHOL. 1 XVII.—DEGWM. Yn fy ysgrif ddiweddaf ceisiais broli nad oes cysylltiad rhwng y degwm A Christion- ogaeth 0 gwbl. Buasai. yn dda genyf allu argraphu ar feddyliau darllenwyr y Genedl, fod crefydd yn rhywbeth anfsidrol uwcb, ac vn liollol annibynol ar unrhyw gyfundrefn. Ymdeimlad byw o egwyddorion gwir fywyd, a gW'Hthredu yn unol fi'r cyfryw ydyw SWM A SYLWEDD CREFYDD i mi—neu mown geiriau ereill, ffvdd yn I esgor ar wcituredoedd ydyw hanfod crefydd. Y mae unrhyw fatli o offeiriadaeth, gan hyny yn hollol ddiangenrhaid. Y mae addoliad M ffurf o fawl, a chylymu jnriau o gaumoliacth a diolcbgarwch, yn fi1 dineb, y mae adeiladaa a gysegrir yn unig i wasan- aeth Y cyfryw addoliad yn cael eu cam- ddefnyddio; os wyf yn deall dysgeidiaeth Crist o gwbl, yr wyf yh tybied mai eytan- swm yr oil ydyw hyn. Yr wyf yi? ami yn dychmygu v cyfnewidiad a gymerai Ie mewn gwlad yn by.v yn gwbl i Grist. Yn lie offeiriada,eth ormesol, yn gynwysedig gan mwyaf o ddynion cut ac eiddil eu heneidiau, yn treulio eu hoes allan o faes gwir fywyd, yn byw yn fras, ond dilafur; dynion hun- anol, ofn arnynt weithredu yn unol hyd yn oed a'uhargyhoeddiadauyndewis yn hytrach respectability gau; na hyrwyddo iawnder yn erbyn galluoedd anfoesol cymdeithas; y mae pregethwyr yn y cyfwng cenedlaethol presenol yn warth i Gristionogaeth. Yn lie y cyfryw offeiriadaeth i ddysgu chwedlau duwinydclol i gynulleidfaoedd wedi eu marweidd io yn ysbrydol gan ysbryd arfer- iad; buasai athrawon ein hysgolion yo cyfranu yr holl addysg ar ddyn fel bod moesol eisieu. Yn lie addoliad yn gy- n wysedig o nif jr o ddefodau allanol, a gweddiau fifurfiol, y rbai sydd yn tueddu i "ffeithio ar ysbryd dyn fel yr effeithia claroform" ar ei gorph— onid ydyw yn ffaith fod dynion o'r byd" fel y dywedir, yn ami yn byw bywyd, nict mor ffurffol, ond llawnach o gsriaa, mwy cymwynasgar, yn teimlo grym egwyddor a gwirionedd yn dd* yfnaeb, ac yn gwneyd mwy o ddaioni cyfffedinul nil phobl o'r eglwys fel y dywedir, ac y mae hyn yn profi mai nid oherwydd eu cyflawniadau eglwysig y mae y rhai gwir dda sydd yn mysg y gwyr eglwysig yn dda. Yn wlad wyf yn bor- treadu gwaith ymarferol yn unig, bywyd 0 weitbgarwch egwyddorol yn unig a gyd- nabyddid yn addoliad. Un yn gweithio yw Duw medd Crist, a gwawd yw myned i I gapel neu eglwys i anerch y Duw yna gyda geiriau o ganmoliaeth a'i alw wrtb enwau mawreddog, a byw bywyd tawel a digyffro yn nghanol y tlodi, y dioddef, yr anghj fiawn- der a'r pechu sydd o'n cwmpas. Yn y wlad wyf yn ddarlunio hefyd, ni bydd anghen am gapeli ac eglwysi fel lleoedd o addoliad, a gellid dywayd fel y dywedodd Crist ar bwnc cyffelyb-nid yn Eglwys Loegr nac yn nghapeli yr Ymneillduwyr yr addolid mwyach, ond trwy weithio daioni yn mhob man, trwy fyw yn gvfiawn, a chael yr lawn i deyrnasu. Yr adeiladpu a ddefnyddir yn awr i waith diangenrbaid, defnyddial hwy y pryd byny i ddysgu dynion yn egwyddonon bywvd cyffi edinol, nid addoldai mwyach i'w mynychu un dydd allan o bob saith, ond llyfrgelloedd, ysgoldai ceffyddydol, a dar- lithdai cyhoeddus. Yr adeg yna bydd ein hysgolion a'n colegau yn cyfranu gwybod- aeth gyffredinol, fe! ag i ddysgu dynion pa fodd i fyw yn flordd moesoldeb. Y mae yr holl gyfnewidiadau hyn yn ymddibynu ar ein bod yn edrych ar FYWYD fel un peth; yn peidio gwahanu crefydd oddiwrth wleid- yddiaeth a by.vyd ymarferol; ond yn bytrach yn ceisio crefyddoli bywyd yn ei holl agweddau. Y mae a fyno Duw a phob petb bywyd. oblegid Un ydyw, paham gan hyny v mae eisieu gwahanu crefydd oddi wrth bob peth ? Dvlai ein boll fywyd trwyddo fod yn grefyddol, tbrwy hyn yo unig y gallwn roddi grym yn ein gweithred- oedd. Yn Y CYFWNG PRESENOL yn hanes ein gwlad dylem gofio dau beth- (1.) Y dyhead cenedlaethol am ryddid (2.) Undeb ac ymroad yw amodau llwyddiant. Y mae pwnc y degwm yn dwyn cysylltiad agos a'r cyntaf. Vr ydym fel cenedl wedi d'od i deimlo fod y ddeddf sydd yn rhoddi hawl i ddynion orfodi taliad y degwm yn un anghyfiawn. Yr ydym yn gwybod digon o hanes y degwm i wrthod cydymffurfio yn hwy &'r ddeddf sydd yn gorchymyn ei dalu. Nid yn unig y mae y degwm yn dreth anghyfiawn, ond y mae y ddeddf sydd yn gorchymynijei dalu yn colli ei grym pan y mae llais gwlad gyfan yn erbyn y cyfryw a dylid ar unwaith ddiddymu y ddeddf. Fod y degwm yn dreth anghyfiawn sydd eglur yn ngoleuni y ffeithiau canlynol (1.) Nid er mwyn crefydd y mae degwm, ond tuag at gynhaliaeth Eglwys neillduol. (2.) Ni ddefnyddir yr arian at yr amean cyntefig a gosodedig, sef at gynnrthwyo y tlodion. Am ganrifoedd yr oedd yn rheol fod cyfran y tlodion i fod gymaint a chyfran yr oS'eiriaid ond erbyn .heddyw y mae y degwm yn myned i'r offeiriaid, a threth vchwanegol wedi ei gosod ar y wlad at gynhaliaeth y tiodion. (3.) Daeth yr Eg- lwys yn berchenog yr eiddo sydd ganddi pryd yr ydoedd yn eglwys Babaidd, ond heddyw eglwys Brotestanaidd ydyw, a thrwy hyn y mae wedi colli ei hawl i'w medriiannau, neu, y mae gan bob eglwys Brotestanaidd arall yn y wlad yr un hawl i'r meddiannau. Pe buasai y rbai adawodd eiddo i'r eglwys yn gwybod mai at ledaeniad frotestaniaetn y mae y cyiryw, uuaseui yn eodi o'u beddau i "ddadwaddoli yr Eg- lwys." (4.) Y mae y cysylltiad fel y mae vn bodoli yn awr rhwng yr Eglwys a'r Wladwriaetu wedi dyfod yn beth anmhosibl, oblegid y mae crefydd a Uywodraeth yn dra gwabanol i'r hyn oeddynt pryd yr oedd yr eglwys a'r wladwriaeth yn un mewn gwir- ionedd. Ar y cyntaf nid oedd eglwys na gwladwriaeth yn bod fel y cyfryw—yr oedd Melchisedec yn frenin ac yn offeiriad mewn un person hyny ydyw, vn gwneyd gwaith breniu ac otfeiriad, obleqid nid oedd y cyf- ryw enwau yn bod, ond fel y mae crefydd vn cael mynegiant. ar y cyntaf mewn defodau neillduol, a chyfnndrefn o ddeddfan yn cael ei fftirfir) ac hefyd, fel y mae Uywodraeth ■ir y cyntaf yn cael mynegiant mewn ffurf- iau neillduol, a chyfundrefn lywodraethol yn cael ei ffurfio, y mae crefydd a llywod- raeth yn dechreu ymwahanu, ac o'r diwedd vr ydym yn cael offeiriad ar un llaw i arol- vgu addoliad y duwiau, canys ar y cyntaf yr oedd llawer ohonynt yn mhhth pob cenedl, ac ond dar!len y Beibl yn fanwl ceir gweled fod gan yr Iuddewon ar un adeg i xvy nag un duw. Jehovah oedd y mwyaf 0 honvnt a rhaid cofio mai y rheswm paham nad oes mwy o son am y duwiau ereill ydyw, mai yn amser Ezra y casglwyd ac yr adysgrifenv. vd yr Hen Destament, ac yn ei adeeefyroedd Jehovah yr unig Dduw a addolid gan y genedl. Wedi sefydlu offeir- iadaeth a breniniaeth y mae yr eglwys a'r wladwriaeth wedi bod yn grad dol ymwa- hanu, fel erbyn heddyw y mae y eysylltiad gwan sydd rhyngddynt yn cael ei deimlo yn 1 anghyfiawnder a thrais. Bob amser pan y mae deddf yn cael ei theimlo yn orraes mympwyo), y ma" tvnced y?deddf yn sicr. Y mae rhyw ddeddf neu gih'dd yn cael ei diddymu yn bnrhaus, ac y mae dydd di- ddvmu v degwm yn prysur nesu, a'r gofyn- ;I ydyw, pa fodd i brysuro ei ddyfodiad ? Trwy UNDEB AC YMROAD I yr wyf yn credu. Yn yr amgylchiad hwn y mae undeb yn bo-iibl, oblegid v mae yr ormes yn un gyffredinol, ac yr wyf yn hyderu y bydd i'r Anti Tithe Association sefydlu cangherian yn mhob rhan o Gyiiirii. Y ipse hyn yn argenrheidiol er mwyn cael cydweithrediad cenedlaethol, fel y gellir dY'veyd yn eywir fod cenndl gyhn yn gwrth- sefvli yr anghyfiawr.der, ae vn benderfynol o iynu w't1. egwytldorion, a'u ham.iditl'yn. Nid pwnuo <-ostyi>giad" ydyw yn awr, nid mat"r arianol ydyw mwyaeh, ond mater o iawuder, ac er II.\vyn aiudditl'yn iawnder, a sicibau rhyddid i'n cenedl, rhaid sefyll ys- gwydd witti ysgwdd, ie, ac ymladd byd at waed os bydd raid, lihaid i ltyfel y Degwm dd'od yn fwy eyffredinol, ac yn fwy beidd- gar. Nid heb ollwng gwaed y mae egwydd- orion yn cael eu hamdcliffyn, a rhaid abertbu bywyd yn ami er enill y fuddugoliaeth. Y mae ymddygiad I YR HEDDGEIDWAID I yn warthus, nid yn herwydd cieidd-dra annynol a diesgus, ond am eu bod yn gwerthu eu hunain mor rwydd i fod yn offerynau trais ae anghyfiawnder. Yr wyf yn hyderu y bydd i holl Gymry yr ardaloedd ddangos eu hatgasrwydd at yr heddgeid- waid gymerodd ran yn y ffieiidwaith, ac y bydd I barotoadau gael eu gwneyd er eu eyfarfod gyda mwy o eofndra a mwy 0 effaith y tro nesaf. Rhaid i ni gael dad- sefydliad a dadwaddoliad yr eglwys ar fyr- der; ae ond i Gymru godi fel un gwr a gwrthsefyll pob ymosodiad barbaraidd, cawn weled ewymp caerau y Jericho hwn yn fuan. WILLIAM GRIFFITH.

MARCHNAD YD. LERPWL. I DYDD GWENER, GORPH. 1, 1887. I Yn y farchnad heddyw, gyda chynulliad bychan a thon isel yn yr holl adranau, cym- erwyd yd i raddau cymedrol am Ic i 2c y cant llai o arian na dydd Mawrth. Yr oedd y blawd yn araf ond sefydlog. Mewn eeirch a blawd ceirch ni wnaed digon o fasnach i wybod sut y safai y prisiau. Yr oedd ffa, gan nad eedd galw mawr am danynt, yn tynu yn ol mewn gwerth 3c y chwartar. Ni bu cyfnewidiad yn mhrisiau pys. Yeh- ydig o alw fu am Indian Corn, a gostyngai o ic i lc y can' pwys. GWENITH- s. c. s. c. Australian y 100 pwys dim. Oregon „ an 7 Californian choice 8 0 Chilian „ JI11] American White „ ?"'? Red Winter „ 7 0 7 4 „ No. 2 Spring 6 8 6 1f Canadian White 0 7 6 10 7 0 Spring 6 10 7 0 Bombay Choice White „ 6 10 6 11 „ No. 1 6 81 6 9 "SoftRed » 10 6 ,1,1 Calcutta No. 1 » 6 10 05; No. 2 11 6 3 6 5 CEIRCH- English and Scotch Choice 6 5 6 8 English and Welsh Black 5 0 5 4 Sligo and West of Ireland 5 2 5 6 Canadian „ 4 212 4 4J South Russian „ 4 1 4 6 pyg Canadian „ 4 H5 5 0 BRAN 4 2 6 8 FFA- Egyptian Saidi y 480 pwys 26 0 26 3 English „ 30 0 31 0 BLAWD CEIRCH- Fine y 240 pwys 22 0 26 0 Canadian „ 19 6 20 0 BLAWD- Trieste y 280 pwys 33 0 36 0 Californian and Oregon „ 27 6 29 6 Canadian, extra ,,25 6 27 6 American Spring Wheat, Patent „ 28 0 31 0 American Spring Wheat, Straight „ 26 0 American Spring Wheat, Clear „ 25 6 26 0 American Michigan „ 27 6 29 6 American Wieter Wheat Patent » 28 0 31 0 INDRAWN- American Mixed Hen y 100 pwys Newydd „ 3 11i 11 0 New Orleans, Neyddd,, 4 0 4 01 Flat American White „ 4 7! 4 8 BLAWD INDRAWN- Dressed "lG 3 Feeding » 10 HAIDD- Grinding 4 2 2 6t BRAG- Norfolk and Suffolk Per Impl. qr. 33 0 3S 0 Devon, Inland, (Sic. „ 30 0 35 0

YR AELODA CYMREIG, AC ADDYSG GANOLRADDOL. Dydd Llun, ymtryfarfyddodd yr aelodau Cymreig yn un o ystafelloedd Ty yCyffredin. Llywyddwyd gan Mr Henry Richard, ac yr oedd yn bresenol Mri Osborne Morgan, Fuller Maitland, T. P. Price, J. Roberts, Bowen Rowlands, T. E. Ellis, F. A. Yeo, W. Rathbone, ac A. Williams. Penderfyn- wyd fod apeliad yn cael ei wneyd at y Llyw. odraetb am gyflwyno Mesurau Addysg Gan- olraddol Mr Mundella a Mr Kenyon i bwyll- gor detholedig; a rhoddwyd cyfarwyddyd i'r ysgrifenyddion (Mri Rathbone ae A. Wil- liams) i ymweled a Phrif Arglwydd y Trys- orlys, gyda'r amcan o gael ganddo dderbyn dirprwvaeth ar y mater. Mr Rathbone a hysbysodd ddarfod iddo dderbyn yr ohebiaeth ganlynol oddiwrth Mr W. H. Smith" Wrth edrych ar y gwaith ag sydd eisoes wedi ei dori allan gerbron y Senedd, a'r hwn y rhaid ei gyffawni cyn y terfyno y tymhor, nid wyf yn credu fod digon o amser yn aros er ymwneyd mewn ysbryd anmhleidiol â chwestiwn mor bwysig yn ystod yr eisteddiad presenol. Nid wyf yn gweled fod y Trysorlys wedi cydsynio ag unrbyw dreLiad arianol, can belled ag y mae y cyfraniadau oddiwrth y Canghell-lys yn myned, a byddai i bob cynygiad o'r natur yma gael ystyriaetb ddifrifol. Mr RatL bone a ddangosodd fod y rhan olaf o'r ohebiaeth hon yn cyfeirio at y mesurau ag oedd yn awr gerbron y Senedd, ac nid y mesur i. gyflwynwyd gan Mr Mun- della pan oedd vn y swydd 0 Is-lywydd y Cyngbor, trefnia 'iu arianol pa un oedd wedi ei gadarnhau gan Drysorlys Llywodraeth Mr Gladstone. Wedi peth ymdrafodaeth bellach, pen- derfynwyd fod Mr Richard i ofyn i Brif Arglwydd y Trysorlys pa un a fyddai iddynt, yn gymaint a bod y Llywodraeth yn ystyried y tymhor wlbdi rhedeg yn rhy hell i gyflwyno y mesurau i bwyllgor detholedig, ganiataui'r cyfryw gael eu trafod yn y Ty. Ar gynygiad Mr A. Williams, apwyntiwyd is-bwyll2or, gyda'r amcan 0 sicrhau fod yr vmchwiliad i derfysgoedd y degwm yn un llwyr a chyflawn; a bod y Cymry i gael eu cynryehioli yn briodol gan ddadleuydd, fel ag i ddwyn yr holl ffeithiau i oleum heb ffafr nac ofn.

't No BREAKFAST, NO MAN," is an old saying hnti those who cannot make a hearty morning meal will find Cadbury's Cocoa a pure refined Hereragp, cotrfortine, exhilarating and PUP- tA.1P\nc, TOWLIIS'S PKNNYROYAI AND STEEL PILLS FOR FEBALES quickly correct all irre?bntips and mlie-? th MfUstr 'ssinff symptoms so prevalent with the sei 1]oxes 19 !d n(i 2s 9d of all Chemists. Sent ny?h.r, for 15 or 34 stamps by The Li?,.I. ni Mimanii bounties Unit! Co. OF IMITATIONS FOR THR 13LOOD IS THE CLATlKR'r WOBLD.FAMED BLOOD MIXTURE Is warranted tr deanse the blood frm" all Impurities from what'we, c?r irMng. For Scrofula, Scurvy, Skin a id Wood Dh:eRses. and o'e of .11 kind. iTI etfert-- are mr ?' )'?  Thf.nsards of t?timo')"i?! "?d i? bnt??.?9 'd 11a ?,b, by CbmÍ81s and Pa'ent Medicine Vendo The cure for Rheumatism Is Colman's Concentr.itijii Mustard Oil. Outwardly applied it Is of nnrvAllous pfficacy, as hnndreds of sufferers rAn attest who hare found relief from it, application when all other embro- c tions had failed. Sold by all Chemist. and ttrocers at Is ver bottle, and whnl"le h" the °annon-street, London, E.C.

CZFFRO Y DEGWM YN I MOCHDRE. Mr Osborn Morgan a ofynodd i'r Ysgrifen- ydd Cartrefol, gan bwy a pha mor fuan y cyahelid yr ymchwiliad i'r helyntoedd yn Mochdre a pha un a fyddai iddo cf ofaln fod y cyfryw ymchwiliad i gymeryd lie yn y gymydogaeth y digwyddoddycynhyrfiadau; befyd, fod y pleidiau ag oedd a fynont a'r peth i gael y cyfleusdra o ymddangos, a'u cynryehioli yn deg a chyfiawn yn y cyfryw vmchwiliad. Mr J. Bryn Roberts a ofynodd i'r bon- eddwr gwir anrhydeddus a fyddai iddo gyfarwyddo yr awdurdod a benodid ganddo i wneuthur yr ymchwiliad i roddi yr unrhyw ganiatad mor bell ag y byddai hyny yn bosibl, i'r degwm dalwyr a'r persotiau a anafwyd yn y cynhwrf, i ymddangos neu gael eu cynrychioli yn yr ymchwiliad, a dyfod a thystiolaethau a phrawfion yn mlaen ag a ganiatawyd i'r personau a anafwyd yn nherfysgnedd Belfast, mewn perthynas a'r cynhyi fiadau a gymerodd le yn y dref honn. Mr Stuart Wortley, yn absenoldeb Mr Matthews, a atebodd drwy ddywevd na byddai unrhyw oediad diangenrhaid yn cymeryd lie yn nglyn a'r ymchwiliad i helynt Mochdre. Byddai i'r cyfryw ym- chwiliad gael el ymddiried i ynad bedd- geidwadol Lluudeinig, neu ynte, gyfreithiwr dylanwadol a galluog. Cynhelid ef yn y gymydogaeth, a rhoddid cyfarwyddiadau i'r dirprwywyr i gario allan yn llwyr a hollol, ac i geisio gwybodaeth gan yr boll bersonau ag oedd a fynont ag ef. A siarad yn fanw), nid oes pleidiau i fod mewn ymchwiliad o'r natur hwn, ac nis gellid rhoddi hawl i neb ymddangos yn bersonol na thrwy ddadleu- ydd. Dyma y rheol a roddwyd i lawr gan y Barnwr Day yn ymchwiliad Belfast. Yr oedd y priodoldeb o adael i bersonau ag oedd a fynont a'r digwyddiad i ymyryd, i'w adael yn hollol at ddoethineb y dirprwywr, yr hwn, yn ddiamheu, a groesawai unrhyw gynorthwy priodol a gynygir iddo. Mr Osborne Morgan a ofynodd a fyddai gan y dirprwywr bawl i wemyddu y llw. Mr Stuart Wortley a ofnai nas gallai hyny fod, heb i ddeddf seneddol arbellig gael ei phasio gyda'r amcan hwnw. Mr Kenyon a ofynodd a fyddai yn briodol i'r dirprwywr wneuthur ymchwiliad i fodol- aeth honedig cyfuniad angliyfreitblawn a elwid y Cynghrair Gwrthddegymol; ac archwilio swyddogion y Gymdeitbas gyda golwg ar eu perthynas a'r cynhwrf dan sylw, Mr Stanley Leighton a ofynodd i'r bon- eddwr anrhydeddus a ydoedd ef yn ymwy- bodol nad oedd y cynhwrf yn Mochdre ond un o luaws ag oedd wedi eu rhagflaenu o dan yr un arweinydd, yr hwn a symudai o fan i fan, gyda'r amcan o atal gweithrediad- au yr heddgeidwaid a pha un a fyddai rhediad yr ymehwiliad yn gyfryw ag i gyn- yrohu tystiolaethau er dangos yr amgylch- iadau o dan ba rai y tretnid y terfysg y dull y dygwyd ef yn mlaen yn yr amser a aeth heibio, aV peitonau oedd yn ei gefnogi. Mr T. E. Ellis a ofynodd i'r Llefarydd, pa un a oedd yr aelod anrhydededdus dros fwrdeisdrefi Dinbych mewn trein pan yn cyfeirio at y Cynghrair Gwrth-Ddegymol fel cymdeithas anghyfreithlawn. Y Llefarydd a attebodd, os oedd y bon- eddwr anrhydeddus wedi defnyddio yr ym- adrodd, yr oedd yn amlwg ei fod allan o drefn (Gwaeddiadau o Tyner yn ol "). Mr Kenyon :-Yr hyn a ddywedais ydoedd fod y cyfryw yn honedig anghy- freithlawn (" Tyner yn ol "). Mr Kenyon a gododd ei bet, mewn ffordd o amlygiad ei fod yn ymostwng i reolaeth y Ty, ac yn tynu ei eiriau yn ol. Mr Stuart Wortley addywedodd y byddai i'r aelod anrhydeddus dros fwrdeisdrefi Dinbych gofio ddarfod i'r Ysgrifenydd Car- trefol, yn ei atebiad y dydd o'r blaen, ddyweyd mai ymchwiliad ydoedd hwn i amgylchiadau y cynhwrf, ac yr oedd yntau wedi atteb heddyw, fod y cyfryw ymchwil- iad i fod yn eang r. chyflawn. Awgrymodd yr aelod anrhydeddus dros sir Amwythig (Mr Stanley Leighton) fod yr ymchwiliarl i gael ei eangu, a chymeryd cynhyrfiadau ereill i mewn. Byddai Mr Matthews yn ei le y dydd dilynol, gan hyny gwell ydoedd gofyn y cwestiwn iddo ef. I Y Mesur Gorfodol. I Wedi myned drwy y nifer fawr o gwes- tiynau a ofynwyd gan aelodau y Ty, ymffurf- iwyd yn bwyllgor ar y Mesur Gorfodol, yr hwn a gyflwynwyd i sylw yn ei ddull newydd; hyny ydyw, wedi i'r gwelliantau a wnaetbpwyd ynddo gael eu dodi i mewn. Yr oedd pawb yn awyddus i ymdrafod adran newydd Mr Morley, yn cyfyngu y ddeddf i dair blynedd, yr hwn welliant oedd y nesaf ar v drefnlen. Ar y dechreu, tybid y byddai i'r ddadl gymeryd i fyny yr oil o'r prydnawn a'r hwyr ond aed trwyddo erbvn naw or fdoch, a chafwyd ymraniad. Yn y cyfwng hwn, pa fodd bynag, siaradodd Mr Morley, y Twrnai Cyffredinol, Mr Gladstone, a Mr Balfour. Siaradodd y diweddaf mewn ateb- iad i Mr Gladstone ac mor gynted atr yr eisteddodd ef i lawr, wele Syr Wdfnd Lawson ar ei draed, ac yn adnewyddu y Ty ychydig gyda'i ddywediadaubywioga digru. Pan ddaeth yr ymraniad yn mlaen, cymer- wvd ef vn ol v dull newydd a gvrtygnvyd I gan Mr Ritchie, a thybir tod y cynllun hwn yn fwy cyflym na'r hen gyfundrefn. Safai I y ffigyrau fel y canlyn Dros y gwelliant 11 n Yn Ðrbyn ¡HI) Mwyafrif 61 Cymerodd ychydig ddadleu le, pryd yr ymwasgarodd y Ty.

I" v HELYIVT Y DEGWM. I Mewn atebiad i Kenyon, Mr bweten ham, Mr Stanley I^gUton< Mr rl( 1" Eilts, Mr Bryn RfA ^ts, a Mr Osborne Dywedodd Mr MaK^T^11"0^ dirprwywr i ymchwiiio i d iechreuad yn gystal a maintachymeriad y tertysgoedd yn Nghymru. Bydd GweithreJ Seiieadol yn augenrheidioi i'w alluogi i gyt'ieryd tvstiol aeth ar lw. Y mae y Ltyvodraeth yn ystyried pa un a ellir estyn yr yi.iehwiliad i iefydd ersill yn y wlad yu gystal a Mochdre. Nid vw vn hawdd cael boneddigion yn meddu gwybodaeth o'r iaith Gymraeg ac yn alluog i wneyd ymchwiliad o'r fath, ae nis gallaf yiiigymeryd y bydd i'r dirprwy- wr feddu gwybodaeth felly. Ystyriat y pri- odoldeb o gael adroddiad llaw-fer o'r gweithrediadau. Gosodir adroddiad y dir- prwywr ar fwrdd y Ty. Ymofynodd Mr Bowen Rywlacds a oedd y Uywodraeth wedi gwneyd unrhyw ym- drech i sierhau pa un a oedd yna unrhyw loiieddwr cymhwys, ag oedd yn meddu gwybodaeth o'r iaith Gymreig, y gellid ei henodi yn ddirprv.ywr yn y mater. Mr T. E. Ellis a oiynodd pa un a oedd yr adroddiad o'r dystiolaeth i gael ei gosod ar l'wrdd y Ty, yn gystal ag adroddiad y dir prwywyr. Mr Matthews—Nis gallaf ateb y cwestiwn olaf yn awr. Fealiai y bydd yr adroddiad o'r dystiolaeth yn rliy fawr, fel J y bydd yn anghyfleus i'w osod ar y bwrdd ond ni bydd unrhyw awydd i gadw draw unrhyw wybodaeth y mae'r Ty yn ddymuno gael. Gyda golwg nr ofyniad y boneddwr anrhy deddus (Mr Bowen Rowlands), yr wyf wedi gwneyd ymholiad, ac yn cael fod gwybod- aeth o'r Gymraeg gan y difprwywr, yn ty marn i, y lleiaf pwysig o'r cymhwyysderau ddylai feddll. ,\lr T. E. Ellis, a ofynodd, yn ngwyneb y ffaith fod y Ddeddf Derfjsg wedi cr-el ei chyfieithu y dydd o'r blaen, a'r (faith fod IllwyÜrif y tystion yn Uymry uniaith, a fyddai ddim yn tueddu at heri i'r ymchwil- iad fod yn un teg, ar i'r dirprwywr wybod iaith mwyafrif y tystion (clywch, cijwcL). Yr oedd Mr Matthews yn analiuog i gyni- eradwyo y syniadau a awgrymid yn ngo- fvniad yr aelodau anrhydeddus, pa un a slaradai y tystion y Gymrraeg neu y Saes- onaeg, byddai i'w tystiolaeth gael ei chy- fieithu i'r Saesonaeg gan gyfieithydd (chwerthin). Nid ymddangosai iddo ef yn bwysig fod y boneddwr a wnai yr ymehwii- iod, ei hunan yn deall yr iaith Gymraeg. I Byddai raid iddo ymddibynu ar wasanaeth cyfieitbydd. Ar ol peth yradnifodaeth ar y Mesur Gorfodol, gv.asgarodd y Ty.

I TY YH AHUfjW > uui. I T)'VD-,) 'v 'I'y yn I I nghyd am l,) y I (I r a c i?,??l vi, I -Y,Iwyddi I -?' E"" y? ??y<? ar y Mesur lirol uwyadelig, a phasiwyd imryv adranau ohon, ac yna cyfododa y Tv.

TY Y CYFFREDIN. DY i)D G y Lief,,rYdd y gadair am bedwar o'r gloch. Cg!l', (, y D, g, in n }'ghymr\i. Mr Thomas Ellis a ofynodd i'r Ysgrifen- ydd Cartrefol a allai efe enwi y dirprwywr a benodid i edrych i mewn i helyut y cyffro degymol yn Nj.;hyumi.— Mr ^latthews a atebodd DMl oedd ef yn alluog i enwi y bor eddwr ar hyn o bryd. Gwneid ymchwil- iad nianwl am fonecUiwr a roddai fcddlon- "wïdd i'r ddwy blaid, a plan ddeuid o hyd •df.o, byddai i hysbysrwydd o hyny gael ei j'ctldi i'r aelod anrhydeddus. Tir Annirylledig. Mr Brallaugh a wnaeth gynygiad i'r perwyl fod gan awdurdodau lleol hawl i orfodi pereli(,,nogion tir -anninvyil,tdig i osod cyfryw am ardreth resymol i w dnn a'i ■ IdLwyliio, a thrwy hyny rhrddid gwtdh i •obi, ysgafnheid y trethi, a chyfo.iv;gid y wlad. Lyv,ededd fed deuddeng rciliwn o orwau o'r cyfryw diroedd yngorwedd JQ segur yn Lloegr a Chyinru. Syr C. F"rst"r i, eiliodd y cynygiad, ond gwrthwyneLd y "ynygiad gan y Llywodraeth, gan yr ystjrij f yn un rhy chwyldroadol. Pan roddwyd :f i fyny yr oedd Drosto 97 Yn erbyn 173 Mwyafrif 7G dkl

UNDEB CANU CYULTÆID. FAOL ANNIBYNWYR MON. Cynhaliwyd cymanfa ganu flynyddol yr ■ indeb uchod eleni vn Llanercbymed i, dyeld Mawrth. Arweinydd cerddorol y gymanfa doecld y Parch W. Emlyn Jones, Tieforis. V cyfarfcd cyntaf am 1.30 o'r gloch, dan iywyddiaeth y Parch E. Cynffig Davies Menai Bridge. Dechreuwyd trwy ddarllen a gwccdio gan y Parch J. G. Jones, Cana, .c wedi anerchiad pwrpasol gan y llywydd, ,"alwo(ld ar y Parch Emlyn Jones i tyned trwy y programme, pa un a gyr.wysai y liiiau canlynol:—" Silesia," "St. Crupin," "Dies hac," "Tahiti," "Yr Hyfiydlais," "Glan Dwyryd," Calvary," o "Lvtr Tonau Stephen a Jones." Hefyd canwyd yr anthem Ar Lim Iorddonen ddofu (Dr Parry). Yn yclnvanegol at ddyddordeb y oyfarfod hwn cafwyd anereiiiadaii byr gan y Parch H. M. Hughes, Caergybi I). Re"s, Capel Mawr Hwfa Mon, Llanerchymedd. ELillodd a ganlyn dystysgrif a gwobr, drwy ddysgr. i'r cof yr Epistul at yr Hetreaid ;-0 eglwys Amlwch: Wiiliam Wil.iams, John Thomas Pritchard, Lizzie The mas, Lizzie Evans, Ellen Mary Williams, May Pritchard. Beaumaris: William Owens. Berea: Mary Jane Thomas, Anne Thomas, Ellen Thomas. Bethaniy, Llau- ddeusant: Jane Hughes. Bryngvvran: Richard Jones. Brynsiencyn John ltidmrd Jones, Richard Jones. Bodfforda Samuel Jones, Elizabeth Jones, Anne Hushes, (Jitherine Hughes, Ellen Jones, Ellen Pritchard, Ann Pritchard, Margaret Jones, a Catherine Jones. Caergybi (Hen Daber- r,ael): Robert Richard Owen, Eleanor Williams, Jane Griffith, Mary Hughes, Hannah S. Foulkes, Maggie Ann Jones, a Kate Roberts. Caergybi (Tabor): Kate Williams, Mary Ann Williams, Mary Catherine Williams. Caergybi (T. Newydd): John Hughes. Capel jIawr: M. J. W iliams, E.Thoma.s.Jann Roberts, Catherine Peters, J oltn Thomas, William Lloyd. C mmaes William Hugh Owen, Ellen Williams, Hannah Thomas, Margaret Ann Owen, Hannah Jane Williams, Ellen Edwards, Catherine Jane Williams. Cana: Kate Griffith, Margaret Williams. Hermon: Thomas Williams, Margaret Roberts, Ann Hughes, Jane A. Roberts. Llanerchymedd: Mary Williams, Kate Evans, Hugh Robert Williams, Richard Rowlands, John Thomas. TJanfacliraeth William Hughes, Winifred parrv. Llanfairynenbwll: Aon Thomas, Sarah Owen, Jane Williams, Thomas Wil- liams. Llanfechell: Elizabeth Jone-, Ann Hughss. Llanfair P.G: Hmnah Mary Roberts. Menai Bridge Ann Mary Hughes, Jane Ellen Pritchard. Pentraeth Ann Roberts. Talwrn: Margaret Ann Eames, \faggie Morlais Hughes, Hugh Roberts. Eto am ddysgu i'r cof y pum' period cyntaf o Gyf lrwyddwr Dr Rees :—Beaumaris William Owen, Caergybi (Hen Dahernal): Eleanor Williams. Tabor Kate Williams. Lianarchymedd: Mary Williams. Llan- fachraeth Winifred Parry. Pentraeth Ann Roberts. Talwrn Maggie Morlais Hughes. Enillwyd Tystysgrif elfenol o'r Tonic Sol-ffa gan Hugh Arthur Hughes, Lla'ifair P.G., a Robert Williams, Amlwch. CYFAKFOD YR HWYR, am 5.30 o'r glocb, llywydd H. Lewis, Ysw., U.H., Llewelyn LoJge. Lechieuwyd trwy ddarllen a gweddio gan y Parch W. Davies, Seion. Canwyd y tona!i :Ta I arfon," "St. Edward," St. Llechid," Mcscow," Concwest," St. Menai," "Cambridge," "Danville," "Glan Dwyfach," a'r anthem, "Cerwch i Dduw," Miss Williams (Rurgain), Beaumaris. Cafwyd anerchiadau yn ystod v evflrfod hwn eto gan y Parch n 0. R. Owen, Caergybi Henry R8.s, Brvngwran r Thomas Evans, Amlwch. Cyfeiliwyd yn deilvvng o'n ber.wau gan Miss Williams, Beaumaris, a Miss Barker, Llanerchymedd. Cafwyd cymanfa adderchog yn mhob ystyr. Ystyriwn fod yr encvad Annibvnol yn y sir yn ddyledus iawn i Mr A. MeKillop, ysgrif- enydd' y gymanfa, am y fel a'r gweithgarweh v mar wedi ddangos gyda'r symnniad hwn. Meh. 30ain, 1887. J. JONES.

PENCARNEDDI. Mehefin 20 a'r 21, cafodd y gymydogaeth lion y fraint o wrandaw y P^rclipdicrion J. Thomas, Caerfyrddin; a .T. R Jones, Llwyn- nia, yn t-aetlm am farwCalfaria gyda nerth a sicrwydd mawr. Bu yr un ddau frawd yn cfpn\"u am rioson a diwrnod yn Porth- aethwy gyda dylanwad mawr iawn.

VALLEY. Nos Lun a dydd Mawrth diweddaf cyn- haliodd Eglwys y Bedyddwyr yn y lie hwn oi chyfirfod blynyddol pan y pregefhwyd an yr enwogion canlynol:—Parchn J. Row^ 'ands, D.D., Llanelli J. R. Jones, Llwyn- nia: a C. Davies. Lerpwl, ni chafwvd erioed we:lI prp:ethl1 na lluosocach cynnlleidfaoedd. Yr oedd arddeliad dwyfol ar yr hen genad- wri.

lURGANFYKDIAI) PWYSIG. Nis gfdl neb a ddarlleno yr hysbysiad gei) mewn colofn arall o'r rbifyn hwn lai na ciine! el dam gan y 'faith fod Q'linine Bitters Gwilym Evans,—meddyginiaeth mwyaf poblogaidd yr ocs-yn irymv.ys Jit gymaint o wahanol fathao o ddoliariau. Ond mae dau neu dri o rh.-ymao am hyn, sef:— 1. Mae y rhan fwyat o glefydan yn tarddo oddi wrth ychydig obrif achosion 2. Foti y feddyginiacth wcrtbfawr hon yn cynwys rbinwedd sylweddol Prif Ly-iau Iedd yginiacthol y Byd, 3. Dull celfgar a f/w-ncuthuriad y Bitters. Mac y gwneuthnrwr wodi drinro i'r safle uchaf yn ei alwedisaeth ei liun wedi dwyn liYwyth ei wybodaeth, eans ei hun a ohrofiad awdtirdo.'au meddyeol penaf y byd i reoli y ,(wlIlmthnrhrl. Y canlyniad naturioi u hyn yw fod pawb sydd wedi arwnoyd prawi a no yn cyduno i ddweyd mai Quinine Bitters Gwilym Evans yw Meddyginiaeth oreu yr oes. Am enr'hraifft nodedig o effeithiau daionus ei ddefnyddiad gwel Yr hyn mae Profiad yn Ddvscu," a gofnodi? genym mewn colofn arall. Am y prie, &e., --el yr hysbysiad geir yn y n"J1 aV Werin vr wvthr.r,« hon. Gellir cael "Quiin" Bitters GKilvm Evans vn America oddiwrth y Prif Oruchwyli-r- R. n. Williams, Medical Hall, Ply:, oath, Penn.

TY YR ARGLWYDDI. I DYDtI LLUX, lfi;hefitt 27.—Ymgyfarfydd-1 odd y Ty am chwarter wedi pedwar. I I Jfesur Darpariadol Cymreig. I I Ar gynygiad Arglwydd Bsilfour o Burleigh, I cafodd nH8ur darimriadol ei ddavllen y drydedd waith a'i basio, yr hwn feaur sydu I yn dwyn cysylltiad ag Abergele a Piiensarn. I Jfexur Trosglwyddiad Tirol. I I Ymffurfitidd y Ty yn bwyllgor ar y mesur  uchod, yr hwn, wedi peth ymdrafodaeth, a I aeth trwodd yn IIwyddiaQnu.? Ymwasgarodd y Ty am ugain munyd i

sa,nn. SAILLI. TY Y CYFFREDIN. I DYDD LLUN.-Clyrnerodd y L'efarydd y I gadair am bedwar o'r gloch. I Cyflogau Giaeinidoaion y Garon. I Mr Rathbone a roddodd rybudd y byddai iddo, ddydd Mawrth, Gorph. 12fed, alw sylw at drefniadau a'r dyledswyddau addisgwylir oddiwrth Lywodraetb y wlad hon ac hefyd gynyg mai priodol fyddai gosod y swyddog- aethau a lenwir gan aelodau o'r Weinydrt- iaeth, ag eitbroy Prif Weinidog a'r Arglwydd Ganghellydd, ar yr un tir hyny ydyw, mor bell ag y mae hyny yu bosibi, mewn safle a chvflog, fel pan fyddo cyfnewidiad yn cael ei wneyd na byddo safle a chyflog yn ymyryd dim a'r person a benodir.

TY YR ARGLWYDDI. DYDD MA WRTH,-Cymerodd yr Arglwydd Ganghellydd ei sedd am haner awr wedi pedwar. Mesur rivyso bwartheg. Wedi i'r Tv fyned i bwyllgor ar y mesur uchod, cynygiodd Arglwydd Camperdown, yn r.gofal pa un V mae y mesur, fed y 5ed adran i gael ei adael allan, sef yr hyn a wnai y gwaith o bwyso gwartheg mewn marchnad- oedd a ffeiriau yn beth parhao! a gorfodol. With i'r adran hon gael ei difodi, d-irpara y mesur ar fod offerynau pwipasol rn cael en parotoi ar gyfer hyny yn unig. Pasiodd y cynygiad.

TY Y CYFFREDIN. DYDD MFRCITEP, -Cyiiierodd y Llefarydd y gadair am bum' mynyd ar hugain wodi liedwar. Y Mesur Gorfodol. Cafodd holl amser y ly o'r bron ei roddi at ddarllen y mesur hw n, ond yr oedd y cy- nulliad yn ystod y ddadl yn hynod deneu, ac nid oedd mwy na deugain o aelodau i mewn, oddi gerth yn yr ymraniadau. Yn adran gyntaf ar y papyr ydoedd yr un a ohiriwyd y noswaith flaenorol. Amcan yr adran dan sylw ydyw, darparu nas gellir rhwymo unrhyw berson i gadw yr heddweb hyd nes y byddo cyhuddiad wedi ei ddwyn i'w erbyn, a'i brofi. Dadleuwyd ar hyn o haner awr wedi deuddegg hyd chwarter i dri, a hyny gan yr aelodauGwyddelig yn hollol. Rhybuddiwyd Mr Maurice Healy gan y Lleferyrld yn ystod yr ymdrafodaeth. Yn ystod yr holl eisteddiad, ni phasiwyd ond pedair o adrarau. Ymwasgarodd y Ty am bum' mynyd ) chwecb. • I Mesur y llbonfeydd. I Y Press A ssociaf.iim a ddy wed i'r Ysgrif- enydd Gartrefol gyfarfod amryw o aelodau y Ty prydnawn ddydd Mercher, ag sydd yn cymeryd dyddordeb vn Mesur y Mwnfeydd, ac yn mhlith ereill, yr oedd Mr W. Abraham a Syr Hussey Vivian. Y prif bwyntiau a ddadleuwyd oeddynt sefydfa goruchwylwyr mwnyddol, yn nghyda'r dull ° danio yr ergydion. Gyda golwg ar y mater olaf, hawlid y dylai Deheudir Cymru fod yn pithriadol, i ryw raddau, nen 0 leiaf, fod y deddfau yn cael eu lleddfu. Dangosid allan, os byddai i'r mesur gael ei basio yn e' ddull presenol, y bvddai yn angenrheidiol cau amryw o weithfeydd yn y Deheudir. Wedi peth ymddadleu, gadawyd i'r mater syrthio, oblegid fod gwahaniaeth barn yn gyfryw nas gellid ei setlo. Gan hyny, nid oes dim i'w wneyd bellach ond ymladd y frwydr allan o fewn muriati St. Stephan.

TY YR ARGLWYDDI. 11 1 DYDD IATT.—NI bu dim o ddyciaoraeD I neillduol o flaen yr arglwyddi.

TY Y CYFFREDIN. I DYDD Lvtr.— Cymerodd y Llefarydd y I gadair am bedwar o'r gloch. Addysg Gawlraddol Gymreig. I Mewn atebiad i Mr Richard a Mr Ken- yon ar y pwnc uchod, dywedodd Mr W. H. Smith fod ynddrwg ganddo ddyweyd ei bad yn anmhosibl ar y cyfnod presenol o'r Senedd-dymhor i ddarllen mesurau sydd ar y papyr ar hyn o bryd am yr ail waith, ac yna eu hanfon i'r pwyllgor dewisedig ond byddai i'r Llywodraeth roddi pnb sylw dy Jadwy i'r mater mewn deddfwnaeth ddy- fodal. Y Gynadledd Aiphfatdd. I Mewn atebiad i amryw gwestiynau dy- wedodd Mr Smith nad oeddynt wedi derbyn yr un gair oddi wrth Rv sit: ar y Gynadledd Aiphtaidd, ond hyderent y byddai i'r ddau allu e: ehvmeradwyo. Gorchfvgwyd cyn- ygiad Syr Wilfrid Lawson ar y maler hwn gan fwyafrif o 270 yn erbyn 115. Y Frenines a'r Yinerodreq." I Mr Howell a ofynodd i'r Ysgrifenydd Cartrefol ai nid oedd y Frenines wrth a rwydd o ei henw yn "Ymerodres" yn niwedd ei llvtbvr diolchgnrwch yn nglyn a dathliad y jiwbili yn tori y dadganiad a wnaed pan roddwyd y teitl hwnw iddi gan v Senedd yn 1876? (clywch, clywch).— Mr Matthews a ddywedodd fod holl ddeiliaid ei Mawrhydidrwy ei holl diriogaethau yn dyfod i mewn am y diolelnrarwch, ae felly fod y teitl yn cael ei gymhwyso atynt fel cyfan- forph, ac nid trigolion y Deyrnas Gyfunol. —Mr Howell: A ydyw y boneddwr anrhyd- eddus vn gwvbod ddarfod i'r Arglwvdd- (Janghel'vd'd, yr adeg grybwylltdig, ddad- gan y byddai i'r teitl o Ymerhcdres gael ei gyfyngu i'r India.—Ni chafodd atebiad. Mesur y Degwm. I Mr W. H. Smith a ddywedodd mewn I ?tebiadi Mr H. Gardner, f.'dyDywo?- r?eth yn gobeithioy byddai i fesur y degwm f?el ei basio yn ystod y tymhor presencl. I Y JMesiir Gorfodol. Mr W. H. Smith a gynygiodd fed y mesur uchod i ('d'ed i derfyniad am saith o'r gloch v nos Luu dilynol, os na byddai wedi ter- fvnu yu llaenorol i hyny. — Mr Dillon a ■vrthwynebodd y cynygiad.—Ar id i amryw ei l,lei,lio',ic e,"eill ei wr'ibwynebu, rhoddwvd y cynygiad i fyny, ac yr oedd I Drosto 220 I Yn erbyn 12(1 Mwyafrif 100 I Ar ol penderfvnu i'r trvdydd darlleniad I gvmeryd lie ddydd Mawrth nesaf tohiriwyd y Ty. c.- n"q