Y Genedl Gymreig

I BAltDDONIAETH AC ADDYSG. Y mae yn ddiau genym i luaws o'n cyd- wladwyr ddarllen, gyda bUs a hyfrydwch, araeth yeblanydd Mr Lewis Morris, awdwr yr Epic of Hades," yr hon a draddodwyd ganddo ar yr achlysur o gyflwyiiiad y gwobrwyon blynyddol yn y Liverpool Institute." Fe ymrfdengys fod y bonedd- wyr a ddewisir gan awdurdodau yr Institute i gyflawni y gorchwyl dyddorol hwn at eu rhyddid i ddowis y pwnc a fynont i draethu arno. Y testyn a ddetholwld Mr Morris eleui ydoedd" Lle a Swydd Barddoniaeth ya uglyn ig Addysg." Fe gydneoydd pawb fod gan ein cyd-wladwr hawl gyfiawn, a! chymwysder arbenig i draethu ei olygiadau ar bwnc o'r fath. Y mae etc wedi talu sylw neillduol i Addysg yn ei amrywiol agweddau; profa ei appwyntiad i fod yn Ddirprwywr y Llywodraeth yn nglyn a'r ymchwiliad presenol i gyflwr addysgol y Dywyeogaeth, ei fod ya awdurdodaddefedig ar yr hyn sydd amgenrheidiol a doeth er dwyn ein hysgolion a'n oolegau i gyrhaadd yr aracan uwchaf. Afraid yw dyweyd dim am ei hawl i draethu ei farn ar farddon- iaeth. Dyna guddiad ei gryfder. Yn mfd awen y gosododd i lawr seiliau ei enwodd. Y mae Mr Morris yn far- gyfreithiwr, ond fel bardd y mae y byd yn gwybod am dano. Ac ar y cyfrif hwn medda gymhwysder neillduol i egluro y cy- sylltiad a fodola rhwng barddoniaeth ac addysg. Yn ei rag-arweiniad, ymholai yr areithydd pa beth y dyw barddoniaeth. Hen gwestiwn,—un ag y mae llawer caia egnxol wedi ei wneuthur i'w ateb i foddlonrwydd; ac eto un sydd yn aros heb ei benderfynu. Fel Caledfryn o'i flaen, ymsynia Mr Morris Nad yw pob peth a blethir O't un waed a'r awen wir. O'r tu arall, rhwydd addefa y gall y farddoniaeth aruchelaf fodoli hab fesur nac odl; mewn rkyddiaeth ddilyffethair. Efe a ddywed fod "The Stones of Veaice" gan Ruskin, y French Revolution" gan Oarlyle, "Republio" Plato,—y rhai a Y8- griienwyd mewn rhyddiaeth,eto yn drylawn o'r farddoniaeth fwyaf pur a digymysg. Dengys yr esiamplau uchod y gall yr ysbryd barddonol hanfoai ar wahan i odl a chyng- hanedd. Ond rhag i addolwyr y pedwar- mesur-ar-hugain ymwylltio,a dwyn barn con- demniadyn erbyn awdwr "The Ode of Life" a thrwy hyny beryglu ei enwowydd, dyl- em ychwanegu fod Mr Morris o'r farn y bydd i farddoniaeth, fel rheol, gael ei chyf- ansoddi wrth ryw fesur, serch iddo fod yn un tra phenrydd, hyd ddiwedd amser. Y mae rhythm a melodedd yn anwahanol gys- ylltiedig a'r teimladau dyfnaf, mwyaf ang- erddol; a chan mai corphoriad o'r teimladau hyn ydyw y farddoniaeth oreu, naturiol ydyw iddi fabwysiadu y Surf rhythmical. Cymaint a hynyna am y wisg a'r ffurf. Beth sydd yn cyfansoddi enaid a sylwedd barddoniaeth ? Dywed Mr Morris fod y eyf- ansoddiad hwnw yn yr hwn y traethir am y ddynolia"th, neu y greadigaeth faterol, yn eu perthynas a Duw, a hyny yn y fath fodd fel ag i gynyrchu teimlad byw yn nghalon y darllenydd, yn farddoniaeth wir. Y mae cynyrchion barddonol penaf yr oesau wedi cael en puro gan dan eirias y teimlad dyn- ol, ac yn ffrwyth ymwybyddiaeth fod dyaol- ryw yn un frawdoliaeth fawr, a chred ddi- yegog yn nhadolaeth gyffredinol y Oreawd- wr. Canfyddir oddiwrth hyn fod Mr Mor- ris o'r farn y dylai awenyddiaeth deilwng gyfranogi o'r elfen grefydaol. Sylw oyffredin ac adnabyddus ydyw fod seryddwr an- nghrefyddol yn wallgof." Os ydyw hyn yn wir parth efrydydd y planedau, y mae iddo YSJr llawer dyfnachyn nglyn a'r bardd. Gan gymeryd yr esboniad hwn ar swydd bardd- oaethy ynddi ei hun, y mae yn amlwg y dylai fod cysylltiad rhyngddi &g addysg,— y dylai meddyliau y sawl fo dan addysg yn ein hysgolion cyhoeddus, yn mysg pethau eraill, gael eu dwyn i gymundeb A phrif drysorau awen alchordd. Y mae liarddon. iaeth yn meddu gallu cyfrin i lynu,—i gymeryd gafael yn y meddwl, ac oblegid hyny y mae yn gyfrwng cymhwys i gyfranu addysg a gwybodaeth. Yn nhymor maboed y mae yr elfen ddychymygol yn ehwareu rhaa bwysig; bywyd o ramant ydyw eiddo y bachgen ysgol; medda y dyeithr, y rhy- fedd, a'r cyfareddol afael ddofn ar y meddwl yn y cyfnod hwn. I gyfarfod y dyheuad yma, a thrwy hyny ddadblygil a chyfnerthu y gyneddf ddychymygol, nid oes dim mor gyfaddas a barddoniaeth. Gwnelai astudio eyfansoddiadau cyn- hyrfiol Walter Scott, a llinellau n-wyfus Longfellow les dirfawr, fel adloniant medd- yliol, yn nghanol materion mwy sych a diaddura. Mae yn wir fod beirdd henafol yn cael eu darllen yn yr ysgolion; ond yr amcan mewn golwg, fely sylwa Mr Morris, ydyw meistroli yr iaith yn mha un yr vsgrifenwyd yr Illiad neu yr Odyssey, ac nid astudio coinion y farddoniaeth sydd ya llifo drwyddynt. Dylai ewrs addysg yn ein hysgolion dasurol, beth bynag, fod yn gyfryw fel ag i feithrin chwaeth at y fardd- oniaeth buraf yu meddyliau yr ysgolheigion. Creda Mr Morris ei hun na ddylai mab na merch derfynu eu haddysgiad heb feddn syniad lied glir am weithiau Shakespeare, Milton, a Tennyson. Ond pa les a wna hyn oil? Mae barddoniaeth yn burioa ynddo ei hun, eithr pa fudd a geir oddiwrth "Goll Gwynfa," neu "In Memoriam?" There's the rub." Pobl ymarferol ydym ni y T' oes bon. Nid b ;th sydd s wynol a phryd. f.th, ond pa beth sydd yn talu oreu ydyw y pwnc genym ni. Eithaf da; eto y mae barddoniaeth yn werthfawr yn yr ystyr hwn. Erys yn oleuni gwastadol yn y dychymyg; ysgafnha feichiau bywyd. Am yr hwn a ddiystyra wlith Castalm, ac a wrthoda yfed o ffynhonau Helicou, gellir dyweyd ynngeiriau Talleyrand,—" You are preparing yourself for a miserable old age." Mewn adegau o ddigalondid a phrudd-der, pan y mae helbulon oes yn pwyso yn drwm ar y galon, y mae rhoddi tro i ardd lysiau Aweii yn adfywio yr ysbryd lluddedig, ac yn rhoddi ail yni yn y teithydd i ymlwybro hyd brif-ffordd lychlyd bywyd. Ond mewn trefa i gymhwyso dyn i dderbyn yr adlon- iant hwa yn nawnddydd oes, angenrhaid yw amaethu y meddwl yu nhymor mebyd, a'i ddwyn i gydnabyddiaeth a chydymdeimlad ft chynjrehion prif-feirdd hen a diweddar.

Y 8QOLOUIi.BTHi.TJ GOOLEDD CTlfRTT.—Yr ydym yn galw sylw at hysbysiad a geir mewn oolofn arall yn nglyn a Chymdeithas Ysgoloriaethau Gogledd Cymru. Y mae J amcan y Gymdeithas hon wedi cael ei egluro trwy gyfwng y Gonedi rai misoedd yn ol. Hyderwn y bydd liafur y boneddig- ion fu yn ei ffurfio, ac yn llafurio er ei gwneyd yn effeithiol, yn cael ei goroni i llwyddiant yn yr arholiad agoshaol. Y mae hyn yn rhywbeth newydd, a thra gwerth- fawr, yn hanes addysg yn Nghymru. Deued y gwahanol ysgolion yn mlaen i gefnogi y mudiad yn galonog, a thrwy hyny caifl y beohgyn a'r genethod mwyaf talentog, pa beth bynag f6 eu hamgylchiadau, eu calomogi a'u cynorthwyo yn eu hymdrech i ddringo gritiau addysg.

LLYS YR YNAUON BWRUEISIOL, DYDn LLiaN.Gerbron y maer (Mr Lewis Lewis) a Mr Hugh Pugh. M,t"wded.-George Carefteld, am fod yn feddw a gwrthod gadael y George lun, a ddirwywyd i 5a a'r costau.-Hugh Davies, morwr, Glan-f-mor, am feddwdod, a ddirwywyd i 2s 6c a'r oostau. LUdrttd.—Mary Oasey, Tan'rallt, a gy u 'd v*4 o ladrata 3p 10s oddiar un John Lewis, in rvr, Tal-y-sarn. Dedfrydwyd hi isefyllei phra r; y.» y brawdlys chwarterol. C..ib.tiasik.-Eiugh Davies, yr hwn a ddirwy- wyd am feddwdod, a gyhuddwyd yn mhellach o Imosod ar un Tkomas Jones, a chnoi. ymaith ddarn o'i glust. Ymddengys fod y ddau hyn yn gyfeillion, ond eu bod yn gwahamacthu yn eu barn boliticaidd. Aeth y ddau i gyd- yfed. Gwisgai Thom-is Jones, ysnoden las a'r IaU un felen. Cododd ymrafael rhwag y ddau, a mynai Hugh Davies i Thomas Jones daflu ymaith ei ysaoden, a chymeryd un felen yn ei lIe i oud ni fynai yr olaf wneyd hyny, ac aeth y ddau allan i ymladd S'u gilydd. Yn yr ymrafael ym- ddengys, yn ol tystiolaeth Thomas Jones, idde ef fod yn isaf, ac wrth ou bod ill dau mewn diA, i Hugh Davies frathu ychydig ar ei glust ef. Nid oedd y niwaid a dderbyniodd ond diaylw, ac nid oedd darn o'r glust wedi cael ei dori ymaith, fel y dywedid Yr oedd efe (Thomas Joaes) a Hugh Davies bob amser yn gyfeillion, ond eu bod y tro hwn wedi dygwydd ymladd ychydig tra mewn diod. Dedfrydwyd Hugh Davjesi bedwar diwrnod- ar.ddeg 0 al"foylwydMad^ Trwddtdau. Oaniataodd yr ynadon i drwyddedau y Manchester Arms gael eu trosglwyddo o ddwylaw Mr Watts i Mr Richard Grey Owen; ynnghydathrwyddedauyNew Crowit Inn o afael Mr Robinson i Mr Watts. Hefyd caniataodd yr ynadon i Mr Watts gael cyfnewid I j enw y New Crown Inn i fod rhagllaw yn Trnm- .t n 11

ETHOLIAD ARFON. A ganlyu sydd restr o'r polling bojthi, v plwyf- ydd a bleidleiaient yn y cyfryw, yn nghydag enwau y swyddogion llywyddol (prettding ojlcm) Caernarfon: yn cynwys plwyfi Llanwnda, Llan- faglan, Bettws Garmon, a Llanbeblig; (1) Yr fegol Genedlaethol,— swyddog, John Thomas, Caernar- fon (2) Ysgol y Bwrdd,—swyddog, G. B. Rees, Hen Fane, Caernarfon.—Penygroes: yn cynwys plwyll Clynnog, Llandwrog, a Llanllyfni, (1) yn y Market Hall,—swyddog llywyddol, R. Williams, Caernarfon; (2) Ysgol y Bwrdd,— ewyddog, Richard Roberta, Caernarfon.—Cwmy- glo: yn cynwys plwyfl Llanberis a Llanrug, yn Ysgol y Bwrdd, awfddogllywyddol, J. H. Thomas, Caemarfon. Llandinorwig i etholwyr Llan- ddeiniolen; yn yr ysgol Genedlaethol, swyddog, Charles H. Rees, Caernarfon.-Porthdinorwig': yn cynwys etholwyr Llanfairisgaer; yn yr ysgol Genedlaethol, swyddog, John Williams.—Bangor: yn yr Yagal Genedlaethol, Garth Road,—swyddog llywyddol, Wm. Ashley Jones.—Dwygyfylchi: i blwyfl Dwygyfylchi a laanfairfeeban; yn yr Ysgol Genedlaethol,—swyddog, Lewis Jones, Llwyn Onn, Llanfair P.G.-Bethesda: yn cynwys y plwyll Llanllechid, Llandegai, ac Aber, (1) yp Ysgol y Bechgyn, Glanogwen,—swyddog, R. Ll. Jones, borough surveyor, Caernarfon; (2) Yøgol y Gonethod, eto, -owyddog, J. E. Kinsey Hay ward. -Llandudno: yn cynwys Llandudno ae Eglwys- rhos, yn Ngorsaf yr Heddgeidwaid,-svryddog, R. 0. Jones, PwUheli.-Colwyn: yn cynwys Eirias a Llysfaen, yn Ysgol y Bwrdd,—swyddog, Samuel Lloyd Jones, cyfreithiwr, Lerpwl.- Conwy: yn cyuwys Conwy, Llangystenin, Gyffln, a Llangelynin, yn Ngorsaf yr Heddgeidwaid, Conwy, awyddog, Arthen O. Owen, cyfreithiwr, Pwllheli.—Ty'nygroes, ger Caerhun: yn cynwys Caerhun, Llanbedr Cenin, Maenan, Trefriw, Llanrhychwyn, a Trewydr; yn yr ysgol sydd yn cysylltu capel Tylnygroes,- swyddog llywyddol, John Thomas, county surveyor.—Bettws-y-coed: yn cynwya Eidda, Penmachno, Bettws-y-coed, a Dolwyddelen, yn Ngorsaf yr Heddgeidwaid, Bettws-y-coed,— swyddog, J. J. Morris, eyfreithiwr, Porthmadog. Beddgelert: Ysgol y Bwrdd,-swyddog, Griffith Jones, ironmonger, Pwllheli.—Porthmadog: yn cynwys Ynyscynhaiam a Treflys, yn Ngorsaf yr Heddgeiwaid,-swyddog, David Divies, Dolgellau. -Dolbenmaen: yn cynwys Penymorfa, Dolben- maen, Llanflhangel-y-Pennant; yn nhy John Griffith, Dolbenmaen,—swyddog, Phil- lips Kelham, Llandwrog. Ciiccieth yn cynwys Criocieth a Llanystumdwy, yn Ysgol y Bwrdd, swyddog, Lewis Williams, Salem terrace. Fouycrosses yn cynwys Llan- gybi, Llanarmon, Llanaelhaiarn, Llannor, Denio, Penrhos, Abererch; yn nhy Oapt. Williams, Madoe -street, swyddog, John Williams, Caer- narfou.-Nefyu yn cynwys Nefyi^ Ceidio, Edeyrn, Pistyll, Carngiwch, a Bodfean; yn Ysgol y Bwrdd,—swyddog, Lemuel Jones, Porthmadog.— Llaniestyn: yn cynwys Bottwnog. Llaniestym, Llandegwning, LIandadwen, yn yr Ysgol Genedlaethol, -swyddog, Thomas M. Owen, Pwllheli. Llangian yn cynwys Llangian, Llanengan, Llanbedrog, Llanfihangel Bachell- aeth, ya Yagol Foelgron,—swyddog, Richard Parry, Caernarfon. Y Sarn: yn cynwyø Mellteyrn, Bryncroes, Tydweiliog, Penllech, a Llangwnadl, yn Ngorsaf yr Heddgeidwaid, Sarn, —swyddog, M. T. Morrie, Liver Establishment, Caernarfon.-Aberdayon: yn cynwys Aberdaron, Rhiw, Bodferyn, a Llanfaelrhys, yn nhy John Hughes, Glan-y-don,-ewyddog, R. O. Jones, cyfreithiwr, Porthmadog.

0 AFFRICADDEHEUOL. '1 LLYTHYR A DDBRBYNIODD GEO. WASH. INGTON JONES, STEUBEN, ODDIWRTH EI FRAWD. DURBAK, POIlT NATAL, Medi 1, 1880.-Peader- fynais dala ymweliad &'r rhan bellenig hon o'r ddaear, a dichou y bydd gair o hanes fy nhaith o Lanllyfni i Affrica yn ddyddorol i'r dar- llenwyr. Gadewais Lanllyfni Taehwcdd 9fed, 1879, a Llundain, Rhagfyr 8fed; galwasom mewn tri o leoedd ar y daith, sef Dartmouth, Devonshire, lOfed, Madeira, 17eg, a St. Helena, 29. Cyrhaeddasom Cape Town, Afirica, y ehweehed o lonawr, 1880. felly gwelir y darfum dreulio y Nadolig ar y mor. Bum yn Cape Town am dri neu bedwar diwrnod yn eilrych o gwmpas, ac yn methu gweled dita byd yno i gydweddu a mi, Be felly cymerais yr ager- long am Port Elizabeth, rhyw 600 o filldiroedd yn mhellach, ■» chefais yno le mewn timber yard," a 2p 10s yr wythnos, a thalu.o hyny 25s yr wyth- nos am fy llety, a gwuaethum dipyn o arian yno mewn rhyw chwech neu saith mis, hyd nes yr aeth hi yn godiad rhwug y gweithwyr a'r meistri. Gad- ewais Port Elizabeth Mehefln 16eg am Port Natal, a chefais le yma yn mhen dau ddiwmod, a chyflog pur dda, set lis y dydd-mwy nag a gefais erioed o'r blaen, ac yr wyf yn talu yma 258 am fy mwyd: felly gwelir y gallaf achub 2p yr wythnos. Felly gwelir fy mod mewn lie pur dda, ac ystyried fy mod wedi dyfod i'r colony yma heb grefft yn y byd. Mae yma le pur dda i grefftwyr, ond heb grefft y mae o yn un o'r lleoodd salaf ar y ddaear, oblegid y maent yn cael y negroaid yma i weithio mor rhad. Cefais le yma mewn gweithdy saer coed, ac mae fy meistr yn cadw deg-ar-hfigaia o seiri. Gwelir wrth hyny fod ma dipyn o waith llifio, a chefais inau waith wrth y bench, a phobpeth fyddyn angenrheidiol hefo'r peirianau yma. Yr ydym yn gweithio wyth awr-a. deugain yr wyth ios, sef wyth awr a baner y dydd, a phum' awr a haner dydd &dwrn; ac y mae yn llawn digon mewn hinsawdd boeth fel hyn. Yr wyf yn hem fy He yn bur dda, ond y gwaethaf ydyw ei bod yn boeth ddychrynllyd yn yr haf, set mieoedd Ionawr, Chwefror, a Mawrth; ond ni raid cwyno gymaint y gauaf. Mae yr hin gan boethed y gauaf yma ag ydyw yr amser poethaf yn yr haf yn Nghymru. Os edrychir ar y map gweli fy mod yn bur agos i Zululand; gallaf gerdded yno mewn tri diwrnod oddiyma i'r meusydd lle y buont yn ymladd; ac y mae'r mwyafrif o'r bobl ieuainc s/dd yma wedi bod trwy yr oil o'r Zulu War. Dynion cryf- ion iawn mewn cymhariaeth i'r Prydeinwyr, yw'r Zillus hyn-yn dal, heinyf a chryflon; ae y maent yn bur ouest -nodwedd pur werthfawr yn eu cy- meriad. Byddaf fl yn gweithio gyda dau ohonynt, un o flaen y llif, a'r Hall o'r tu ol, ac yr wyf yn eu cantod yn bur ufudd a gostyngedig; o'r hyn lleiaf, rhai felly ydynt tra y byddant i lawr tua'r trefydd yma. Nid yw y llywodraeth yma yn caniatau iddynt fod allan ar ol naw o'r gloch yr hwyr, na chya chwecb. o'r gloch y boreu. Y mile yma gloch fawr yn canu am chwech a naw j un yu eu galw allan, a'r llall yu eu rhvbuddio i fyned i'w bjthynOd, a phob un a gilir allan ar 01 i'r gloch ddarfod canu, bydd yr heddgeidwad du yn ei gymeryd i fynu. Hefyd ni chaniateir iddynt gael yr un math o ddiodydd meddwol, ac y mae yma ddeg punt a deugain o ddirwy os canfyddir yr un tatamwr yn euog o wertha iddy nt. Gwelir fod y Prydeinwyr yn bur galed yn mhob ystyr with eu gwarogaeth- wyr. Yr wyf yn cael fy iechyd ja bur dda yma yn llawn gwell nag adref. Ni welais yrun Cymro er pan adewais Lundaiia, ond byddaf yn cael ami i papyr Cymreig yn awr ac eilwaith. Y mae papyrau darluniadol New York yn rhai da, a'r daxluniaayn naturiol, a'r erthyglau yn llawn ffraethineb ir wyf yn credu eu bod o flaen y newyddiaauron Seisnig Prydeinig ar hyn o bryd. Ydwyf, &c.- INIGO JOKIS. .l.C

DaHwyd Indiad yn lladrata yn ddiweddar yn San Diego, California, ac anfonwyd efi dderbyn ei gosb at benaeth y llwyth. Tyngedwyd et i dderbyn cant o wialenodian ar j oefn noeth. Gosodwyd Indiad mawr, cryf, i w fifangellu, yr h wn a dynodd waed bOG tarawÍMd. Byoddefodd yr euog y SMge))t! yn ddYlIw drM ameer; ond o'r diwedd torodd sn?u mewn delehn galMue. Gan ei fod wedi ei lwymo daaed a dwyJaw nis gallai ddianc, a gweinyddwyd y gosb yn Uawa. Pe dangosasai wroMeb drwy beidio retain, c%wW ei adferu i'r Uwyth; ond oherwydd iddo "wyIofetbaMUwh." mdoawyd ef i fyf grwydryn i'll mewydd i

[ XR GOSOHEN. Hysbysir fod Mr Goschen ar fedr dychwelyd i Loegr ar ymweliad byr, ond deallir y bydd iddo ddychwelyd i Gaereyetenyn ar ol y Nadolig ac neges bwyeig.

OLYNYDD MB ADAM. Mr Shaw Lefevre, ysgrifenydd y Llyngeslys, sydd wedi ei benodi yn olynydd i Mr Adam fel Mrit OammutUmer of Work,. Olynir ef 111 y Llyngeslys gan Mr G. 0. Ttevelyan, AS.

I DAEABGRYN YN LONDONDERRY. Nos Sul, teialwyd amryw ysgytiadan daear- grynfaol yn Londonderry.

I AFFGHANISTAN. Tra y mae Herat yn ymollwng i annhrafn ao an. nghydfod, fe ymddengya fod sefyllfa pethau yn Cabul, yn ol yr adroddiadau diweddaraf, yn gwisgo agwedd bur foddhaol.

BAZUTO. Pellebra Llywodraethwr Natal i'r Swyddfa Drefedigaethol, a hysbysa fod y Cadben Barker, yn nghyda chwech o'r Vrodorion, wedi eu Uadd mewn ysgarmes gyda'r Bazutos.

DRWG-WEITHRED WR BWSIAIDD. Yn ol brysneges o St. Petersburgh, y mae hedd- geidwaid Rwsia wedi llwyddo i ddilyn ol Shalturin, awdwr y bradwriaeth yn Mhalas y Czar, mor bell a dinas Llundain.

AFON WEDI RHEWI. Pellebyro St. John, New Brunswick, a hysbysa fod yr afon St. John wedi rhewi am filldiroedd, a bod y melinau mawrion ar ei glanau mewn can- lyniad wedi llwyr sefyll.

CLUDIAD ARFAU TAN I BENMAKN- MAWR.-YR HEDDGEIDWAID YN YM- YRYD. Yr wythnos ddiwaddaf cyrhaeddodd tair o goffrau, y rhai a gynwysent oddeutu pedwar ugain o rifitt a bidogau, gyda'r gerbydres i orsaf Penmaenmawr. Yr oeddynt wedi eu c1- feirio i un o'r enw Fisher. Daeth gwr a roddai yr enw hwnw yn mlaen i hawlio y ooffrau, a dang- osai lythyr a dderbyniasai oddiwrth ei dad, yn yr hwn y gofynid iddo ef (y mab) wneyd i flordd 4'r arfau yn y modd goreu a allai. Mewn canlyniad i hyn, anfonwyd at yr heddgeidwaid, ac y mae y Milwriad Clayton, prif gwnstabl sir Gaemarfen, wedi gorchymyn eadw yr arfau hyd nes y der- bynia genadwri oddiwrth yr Ysgrifenydd au- trefol. Credir fod y llawddrylliau wedi eu bwr- I iadu i gael eu hanfon i'r Iwerddon gydag un o'r agerlongau bychain sydd yn cludo uttt o Ben- maenmawr i'r wlad hono.

CLRKIGWR ARALL YN T CARCHAR.-Cafodd y Parch R. W. Enraght, fleer gwrthnysig Broodes- ley, Birmingham, ei gymeryd i'r dd dfa, ac y mae ar hyn o bryd yn ngharchar Warwick. TKOSULWYDDIAD DULClGNo.-Ddydd Gwener ti weddaf, trosglwyddwyd Duleigno yn ffafriol r Montanegriaid, a hyny yn ddiwrthwynebiad. OLTNYDD ARGLWTDD COCKBCRK Hysbysir mai Arglwydd Coleridge bydd i olynu y diweddar Arglwydd Cockburn, fel Prif Farnwr y deyrnas. PBTHAC RHYFBDD AM DDYSION ENWOG- Mynegir msl "hnrtyn" oedd Syr Isaac Newton yn ei yspol-cMyddiau boreuol. Arosai yn olaf YIl y dosbarth, ac ymddangosai fel pe na byddai gan- ddo ddim bias ar fyfyrio. Un diwrnod, rhoddodd "bachgen goreu" yr ysgol «ic iddo yn ei ys- tumog, yr hyn a achosodd boen dirfawr idd?. tumog rr sarhad bigo Newton ieuanc i'r byw, a phenderfynodd y byddai iddo fynu cael ei barchu trwy wella yn ei ysgolheisdod Yr oedd Newton yn fwy dyledus am ei ravor-ii,leb mewn astudiaeth athronyddol i ddiwydrwyd'! a'i gymhwysiad maz i unrhyw gynysgaet^i nartirit-i hynod Oliver Gold- smith, na'r hwn nis gallai vr un bachgen yin. ddangos yu fwy hurt, a -awdid Ran bawb Ar ol amynedd a diwydrwydd Úlyfeddol d' r y,goKe)6tM iddo y wyddor.-yrhyu.yn ri8 thyb hi, oedd yn gredyd i'r ysgol, a ba yr hen?h? fyw K!ryb?y]l hya gyda vmffrost pan :edwe8 dys?ybl wedi dyfod y? eÍtwo 'B e. iawn oedd Syr Waite- SMtt. -han .^M Brifysgol y? EdiBburgh.adMb'yd? wr h ?r h«rtyn mawr." Ond ni wastraffodd ei aiaser arbethau dibwys. ac wrrh V m'f*dod a Karai;-m?y.a? oedd yn ddiwyd a riMoI?d ?'?' "'?- aaaethrdd, yrhw?' ??? -WyTbod?eth am lyfra? III !!?MM? vnh? ?' ??? W¡bodaeth arn lyfrau yn leUan, Anton' de .'yn hraf yn dysgu pan TniS euM?"?  ??' ?ddyn or Sr Pll yndyw^ « brofiad: "Oym- MMooada dhty m?eM-? tr acMysur puro fy hen yn y pared NAN ddal gerfydd y gwaUt, ond nk f^teimln^8 ?"?? adysg Mdo -Shrid. a' i tlilllodd yi, waith ?led i ?el gafael ar elfenan adilviini Ystynai ei (am yn ddyledswydd ami ? i ty,by- ei athraw nad oedd mor barod i ddysgu a phlant eraW.-Adam ?larke a f;yMM mn ei d, yn "ddeie poenm," a Dr Ch.ylmr.rld agyMM gan ei athraw yn en anhydrbl" Trowyd Chatterton o'r ysgol gau ei feistr, yr hwn, wrth ganfod ei hun yn anaUuog i ddyagn dim iddo mewn modd boddhaol, a dywedni mai ynfyttya oedd j bachgen.

Dywed 1 Tartan—11 Ni rt ylai un ferch na gwraig ayM yn galtu darileaOymia»g fod heb y FRYTH- OMBS." Dan olygiaeth OKAKOQWKy. Prig twr gflloiog 1 mis. x

KSDYMlUS." Y mae y rhag-fynegiadau yn nglyn i neillduaeth Iarll Beaconsfield wedi eu syl- weddoli. Darogenidfodpreswylydd urddasol Hughenden yn ymheulo hyd feusydd dy- ehymyg, fel y gwnaethai ynOy blynyddoedd gynt pan yn breuddwydio "Vivian Grey" a Contarani Fleming." Y mae deng mlynedd lawn er pan gyhoeddwyd L-)tltair, ffug- draeth diweddaf Benjamin Disraeli, a mawr y siartid a'r ysgrifanu a gynyrohodd. Bell- ach, wele Ull arall o'r rhainantau gwleid- yddol hyn wedi gwneyd ei hymddangosiad. Dyma blentyn henaint y nofelvdd enwog. Ei henw ydyw"Eadymion."Oafodd y crhoedd gip-olwg arno am y tro cyntaf ddydd Mer- cher diweddaf. Yroedd disgwyliad ang- erddol am ei weled. Dywedir fod y Times V4 cynyg mil a bunau am y fraint o ddar- llen y prawf-leni mewn trefn i allucyhoeddi adolygiad yn y papyr pendefigaidd hwnw ar yr un dydd ag y cyhoeddid y IlYlr. Pa fodd bynag am hyn, y mae yn naith addef- edig i'r awdwr ei hun gael y swm anrhy- deddus o ddeng mil o bunnau am y ramant hen. Dichon y bydd yr hysbysiad yn taro yn lied ddyeithr ar glust ambell ddarllenydd Oymraig. Pum' punt gafodd Milton er's talm am ei "Goll Gwynfa," a symiau llawn mor afresymol o fychain a dalwyd am lu o r gweithiau rhyddieithol yr ydym yn meddwl cymaint ohonynt. Ond y mat pethau wedi newid YI1 ddirfawr erbyn heddyw. Deng mil o bunnau, bellach; am beth ? am lyfr meistrolgar ar Athroniaeth neu Wyd,lk-t,? Na, na, y mae y byd yn rhy advanced i wneuthur camgymeriad o'r natur yua.- 0' rhoddir deng mil o bunnau am lyfr o fath yn y byd, rhodder hwynt am fftîg-am nofel! Pa beth ydyw pwysau llenyddol "En- dymion," y mae yn anhawdd penderfynu. Diau y ceir gweledigaeth eglur ar hyn pan oeodir ef yn y glorian gan Reviews mawrion y deyrnas. Fel y rhelyw a ysgrifenodd Iarll Beaconsfield, nofel wleidyddol ydyw "Eadymion;" ac y mae y sawl a'i dar- llenodd yn canfod lluaws o gymeriadau politicaidd adnabyddus yn llechu dan gysgod ffugenwau mewn gwahanol ranau o'r gwaith. Dywedir fod John Bright, Cardinal Manning, Oount Bismark, Napoleon ill, a'r diweddar Arglwydd Palmerston i'w hadnaliod ynlled amlwg ar ddalenau "Eadymion." Ond pwy ydyw yr arw? Aydyw "Endymion" ei hun yncynrych- ioli rhyw gymeriad politicaidd? Oredir ei fod. Dywed y btiniaid fod Iarll Beaoons- field wedi eietedd am 6i ddarlun ei hun yn "Endymion." Y mae nodweddau a helyntioll yr arwr dychymygol yn cyfarteb, meddir, yn y ptthau pwyaicaf, i'r eiddo yr awdwr ei hum. Prophwydoliaeth ydoedd "ViTian Gray;" eyflawniad y brophwydoliaeth hon ydyw "Endymion." "Mankind is my game" ydoedd iaith awgrymiadol 11 Vivian Grey;" ond terfyna "Endymion" gy¡}a'r, fraw- ddeg romfforddus a ganlyn, All I haTe desired, all I have dreamed, havecome to pass." Dyna ddyn dedwydd, onide ? Dymunodd am dori fiugyr yn y byd gwleidyddol,-gwnaeth hyny; breuddwyd- iodd am fod yn Brif Weinidog Prydain Fawr, cyrhmeddodd ei amcan. "What the youth endeavoured, the man acquired," abai Dryden. Felly Disraeli: y mae gobeithion ei ieuenctyd wedi eu sylweddoli yn llawn. Boed i awdwr "Endymion" dreulio hwyrddydd tawel mown 11 Heddwch gydag anrhydedd."

DALMT o HAKES BYWYD MR GLADSTOWB —Fel pob dyn cyhoeddus y mae un ochr i fywyd Mr Gladstone bob amser yn amlwg i lygad y lluaws. Darllenir dalenan ei yrfa wleidyddol gan filoedd; y mae actau yn ei gymeriad swyddogol yn agored i gondemn- iad neu edmygiad y doyrnas yn feunyddiol. Eithr nid felly ei fywyd preifat ac ang- yhoedd. Erys ei weithredoedd daionus, pan wedi ymddihatru o'i wisgoedd swydd- ogol, yn yr encilion hyd ryw adeg i ddyfod. Eto y mae ambell weithred a gyflawnir ganddo yn nghwrs ei fywyd preifat, fel yn mynu ymwthio i gyhoeddusrwydd. Ni adewir iddi fod yn guddiedig. Felly yr hanesyn canlyiiol:-Mynegir fod yn nheulu y Prif-weinidog yn Mhenarlag, hen wasan- aethyddes, i'r hon yr oedd mab o duedd- iadau gwyllt ac afradlon. Mynych y cyng- horai y fam bryderus ei phlentyn i adael ei Ifyrdd; ond y cyfan yn ofer; ymddangosai fel pe yn benderfynol o lynu wrth ei anfoes a'i ddrygioni. Yn angerdd ei gofid, medd- yliodd y fam drallodus pe gallasai berswadio Mr Gladstone iymliw I'r .bachgen, y gall- asai hyny gyrhaedd yr amcan. Gan gasglu ei holl ddewrder yn nghyd, aeth i wyddfod ei meistr, a chyda llais crynedig, gosododd ei hachos o'i flaen. Yn unol a'i garedig- rwydd arferol, er fod amgylchiadau y deyrnas fwyaf yn y byd yn pwyso ar ei fedd- wl, rhoes y Prif-weinidog wrandawiad i'w chwyn. Galwodd am y llanc i'w lyfrgell; mewn dull tyner, tirion, annogodd ef i ddi- wygio. Oyn ei oilwng ymaith, ymostyngodd ar ei liniau, ac erfyniodd am i Ffrynd y Colledig arwain a thywys y bachgen i gof- leidio rhinwedd. Bu yr ymddygiad tadol, cariadlawn hwn o eiddo y Prif-weinidog yn fendithiol i beri i'r lIanc newid ei ffyrdd a'i fuchedd. Mor dda yw gair yn ei amser. Ffodus yw y deyrnas a reolir gan wr fel William Ewart Gladstone.

ETHOLIAD Sip. GAERNARFON.—Cyn y bydd y rhifyn hwn yn nwylaw ein darllen- wyr, bydd tynged brwydr etholiadol Arfon wedi ei phenderfynu. Y mae yr ymgyrch wedi bod o'r dechreu i'w diwedd vn un an- arferol o boeth ac egniol. Os cyll y Toriaid y dydd, fel y credir y gwnant, nid o ddiffyg ymdrech a gweithgarwohl y bydd hyny. Dygwyd yr oil oedd o fewn gallu, dawn, a dylanwad i'w gwblhau i weithredu yn rymus ar feddyliau etholwyr Arfon. Bydd y fuddugoliaeth bresenol, mewn modd arbenig, yn fuddugoliaeth egwyddor- ion Rhyddfrydol. Pa beth bynag am genedligrwydd lieu olygiadau crefyddol Mr Rathbone, y mae pleidleiswyr sir Gaern arfon yn debyg o ddangos y waith hon eu bod yn ddigon deallgar a goleuedig i werthfawrogi aelod Seneddol ar gyfrif ei olygiadau politicaidd, a'r gwasanaeth a wna iddynt fel etholwyr Yn ofer y ceisiwyd brawychu yr etholwyr gyda. phamphledau gor-grefyddol, wedi eu britho gan ddifyniadau o'r Ysgrythyr Lin gyda'r amcan o geisio gan yr Arfoniaid eofleidio Toriaeth, a galw yn ol eu dedfryd yn mis Ebrill. Sir y Wyddfa ydyw Arfon, sefydlogrwydd a chadernid ydyw cymeriad ei phlant. Er gwaethaf pob ystryw, fe erys yn gartief rhyddid ac anni- byniaeth. Mynych yr haerir gan yr arwein- wyr Ceidwadol fod y wlad wedi newid ei bara er pan y mae 7 Weinyddiaeth Bydd- frydig mown awduraod. Beth ydyw y profion? Yn swydd Renfrew, y dydd o'r blaen, dychwelwyd Rhyddfrydwr i'r Senedd; yn Clackmanack, gwnaedyr un path. Ac yr ydym iyn didwyfi giedu y I bydd Arfon, trwy ddychwelyd yr ymgeisydd I Rhyddifydig, y ater bara siroedd ereil y deyrnas, gan roddi dymod farwol i D t'k gan nad pwy fo yn oeiaio enyn I ail fywyd yn ei gweddirion.

I GAZRNARPON. LLYil M THADOK SIROL, DTDD SADWBK.—Ger- bron Mr J. D. Whitehead, Oapt. Wynn Griffith, a Syr Llewelyn Turner, -J)irwywyd John Biley, tinmtn, OMrnarfon, i %Oo, rhwng y costau, am fod Y:m yn Llanbens. -Robert WWiami;, Cae Darbi, am gario dryll heb drwydded, a ddirwywyd i 258, rhwag y costau. "ITALIAN UPBIU. "—Fel y gwelir mewncolofn hysbyoiadol o'r rhifyn hwn, y mae Mr W. Jarrett Koberts, Athrota Gerddorol Caernarfon,yn goeod o llaau tr^olion y dref hoa a'r amgylchoedd gyf- leusdia i ^iywed ihai o brif gerddorion y wlad. \nami y ceir y fath beth ag Italian Opera yn y cHIOU nyu o'u gwUd, ao y mae yn ddiamheu geujai y byaa i gerdd-garwyr Eryri gymeryd inanuia o'r cylie hWIl i twynhau gwledd flaaus o bir-seigiau cerddoriaeth aruchel a phut. COHIAD LLOMO o GABBNAEPON.—Dydd :Sadwm daettt hybbysrwydd i'r dref am golliad y llestr Primroie, yr hon oedd ar ei mordaith o Trinidad i Antwerp. Ar Ilat o Tachwedd cododd yn yetorm iawr, ac aeth hwylbrenau y llong yn yfflon, a goichwyd y cychod dros y bwrdd. Oymerwyd y dwylaw i fyuy gan long arall o'r enw Tuimal, ac wedi bod at ei bwrdd am un diwrnod ar hugain glaniwyd hwynt yn Wilmington. Yr oedd amryw o'r dwylaw yn pertbyn i Uaernarfon.

DAMWAIN ANG-KUOLi I FORWtt IEUANO. I Gyda galar dwys yr ydym yn hyBbysu am y ddamwain sydyn ac aageuol a ddygwyddodd i Mr Koberc fritchard, trydydd mab y Cadben Robert Pritchard, 7, Thomas-street, Caernarfon, Yr oedd yr ymadawedig yn ddyn ieuanc caredig a hynaws, ae yn un a fawr berchid fel dyn ieuanc sobr a rhinweddol. Torwyd ef i lawr yn yr oedran cynar o ugain mlwydd. Yr oedd wedi bod ailan ugain mis pan gyfarfyddodd a'r ddam- wuin. Hofid ef yn fawr gan bawb a'i hadwaenai, a ahyrhaedda y galar oblegid ei farwolaeth gylch eang 8 gyfeillion. Yr oedd yr ymadawedig yn aelod cyflawn o eglwys Moriah, Oaernarlon. Wele yn canlyn gopi o'r cofnodiad am y ddam- wain yn kg book y liestr "Copi o lag-booh y llong Stafford,—Jones, meistr,-o Akyab:—Dydd Gwener, Tachwedd 20fed, 1880, 8 p.m. Lied. 47.59, gogledd; hyd. 7.27, gorllewin. Tra yn dattod yr upper fort top- sail, syrthiodd Robert Fiitchard i lawr ar y dook, a derbyniodd niweidiau angeuol. Gwaaed pob ym- drech i achub ei fywyd, ond bu farw yn mhen llai na dwy awr ar ol syrthio.-Arwydclwyd: -Evan Jomes, meittr; Robert Roberts, onate; Richard Roberta, tetoni matt; Bernard Anderson, A.B." Yr ydwyf yn sicrhau fod yr adroddiad uchod yn gopi cywir o log y llong dywededig Stafford, Jones, meistr, o Akyab.—0. E. PLOWMAN, Surveyor of H.M. Customs, Llundain, Tach. 28ain, 1880."

rOBWAREL YR EIFL, LLAIJAKL- I HAIARN. Diau mai dyma y chwarel yr efleithiodd y gwendid maspachol diweddaf leiaf arni o holl chwarelau swydd Gaernarfon. Y mae'r gofyn am utta wedi bod yn dda, ac yn parhau jelly eto, os nad yn gwella Prif oruehwyliwr y chwarel ydyw George Farren, Ysw., Trefenai, Caernar- fon, yr hwn sydd wedi cario y gwaith yn mlaen yu dra llwyddianus. Y mae wedi enill iddo ei hun radd dda o batch gan ei weithwyr, ac yn yr holl ardaloedd cylchynol, trwy ei ymddygiadau haelionus a charedig. Llwyddodd i gael gan gwmni y chwarel godi ysgol ddyddiol gwerth lBOOp, yr hon sydd ,yn addurn i'r lie. Nid oedd ysgol arall i'w chael yn nes na dwy filldir i bon- tref Trevor, a sicr na buasai yr un oni b'ai ei ymdrechion ef. Y mae ef a'i briod ya cymeryd llawer o ddyddordeb yn nygitd yr ysgol yn mlaen: rhanant werth llawer o arian mewn gwobrwyou i'r plant a fyduont wedi pasio o dan arholiad arolygydd yr ysgolion yn flynyddol. Ni bydd jchwuith yn troi draw unrhyw gais rhes- ymol oddiwrth y gwahanol gapdau. Rhoddodd j«rii{ at adeiladu capelaa y Metho- ■listiuid u'r Anuibynwyr, ac hefyd at adrvweirio hen gapel yr Anmbynwyn fod yn ?eU'r SaesM sydd yn y He. Ya br.M))Ml, ade? Eglwys yn y ?. at yr hon y mae yn drA ?<tydi)!acynamlygn ma?f ofal calon yn ei dS 1n mloon. Y mae wedi talu Uawer o sylw fgy? ei weithwyr yn mhob modd Yr haf cyn v diweddaf nid oedd y gofyn mor fywiog am ««», feUwroedd yn rhaid stocio, gostwng y pmiau. neu droi allan Dewisodd y.n hytracb ostwng swllt r bmA rn v cvfloKau, gydag addewid o'i godi pan rifr^/AenCc8 yr' hyn wnaeth ? gorphen ei chlino Gallasai ostwng llawer mwy pe bumai ™ «w»llvsio tawv nad oedd gwaith mewn unman arall i?w gael ar y pryd. Yn ddiweddar, pender- fynadd g,f¡ngu ei oruchwyliaeth  rhan igaf o' gwaith sef liwYthO Y IlOugau, a rhoi d,?u lUaU I  gwueuthur y  graig, a phenu awm yr extras mewn b 'aycli?ion gwaelion. 7?rwy, fod y ? Iwydd ddiwedidaf w.,A e1 rhoi i ø uniith, i^i. 'srssi dadleuant am pel SaiB ar&U, yr hwn a all oisrad  amryw gymhwysderau eraill. Yr oedd Mr Farren ei hun wedi hysbysu fod ganddo dri mewn golwg i roi yn y swydd, a'r hwn a ddewieodd y gweithwyr ydyw un ohonynt, am ei fod yn gallu dwy iaith, oherwydd fod yn y chwarel gynifer na allant ond un iaith. Dysgwyliai y gweithwyr yn fawr y gwrandawai ar eu cais, ond penderfynent beidio gweithio dan y Ssis uniaith. Yn hytrach na gwrandaw amynt penderfynodd gau y gwaith i fyny. Dj ddSadwm diweddaf talwyd yr oU o'r back days, a chariwyd yr arfau i lawr. Ymddengys fod llawer, ond nid yr oil, o'r Saeson yn codi gwaedd fod y Cymry yn eu herbyn, trwy wrthod y Sais uniaith, ond nid ydyw hyn ond camgymeriad hollol Dysgwylirydaw yr helynt hwn i derfyniad buan a heddychol, rhag i'r gweithwyr orfod chwalu i leoedd eraili.- f).

I BUDDUGOLIAETH BYDDFBYDOL YN Y8GOTLAND. Etholwyd Mr Balfour, Twrnai Cyffredlnol Ysgotland, a Mr Crum, Thornlie-bank dan Ryddfrydwr, yn ddiwrthwynebiad ddoe (dydd Llun),-y cyntaf dros Clackmannan a Kinros, a'r diweddaf dros swydd Renfrew.

DIENYDDIAD YN ST. ALBAN'S. Ddoe (dydd Llun) dienyddwyd Thomaa Wheeler, yr hwn a lofruddiodd Mr AM tie, ffermwr, St. Albsm's. Cyhoeddir cyffes y llofrndd yn mhen ychydig ddyddian. Addefodd ei euog- rwydd.

NEW COMPANIES- EAST LoIIG RAKI LitAD MIKING COMPANY LIMITIi).—This company proposes to acquire, work, and devolope the East Long Rake Lead Mine, situate in the waste of Halkyn Mountain, parish of Halkyn, oounty of Flint. It was registered 17th inst., with a capital of L20,000, in Li shares, the following being the first sub- scribers Shares. -Joseph Taylor, Havering, Essex, mining engineer 1 .Patrick Kinnear, Walthamstow, merchant 1 •Robert Jolinsen, 1, Gracechurch-street, merchant 1 W. McFarlane, Llanrwst, mining engineer 1 H. B. Vercoe, Holywell, Flint mining engineer 1 •W. Eaton, Shelgate-road, New Wandsworth, commixsion agent 1 J. W. Taylor, 86, London-wall, clerk 1 The number of directors is not to be less than three, nor more than five; qualification, 100 shares; the first are the subscribers denoted by an asterisk. The remuneration of the board is to be £250 per annum, to be increased ti £50080 soon as the dividend in one year exceeds 10 per cent.; out of these sums the managing director (if any) will be entitled to LSO. An agreement of 28th ult. is to be adopted, but is not registered. GOLDCLITFI STEAMSHIP COMPAXT LIMITED.—On the 22nd inst., this company was registered with a capital oft22,000, in flO shares, to acquire the ship Goldcliffe, and to trade with same between Newport, or other ports in the United Kingdom, and Bilbao or othei Spanish ports, and such other British and Continental ore port, and places as may be determined. The subscribers are:- Shares. Douglas H. Morgan, Newport, steamship owner 20 Ciawford W. Slade, Newport, chartered accountant 5 J. E. Louis, Glanboiden, Abergavenny, ship M broker 10 Rowland Alger, Newport, ironmonger. 10 W. F. Stevens, Newport, coal agent 10 Henry FAzer, Newport, merchant 20 A. F. Fillence, Newport, ship broker 1 Registered without special articles.—Invatori* Guardian.

o1fraint fod yn mysg y mesurau. Y m*e "R gref droa giedu y gwellheir Deddf newydd y Olad du. Gwydaia fod y Uywodiaeth er's tro yn prysur gasglu. yn nghyd ystadegau a ffeithiau o berthynas i waithiad allan y ddeddf, a'r gwahanol achosion sydd o fawn cyrhaodd rhai offeir- iaid i greu terfysg mewn gwalwmol ardaloedd pan y ceisir gwneyd defnydd ohoai gan Ymneillduwyr. Sicr yw y cwtogir hawliau" yr offeiriaid, ac y gor- fodir hwy i wasanaethu heb fees o fath yn y byd. Mynegodd Mr Osborne Morgan, dro yn 01, fod y degwm yn daledignoth am gladdu fel am fedyddio a phregethu, ac nas gall un oSeiriad godi til am ddarllen gwasanaeth claddu oddiar yr un o'i blwyf- ilion mewn llys cyfraith. Un o'r mesurau pwysicaf oil i Gymru fydd yr un sydd i ad- drefnu addysg ein gwlad. Y mae'r dirprwywyr yn mron a gorphen eu gwaith: casglasant swm mawr o ffeithiau pwysig, ac nid oes amheuaeth yn ein meddwl na byddant yn fwy na digonol i argyhoeddi y Weiayddiaoth a'r Senedd o'r angenrheid- rwydd am ddiwygiad trwyadl ar gyfryngau a natur yr addyog a gyfremir yn Nghymru. Os gellir hebgor amser, sicr yw y llwydda amryw o'r aelodau cyffredin i ddwyn eu mesurau trwodd yn fuddugoliaethus. Yr ydym yn hyderus y bydd Mr John Roberts yn llwyddianus i gario ei fesur er Cau y Tafarndai ar y Sabboth, a Mr Morgan Lloyd gydag Atal Pleidgeisiaeth mewn Etholiadau. Deallwn fod aelodau Rhydd- frydig Ysgotland wedi penderfynu dwyn yn mlaen Fesur DadgysyUtiad yn y wlad hono. Nid y lleiaf ei ddylanwad daionu* ar gyllid y deyrnas fydd mesur Mr Bradlaugh i roddi terfyn ar flwydd-daliadau parhaol i deulu- oedd anwogion oesau a aethaat heibio. Ond campwaith y tymhor yn ol tebygol- rwydd fydd Mesur Tir yr Iwerddon. Y mae Mr Gladstone weli gwneyd diofryd y bydd iddo fynu cyfiawnder i'r Iwerddon. Y mae hen gyfundrefn y tir yno wedi tori i lawr yn hollol, ac mewn canlyniad nid oes -ond anghydfod yn teyrnasu trwy yr holl ynys. Tybir y bydd i'r Llywodraeth lunio ei mesur yn ol adroddiad Dirprwywyr Tir yr Iwerddon o un tu, ac yn ol pwyllgor y tir-arglwyddi Gwyddelig o'r tu arall. Pwyll- gor hunan-etholedig ydyw hwn, wedi ym- gyfarfod yn wirfoddol i ddadleu y owestiwn. Rhwng y naill a'r llaU, credir y gellir tfurfio mesur trwyadl ddiwygiadol a chyfiawn ei matur, ac un a foddlona yr holl bleidiau aydd mewn ymrafael. Yn ol pob tebygol- rwydd, mabwysiedir yr hyn a adnabyddir ar lafar gwlad yn yr Iwerddon fel y I I tair F." yr hyn, o'i gyfieithu, yw tir-ddaliad aefydlog, ardreth teg, ac arwerthiad rhydd. Sonir am sychu, a dwyn miloedd o aceri yn ychwanegol o dir o dan lafur. Y mae yn y wlad gannoeddofiloodd o aceri odirgwyllt a ohorsydd. Rhydd y Llywodraeth arian i ddwyn y eyfryw o du wrteithiad, a rhenir 4 yn ffermydd bychain rhydd-ddaliadol rhwng yr amaethwyr. Galluogir tyddyn- wyr ac amaethwyr i brynu tiroedd drwy fenthyea iddynt arian yn ol tair punt y cant o log, am gwrs neillduol o flynydd- ,Oedi. Myn Mr Frouda ac eraill o'r un YIgol o wladweinwyr ag ef y dylid estyn i'r Iwerddon ddeddfwriaeth neillduol; tra y dadloua dosbarth arall—y rhai, ya ein tyb mi, sydd agosaf i'w 116-na ddylid gwneyd gwahaniaeth yn nhir-ddeddfau gwahanol ranau y deyrnas. Yn ngwyneb darpariadau arbenig y Llywodraeth, naturiol ydyw gofyn, A pha beth a wna y Toriaid a Th) yr Arglwyddi ? Gwyddhi ddarfod i' arglwyddi ymwrthod yn ddiseremoni iawn i'r mesur tir a luniodd y Llywodraeth yn y tymhor diweddaf. Ar ol y fath gynwrf yn jr Iwerddon, ao ar ol y fath aicrwydd diymwad o ddigllonodd y teimlad cyhoeddus tmag atynt, a ydyw yn debyg y bydd iddynt deithio yr un llwybr drachefn ? Sier yw y iygai hyny y ddau Dy i wrthdarawiad annymunol a'u gilydd, a hyny ar adeg Ued anamserol Y tebygolrwydd yw na bydd i'r arglwyddi ymladd altan frwydr i'r Lly- wodraeth ar dir Coidwadaeth bur: ni feiddiant wneyd hyny, am y prysurai hyny diydd eu dymchweliad fel gwladweinwyr. Dysgwylir na bydd y blaid Ryddfrydig yn u ar y pwnc-mai ha torog fydd eu cefnog- aeth i'r meaur, ac am hyny, ar sail yr anghydwelediad, y bydd i'r arglwyddi feiddio taflu y mosur al'au. Nid oes amheuaeth yn ein meddwl nad ydyw y blaid Doriaidd yn cyfrif pobpeth ar anghydwelediadau y blaid Ryddfrydig. Gwyddant yn dia fod meaurau ac tgwydd- crion y Llywodraeth ya dra phoblogaidd gyda'r cyhoedd, ac mewn canlyniad nid oes ganddynt i syrthio yn ol arno ond gwneyd ou goreu o arafwch ac ofnau y Wbigiaid,ac eithafedd syniadau ac agwyddorion y ddos- ran Radicalaidd o'r blaid Ryddfrydig. Oy. hoeddodd Syr Stafford Northcote i'r wlad yn Aberhonddu yr wythuos ddiweddaf fod y blaid Doriaidd yn hollol unol ar bob ewesiiwn. Hyderwn y bydd i bwysigrwydd 4eddfwrol y tymhor dyfodol fod yo foddion i wneyd y blaid Ryddfrydig hefyd yn un, a thrwy hyny siomi dysgwyliadau y Toriaid. Odid na chydnebydd pawb aa ddylai rhag- farnau ac uchelysbryd dosbarth neillduol o'r bobl gael eu parchu a'u hamddiffyn ar draul aarnu o dan draed iawnderau y dosbarth amaethyddol o'r bob!. Oil mai rhafaruau, I ac nid cyfiawnder, sydd i fod yn oruchaf oi ddylanwad yn Senedd ein gwlad, meiddiwn ddatgan nad ydyw dydd chwildroad gwladol 41dim yn mhell oddiwrthym. Yn wir y mae yn hawdd eiaoes gweled osgo y toimlad cy- ioeddus. Geilw Uawer iawn o bobl am eangiad yr etholfraint yn gyntaf petk, er 4mel cyfleuatra i argylweddi y Senedd fod y genedl yn teimlo yn gryf dro-s estyn y mesurau Rhyddfrydig iy I(I mewn addewid gan y Llywodraeth i'r wlad. Y mae ein tyder yu gryf fod y blaid Ryddfrydig erbyn hyn wedi ei hargyhoeddi, os ydyw i wneyd fwaith a bar i ganedlaethau fendigo 6i f--w? mai yr unig nordd i hyny ydyw taflu oddiwrthi ei holl gry nfacbau, er bod ya Uaw-rydd i gefnogi mesurau y Llywodr- aeth. Ai tybed wedi y cwbl y rhaid aberthu dysgwyliadau y bobl, addewidion a liafur y Weiayddiaeth, eyfiawnder cyffredin, 11.0 iawnderau myrddiynau o ddeiliaid y Goron, ar allorau mympwyon nifer bychan o haner- Toriaid? Gobeithiwn na bydd, ond y ifcoddir y fath gefnogaeth wresog ac unol i Mr Gladstone gan yr hill biaia iei ag y bydd i Senedd-dymhor 1881 enill iddi ei j lun enw ao anrhydedd arnfarwol ar gyfrif y deddfau bendithfawr a luniaethwyd ganddi. Y mae'r deyrnas oil hyd yma wrth gefn y Llywodraeth, ac ond i'r holl gynrychiolwyr a aafonwyd i fyny gan y wlad i gefnogi y Weinyddiaeth Gladstonaidd wneyd eu dyled- awydd, aid oes arnom ronyn o ofn y can- ljpiadau. Byd4 i'r Llywodraeth, ar gyfrif el lwarus-waith, enill cymeradwyaeth ad- newyddol y deyrnas, -a chedwir hi mewn awdurdod am gyfnod digon hir i aymnd ymaith am byth yr holl orthrwm cymdeith- asol a thiriogaethol y cwynir o'i blegid oes or ol oes.