Y Genedl Gymreig

HWNT AC YMA. Bu offeiriad Pabaidd farw yn ddiweddar yn swydd Longford, gaii adaelei eiddo rhwng y Pab a Mr Parnell. Bu 14 o bererinion farw o'r geri marwol ar ffwrdd y Hong Brydeinig Columbia, tra ar ei msrdaith o Bombay i Jeddah. Gwneir ymchwiliad y dyddiau hyn am feddrod Martin Luther, lybia rhai fod ei gorph wedi ei ladrata a'i losgi. Ar yr 17eg cyfisol, yn San Francisco, bu farw Johnny Skae, yn hollol dlawd, er iddo unwaith fod yn worth 10,000,000 o ddoleri Ar y 12fed eyfisol, yn Ocala, Fla., priododd gwraig weddw 80 oed, ddyn ieuane 24 oed. Bydd y briodferch farw toe, er elw 0 15,000 o ddoleri y flwyddyn i'r priodfab anturus. Gwaedodd Mra Elizabeth Haas, Flushing, L. I., i farwolaeth trwy ei thrwyn, er gwaethaf pob ymdrech meddygol i achub ei bywyd. Gwna Prydain Fawr 50,000,000 o ddoleri y flwyddyn oddiwrth ei masnach bysgod; Rwsia, 26,250,000 o ddoleri; a'r Talaethau Unedig, 43,000,000 o ddoleri. Yn mrawdlys Hertford, dedfrydwyd gwerthwr pysgod, a gyfenwid Taylor, i ddeng miynedd o gatedwaith am osod ei dj' ar dan, er mwyn twyllo cymdeithas yswiriol. Cyflawnodd Tywysog Rwsiaidd, Alexandre Gagarine, hunan-laddiad yn Monaco, mewn canlyniad iddo golli swm dirfawr o arian wrth hap-chwareu. Yr wythnos ddiweddaf, diangodd gwraig i dafarnwr yn mhentref Freshtown, ger Waterford, ymaith gyda mab i amaethwr cyfagos, a chymerodd lOOOp o arian ei gwr gyda hi.. Tra yr oedd y Parch Thomas Hall Brocklehurst, gweinidog Wesleyaidd oed- ranus, yn cerdded ar hyd un o heolydd Llundain, yspeiliwyd ef gan eneth ieuanc 0 3p 17s o nwyddau. Yn Mrawdlys Lerpwl, yr wythnos ddi- weddaf, dedfrydwyd pnmp o ddynion-dau i ddeng mlynedd o benyd wasanaeth, a thri i ddwy flynedd o garehariad-am wncuthur ymosodiad anweddus ar ferched ieuainc. Dychrynwyd gwiwer lwyd a chwareuai ar goeden yn Fair Lawn, N. J., mor ddwys gan ystorm 0 fellt a tharauau, y dydd o'r blaen, fel y trodd yn glaerwen mewn ychydig oriau. Hysbysir fod cannoedd o ddiottai gwin a chwrw St. Louis wedi eu can i fyny er dech- reu y mis, o herwydd y drwydded uchel sydd newydd ddyfod i weithrediad yn y ddinas hono. Bu raid i heddgeidwaid Park gipio chwech o aelodau Byddin yr Iachawdwriaeth i un o'u gorsafoedd, ddvddLlun, rhag i'r werin eu cam drin. Yr oeJdynt eisoes yn gwaeddi,— ",I fawr a'r Saeson," I lawr d'r twyllwyr." Bu ci gwerth 10,090 dolar, eiddo Col. W. E. Hughes, Dallas, Tex., farw yn ddiweddar. Pointer dog ydoedd, a gariodd champion- ship y byd yn New York beth amser yn I ol. Ar y 12eg cyfisol, bu farw David Gamble, amaethwr o sir Frederick, Md., yr hwn sydd t wedi cyspu yn ei arch bob nos er's pymtheg miynedd ar hugain. Claddwyd ef yn union fel yr oedd yn ei arch a'i amdo pan drengodd. I Creda miloedd o Babyddion Canada fod rhinwedd gwyrthiol i iachau cloffni, byddar- dod, mygni, &c., yn hen allor St. Anne, Quebec, ac &it yno wrth y canoedd bob dQoude, bec, O! ofergoeledd ynfyd, pa bryd y dQoude, bec, 0! ofergoe!edd ynfyd, pa bryd y dydd, ofergoeledd ynfyd, pa bryd y darfyddi 1 Ychydig ddyddiau yn ol, pasiodd Deddf- wrfa Ffrainn fesur i wneyd i'r wladwriaeth dalu am addysg dda pob seithfed plentyn mewn teuluoedd Ffrengig tlodion. Yr amcan yw meithriu plantgarwch gwanaidd y Ffrancod. Aeth tramp i dy William Jones, Novi Mich, ar ddechreunos diweddar, a gofynodd am letty. 0 achos iddo gael ei wrthod, trodd i dori y dodrefn a churo y teulu, o herwydd yr hyn y saethodd Mr Jones ef yn farw, Ymosododd y geri marwol ar offeiriad plwyf bychan yn agos i Madrid, ac efe a aeth mor debyg i ddyn marw fel y cauwyd arno mewn arch. Gwelwyd dranoeth ei fod wedi ymegnio yn ystod y nos i ddyfod allan o'r arch; on ei fod, o achos lludded neu fygiad, weli marw. Cwynwyd yn ddiweddar wrth warcheld- waid Drogheda o achoa yr eirch a wneir i reidusion a thlodion, yr undeb. Gwnaed rhai ohonynt gymaint yn rhy fychain, ei- mwyn arbed coed, fel yr oedd rhyw ranau o r cyrph wedi eu hysigo wrth eu gwtluo i mewn iddynt. Gwelwyd rhai o'r eirch yn ymddatod wrth i'r cyrph chwyddo. Fel yr oedd Cadben Gillespie yn gwib. hwylio mewn pleserf&d gyda dau gyfaill yn mau Aberteifi, yr wythnos ddiweddaf, canfyddasant forgi mawr (shark) gor y Gwbert, yn chwareu yn y dwfr, ac nid cyn 1 Cadben Williams ei daro a rhwyf y ditian- odd allan o'r golwg. Cytunai y rhai a'i gwelodd ei fod yn Uawn ddeuddeg troedfedd o hyd. Pan oedd yr agerlong Gallai yn croesi 0 New York i Lerpwl, y tro diweddaf, cladd- wyd un o'r teithwyr yn y m6r ryw foreu; ond am nad oedd pwysau digonol wrth y corff, eadwocld ar y wyneb, a dilrnodd y Ilong am oriau, er braw neillduol 1 r ofer- goelus. Ond glanio yn ddiogel wnaeth pawb arall, er hyny. Mewn eyngherdd diweddar yn Vienna agorodd boneddwr yn y neuadd ei wlawlen, a daliodd hi rhyngddo a'r Ilwyfan i gadw ymaith y gawod o nodau anghywir a fwriai datganwr oddiyno. Cymerodd tua dau gant eraill yr awgi-ym, a gwnaethant yr un modd, ac enciliodd y canwr gwael mewn gwarad- wydd. Onid yw hon yn ffordd lawer mwy awgrymiadol ac effeithiol na hisio ? Ar ol hir garu yn bur ddibwrpas, galwodd Edward Lee ar Miss Mary Hyden, Dahlonega, Ga., ar y 13eg cyfisol; a thra yr oedd y ddau ieuanc yn y parlwr. daeth mam yr eneth i mewn gyda thin yn ei llygad, pregethwr wrth eisawdl, trwydded briodasol yn un llaw, a llawddryll yn y llall, a gorchymynodd i Edward gymeryd Mary, er gweH ac er gwaeth, y mynyd hwnw; ac efe a'i cymerodd felly. Ysgrifena gohebydd i'r Drych :-Clywed fod holl Gymry y dinasoedd agosol yn bwriadu anfon deiseb at y Parchn Principal Edwards, Aberystwyth, a John Pritchard, Amlwch, G.C., i\v gwahodd ar daith drwy y wlad hon, gan fod y brodyr enwog a pharchus a wahoddwyd gan gymanfa Oneida Co. y rhai mwyaf anhebyg i groesi y Werydd. Fe leiciwn iddynt hefyd roddi gwahoddiad 1 r j hen Joseph Thomas, Carno, yr un pryd. Aeth tramp i dy Owen McCarty, Cata- sauqua, Pa., ddydd Mercher, a rhoddwyd ciuiaw iddo am lifio coed tân. Ac ar ei ol, wrth drin y coed goleuodd ei getyn a chychwynoda d&n a ddifaodd ystabl ei gymwynaswr, ac eiddo Henry Davies, ac amryw fftn adeiladau eraill, yr oil yn werth 15,000 o ddoleri; a bu agos i blejityn John Morgan gael ei losgi i farwolaeth gyda ei breswylfod. Yn mrawdlys Lerpwl dygodd y Parch W. Malam, ficer Buxton, gwyn yn erbyn Dr Bennett o'r un lie, am iddo ei enliibio, trwy ei gyhuddo o dreisio inerch ieuanc ddwy- waith yn nghorph chwe mis. Ymddiheurodd y cyhuddedig oblegid iddo ddwyn yn erbyn clerigwr fyhuddiad nas gallai efe mo'i brofi yn foddhaol mewn brawdlys. Y costau y.i anig a fa ri,idv-iV cjauJdedig dala, u. bdodd y barnwi- ar y ficer am iddo ysgrifenu llythyrau mor anoeth ag a anfonodd at y fercti ieuanc. Y mae meddyr Ffrengig wedi ysgrifenu traethawd i brofi fod wylofain a gruddfan yn betkau a ddarparwyd gan natur i fyrhau ac i leddfu poen. Y mae sfe, nid yn unig yn erbyn annghefnogi plant i wylo, ond hefyd yn anog dynion mewn oed, pan boenir hwy o ran corph neu ysbryd, i ymneillduo i ystafell, ac yno wylo eu gwala. D ?wed llymeitwyr Brookhaven, Long Island, na cha yr un pregethwr ei ethol byth eto i fod rn Excise Commissioner, os gallant hwy ata hyny, am fod y Parch Daniel Jones, yn y swydd hono, wedi ei gwneyd yn arswydus o boetli i wirod werthwyr y lie hwnw. Y mae eisoes wedi cau i fyny am- ryw ddiottai, a dirwyo tri neu bedwar o'r druggists oedd yn gwerthu gormod o wlybyroedd poethion at ddybemon medd- Nid peth anfynych ydyw i farnwyr a rheithwyr gondemnio y diddrwg. Yn 187?, dyfarnwyd Henry C. Crewes, o sir Jackson, Hi., yn euog o lofruddiaeth. Yn 1881, add- efodd brawd i'r cyhuddedig, ar ei wely angeu, fel y cafwyd allan yn ddiweddar, mai efe ei huuan gyflawnodd y dynladdiad am yr hwn yr oedd ei frawd diniwed yn y ben- ydfn. Pan ddeallodd y Llywydd Oglesby y tfeithiau, rhoddodd bardwn dioed i'r car- charor. Yn nghyfarfod diweddaf y bwrdd gwarcheidwaid U ndeb Preston, hysbysodd meistr y gweithdy fod dyn wedi marw o fewu y sefydliad, ac wedi cael ei gladdu ar draul yr undeb, yn ol yr arfer gyffredin o dan y cylryw amgylchiadau. Yn mhen ychydig ddyddiau ar ol yr angladd, daeth gwraig 0 Blackburn yno, gan gymeryd arni adnabod dillad y trancedig feI eiddo brawd iddi, a thalodd 26s i gyfarfod y treuliau yr aethpwyd iddynt. Oild yn fuan wedi hyuy, gwnaeth brawd y ddynes ei ymddangosiad yn fyw ac yn iacli, a bu raid i'r undeb dalu y 26s yn ol i'r ddynes.

AT BWYLLGOE CYLCHWYL LE-NYDDOL Y GAERWEN. FONEDDIGlON.-Ewyn boddloni fy hunan, a'ch amddiffyn chwithau, tybiaf mai fy ny ,edswyd t? dy ,?i, b I yb y s ?T ai nid aM? mo'r medal aur a roddasoch i mi fel yr ymgeisydd buddugol ar y prWdraethawd. yd" Canfyddais un diwrnod ei bod yn llai lliwgar nag arferol; gwnaeth kyn i mi ddrwgdybio fod yna ryw ddiffyg yn ei gyfansoddiad; aethum ag ef i'r jeweller, a angosodd yntau drwy gymbwysiad aqua ?'<M mai ?'«« ydoedd—tipyn 0 gopr a thipyn o zinc. Dywedodd va mhellach mai chain ornament ydoedd, ar gareg wedi ei thynu 0 hono. Dangosodd i mi amryw 0 bethau tebyg, ond gonestach, am ddau swllt. Gan fod y pwyllgor wedi cael ei dwyllo gan ryw fasnachwr diegwyddor, ac oherwyad hyn yn benaf yr yawyf yn ys- grifenu. Gyda gohvg ar fy hawliau fy hun, y mae yn wir y byddai y Groegwr yn yr hen amser gynt, yn foddlawn ar olive, branch fel gynt, o fuddugoliaeth, ond nid pob branch arwydd 0 fuddugl)liaeth,ond nid pob lJ1'(mh wnaethai y tro; ac mi dybiaf fi mai hid pob metal wna y tro am aur yn yr oes oleu hon. Sut bynag, gadawaf hynyna i'ch penderfyn- iad chwi. 'Bondigrybwyll, onid doethacli o lawer penodi swm o arian, neu nifer o lyfrau da, fel gwobr, yn hytrach na math yn y byd ar dlysau.- Y I' eiddock yn bur, Newboro'. K. HUGHES ("OXON. ) I Newboro'

Tamwodd meUten dy Mrs Sickel ar y I "Welsh Road," ger Philadelphia, ac aeth trwyddo heb ei mweidio, ac allan i'r coin, He y lladdodd ddeugain o'i chywion ieir.

PORTHAETHWY. I Mae yn ddalgenym allu dyweyd tod y lie hwn yn dyfod yn fwy poblogaidd y naill flwyddyn ar ol y llall, yn enwedig felly fel cyrchfa llawer 0 (Mieithriaid. Mae yma <f!?? pleserdeithiau dyddiol 0 Lerpwl, R?Yl, ac hefyd 0 Ynys Manaw: ac yn wir, nis gellir cael ar fin y Fenai le mwy rham- antus tuag at foddio y cyfryw rai. Ewch i fyny at Ben Clip, a'r Ponciau, y Moorings, o'r lie y mae y golygfeydd mwyaf ysblen- ydd i'w cael ar for a mynydd; tra ar hyd Nant Cadnant, trigfan yr hen wron John Morgan, mae natur i'w chanfod yn ei pher- ffeithrwydd. Y llyn, yr afon, y gwahanol goedydd a llysiau, y maent yn ddigon i godi awen farddonol yn mhob un a'i gwelo. Ond i gyfarfod &'r rhai hyny sydd yn aros yma am dymhor, gallwn ddyweyd fod eisieu yn bod. Er ein bod yn ddiau wedi cael bwrdd lleol yma er's tro, eto nid ydynt wedi cy- meryd fawr sylw hyd yn hyn ar y pethau mwyaf anghenrheidiol tuag at wella y lie. Hyny yw, Ileoedd ymdrochi cyfleus, a lie hefyd fel y gallo dieithriaid chwareu a cliyd- gyfarfod. Mae yma ddigon o le. Ond 1 wrth basio heibio, yr ydym yn ddiolchgar o galon i Mr R. Parry, Mill Bank, un o ael- odau y bwrdd, am ei garedigrwydd yn ail drin v lie vmdrochi yn Nehareg yr Halen ar ei draul ei hun. Dilyned rhywun arall ei esiampldrivyivneydyfaelog syn fath Ie cyfleus, ond y mae yn rhy fyckan 0 lawer. Ond gellir gydag ychydig iawn o draul ei wneuthur yn lie rhagorol. Gyda golwg ar le i chwareu, &c., buaswn yn cynyg i ddau neu dri ymgymeryd a gwneyd petisiwn i'w anfon i Mr R. Davies, A.S., oddi wrth blwyfolion y lie, i ofyn a wnaiff efe dros- glwyddo Pone Pegi i'r plwyf neur plwylol- ion, ac ond i ni fyned ato fel hyn, yn fon- eddigaidd, ac nid hawlio peth nad oes genym ronyn o hawl iddo, yr wyf braidd yn sier na bydd iddo wrthod eyfarfod cin cais. CYNGHERDD. Cafwyd eyngherdd ar- dderchog yn Ysgol Frytanaiad y lie hwn nos Wener, y 7fed cyfisol. Cadeirydd, T. Jones, Ysw., Bryn Owen, yr hwn a lanwodd y gadair yn gampus. Arweinydd, G. R. Jones, Ysw., (Caradog). Er nad oedd yn y gynulleidfa luosog nemawr uu yn ei adna- bod yn bersonol, eto, yr oeddynt oil, mi dybiaf, yn bur adnabyddus a'r enw Car- adog." Yr codd ei waith yn chwareu mor fedrus ar y crwth (violin) yn profi yn eglur nadywyCymry ar ol i genedloedd ereill pan eu dysgir ac y cymerant eu dysgu. ?a l eu dy  ir ae T y 7o nmc s L I a n d''a' r Cyfeilydd, Mr H. T. Jones, Llandegai, yr hwn a wnaeth ei waith er boddlonrwydd pawb. Chwareuodd Miss Bessie Owen ddarnau ary berdoneg yn dda a chanmol- adwy. Hefyd, canodd rrs Rees, Llangefni; Miss S. Jones a Miss J. Owen, o'r lie hwn, yn rhagorol. Mr Thomas Roberts (Alaw Ceris), a Mr J. H. Dew a gawsant gymer- adwyaeth mawr. Wedi talu diolch, &c., daeth y cyfarfod yn drefnus i ben. Yr oedd elw y cyfarfod yn myned at ddileu capel newydd a hardd y Bedyddwyr yn y lie. NEBIAN. I

Dydd Iau cyflwynwyd deiseb enfawr i Dy'r Cyffredin yn erfyn ar i'r Llywodraeth amddiflyn genethod ieuainc rhag bodyn agored i ymosodiadau anweddus. Yr oedd y ddeiseb wedi ei harwyddo gan 303,000 o bersonau; ac wedi ei sicrhau yn benaf drwy yaadrechion Byddin yr Iachawdwriaeth. Y r oedd y ddeiseb yn dair milldir o hyd, ac yr oedd yn ofynol cael chwech o ddynion i w chario.

ICLADDEDIGAETH Y PARCH. W. NICHOLSON. Cafodd y diweddai Barchedig William Nicholson gladdedigaeth anrhydeddus. Dydd Mawath, ymgynullodd tyrfa fawr i'r capel yn Grove street yn brydlon erbyn amser declireu, haner dydd, er gwaethaf y gwlaw mawr oedd yn ymdywallt ar v pryd ac yn fuan ar ol deuddeg fe ddygwydyr elor a'i weddillion ami, yn cael euailyn gan  pnf alarwyr, ei blant, ei frawd y Parch I?. Nicholson, Dinbych, a chyfeillt, on eraill i'r addoldy. Dechreuwyd y cyfarfod trwy i'r cadeirydd, y Parch John Thomas, D.D., alw ar y Parch H. Jones, Birkenhead, i roi emyn i'w ganu, Bef- P'le trof fy wyneb, Arglwydd cu, Ond atat ti dy hunan Pob peth gweledig 'thai e' ddim Ond peri i mi ruddfan, &c. Wedi i'r Parch S. Evans, Llandegla, I weddio, traddododd y cadeirydd anerchiad byr ond teimladwy gan ddyweyd, Yn sicr efe oedd ganwyll yn llosgi, ac a losgodd i'r soced; ond efe hefyd oedd ganwyll yn goleuo, a chwithau a gawsoch orfoleddu yn ei oleuni ef." Y nesaf a alwyd i siarad oedd y Parch R. S. Williams, Bethesda, yr hwn a fu yn cyd- lafurio & r ymadawedig, a r hwn a ddywedodd fod y newydd am ei farwolaeth wedi efteithio yn neillduol ddwys ar drigolion Bethesda, lie yr oedd parch dwfn, a theimladau cynhes tuag ato er pan fu yn llafurio yn eu plith. Y Parch Griffith Ellis, M.A., oedd y nesaf a alwyd, ac a ddyweddodd fod yn dda iawn ganddo gael dwyn tystiolaeth i'r parch mawr, gloew, oedd gan y gweinidogion yn y ddinas 1 w cytaiil ymadawedig. Yr oeaa ei gym- deithas,a'r rhau a gymerai yn nghyfarfodydd ypregethwyr Cymreig yn cael eu mawr brisio. A gallwn ni Fethodistiaid," meddai, a chwithau Annibynwyr ddyweyd fod ein p,rofedigaethau yn dyfod yn fynych a dwys. Yr oedd oes Mr Nicholson i'w rhifo wrth ei waith, ac nid wrth ei ttynyddoedd. Cofir ef fwyaf fel pregethwr, er ei fod yn lienor a bardd da hefyd." Y Parch D. Rowlands, B.A., Brecon, a ddywedai ei fod yn ei gofio yn fachgen bach, yn cael ei ddwyn i fyny yn yr un eglwys ag yntau, dan yr un woinidogaeth. Yr oedd yn arfer edrych arno fel pregethwr o'r iawn ryiv -ei fwyd a'i ddiod oedd pi-egetliu ac ni fuasai unrhyw ddyrchafiad yn ei foddloni heb gael pregethu yr efengyl. Y Parch J. Alun Roberts, B.D., Caerdydd,a ddywedai nad oedd ef wedi cael mantais 0 aduabod ei auwyl frawd mor foreu a rhai o'i frodyr, ond nid oedd yn ol i neb ohonynt i'w fawrygu, ac i alaru ar ol un mor anwyl. Dy wedai fod rhyw fath o ddylanwad yn ei ddilvn fel creeethwr nad ellir ei esbonio. Ni ellir argraphu ysbryd, ei ysbryd oedd yn fawr. Yr oedd y mawredd hwnw ynddo na ellir ei gael a'i'ganfod heb gael y dyn ei hun. Credai ef na chaiff Cymru neb yr un fath ag of eto, nid am fod Duw yn brin o ddefnydd- iau, ond mai felly y mae ei drefn. Un miynedd a deugain sydd ar gauad yr arch yna," meddai, ond y mae bywyd llawer iawn mwy 0 flynyddoedd na hyny wedi eu crowdio ynddo. Rhodiodd ar hyd Glyn Cysgod Angeu yn hir. ac fe wyddai hyny, canys dywedodd wrth Mr Roberts unwaith ei fod bron yn barod i dderbyn angeu gan ei fod wedi dioddef y rhan fwyaf o'i boenau yn barod. Y Proffeswr Lewis, B.A., Bala, a ddywedai ei fod yn adnabyddusa; ef er's pedairblynedd ar ddeg, ac o'r adnabyddiaeth hono yr oedd yn anturio dyweyd nad oedd W. Nicholson yn segur yn y nef. Y Parch Hugh Jones (W.), a ddywed- odd" mai amcan uwchaf y cyfarfod oedd anrhydeddu Duw yn ein hanwyl frawd; a I gwnaeth Duw waith mawr trwyddo. Yr oedd ef wedi syhvi fod ynddo allu naturiol cryf i weled ac i adnabod gwirionedd, a'i .fod wedi arfer flurho argyhoeddiadau dyfnion, a ehanddo ewyllsy ddi-ildioj i lynu wrth ei argyhoeddiadau. Gallai gydag enill parch, enill serch hefyd yr oedd rhyw haw dgar- wd¡ rhvfsiddo! ynddo. Yr oedd yn byw llawer, j L by yr. tang; yn byw i bob peth oedd yu fantais i ddyrchafu dynoliaeth. Wedi cael anerchiad gan" y Parch D. Evans, Caerfyrddin, galwyd ar y Parch Charles Davies (B.), Everton Village, yr hwn a ddy- i wedai fod yn ei bregethau 61 Haw Duw yn ei gyinhwyso i'w waith a'i fod yn ddyn i'w enwad fel y ay]rj?ai fod, ond yr oedd yn ddyn i'w wlad hefyd. Y Parch E. Herber Evans, Caernarfon, a ddywedai fod yr enwad wedi colli cynifer o'u put weinidogion yn ddiweddor tel mai naturiol bron oedd iddynt ddigaloni. Ond yn wyneb y colliadau hyn fe ddymunai ef ddiolch i'r Arglwydd iddynt gael y fath un ag oedd ei frawd, a'i fod ef yn edrych ar hyny (ei gael dros dymhor) fel digon o brawf fod eu henwad o Dduw. Darllenodd rhanau o'r llythyr diweddaf a dderbyniodd oddiwrth Mr Nicho son, yr hyn a gynyrchodd lawer o deimladau dwysion yn y cyfarfod, ac yn yr hwn yr oedd y geiriau byn: "The great cause of my despondency is my inability to work." Wedi anercbiad teimladwy Mr Evans a chanu emyn aeth y gynulteidfa allan o'r capel, ac yn y gwlaw mawr fe ffurfiwyd gorymdaith fawr oddiyno i'r gladdfa. Gorymdeithiai nifer mawr 0 weinidogion, diaconiaid, ac ereill o flaen yr elorgerbyd, ac yn ei ddilyn yr oedd y galar-gerbydau a cherbydau jrrivate yn rlieshirfaith, a gorym- daith hir o bobl ar draed yn dilyn hyny. Yn mhlith y rhai mwyaf adnabyddus yn bres- enol yr oedd y personau canlrnol :Mr W J. Nicholson, Miss Maggie Nicholson, Miss- Annielie Nicholson, plant; Parch T. Nichol- son, Dinbych, brawd; Mrs Thomas, Caer- narfon; Mrs Jones, Caergybi; Mr a Mrs W. Roberts, Bangor; Mr Thomas Roberts, Ban- gor; Parch John Thomas, D.D. (cadeirydd yr Undeb Cynulleidfaol Lloogr a Chymru), Parch E. Herber Evans (cadeirydd yr ?Cc  deiry d yr Undeb Cynuileidfaol Cymru), Parch D. Roberts, Gwrecsam; Parchn Proffeswr Lewis, ;;B.A., Bala j Pr off. Rowlands, B.A., Aberlionddu W. Roberts, Lerpwl; S. Evans, Llandegla; R. S. Williams, Bethesda; Hugh ? Jones (Shaw-street), Griffith Ellis, M.A., John roumes, U. Lloyd Davies, Wil. liam Jones, D. M. Jenkins, Charles Davies, Isaiah Jones, James Davies, M.A. (Eglwys St. Dewi), W. Bridge, W. Samuel, J. O. Williams (yroll o Lerpwl); Hugh Jones a Robert Jones, Birkenhead; It. Roberts a D. John, Afanchoster- D Davies, Widnes J. Alun Roberts, B.D., Caerdydd; David Evans, Caerfyrddin T. Roberts, Wyddgrug; Owen Thomas, M.A., Treffynnon; H. Ivor Jones, Llanrwst; J. M. Rees, Pentrefoelas; R. Roberts, Rhos; E. M. Edmunds, Croes- oswallt; T. Evans, Amlwch; E. Roberts, Berriew; R. P. Williams, Ebenezer; D. J. Beynon, Rhiwabon; J. Charles, Croesos- walit; D. Johns, Rhuthyn; T. D. Jones, Plasmarl; W. Hughes, Ebbw Vale; R. Row- lands, Treflys; H. W. Parry, Bethesda; Owen Jones, Pwllheli; J. Walters, Brithdir; J. M. Jones, Caergwrle; Messrs W. J. Parry, Coetmor Hall, Bethesda; J. Hughes Jones, Aberdovey; J. Cadwaladr, Ffestin- Jones, John Williams, Abergele; Joseph iog; Evans, Oswestry; Isaac Owen, Ashton; E. Thomas, Bala; Hugh Hughes, Bethesda: E. Pugh, Manchester; J. Knowles, Denbigh; Edward Lloyd, John Edwards, Thomas Morris, John Evans, David Davies Thomas Jones, R. Simon, W. Chaloner, J. Edwards, jun., (deacons of Grove-street Church), John Williams, Mossbank; J. Prichard, Samuel Davies, Josiah Thomas, J. E. Lloyd, B.A., W. R. Owen, Eliezer Pugh, John Jones (Hemans-street), Thomas Lloyd, S. Jones Parry, W. O. Thomas, W. Alltwen Wil- liams, J. Kirkham, Edwin Roberts, Denbigh; Richard Jones, Holyhead;—Pritchard, Hol- yhead; J. Edwards, Liverpool; Thomas Evans, G. Jones (Machynlletk), Matthew Jones, (Birkenhead), T. Askin, Thomas Owen, Daniel Morris, John Thomas (Wal- ton), H. Matthews, W. Williams (Edge-lane), R. Denman, &c.

I LLANGEFNI. Yn mhlith y rhai llwyddiannus yn arhol- iad rhagarwemiol y Pharmaceutical Society of Great Britain, a gynhaliwyd yn Nghaer- narfoa ar y 14eg cynfisol, da genym weled enw Mr William Lloya Owen, mab Mr Owen, Ty Moel, o'r He uchod.

I Aeth ci John G. Tygett, amaethwr M foethog ger 4nna ??' yndd ? bra\thuodd werth 10,000 o'i anire11iaid ?t. o'i blant cyn y gallwyd ei ladd.

I FFRWGWD Y BLAID FRADWRUS I YN CHWAREL Y PENRHYN. Oedasom ateb y gwyr sydd wedi ysgrif- enu ar yr helynt uchod, gan ddysgwyl y buasent yn dilyn dipyn yn bellach, fel yr addawyd yn chwyddedig iawn gan un ohon- ynt. Cychwynodd yr enwog a'r adnab/ddus Tomos Parry, 'Rocar, gyfres o lythyrau yn y Gwalia am Meh. 17eg diweddaf; onddiffyg- iodd ar y ffordd ac yn lie parhad o'r gyfres cawsom bedwar o lythyrau yn dwyn yr enwau "Thomas Parry. Ochre" (Ochre beth, tybed ?); "William Roberts, Penabronydd;" "Y Fronllwyd," a "Gwaelod Ucha' Amy tri cyntaf gallasai y sill olaf yn yr enw sydd i'r trydydd Jlythyr wueyd y tro am danynt oil. Mae Tomos Parry hefyd wedi ceisio ei jaw yn y Saesneg yn y North Wales Chron- icle; i ba amcan sydd eglur. Nid yw yn ymddangos i ni mai i ddyrchaju ei gyd- weithwyr y gwna hyn. Nid i wella eu cyflwr. Nid i ddal eu cyflogau i fyny. I ba beth ynte ? Myn rhyw bobl mai i gyr- haedd rhywun nas gftyr Gymraeg, ac i geisio am swyddogaeth sydd eisoes yn mhlith rhai sydd wedi eu rhanu. Cnd i ddychwelyd at y llythyrau. Nid ydym am ymgecru &'r LhVgblaid ond mor belled ag y mae hyny yn angenrheidiol i oleuo ein cydweithwyr a'r wlad am wir sefyllfa pethau. 0 berthynas i feddwl Mr Pennant yn ei lythyrau, honwn fod genym cystal amgyffredion i'w deall a gonestrwydd i'w dilyn ag sydd gan y dosbirth hyny sydd yn ein plith ag sydd erbyn hyn yn cael edrych arnynt gan yr holl wlad fel y math ffieiddiaf o fradwyr ddaeth i chwarel: Arfon mewn unrhyw oes. Dosbarth ag y tlyaa eu coffadwriaeth yn rhywbeth gwahanol iawn i gymeradwy. Nid ydym am roddi i mewn iddynt yn ein parch i'n meistr, ac yn ein hawydd a'n penderfyniad i'w wasanaethu yn ffyddlawn a gonest, heb ddysgwyl cael dim yn ad-daliad ond cyfiog teg am ddiwrnod gonest o waith. Nid im yn hen, ond eto yn ddigon hen i gofio y bobl ddinystriodd yr oruchwyliaeth flaenorol gyda'u llwgrwobrau a'u hanonestrwydd, ac ni bydd Mr Pennant yn hir heb dd'od i adnabod yr un bobl eto. Mae rhai ohonynt eto'n fyw. Mae Tomos Parry yn hoff iawn o ddwyn yr Undeb i mewn, ac o lioni ei hun yn Wrth- undebwr, ac yn amddiffynwr y Gwrthun- debwyr diamddiffyn. Pa bryd, wys, y peidiaist di a bod yn Undebwr 1 Gallwn brofi fod yr amser yn cyfateb i'r adeg y taenid y stori fod rhyw berson neillduol yn y gymydogaeth wedi myned gymaint i lawes rhyw toyr mawr, fel yr oedd sicrwydd, meddai'r "si oedd yn y gwynt," fod y bru oruchwyliaeth wedi ei haddaw iddo mor I fuan ag y byddai Lord Penrhyn farw ac nid oedd dim wed'yn i'w wneyd yn y 11 gyf- rinach ddirgel" ond gweddio am ei symud- iad. Ac wrth gwrs yr oedd yn rhaid myned i lawes y gwr oedd yn Hawes i'r lleill; ond cyn y buasai lie yn y lawes hono yr oedd yn rhaid dropio tocyn yr Undeb. Ac yna i rhyw bwrpas aeth yr Undebwr selog yn Wrthundebwr llawn mwy selog, yn gwbl fel turncoats cyffredin. Pa bryd, hefyd, y peid- iodd yr ufudd Richard Owen Jones a bod yn Undebwr ? Gyda llaw, cymerwn fantais ar ei enw i ddodi i mewn yma gopi 0 lythyr ysgrifenodd R. O. Jones a'i law ei hun at ysgrifenydu yr Undeb yma 1 hysbysu paham nad allai fyned gyda'r adirprwyaetk, a gall y darllenydd farnu drosto ei hun faint o wir sydd yn ei lythyr i'r Gwalia. Dyma fe:- "Gefnan, May 19, 1885. At y Pwyllgor, Oherwydd amgylchiadau nis gallaf eich cyfarfod yn Trosffordd heddyw. Gyda golwg ar fyned i lawr i Port Penrhyn yr wyf wedi ymryddhau yn hollol oddiwrth y ddirprwy- aeth, oblegyd fy mod wedi arwyddo y llythyr heb yr un awdurdod, ac nad yw y wrthun. debwyr yn barod ar un eyfrif i m hamddiffyn, am na chawsant weled copi o'r llythyr. I "R. O. JONKS. Dymunem dynu sylw at ddau beth yn ei berthynas a'r llythyr uchod. Anfonwyd y llythyr at Mr Pennant ar yr lleg 0 Fai; CYN y {' Fai JT ImTiyrchfifar1, sef y lleg. Gwyddom.pwy fu K. O. Jones ar y dydd hwnw, ac yr ydym yn deall y rheswm am y cyfnewidiaa. Beth wybod na addawyd swydd iddo yn iawn am y trosedd Hefyd dymunem ofyn i R. O. Jones pa bryd yr ymryddhaodd yn "hollol oddiwrth y dairprwyaeth," ac i bwy? Gwyddom mai i'r pwyllgor y dylasai fod wedi gwneyd, a gwyddom na wnaeth iddynt wedi g wne d (' a hwy. 7'yi iiythyr uchod gwelwn mai y rheswm rydd R. 0. Jones dros "ym- ryddhau yn hollol oddiwrth y ddirnrwyaeth oedd am "nad yw y Gwrthundebwyr yn barod ar un cyfrif i'm hamddiffyn," a rheswm y Gwrthunaebwyr dros wrthod iddo eu namddiffyn yw am na chawsant gopi o'r llythyr." Nid oes yma yr un gair yn nghylch cael ei hudo, a'i gamarwain, a i ddwyn i mllwn brys,—dim ond yn unig na chai amddiffyniad y Gwrthundebwyr i weithred onest a theg ac unig reSwm y Gwrthun- debwyr drps "wrthod iddo eu hamddiffyn- iad" i weithred felly yw, nid eu gwrthwyneb- iad i gynwys y llythyr, ond "am na chawsant gopi" ohono! Y n ngwyneb yr amddiffyniad hwn o hono ei hun, barned R. O. Jones ai nid oes gan y bobl hyny a'i cyfrifant ef yn nid oes gan y fradwr rhyw sail dros hyny. Mae bradwriaeth, ac anonestrwydd, a chelwydd bob amser yn cadw cwmniaeth. Nid yw cywirdeb, te^wch, a gwirionedd byth yn ofni ymchwiliad. Nid yw pob math o ddynoethiad arnynt ond yn datguddio eu gwerth. Meddyliodd Tomos Parry ei fod wedi cael gafael ar rywbetk yn ei berthynas fig un ohonom, ond rhyfedd fel y mae y fifeithiau yn ei erbyn. in ol ei lythyr mae rhyw ddyhiryn a dyhirwaith." Ond atolwg pwy ydyw ? Yn ol Tomos Parry, Griffith Edwards yw y dybiryn wnaeth y "dyhirwaith." Tybed nad edryck mewn drych yr oeddit, Tomos ? Ond beth yw y "dyhirwaith" hwn I Hyn, yn ol Tomos Parry :—dyweyd yn mhwyllgor y fudd gym- deithas fod y gwaith wedi blino ar y nurse Yn awr, Tomos Parry, dylasechfodyn ofalus beth i'w ddyweyd, oherwydd mae rhai yn fyw heblaw chwi oedd yn y cyfarfod hwnw, ac mae gwybodaeth bendant pwy oeaa yn dwyn mater y nurse gerbron; ac y mae yn dygwydd fod yr un hwnw yn ei fedd. Ni wnawn yn angharedig a'r marw trwy ei enwi. Gallwn ddyweyd gymaint a hyn am dauo,—tra y bu byw ni bu neb ffyddlonach nag ef 1'r personau hyny sydd erbyn hyn yn cael eu cynrychioli gan un o enwogrwydd Tomos Parry, 'Rocar. Na ddwg gamdyst- iolaeth. Ni wnaeth Judas ond bradychu. Ni ddygodd ef yr un gair o gamdystiolaeth yn erbyn y Gwaredwr. Gyda golwg ar draha tybiedig yr Undeb- wyr, nid yw yr hyn aysgrifemr jan Tomos Parry ar hyn ohiyid n ffrwyth dychymyg a dichell y gwr a'i hysgrifenodd. Ni arferwyd yr un traha 0 gwbl mewn un cysylltied gan- ddynt, ac os do profer himy' gan ,7do. Am y ddeiseb: nisge lir ei wadu fod 1842 wedi ei llaw-nodi a gormod gorchwyl yw i Tomos Parry dd'od flg un prawf yn mlaen i brofi fod un moddion annheg wedi ei arfer i gaeI neb i'w signio. Os do, enwer y dyn. Na haerer, ond profer. Ond sut y bu gyda'r wrthddeiseb ? Hoffem yn fawr ei gweled wedi ei hargmffu fel y Ilall. Caemyny ffordd hono weled faint o glercod, a mor- wynion, a phlant, a swyddogion, a ffermwyr, a chryddion, a theilwnaid, a cklochyddion, a phoachers sydd yn y 592. Rhag eich bod yn cael cam yn y si sydd ar hyd y wlad o berthynas i'r rhai sydd wedi ei Ilaw-nodi a chan 1 chwi ofyn i'r un bobl signio yn Glan Ogwen a Ty'ntwr,—a chan eich bod mor brin o arian ar ol casglu i dalu cost y cyf- reithiau bygythiedig ~<pnd i hyny pel ei wneyd cyn àíwedd y mis hwn) talwn banner cost argraffu 600 0 honi, ond i ni gael copi bob un-dim ond tri. Dyma i chwi gynyg teg i'ch d o'r benbleth yr ydych ynddo, ac er profi i'r wIad pw yw y 592, a pha fodd y denwyd hwy i roddi y cortyn am eu gwddf eu hun a. gyddfau eu cydweithwyr. Yr ydych, Tomos Parry, yn dyweyd fod yn y "ddeiseb fawr" enivau pcbt, rhai ohonynt heb gymaint a gofyn eu caniatad." Yr ydych chwi am i ni gredu eich bod yn "amddiffynwr y gwan" ac yn wron!" Rhoddwn i chwi yn awr gyfle i bron faint o'r stwff hwnw sydd yn eich natur. Wrth gwrs, mM gwron" o'ch bath chwi yn credu fod hwn yn gyhuddiad difrifol ?c yn gy- huddiad wrth gwrs, na ddygid byth gan wron" heb ei fod yn alluog ac yn barod i'w brofi. Yn awr, gadewch i ni gael genych enw un dyn y rhodawyd ei onw i lawr "hob gymaint a gofyn ei ganiatad." Peidiwch a rhoddi y cyfie i ni i baentio enw arall ar eich cymenad. Rhaid gwneyd hyny os gomeddweh. Hefyd, nodweh un enw sydd i lawr fwy nag unwaith. Dywed William Roberts iddo gael ei dwyllo yn ei berthynas a'r ddeiseb dyddied- ig yr lleg Mai. Hoffem gael gwybod gan- ddo yn roha beth y cafodd ei dwyllo, a chan bwy ? Myn y Fronllwyd i ni gydnabod fed y gwr sydd wedi enill enwogrwydd o'r fath ag a enillwyd gan Tomos Parry, Rocar, yn rhagorach dyn na'r merthyr anwyl, Robert Bryn!! Y fath haerllugrwydd Pa ry edd nad ydynt yn alluog i wneyd gwahan- iaeth rhwng cymeriad Judas a Daniel. Rhaid cael rhywun-mwy pur, mwy ffydd- lawn i'r gwir, a llai Itunan-gisiol na'r ltwyd hwn i i lwrddo i wneyd yn llai anwyl gan chwarelwyr Caebraichycafn yqwr aberthodd eifyvjyd i amddiffyn ac i dawyn ei gyd- weitkwyr o gaetkiwed gwaeth na chaetkiwed yr Aipkt. Bydd enw Robert y Bryn yn cael ei foli pan y bydd enwau eraill yn ein plith yn cael eu melldithio gan ein plant. Nid yw cymoriad Mosas yn llai anwyl heddyw nag oedd 3300 o flynyddau yn ol, ac nid yw cymeriad Judas yn llai melldigedig. Mwy 0 Robert y Bryn a llai 0 Tomos Parry, Rocar, sydd yn eisieu y dyddiau hyn yn Chwarel y Cae. Nid ydym am ddyweyd nad ydyw Tomos Parry wedi aberthu llawer yn y symudiadau diweddaf. Gwnaeth fwy o aberth na neb arall. Yn ngolwg ei gyd- weithwyr, aberthodd ei qymeriad I A'r cwbl, yn ol barn y lluaws, er mwyn dwyn rhyw gyfnewidiadau o gwmpas. Mae y rhai hyny yn d'od bob wjithnos, ac eto byth yn d'od. Maent fel "Merry go round" yn myn'd, ac yn yr un fan o hyd. Nid oes genym flas ar aros yn hir yn y gymdeithas hon, felly symudwn yn mlaen at un well. Yr ydym yn sicr y goddef ein cydweith- wyr difrad i ni eu cyfarch ag ychydig eiriau ar yr adeg bresenol. Nid oes un ddadlllad ydym mewn sefyllfa ddifrifol felgweithwyr. Mae y gelyn wedi d'od i fewn, ac y mae am ei fywyd yn gwneyd a alio i ddinystrio ein cymenad fel dosbarth o weithwyr yn ngolwg y wlad, ac yn ngolwg ein meistr. Nid oes dim yn rhy isel a budr ganddo ei awgrymu, a'i ddyweyd, a'i wneyd er sicrhau hyny. Dylem, gan hyny, fod yn Jwyliadwrus iawn beth ddywedwn, a beth a wnawn, a bod yn ffyddlawn i'n gilydd. Yr ydym yn credu fwy nag erioed mai ein hamddiffyniad goreu yn erbyn dosbarth o'r fath yw yr Undeb. Dylem ar bob cyfrif ymuno yn gyffredinol ag ef. Nid oes wybod pa mor fuan y bydd yn dda i ni wrtho er ein hamddiffyn yn erbyn bradwyr yn ein plith. Da genym weled ei fod eisoes wedi cynnyddu yn y Cae dros dri chant y misoedd diweddaf yma. Gofaler am fod mor ddiwyd a'n gelynion i gael pob dyn o werth yn y gwaith yn aelod o'r Undeb, a hyny heb oedi. Hefyd, bydded i ni fel gweithwyr fod yn ffyddlawn i'n gwaith ac i'n swyddogion. Gwyddom beth sydd yn cael ei amcanu gwyddom pwy sydd wrthi, ac i ba beth. Gwyliwck eu dienellion pan yn ceisio creu ymranau yn ein plith, ac yn hau drwgdeimlad tuagat y naill a'r Ilall. Mae diehellbn y pwll yn perthyn iddynt. Uwchlaw pob peth, bydded i ni barhau yn ffyddlawn in meistr, ac i siarad yn barchus am dano vn mhob cvsvlltiad. Nid oes dis- gwyl iddo ein deall ar unwaith, ond daw yn I fuan, er dyfnder dichellion y sawl sydd wedi bod yn ceisio gwenwyno ei feddwl yn erbyn ei weithwyr, a'i arwain ar gyfeiliorn i'w hamcan personol. Ajferwn bwyH a docth '?ct' ae' yrK'.kihiedaeth yn Snw. yiv dda ger/yin oich gwasanaethu.. Bydd vn j well genym gydlawenhau & chwi yn &8wydd- iant gelynion y gweithwyr yn Chwarel Cae- braichycafn. RICHAED EVAN JOKES. GRIFFITH EDWARDS. JOHN WILLIAMS. Awst 1, 1885.

I u- RHOSLLANERCHRUGOG, 1« EjTHOLiAD.—l^yma yr non Slaraa er ys wythnosau bellach, a diau mai dyma a fydd y testyn hyd nes y penderfynir v cwestiwn yn yr ctholfa yn mis TMhwcdd. Gyda Maw yr ydym yn awyddus iawn am ddeall evmhwysderau y ddau aelod annibyit- ol gan E. LI," Dyffryn Maelor, yn enwedig eiddo Mr Robert Wright, Plough Hotel. Os gwir a glwsom y mae ei cImnee8 ef yn fwy golygus nag un o'r rhai a enwir gan E. L" ac v mae amrvw o'r farn v bvdd ef vn ( W) right man in the right place. Ond os goddefir i ni ddyweyd ein barn gWiJll fuasai genym i'r oll o'r ymgeiswyr a nodir gan E. LI." ac y dadleuir eu hawliau mor ddoniol ganddo, roddi atalfa ar eu huchel- gais y tro hwn, a diau na bydd raid iddynt aros yn hir cyn cael gwahoddiad i leoedd pwysig ereill, ac ond iddynt hwy foddloni i dynu yn ol, caiff G. O. Morgan, a Syr W. W. Wynn Lob chwareu teg i fesur nerth. Y mae Syr Watkin yn ymweled i'r lie yn fynych, os nad yn rhy fynycb, oherwydd y mae gormod 0 bobpeth yn ddrw,iid da formod o ddim- ae y mae ymwehadau Syr Catkin wedi myned mor gyffredin fel nad ydynt yn tynu unrhyw sylw. Man cyfarfod Syr Watkin ydyw yr Eagles Inn-cartreHe un o'r aelodau Ceidwadol—ac os gwir y stori y mao percnenog yr Eagles wedi rhoddi ei holl „chances ef yn ffafr Syr Watkin—ac yn benderfynol o'i fynu i dop y p/il yn Tachwedd. Os gwir y stori, y mae tipyn 0 jealousy yn bodoli-yn mynwes rhai ereill o'r hotel proprietors—am fod Syr Watkin yn talu gormod o warogaeth i'r Eagles-ar draul esgeuluso ereill o'r frawd- oliaeth, a chwareu teg hefyd, nid yw yn iawn gwneyd fish of one ami flesh of another, 0 nq I ond dylid cofio mai yn yr Eagles Inn y mae union y colliers, a lie y byddo y gelain, yno yr ymgasgl yr eryrod. Ond er yr holl introducio, yn wir ychydig dir y mae Syr Watkin yn ei enill yn y Hhos, gan fod ei egwyddorion politicaidd yn wahanol i eiddo y boblogaeth: a chan fod un yn sylfaenedig ar gaethiwed, a'r llall ar ryddid, ni allant gytuno. Buy Toriaid mewn Jielbulmawram committee room. Yn yr Ecgles y buasent hwy yn caru cynal eu pwyllgorau, ond o dan ddeddf Lhvgr-wobrwyaeth," Ac., ni allant gynal pwyllgorau Toriaidd, er mor agos y cysylliad sydd yn bod, mewn tafarndy. Felly gorfu iddynt wneyd ymehwiliad am fan cyfarfod. Uwnaed cais am ystatell o dan addoldy y Wesleyaid, a buasai hono yn gyfleus iawn, gan ei bod yn ymyl yr Eagles, ond gomeddwyd hwy o hono. Or diwed' cafwyd lie cyfieus yn hen dy y Doctor-il ddarllenydd, dyna fan cyfarfod pwyllgor Toriaid. Awgrymiadol iawn, onide Toriaeth y Ithos yn y surgery, hono o flaen ty prif undertaker y Rhos ie, ie, coming events cast their shadows befot them. Yr ydym wedi disgwyl llawer a. gyfarfod cynoeddus gan y Toriaid, ond nid oes argoel ohono. Beth, onid oes ganddynt achos digon da i'w ddaaleu. Yehwaneg o'r hyn a gafwyd yn Brynmally a wnai wmberth o les i'r achos, ond fel hyn y mae peth gyda Toriaid y Rhos-ychydig a digalon ydynt. Ond am y Rhyddfrydwyr y maent yn galonog, ac nid heb achos—y mae eu haehos yn dda, rhyddid sydd yn argraffedig ar ei baner, ac y mae pob creadur yn caru hwnw, ie, rhyddid gwladol a chrefyddol, a fwyr poblogaeth Ymneillduol Cymru at ba riayid i edrych am hwnw. Gwyddant pwy rydd Ddadgysylltiad a Dadwaddolia yr Eglwys. Pwy rydd ryddid yn mynwentyad y wlad. Fwy rydd ryddid a cbyfiawnder nr gweithwyr. Pwy rydd ddeddfau teg a chyfreithiau uniawn. Ie gwyddant. pwy gofiodd am Addysg Cy inru, ac a gofia eto. Pwy a ddeddfa ar gyfer cyfalaf a llafur. Pwy a roddodd y dorth fawr yn lie yr un fach, a phwy a roddai un fwy eto pe yn eu gallu, &c. Nid rhyfedd gan hyny eu bod yn galonog ac yn gweithio yn egmol. Dydd Gwener diweddaf, talodd yr Anrhyd. G. O. Morgan ei ymweliad cyntaf a'r lie, fel yr ymgeisydd Rhyddfrydol yn yr etholiad nesaf, a chafodd dderbyniad tywysogaidd, ac hefyd cvffredinoL Parodd ei ;an etad- y brwdfrydedd mwyaf 0 tm pèrt o'r ardal i'r Hall, a mawr y gwaeddi" Osborne Morgan for ever." Dywedir fod y rhyw fenywaidd 0 Diaia usnorne Morgan, ac y mae hyny yn index lied dda i'r holl boblogaeth. Cafwyd gan Mr Morgan i ymweled a'r pwyllgor yn eu hystafeiloedd yn y Public Hall. Ond erbyn cyraedd y neuadd, yr oedd y lie yn prysur lenwi r gynulleidfa fwyaf brwd- frydig. Cafwyd ychydig eiriau doniol gan Mr Morgan, a gofidiai nas gallai ar yr achlysur hwn siarad llawer. Cynhelir cyfarfod cyhoeddus cyntaf i Rhyddfrydwyr yn y Rhos y 14eg cyfisol, a Yard y White Lion, pryd y dysgwylir M Gee, Dinbych, yn nghyda Mr Morgan, a creill, i gymeryd rhan yn y cyfarfod. Dia gwylir y bydd inwyafrif Mr Morgan ar Sy Watkin yn rhai cannoedd ychwaneg eto. r. INIABLOIL

PENGORPHWYSFA, GER AMLWCH. Mwynhaodd aelodau Ysgol Sabbathol addoldy Methodistiaid Sion eu gwledd dS flynyddol ar y 3ydd o'r mis presenol pryd y gwmnyddwyd wrth y byrddau gan y bon- eddigesau caiilyiiol Ifisses Lewis, Ynys- goch Miss Williams, Ynysgoch; Miss Williams, Cae Crwn Miss Roberts, Corn; Miss Eiias, Berach; Miss Rowlands, Brynglas; Miss Rowlands. Glangorg: Miss Herbert Henblas; Miss Hughes, Ty Capel; Miss Roberts, Mary Roberts, a Kate Roberts, Point Linas; Miss Williams, Llanfair; Miss Jones, Kate Jones, a Jane Jones, Plas; Miss Thomas, Bryndase; Miss Jones, Birkenhead; Miss Hughes, Llain Grin; a Miss Rowlands, Hen Greigiau. Ar derfyn y wledd ymgyn- hullwyd ar ddol werdd gerllaw, lie y mwyn haodd yr ieuenctyd eu kunain drwy offeryn oliaeth Uu o gampau diniwed, ac y derbyn- iodd y plant roddion melus a chnau gan Mr Herbert, Henblas, a Mr Williams, Shop. Yn yr hwyr cynhaliwyd cyfarfod hynod ddydd orol, pryd y llan wyd y gadair yn dra deheuie gan Mr Herbert, Henblas, ac yr arweiniwyd gan Mr Jones, Fagwrn. Y beirniaid oedd. ynt y Parch R. Jones, Nebo; Glan Wylfa Gwilym M011, a Mr Hugh Thomas, Penlon Cemaes. Dechreuwyd dr wy ganu ton gynull* eidfaol yna aethpwyd trwy y program can lynol: Darllen ar yr olwg gyntaf ddernyn heb ci atalnoth, Miss Herbert, Henblas a Miss Owen, Cae Hen, yn gyfartal; penillion -i'r cadeirydd gan Mr William Thomas (Gwilym Mon), Penlon Cemaes; ton, "Pa lemae fy machgen," gan Mr Jones, Fagwr; adrodd penill wedi clywed darileniad ohoni: laf, Miss Jones, Plas, ac 2il Miss Roberts, Derry; anerchiad dyddorol acadJomadolgan Mrii Liewelyn Thomas (Glan Wylfa), C. M. Cwmystwyth Board bchoolj anthem, "Iddo Ef," gan y eôr, dan arweiniad Mr Jones, Fagwr; goreu am ddar lien penill, Mr William Roberts, Glangors- adroddiad gan Mr Williams, Shop; areithio difyfyr ar y testyn "Hen Lane:" laf, Mr Jones, Cae Iocb, ae ail Mr Griffiths a Mr Parry; unawd gan Mr Williams, Tyddyn Bach; darllen barddoniaeth o waith Gwilvm Mon ar Daniel yn ffau'r llewod:" tri yn eydfuddugo. Master Herbert, Henblu, Master Williams, Shop, a Misa Robert?! Derry: can gan y cor. Wedi talu dioleh- garwch i'r cadeirydd, y boneddigesau, a'r beirniaid ymadawodd pawb i'w cartrefleoedd wedi eu llwyr loddlom.Edmygydd.