Y Genedl Gymreig

TALYSARN. ? I DAMWAIN.—Dyaa iiiun, j r eiea cynsoi, cyianu William D. Owen, Penygroes, â damwain ddifrifol yn Chwarel Talysarn, yr hon a drodd yn angeuol iddo yn mhen ychydig funudau. Yrnddengys mai dam o wenithfaen ddaeth yn rhydd o'r tu uchaf iddo, gan ei daraw ar ei bell a'i falurio yn erchyll. Cynhaliwyd trengholiad at ei gorph dydd Mercher, pryd y dychwelwyd rheithfam o farwolaeth ddamweiniol. Gadawodd wraig a tbri o blaut i alaru ar ei ol. Cymerodd y cladde^g. aeth le y dydd Gwener dilynoj. CVPABFOD ADLONUDOt.-CynbDIiwya yr uchod, nos Sadwrn diweddat ytr Assembly Room y lie hwn dau lywyddiaeth Mr Elias Jones. Wedi i'r Uywydd ddyweyd yohydig eiriau, galwodd ar fachgenyn o'r gynulleidfa i roddi adroddmd, testyu yr hwn ydoedd Y Creaduriaid Direswm a'r Diod- ydd Meddwol." Wedi hyny galwodd ar y Parch T. Nicholson i anerch y cyfarfod, yr hyn a wnaeth mewn araeth gampus. Gresyn fod can Ileied yn dyfod reyfurfodyddhyt.-Unoeddytio.

HIEWAEN. uyoaiau tsul a Llun, y 14eg a'r 15ted cynsol, crllhAliorld yr Annibynwyr eu cyfirfodydd blyn- ydaol, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn T. P. Evans, Ceinewydd; R. Thomas, Glandwr; a J. Ossian Davies, Abertawe. Er fod yr hin yn hynod anffafriol ae ystormus y ddau ddiwrnod, cafwyd cynulliadau Uuosog, a gweiuidogaeth rymus ac effeithiol. Oasglwyd yn y gwahemol gyfarfodydd or cyfarfod y treuliau aeth am yr adgyweirio fu,ar y capsl. DA&LITH. Y nos Fawrth canlynol, yn nghapel Ramoth, addoldy y Bedyddwyr, traddodwyd dar- lith gan y blaenaf o'r tri wyr uchod. Y testyn oedd "Bod yn ddyn." Daeth tyrfa luotog yu ughyd, a chafwyd darlith teilwng o'r enw -dity IUS ac addysgiadol. Yr oedd yn hyfrydwch genym weled cynifer o bobl ieuainc yn mhlith y dyrta, ac at y rhai hyn yn fwyaf neillduol y cyfeiriodd y darlithydd parchus ei saethau. Anaml y ceir dar- lith i ddynion ieuainc, ond yr oedd hon telly mewn gwirionedd, a hyderwn y bydd iddynt goflo ei brif sylwadau, beth bynag, sef Gorchfygu anhaws- derau,"—" Gosod n6d o'u blaen i gyrhaedd ato," -a"Goehelewmnidrwg." Gwasgodd yr olaf yn ddwye at eu hystyriaeth. Yr oedd yr elw yn myned i blant amddifaid James John. Cadeir- iwyd gan y Parch E. Evans, gweinidog y capel,- Oohtbyid.

ETHOLIAD SIR gaer- NARFON. YMDA1TH FUDDUGOL YR YMGEIS- YDD RHYODFRYDIG DRWY ARFON. Ddydd Mawtth, gadawodd Mr Rathbone v i pencadlys yn Nghaernarfon, gan ymwtled I gwahanol drefl ft pbentrsfl y sit, 6? e^larj ei syuiad- au gwleidyddol ac ymgyanabyddu i'r etholwyr. Dengy- y noeslIowiad brwdfrydig a roddwyd iddo ar ei ymdaith etholiadol fod y blaid Ryddfrydol wedi bod yn hynod ffodus yn eu dewisiad Beth bynag a haera y gelynion, y mae y wlad drwyddi- draw yn agor ei mynwes i dderbyn yr yrngmsydd ac ni a anturiwn ychsanegu-dyfodol Rynrychiol. ydd Arfon. Eatynir y croesaw hwn i Mr Rath- bone, nidyn unig yn y tren, ontryn y pentreiyaa a'r manau mwyaf neillduedtg. Oafodd dderbyniad brwdfrydig yn Nghonwy a Llandudno; cafodd groesaw mor gynhes, ar raddau llai yn Sum MeUteym, ae Aberdaron. Er garw-d yr hin, ni phallai preswylwyr y manau yr ymwelai & hwynt ae ymgyBull ymhob parth i Iongyfarch Mr Rathbone, a datgan eu hymddiried ynddo. Yr oedd ei hynt drwy orllewin a deheubarth y sir, yr wythnos a basiodd yn un wir dywysogaidd. Bellach, ni a awn ymlaen i gronido ymweliad Mr Rathbone a gwahanol kfanan, gan ddechreu --A llanfairfechan. ji 116 Aunt.o.f V* flntfti Rvddfrvdol jlwn ceuu y 4? ,th I ddyfod iddo, d ydd Mawrth. OynhaUwyd cyfar- | lolcyhoeddus mewn ystafell berthynol 1 r Metho- distiaid, a daetb. torf lunsog yngbyd. Lywyddwyd y eyfarfod yma. gan Mr W. Leicester, Newry, ac ar yr eogyuldwr yr oedd Mr Darbi.hue, a lliaws 0 aelodau eraill y pwjllgor Rhyirdfr^dol WedM i cadeirvdd gvflwy.10 yr ymgeisydd Rhyddlrydol, i'r hwn y rhoddwyd derbyuiad brwdfrydig, cafwyd anerchiad gan Mr Rathbone. Dywedai fod Ihgaid Lloegr ar gi nrycliiolaeth Sir Gaernarfon, er 3d a oeddynt hwy, ynghyd ag etholwyr cynrychiolaethau ywyi eraill, yn parhni yn ffafriol i'r Llywodraeth Dresenoi, yr .?.. j? ?yn llwyddiant dedwyddwch i'r wlad, neu ?3dynt yn Meidio i ail ddychweUad i awdurdod ??.th?U.gwIadI?iMthyfh.n c?d yn ? 0 WMtraN, rhyfeloedd dm.genrhaid, a thywallt gwaed oreulawn. Yna datg?odd N tfamM gw?tiynau y dydd, Myroedd ?tei datjran yn yr araeth a dMddododd yu Ngh.?rnn,. rQnAt r.. 8.wli..?.lmmrh"s, Whhfu-H House, ? chefnogiad y Parch E. Roberts a .?r W Williams, Liverpool, pisiw.td ppMde 'Mi id 'J gymeradwyaeth i ym??iaittt:th «r. Ht.t.boK<. Parch J. Griffith a gynygiodd Meid! Mo ymddmed yn y Llywodraeth bresend, yr hyn » fcefnogwyd gan Mr W. A. Darbishire, aMrS. G. Rathbone, ac a basiwyd gyda chymeradwyaeth. Wedi dwyn y cyfarfod hwn li, derfyniad, aeth y 41wmni yn mlaen i PENMAENMAWR, lie y cafodd Mr Rathbone dderbyn ad oedd yn adgoffa i'r rhai oedd gydag ef am y derbyniad a roddwyd i Mr Watkin Williams pan yn ymweled 3'r lie yn Ebrill diweddaf. Wrth ymyl gwesty y Goat, milldir a haner o Penmaenmawr, yr oedd tyrfa luosog yn disgwyl am dano, y rhai agynwys- ent, mewn rhan, weithwyr o'r chwareli setts; ac mor fuan ag y gwnaeth Mr Rathbone ei ymddang- osiad, taniwyd y magnelau ar ben y mynydd drosodd amryw weithiau, tynwyd y ceffylau allan o'r cerbyd, a Ilusgwyd Mr Rathbone a'i bleid- wyr i mewn i'r pentref yn nghanolcymeradwyaeth a llongyfarchiadau y dyrfa luosog oedd wedi ymgasglu yn nghyd i roddi derbyniad iddo, a blaenorai y seindorf brea y dyrfa, gan chwareu antbeinau oenedlaethol. Mr 0. H. Darbishire, llywydd y pwyllgor lleol, ydoedd cadeirydd y cyfarfod yma. Gwnaeth Mr Rathbone anerchiad bry yma hefyd, a chyn giwyd penderfyniad, yn rhoddi derbi niad cynhes i'r ymgeisydd, gan y Parch Mr Davies. Wrth wneyd hyn, cyfeiriai Mr Davies at anghysondeb y blaid Doriaidd yn gwawdio y Rhyddfrydwyr am ddwyn un heb fod yn alluog i siarad Cymraeg, tra yr oeddynt hwy wedi cael eu cynrychioli am dros ugain mlynedd gan Arglwydd Penrhyn-Scotiad; ac yn 1868, dygwyd un arall, nad oedd yn Gymro beth bynag ydoedd.—Pasiwyd y penderfyniadau gydag un- frydedd brwdfrydig. Wedi rhoddi tair hwre i Mr Rathbone, cychwynodd y cwmni i gyfeiriad OONWY Cafodd Mr Rathbone dderbyniad byncd o groesawus yn nhref henafol Conwy. Fel hyn vr edrydd un gohebydd hanes of ymweliad:—" Yn gynar y boreu, gaUesid gwel'd amryw o ddynion pwysig y dref yn rhoddi dynion ar waith i osod banerau i fyny yn mhob cwr o'r dref; ac oddeutu haner awr wedi un, cyrhaeddodd y gwr bonheddig enwog yma, wedi bod yn areithio yn y boreiu yn Llanfairfechan. Yn fuan, gwelwyd tyrta fawr o bobl, a'r Brass Band tan chwareu yn eu harwain trwy y gwahanol ystrydoedd, a 3fr Rath?e "n cael ey i I'drivio gan y Maer, sef Albert Wood, Ysw., Bodlendeb. Am dri o'r gloch, aethpwyd i Hall y Farchnad. pryd yr anerchwyd y dorf fawr oedd yn Ilenwi y Nenadd, gan y boneddigion canlynol: Y Maer, yr hwn oedd yn y gadair; Mr Rathbone; Alderman Mr E. Jones, Stanley House; Mr Squires; Capt. Vemey; Mr Jones, Bryncotaeh; a'r gwr talentog Mr Salisbury, Caer. Yr oedd yr oil o'r are'thwyr yn llawn sM ac yn cario dylanwad ar yr oil o'r gwrandawyr. Yna gadawodd Mr Rath bone a'i ganlynwyr am Llandudno, lie yr oedd cyfarfod yn cael ei gynhal am saith o'r gloeh. Aeth Uawer o Gonwy i'w canlyn; ond er hyny yr oedd y dret yn llawn bywyd, hyd oddeutu naw o'r gloch yn yr hwyr; y Band yn chwaren o gylch y dref, a thorf yn eu canlyn yn gwaeddi Rathbone for ever;' 'Vote for Billy and not for Nanney,' &e.; a'r plant yn canu Rathbone ydyw'r dyn,' &c.; fel y gallwn symio i fyny trwy dd'weyd, os yw pob man fel Conwy, mai Rathbone fydd y dyn dros sir Gaernarfon." Yn hwyr yr un dydd, anerchodd Mr Rathbone cynulleidfa luosog yn U' LLANDUDNO. I TI- T1_ Uaaeiriwya gau air Dar&er, jjiwjtuuu, au/iyouu y personau a ganlyn yn wyddfodol:—Mr B. Woodcock, Dr Bold Williams, Meistri W. Halliday, William Evans, Swinford Wood, W. Hughes, Colwyn Bay; W. Davies, Holywell; G. H. Pugh, Llandudno; R. Price, E. J. Watkins, John Ridge, Parch J. Spinther James, Meistri Thomas Parry, A. Evans, P h J. Raymond, Mr l,h Hughes, bi?e,,B'H,. Edward Jones, nwy; E. Moore, Thomas WUBams, J. B. Evans, Parch 0. T. Astley, Mr Morgan Williams, Mrs Vernon Darbibhire, Miss Barker, Llwynon; Meistri R. D. Owen, J. W. Rogers, R. Fisher, ieu.; Griffith Peters, T. W. Griffith, Parch R. Parry, Meistri H. L. Squires, Conwy; William Jones, John Hughes, Marl House; Albert Wood, maer Conwy; Mri E. H. WiUiams, Dr. Dalton, Mri S. Dunphy, John Hughes, Thomas Edge,a W. Jones, Penmaenmawr; Dr Thomas, Melstri Hugh Davies, Penmaenmawr; S. O. Hughes, Samuel Roberts, Holly Bank; E Thorp, Samuel Battley, Oadben Parry, Meistri Richard Jones, Wynn Williams, William Williams, Lerpwl; G. L. Woodley, W. R. Peterkin, A Simner, T. W. Griffith, Samuel Edwards, Daniel Edwards, F. Johnson, Hugh Lester, E. 0. Parry, George Brookes, chemist; S. Hewitt, Pier Hotel; Joseph Jones, Graig; 0. S. Cornaby, Richard Williams, John Williams, .Glasgow House; Benjamin Williams, St. George's- or cent, c. Y Cadeirydd,mewn araith ragorol,, a gyflwynodd Mr Rithbone, a nododd amryw o'r lluaws rhesymau sydd yn gadw am i etholwyr Sir Claer- narfon ei bleidio.—Mr Rathbone, yr hwn a ataliwyd rhag siarad am amser ar ol codi gan y gymeradwyaeth fyddarol a roddid iddo, a delmlai ei fod wedi gosod ei eyniadau allaii mor gjrflawn yn ei anerchiadau, ac yn ei anerchiad argraphedig at yr, etholwyr, fel ad oedd anghenrheidrwydd am iddo siarad yn faith. Un rheswm mawr gan y Ceidwadwyr, meddent yn erbyn ei yingeisiaeth ef ydoedd, nad oedd wedi ei eni yn Nghymru. Ond nid oedd yn meddwl fod yno neb a'i gwrth- wynebai am y rheawm plentynaidd hwn (cymera- dwyaeth). Yna siaradodd Mr Rathbone am tua haner awr ar wahanol bynciau y dydd. Ar Kynyeiad y Parch R. Parry (Gwalchmai), a chefnogiad y Parch 0. T. Astley, pasiwyd pender- fyniad oyddiried yn Mr Rathbone fel cynrych- iolydd. Siaradwyd hefyd gan luaws o foneddig- ion eraHl, a therfynwyd y cyfarfod gyda diolch- crarweh i'r cadeirydd. 10-" PWLLHELI. Dranoeth (dydd Mercher) ymdeithiodd Mr Rath- bone i gyfeiriad pwllheli, He y cafwyd cyfarfod rhagorol. Pan gyrhaeddodd y gerbydres i'r orsaf, yr oedd lluaws mawr o edmygwyr Mr Rathbone ar y llwyfan, a hynod groesawol oedd y derbyniad a cafodd yr ymgeisydd. JCymerwyd y ceffylau o'r cerbyd a anfonasid i'w gyfarfod, a ohafodd y gwron ei dynu drwy yr heolydd gyda rhwysg a aorfoledd. Yr oedd Uwyfan cyfleus wedi ei godi o laen y TowHotel, ynaddurnedig S baneri, ac arnynt mewn llythyrenau breision,—"Rathbone am byth." Yn gymaint a bod y tywydd yn oer. felog a Hed; anffafriol, ni ddechreuwyd y gweith- rediadau h d uxi ol t gloeb. Cadeirydd y cynulliad ydoedd Mr Richard Roberts, goruchwyliwr Arglwydd Newborough, a by dag ef ar y Uwyfan yr oedd —Mr R.Jones, ?t Pwllheli; Mr W. A. Darbishire; Dr Thomas, Lerpwl; Parch W. Nicholson, Lerpwl; ugatchn J. Jones ac Owen Jones, tlwllheli; Dr It William I, Llanengan; Mr John Edwards, gofuchwyliwr ystad Madryn; Mr Hugh Pagh, I J¡lysmeirion, Caernarfon; Mr W. Llewelyn Jones, Henllan; Mr R. Ivor Parry, ac ereill. Cyffll L, y cadeirydd Mr Rathbone i'r cyf. wtod mewn aeth fer a chyfaddas i'r am. gylchiad. Sathbone, yr hwn a dderbyniWyd gyda ch-meradwyaeth hirtaith, a dalodd waroga.th i deimlad gwladgarol y gynulleidfa. Nid oedd oerui nac ifi yn eu lluddias i ddangos en parch i egwyddorion Rhyddfrydiaeth. Yr oedd y galon Gymreig yn dra chynes, ac wedi toddi yr eira (clywch). Elai yn mlaen i ddatgan ei gydym- deimlad a'r egwyddorion hyny yr hoffai y Cymry i'w oynrychiolwyr eu dadleu a'u hamddiffyn yn y senedd. Fel Ilong. feddianydd, yr oedd yn deall buddianau morwyr Pwllheli (clywch). Wedi cyfeirio mewn dull cryno at fannan ei gred wleid. yddol, apeliodd Mr Rathbone am eu cefnogaeth lIatr. Mr Richard Thomas, Oefncaeterch, Llangybi, a gynygioddMeideb o ymddinedyn Mr Rathbone fel ymgeisydd cymbwys. Biliwyd gan Dr Williams, Dewilan, a chetog. wyd y penderfyniad gan Dr John Thomas. r wl, ewn araeth odidog. Weal il? iarcu Wi&am Nicholson draddodi araeth fer, dodwyd y penderfyniad i'r cyfarfod, & phaetwyd?efynun- frydol. ^r1 John Edwards a gynygiodd bIeideb o ym- ddiried yn T veiayddiaeth bresenol. Eilydd y penderfyniad hwn ydoedd Mr Hugh Pugh, Llys- meirion, a phasiwyd ef yn uufrydol. CRIOCIBTH. .a 1 1'n.1. Gan adael PwUhell yu ngnanoi  v trigolion, aeth Mr Rathbone a MferogyfNiiMn mewn cerbyd i gyfeiriad Cnccieth. Wrth fyned tiwy Abererch, daeth y preswylwyr allan i lon- gytaroh yr ymgeisydd Rhyddfrydig. Wedi trafaelio am encyd lied faith, a'r hin yn arw, daeth y cirmni i olwg y Gwynfryn, palas Mr Nanwey yr ymgeisydd Ceidwadol. Yn y pantla islaw, saif pentref Llaiiystamdwy, a chaa mai Mr Nanney ydyw y "gwr bia'r nenbren" yn yr ardal, o'r braidd yi oeddid yn disgwyl i'r trignl. ion wneuthur sylw o Mr Rathbone, eithr fel ura. y bu Cafodd roesawiad cynhes ar ei ffordd drwy j y pentref. Wedi cyrhaedd Criccieth, lie y mat dylanwad Mr Nanney yn Ued gryf, ni pnallodd y l trigolion a datgan eu hedmygedd o'r ymgeisydd [ Rhyddfrydol. Cynhuliwyd cyfarfod cyhoeddus yn yr Ysgoldy Uenedlaetbol dim lywyddiauth Mr.John Thomas Jones, Purciau ilawr. Yu m Bg y gwyddfodolion yr ooud M< it( S. G. RllthiNne, W. A. Darbi- shire, !Uc!tar,¡ ^oblilts, I'w.liieli; Parchn John Owen, M.A., Dr Joha Thomas, W. Nicholson,JAc. Y cideirydd, wrth gyflwyno Mr Rathbone, a hyderai na chaffai dim ei ddweyd yn y cyfarfod hwnw 1 aicholli teimlad Mr Nanney. Yr unig fai ynddo ef (Mr Nanney) ydoedd ci fod yn Geld- wadwr, ac yr oeddyot wedi dewis Mr Rathbone am ei fod yn Rhyddfrydwr. Mr Rathbone, ynei araeth, a ddywedai ei fod wedi gweled gweddnlion hen gastell ardderchog Oricog,th, a gobeithiai ybyddJiddynt barchuy gweddillion hyny. (' Yr un pryd, ef/ a hyd?y byddai calonau y Cym?fely? yn gr.Uo-/ amddiffyn eu hawhau gwtadot a chrefyddo).- Oa odd penderfyniad yn e.tr ymgei.?th ,is Rathbone el gefnd?), mown areithi?u cwreaoc gan Dr Thomas, Mr W Uiam Williams; rch £ Thomas Jones, W. Nicholson, John Owen, a ph"iwyd ef gyda brwdfrydedd. I PORTHMADOG. CynhaUwya y cytarfod olaf, ddydd Mereber, ya Mhorthmadog. Cyfarfyddwyd y cWmni yn Nhre- madog gan y seindorf, a ffurfiwyd gorymdaith ysblenydd, yn cael ei harwaia gyda fflnadyreh (torches). Yr oedd y bwdfrydedd In ane.igrif. iadol. Ymgynullodd torf aisarferol i'r Assembly, rooms, pryd y cymerwid y gadair gan Mr J. G. Tuxford, Tu-hwnt-i'r bwlch, llywydd Cymdeithas Ryddfrydig Porthmadog. Yr -;edd hwn yn gyfarfod hynod lwyddiannus. Auerchwyll y dorl gan Mr Rathbone, Mr W. S. Caine, A.S., Dr John Thomas, Pafc; N. W. Jones, L. Probert, ). J. Roberts (Iolo Caernarfon), ac eraill. Pasiwyd y pendurfyniadau yn unfrydol. Dydd Iau, troes Mr Rathbone a'i gyfeillion eu gwynebau i ddeheubarth Arfon. (Jynhaliwyd y cyfarfodcyntaf yn mwrdeisdref henafol I NEFVN. Aeth nifer luosog o bobl i gyfarfod yr ymgeisydd Rhyddfrydol ar ei ddynesiad i'r lie; cymerwyd y meirch o'r cerbyd, e thynvryd ef gan wyr ewyllys- gar, yn nghanol brwdfrydeid aid bychaui'r dref. Cynhaliwyd y cyfarfod cyhoeddus yn nghapel y Methodistiaid Calflnaidd (gan nad oedd ooeilad araH digon eang o fewn y dref), dan lywyddiaeth W. A. Darbishire, Ysw. Anerchwyd y dorf gan y boneddigion canlynol:—Parchn Dr John Thomast Lerpwl; W. 0. Evans, Nefyn; Griffith Hughes, Edeyrn; Edward James, Nefyn; John ONtD. M.A., Criccieth; D. E. Davies, ewilheli; Meistri W. S. Caine, A.S.; Wm. Tnomas, Bodionaeb; Richard Roberts (goruchwyliwr Arglwydd New- borough), a'r ymgeisydd ei hun. Pasiwyd pen- derfyniad yn ffafr yingeisiaeth M:- Ra.th:>ou\J yn nghanol y gymeradwyaeth wresocaf. 0 Nefyn ymdeithiodd Mr Rathbone i ranau de- haiml Arfrin. Tra vn mtned trwv -V- EDEYRN eyfarehodd y dorf oedd wedi ymgynull yn ngnyw o'r cerbyd, aeaeth yn mlaen, yn cael ei longyfarch gan y trigolion i _8._fi- TXDWifilLdUli. Uwydays lod y tangre non dan aayianwaa y Milwriad Wynne Finch, Ceidwadwr selog. Yn y Ue hwn arhosodd Mr Rathbone idraethu ychydig eiriau. Dywedai os nad oedd yn Gymre 0 ran tafodiaith, ei fod yn Gymro cynhesach ei galon na Mr Nanney, am ei fod yn caru egwyddorion y :mÿ1 h:e:f :n iuYd;dddorion y I ABERDARON, yr hwn sydi yn nghwr eithaf y sir. Fe ymddengya fod trigolion yr ardal hoa yn eyd-gyfraaogi a manau eralll yn Arfon yn ei mawrygiad o Jú Rathbone, oblegyd rhoddwyd iddo ddeibyniad gwir galonog. Yr oedd Uwyfan wedi ei godi mewn cwr cyfleus o'r pentref, a chynhaliwyd cyfarfod yn yr a wyr agored. Llywyddwyd gan y Parch D. E. Davies, Llithfaen. Traddodwyd auerchiadau gan Mr Richard Roberts, Mr W. S. Caine, A.8., Dr Thomas, Mr W. A. Darbishire, Cadben Wil- liams, Rhydlios, ac ereul. Ar y diwedd,^pasiwyd penderfyniad yn ffafr ymgeisiaeth Mr Rathbone. Yna troes y flntai yn ol, a daethant i SARN MELiLTEYRM, lynwjdcerbyd air ilattioone trwy y pentrei, a chynhaliwyd cyfarfod brwdtrydig yn yr awyr agored, dan lywydliaeth Mr Richucd Roberts, goruchwyliwr Arglwydd Newborough. Terfynwyd ■v dvdd t. ,vnal cvfarfod vn LLANENGAN. I Yr oedd hwn yn gyuuiiiad lluosog a. liyncd brwdfrydig. I LLANDINORWIG. Nos Wener, ymweloda yr ymgeisyaa nnyaa- frydig a'r ardal hon, a chafoad dderbyniad. tywysogaidd. Tynwyd y ceffylau o'r cerbyd a Uusgwyd ef i fyny gan y bobl. Yr oedd yr osgordd yn cael ei blori gan seindorf bres, ac adseiniai y creigiau cylchynol groesawiad i Mr Rathbone. OynhaUwyd y cyfarfod yn nghapel Ebenezer, yr hwn oedd wedi ei orlewiyn mhell cyn dyfodiad y boneddwr anrhydeddus. Gwelsona yn bresenol,—Mri R. O. vVilliams, Forthyraurs Caernarfon John Davies (Gwyneidon), William J ones, Helen House, Oiwt-l-bout; W. j), Pritchard, eto; Thomas Herbert, Ebenczar; Henry Owens, et) j Hugh Jones, Cvuiyglo; Parchn. Isaiah Jones, Rhiwias;| William Rowiauda» Cefn-y-waen: R. P. WiUiams, EDeuezer; H. S. Jones, Maes-y-dref; W. Kyle Davies, uisgwylfa; R. O. Wiluams, Dinorwig; ac Ellis James Jouen, M. A., Glasgoed. Cymerwyd y gadair gan y Parch William Rowlands, Cefnywaen, yr hwn a wnaeth timeth agoriadol fer a hynod bwrpasol, ac ar ol hyny galwodd ar y Parch Ellis James Jones i anerch y dorf, yr h wn ddaeth yn mlaen ac a draddododd araetasylwe Idol o wir werth, yn yr hon y cynygiai bender ij n- iad o ymddiried yn y Llywodraeth brasenol.—Mr Hugh Jones, Manchester House, a ailiodd y pen- derfyniad. Sylwai mai egwyddor Toriaeth ydoedd y cwbl i'r bendeflgaeth yn gyntaf, a'r gweddill ilr gweitbiwr tiawcl. lnycyfwnghwn daeth Mr Rathbone i mewn yn nghanol cymeradwjaeth fydaaroly doif. Mr Jones, yn myned yn mlaen, a (idyweaocla. Wel i mi ail-ddechreu. Yr 3 dych wetii co-ii Yr hyn a ddywedais yn y brwdfryuedd ynu IS daw Mr Natiuey i ofyn,—" A rowuh ull"'<;h lot I mi ?" deudwoh, "Na na, na na 'n wir. Nid Cymr. sydd arnotn ni eiaiau, a dim oud Cymro. Y mae arnom eisiau dyn all ein cynrychioli yn y Senedd. Darllenudd Mr Jones yn y fan hon benillion o'i waith i'r ddau ymgeisydd. Terfynedd Mr Jones drwy eu hanog oil i fod yn ffyddlon i Mr ltatubone. Rhoddwyd y penderfyniad i fyny, a phasiwyd ef yn itutrydol. Mr Rathbone, yn nghanol y brwdfrydedd mwyaf, a gododd i anerch y gyuutioldts. Dywedudd fod yndda ganddo todyn mhtith gweithwyr, gwei^ th- iwr oedd efe ei hunan. ci^lwodd ar waith y weln- yddiaeth bresenol, yn ngnyda chydmaru nouo gyda gwaith y NVeinyddin at taty? da chydu2aru Lijuo gyda gwaith y Weinyddiafeth llaenoiol. Sylwodd hefyd ar bwnc addyag uwohraddol a chanoiog yn Nghymru. Derbyuiwyd yr araeth gydag ami gymeradwyaeth gan > gynulleidfa. Dr John Thomas, Lerpwl, a roddodd grynodeb yn Gymraeg o araetu Mr Rithbone, ac wedi gwueyd hyny anerchodd hwynt at gymysderau Mr Jtathbone i tod yn gynrychiolydd dros Arfon yn y Senedd. Yr oedd Mor Rathbone yn foneddwr ag yr uedd egwyddorion Rhyouirydiaeth wedi myned iinewn iw gyiausoddiad gyda Uaetn ei fam. Yr oedd yn foneddwr a ouodai aurhydead ar y air, pe vr etholent ef, ac nid oedd efyn amheu na wiaeid iyny hefyd, a hyny gyda rnwyairU anrhydeddua (cymeradwyaeth.) Mr John D.viiw (Gwyneddon) oedd y nes-Af i anerch y cy farfod. Dywedodd fod yn dda ganddo gael cymhell y gynuUeidia i dderoyn Air Rathbone tel eu hymgeisydd. Yr oedd ef yn un ohonynt a theimiai hawl arnynt oherwydd hyny. Yr oedd yr ethoiiad hwn yn. piofl beth eedd eu barn am weinyddiaeth Mr Gladstone. Byddai y wlad yn edrych arni felly- Yr oedd y weinyddiaeth hon wedi gwneyd mwy mewn tri mis nag a wuaeth eiddo Arglwydd Beaeoustield yn ystod chwe' blynedd. 0 ganiyniad, gobeithiai y byddai iddynt ddangos eu cymerad- adwyaeth ohoni trwy ddychwelyd Mr Rathbone gjd.i iii>yat,ii muyr. GùuuethMr D-vks syl. wadau cyrhaeddgar ar y deudiaa a baaiodd y weinyddiaeth yn ystod y seneid-dymuor, ae ar y rhyddid a gafwyd trwy y Cjiryw. Gobeithiai na byddai ldaynt betii byuag willo y cyhuddiad a dliYbwyd yu eu herbyu gau Mr Penant ar ol yr ethouad o'r Mr Hujiheu, W)- lisp a Lerpwl, a gynygiodd ben. derfaniad to<t y cv ta.fjd yn tybiett Mr Ratdbone yu ymgeisydd )Mawyd i gyurychioll sir Gaernar- fon yu Kniwyd^ cyuygiad gan llr Isaiah Jones, Rhiw. IfM, y nwn a wnaeth aylw?d?n hyuud b?rpMot. ttf<.i?y?twedicht«'iM?rhoU ?md am 1 et? &vceu YU1r "tuvl1adwwed, yr oe.jdyut wedt .d?y Y J u goMa y? y ? ? y tro hwn (cym. J.Ue(wy.th). RllVud,,)d y cyuygiad gerbron y cyfarfod < phasiwyd vt in ulliryuol. AneiciiWjd y cyfarfod hefyd gau y Parc i R. p. Willk¡¡¡a, a r. Ilaia o d^iiolch- gwwth i'r oaJairydd. Ar ei dd?f?Jtt')' t Cr?taMtan -o'r eyiarl d, .HM?wyd.t.?eMtj/At ?)'.<:tt<tt'? arllerctiog ':w -t [tMtod.ite?tt?raitweI?tI M? t?d.t 'y.t fyt. f (teti olw?: ?r ?et.iydj?d O&otn?t?t) -Y 

HYN AR LIALL Ymddengys fod y Parch J. Jor.es, M.A., Boer Ysbytty Ystwyth, yn meddu golygiadau pur eang ar y dull o fedyddio. Ychydig yn ol, bedyddiodd dri o bobl ieuainc trwy daenell- iad; ac yn ddiweddarach, trochodd un o'i blwyfolion yn yr 6fon Teifi. I'r prif-fardd Dewi Wya o Essyllt y dyfarn- odd golygydd Oyfaill vr Aelwyd y wobr o ddeg gwllt am gyfieithu My Darling's Grave." Dyweil un gohebydd lod loan Meirion, o Goleg y Bala, a'r Parch Thomas Levi, Aberys- twyth, wedi dygwydd oyfieithu "Excelsior" yn bur debyg i'w gilydd. Yr wythnos ddiweddaf, cafodd herwheliwr ei aufon i garchar Rhuthyn am drosedd a gyf- lawnoild wyth mlynedd yn ol. Y mae rhagolygon Cylchwyl Lenyddol Bryn- aiencyn yn dra addawol. Doallwn fod amryw gorau yn gloewi eu harfaii. Dywedir fod mintai o blant perthynol i Ysgoliou Sul Aberdyfi wedi ymosod ar drigfod newydd y Jesuitiaid ychydig Suliau yn ol. Gobeithio nad oedd neb hynach na hwynt yn eu hanog at y fath orchwyl annheilwng.— Amos. Ddydd Sadwrn, cynhaliwydcyfarfod arbenig yn y Queen's Hotel, Caerlleon, gyda'r am can o ffurfio Cymdeithas Anifeiliaid Duon Cym- rei." Yr oedd amryw 0 amaethwyT blaenaf 0. !ledd Cymru yu bresenol. Y mae Dr Ellis, gweinidog y Bedyddwyr Seisiiig yn Llangollen, wedi ymddiswyddo. Mr Charles James a etholwyd yn gofrestrydd fenedigaethau a marwolaethau yn cosbMth Bangor, yn 11e y diwcddar Mr Lewis Edwards. Yr wythnos o'r blaen, cynwysai y Graphic ddarluniau hardd o Lyn Tegid, ar achlysur parti bychan cynwysedig o ddau foneddwr a ooneddiges yn gwneyd pleseriaith mewn canoe o LanuwchIlyn i Gaerlleon, yr hyn a gwbl- hawyd yn llwyddiannUs. Un o newyddiaduron Toriaidd Lerpwl, yn ei adroddiad o dderbyniad gwresog Mr Rathbone yn Nghaernarfon yr wythnos ddiweddaf, a ddywedai mai street Arabs, &c., a gyfansoddai yr orymdaith oedd yn ei gyfarfod o Glynllifon. Cymerodd ofal rhag son ddarfod i'r ceffylau awl eu tynu o'r cerbyd, ac iddo gael ei lusgo ?r dref yn nghanol y brwdfrydedd mwyaf, Aid street arabs allasai wneyd hynv, dreayn fod new¡ddiur mor daylanwadol &'r Z?M yn cael ei anwybyddu gan oreugwyr Cymru. Dysgwyliwn glywed yn fuan fod enw ?ji.bury, Caer, wedi cael ei yohwanegu at war "luosog" ei dderbynwyr. Aeth dyn i siop yn Ngnaernarfoil yr Wythnos ddiweddaf, adywedoddwrthysiopwr, "Cynuro vdw' i!" Felly'n wir," meddai'r siopwr, 1. chlvwes i neb yn deyd nad Cymro oeddych!" "18, meddai draohem, Cymro ydw' i," ac allan kg ef. Daeth y siopwr o hyd i'r joke yn ystod y dydd. Y mae C. R. Jones yn rhoddi oyfraith am ldraeth (libel) ar Dr Pan Jones, am ysgrif o'i eiddo yn F Cronicl am fis Awst diwedda D. Y mae y pibellau dwfr o Lyn yr Arenig i'r Bala, pellder oddeutu saith milldir, wedi eu goaod; a'r dyddiau hyn yn cael eu pryour osod hyd heolydd y dref, a ohyn pen hir eto bydd y dwfr yn rhedeg trwyddynt, a'r trigolion yn eael y pleser o'i fwynhau, a thalu am dano. Y dydd o'r blaea, pan oedd gwraig dda yn adrodd i'w phlant fod "Left Lemon" yn dyweyd yn y Tgst a'r Dydd fod ei lygaid yn ffynonau o ddagrau," fe ddywedai geneth fach, I would like to get hold of it, mammy, 'cause I am so fond of lemon juice I" Dywedai hen frawd yn Bethesda y dydd o'r blaen, pe bUMai pobl sir Gaernmon yn ddigon gwirion i ddychwelyd y Nanney yna i'r Senedd ?b-.? *yno wed'y ddWV hen wreigan yn _.Yd un i g rye ioii y Gogledd, o'r enw N.y Wynn." Ymddengys os yw Toriaid air Gaernarfon yr un fam yn nghylch Mr Nanney fel ymgeisydd, nad ydynt o'r un farn am y modd i'w anfon i'r Senedd. Yn y cyfarfod Toriaidd yn Bettws-y- ooed yr wythnos ddiweddaf, yr oedd un o'r areithwyr am anfon Mr Nanney i fyny yn eno Duw," tra yr oeid un arall am ei anfon i iyny i dd—1." Tybed fod y ddau hyn yn oydweithio P—M.

LLANBEEIS. UNDEB LLKNYDDOL DINOaWIG A LLAN- BERIS. n_3 I- 1, C/nhaliodd yr Undet) nwn ei gyicnwyi nynyaaoi 4dydd Sidwrn, y 13eg cyfiaol, yn Oapel Coch, Zilanberis. Dechreawyd y cyfarfod cyntaf am ddau o'r gloch, o dan lywyddiaeth y Parch J. E. 'Owen. Dygin, yd ef yn mlaen yn y drefn ganlynol: —Ton gyftrediiiol. Anerchiad gan y llywydd ar ,Amoan a Buddioldeb Cyfarfodydd Llenyddol. Beirniadaeth y Parch P. W. Jones, Penygroes, ar j Lljthyr Saesoneg." Deuddeg o ymgeiswyr. Hugh Roberts, Gorphwysfa; 2i4 H. J. Thomas, Oorphwysta; 3ydd, Robeit 0. Williams, Fach- wea. Beirniadaeth Miss Jones a Mrs Davies ar waith plant dan naw oed yn gwrjio. 25 o ym- geiswyr. Goreu, Mary Jones, Jaue Thomas, y • o Dinorwig; ac E. trans, o Gorphwysfa. Gwobrwywyd y 22 eraill fel cefnogaeth i'w llafar. Beirniadaeth Dr John Thomas, Lerpwl, ar y oyfleithiadau. Chwech o ymgeiswyr. laf, Rich- ard W. Jones, Gorphwysfa; 2il, R. J.Jones; 3ydd, W. Davies, y ddau o Dinorwig. Beirniadaeth Dr Thomas ar yr atebion i'r cweatiynauar Ddaear- yddiaeth gwladCanaan." Deuddeg o ymgeiswyr. laf. W. W Lloyd, Dinorwig; 2il, W. W. Row- lands, Capel Coch; 3ydd, W. Williams, Got- phwysfa; 4ydd, M. Kate Williams, Oapel Coch. Can gan Mr David R. Jones, Wyt ti'n coflo'r lloer yn codi P" Beirniadaeth y Parch P. W. Jones ar y traethodau ar y "Tabernacl." Tri ymgeisydd. laf, W. Williams, Gorphwysfa; 2il, W. W. Davies, Dinorwig; Sydd, J. Wheldon Williams, F^chwen. Beirniadaeth Mrs Owen at y"Menyg." laf, Gaynor Wmiams, Dinorwig; lil, Laura Williams, Fachwen. Beirniadaeth Dr Thomas ar Hinesiaeth a Gwyddoniaeth." laf, B. J. Hughes, Dinorwig; 2il, W. W. Davies, Dinorwig; 3ydd, William Williams, Gorphwysfa. Can gan Miss M. Prituhard, ? Gardotes Fach." Anerchiad gan y Parch P. W. Jones ar Addysg Wyddonol i'r dosbarth gweithiol. Can gan Air W. H. Lewis, Htu Wiad y Menyg Gwynion." Cystadleuaeth adrodd "Aiwyddionllenaint." laf, O. R. Williams, Bryn Coch; 2il, J. Williams, Gkirphwysfa; 3ydd, T. R. Williams, Bryn Coch; 4ydd, Edward W. Lloyd, Dinorwig. Beirniadaeth Nifis Jones a MIS Uavies ary Stitchio. laf. Gaynor Williams, Dinorwig; 2il, Margaret Jones, Dinor- wig, a Gwen Evans, Gorphwysfa; 3ydd, Ellen .Lewis, Capel Coch, a Polly Roberts, Gorphwysfa. Cystadleuaeth y solo, laf, Maggie Pritchard, Gorphwysfa. Beirniadaeth Dr Thomas ar y penill- ion ar "Feddyr Iesu laf, Owen Jones; 2ii, Daniel 0. Jjnes. y ddau o Fachwen. Beiraiadaeth y Parch P. W. Jones ar yr arholiad ar I I Arwein ydd y Fereh leu me." laf, Hannah J. Thomas, Gorphwysfa; 2tl, J aoe Jones, Dinorwig; 3ydd, ni I;\aeth yn mlueu. Ton gyffredinol. Dechreawyd yr ail gyfarfod am haner awr wedi puinp, a Uywv .dwyd gan y Parch J. Oweh Jones. ir oedd y gwdthredladuu fel y canlyn:—Ton, "Hen Wlad iy Nhadau." Anerchiad gan y llywj dd iu Astudiaeth o Ddynion y Beibl fel esiamplau i'w dilyn. Aneichiadau barddonol gan Sylvetua ac Alarch Gwyrfai. Beirniadaeth Dr Thomas ar y "Llythyrau Oymraeg;" laf, Margaret Griffith, Gorphwysfa; 2il, 0. W. Parry, Fachwen; 3ydd, H. J. Thomas, Gorphwysfa. Can gan Mr J. Philip Jones,—" Y Bachgen Dewr." Beirniadaeth Miss Jones a Mrs Davies ar waith gwrio rhai dau 18 oed: laf, Margaret Jones, Diuorwig, a Mary Davies a Gaynor Williams, Diuorwig. Beirniadaeth y Parch P. W. Jones ar atebion i'r cwestiynau ar Hanes Iesu Grist: laf, O. W. Jones, Dinorwig; 2il, R. W. Ellis, Fachwen; 3ydd, E. W. Lloyd, Dinorwig. CanganMrJobuG. Pritchard-' 'Can y Tywyeog." Beirniadaeth Dr Thomas ar y traethodau ai "Arch y ('Yfamod:" laf, R. 0. Williams, Faoh- wen; 2d, J. R Thomas, Capel Coch; Sydd, W. Williams, Gorphwysla. Can gan Mr W. H. Lewis The White Squall." Beirniadaeth Mrs Owen ar Jl Hosaaau: lif, Eliz ioeth Thomas, Dinoi wig; 2il, Elizibeth Davies, Dinorwig; 3ydd, 0. Williams, Diuorwig. Be ruiadaeth y Parch P. W. Jones ar yr atebion i'r cwestiynau ar "Ragluu- iaethgoreu, u. W. Parry, Fachwen. Can gan Ap Glaslyu,—•' I Fyny y fo'r Nod." Anerchiad gan y Parch Dr rhombs ar yr Angen sydd o tod ibyfrbeth y dyn i nawlio lie ac anrhydedd iddo mewn cymdeithas. Can gan Mr W. II. Lewis,- Llam y Cariadau. Beitniadaeth y Parch P. W. Jones i'r atebion i'r holiadau ar "Ddaeareg:" laf, W. A. Davies, Seion; 2il, uiddewthyn mlaen. Beirniadaeth Dr Thomas ar yr atebion i'r owes- tUnau ar Y Wn.ig Uinweddol:" laf, Mary HMrtt, CapsI Coch; 2d, Jane Davies, Gor- phwysfa; 3ydd, Mary Williams, Gorphwysfa. Can gan AD Glaslyn,—" Lloiigau ^Tadog Beirn- iadaeth y Parch P. W. Jones ar y tonau: laf, H. H. Parrv, Dinorwig; 2i', TH.vid Jones Fach- wen; Sydd, Ap Glaslyn, Ciegir. Beirniadaeth Dr Thomas ar vr arholiad ar "Y Beibl a'i Ddehougliadlaf, 0. W. Parry, Faohwen, ae R. W. Jones, Capel Coch; 2il. James Jones, Gor. phwynfa. Deuawd gan Mri W. H. Lewis ac A. J. orrie,Mae Oymtu yn Barod i'r Wys." Beirn- iadaeth DrThonms ar yr atebion i'r owestiynau ar Berson a Gwaith yr Ysbryd Glan:" laf, James Jones, Gorphwysfa; 2il, ni ddaeth yn mlaen. Cystadleuaeth datganu Llangeitho:" un cwmni. Oor Mr Robert Philip a haeddodd y wobr. Beira- iadaeth Dr Thomas ar y pryddestau ar II Farwol. aeth y Meddwynlaf, T. E. Jones, Gorphwysfa; 2il, Henry Jones, Capel Coch; 3ydd, Ap Glaslyn,- Ciegir. Ton gyffredinol,—" Boreu Wawr. Cafwyd cynulliadau lluosog a ohj farfodydd gwir ragorol yn mbob -yetyr.-J.

I DYFT&YN ABDUDWY. CvfruHEKDD.—If os Fetcher cyn y diweddaf, cyn- haliwyd cyngherdd amrywiaethol yn Ysgoldy y Bwrdd yn y He uchod gan y Parch W. W. Tho mas, Maesglas, yn cael ei gynorthwyo gan y Dyffryn Glee Party, o dan arweiuiad y cerddol medrus Mr Joseph Jones, Sea View, o'r lIe hwn, a Mrs Evans (Llinos Meirion). Llywyddwyd y ddeheuig gan y Parch Z. Mather (A.), Abermaw. Cafwyd cyngherdd rhagorol, ac hydtrvvn i'r Anni- bynwyr gael elw da oddiwrtho t.t eu haddoldy. ADDYSO.-DeaUwn i Miss Sarah Mary Morgan, merch i'r diweddar Barch Edward Morgan, Dyffryn, enill ysgoloriaeth yn Yagol Waddoledict Dr Williams, yn Dolgellau, yn ddiweddar. Enill. wyd un ueu ddwy yn flaenorol gan ferch ieuanc arall olr ardal holl, set Miss Lizzie Roberts, 0)0. » t, Llawer o lwyddiant iddynt eto yn y d.f.d.1 -tiA.Lr

LLIDI ajtDATT, ABEBDAIiOU. CYNGHERDD MAWREDDoa.-Nos Wener, y 12fed o'r mis hwo, cynhaliwyd cyrgherdd tra rhagorol yn Y sgoldy y Bwrdd yn y lie uchod. Cymerw/d y gadair gan Mr J. Roberts, Tyddyn Bychan, a'r arweinydd ydoedd Ap Moras, Llangwnadl. Cy- merwyd rhan yn y cyfarfod gan Mri Williams, ysgolfeistr, Nefyn; Evans (Llygadog), Deunant; R. Roberts, Cross Keys, Nefyn; T. Williams (ieu.), Penybryn; R. Jones, Cefnhedog; Mr Tho. mas, ysgolfeistr y lie; Miss Williams, Ysgoldy, Llangwnadl; a Miss Roberts, Vicarage, Abet- daron. Tystiolaeth pawb a fu yn y cyfarfod ydyw, na fuont mewn cyngherdd mwy bywiog a hwyliog

uvv.- ..v"w. LLUNDAIN. YR EISTSDOTOD GADEIRIOL.-Nos Lun, yr 8fed o'r mis hwn, cynhaliwyd yr eisteddfod hon yn hen gtipel y Parch Newman Hall, eef Surrey Chapel, Blackfriars-road. Cymerwyd y gsdait gan Bs Williams, Yaw., Q.O f A,8., a t'lloadodd auerohiad 'sylweddol a phwipasol ar egwyddorion Eisteddfod y Cymry. Y beirniaid oeddynt,-Hwla Mon, Caralog, y Parchn. J. Rowlauds, Beaumaris; T. Davies, M.A., Ph.D.; W. Prydderch Williams, a Mr W. B. Evans, Brixton. Yr oedd y rhaglen yn llawer iawn rhy faith, ac oherwydd hyny cadwyd ui yno hyd nes oedd bron yn haner nos. Prif destvnyr eisteddfod oedd y gystadleuaeth gorawl. Daeth tri o gorau yn mlaen i gystadlu ar Datod mae rhwymau" (J. Thomas), am y wobr o wyth gioi a chadair ardderchog i'r arweinydd, sef Cor Holloway, Cor y Boro, a Ohor Crosby Row. Rhoddodd Caradog ganmoliaeth uchel i'r tri, ond, yn ol ei fam ef, yr ail gor, sef Cor y Borough, a ganodd oreu. Cadeiriwyd yr arweinydd buddugol, sef Eos Dyffryn, gyda rhwysg a mawredd. Os cynhe ir eisteddfod y flwyddyn DeBAf, gofaled y pwyllgor fod pobpeth wedi ei weithio allan yn drefnus ac mewn pryd, er mantais i'r holl gystad- leuwyr; hefyd gosoder i fyny esgynlawr bwrpasol i'r corau. Y TAMLWIA DA.—Nos Wener diweddaf, cyn- haliodd y Temlwyr Da mewn cysylltiad &g eglwys Sussex-road, Holloway, eu cyfarfod cyhoeddus chwarterol, pryd y cadeiriwyd gan y Parch D. Morgan, Ponterwyd. Gwnaeth y cantorion can- lynol eu rhan trwy ganu, yn dra chaumoladwy: Y Brodyr J. W. Griffiths ;Padarn), Wm Owen, J. W. Jones, a D. W. Evans. Cafwyd adroddiadau, &c., gan y Mri Charles Solomon, Abel Vaughan, a'r chwaer Miss Katie Williams, y Grange, yr hon a adroddodd "Bethyw cymedroldeb," yu hynod o dda. Gyda llawenydd yr ydym yn hysbysu fod y gyfrinfa hon yn parhau i weithio, ac ni phetrus. wn ddyweyd fod Uwyddiant neillduol yn dilyn eu hvmn1'P"hion_-1I'Aøduàd fftulan.

NEBO, LLANLLYFNI. -1 I Dydd Mercher, y lofed cyfisol, anrhegwyd plant ysgol ddyddiol y lie uchod a gwledd ardderchog gau y boneddwr haelionus Mr H. Williams, Vron Heulog Quarry. Yr oedd yr arlwyon yn girnwye edig o dê, bara brith, bum, &c.pob peth wedi ei ddarparu yn y modd goreu; a chyfranogodd tua 170 o blant, yn nghydag amryw o rai mewn oed, o'r dantoithion. Ar y diwedd rhanwyd oranges, afalau, a sweets, X rhai a roddwyd gan Dr Evans, Penygroes. Gwasanaethwyd wrth y byiddau yn ddeheuig a siriol gan y ddwy Miss Williams, chwiorydd Mr Williams, Vron Heulog); Miss Roberts, Manchester House, Llanllyfni; Miss Griffith, Manchester ter- race, eto; Min GtiBth, Shop, Nebo; Miss Jones, NantygwirfU; Miss Roberts, Ty race, Mrs Glifath, Shop; MM Roberts, Ty Capel; Mrs Jones, Ty'nymynydd; Mrs Williams, Bwlch Gwyn; Mrs Roberts, Pum' Croesffordd; Mrs Jones, Ysgoldy Mrs Hughes, Blaenyfoel; a Mrs Prit- chard, Maen.fgaseg. Addurnwyd yr ysgoldy yn swynol gan y- Misøes Williams 4 bytbolwyrddion & rhosynau. Yn yr hwyr cafwyd cyfarfod dan ly- wyddiaeth y Parch Mr Davies, rector y plwyf, ac is-gadeirydd y bwrdd ysgol. Areithiwyd gan y parchedig gadeirydd; Mr R. Roberts, Llanllyfni; y Parchn. R. Jones (B.), W. B. Roberts (A.), a R. Thomas (M.C.), Mri. 0. Rogers, J. Roberts, a H. Williams, aelodau o'r Bwrdd Ysgol. Arholwyd y plant mewn Daearyddiaeth a Rhifyddiaeth gan J. Roberts, Llanllyfni, a rhoddasant y boddlonrwydd mwyaf yn eu hatebion. Datganwyd amryw ganeuon ean y plant yn ystod y cyfarfod.

I SlBtfDDIOSf CYMRU, Ddydd Gwener diweddaf, cnwjd y boneddlg- ion a ganlyn fel siryddion dros wahanol ranau e Gymru am y flwyddyn ddyfodol SIR Fow.-Thomas Edward Joha Lloyd, o Plas Tregaian; Hugh Edwards, o Ty'nridin; Syr Chandos Stanhope Hoskyns Reade, o Garreglwyd, Barwtiig. SIR PRYCHRINIOG.-Willi.In Harries Davys Campbell Davys, o Dolecoed House; Robert Lewis Lloyd, o Nantgwillt; John Talbot Dlllwyn Llewellyn, o PenllegSr. SIR ABERTRIFI.-Byr Marteine Owen Mowbray Lloyd, o Bronwydd, ger Llandjseil, Barwnig; Thomas Henry Rickets Winwood, o Ty Glyn Aeron Charles Lloyd, o Waunifor. Sra GABKCYRDDIY. —Charles William Mansel Lewis, o StiMdey, Llanelli; Syr Emile Algernon Arthur K ppel Oowell Stepney, o'r Glen, Llan- elli, Barwnig; ThomaB Morris, o Coombe, Llan- stephan. SIR GAB EiNA]tFON. -Charles Arthur Wynne Finch, o Voelas Hall, Pentrefoelas, Llanrwst; Joseph Evans, o Glyn; John Owen, o Ty Coch. SIR DDIKBYCH .-Oliver Burton, o Gwaenynog, Dinbych; John Tabor, o Claremont, Rhuthyn Heneage Wynne Finch, o Voelas Hall, Llanrwst. SIR FF.LINT.-Arthur Meeham, o Pontruffydd; Syr William Grenville Williams, o Bodelwyddao, Barwnig; Thomas Wynne Eyton, o Leeawood. SIR FOROANWG.—Is- Filwriad Franklin, o Ole- me.stone; John Crow Richardson, o Pant.y. Gwydir, ger Abertawe; John BiaLdy.JenkiEs, o Teegoes, ger Bridgend. Sii DREFALDWYN.—Syr Thomas Gibbons Froot," o Dolcorsllwyn, Marehog; Nicholas Watson Fair- es Humphreys, o Drafaldwyn; Henry Lloyd, o Dolobran. BIR FRRRIOZZYDD. -Phillips Lloyd Fletcher, o Pen jweru, Ffestiniog; David William Kirkby, o Maesyneuadd, Talsarhau; Charles Reynolds Wil. liams, o Dolmelynllyn, Dolgellau. SIR BENFRO.—Syr Owen Henry Phillipps Scour- fleld, o Williamston, Barwnig; Charles Edward Gregg Philipps, o Gastell Picton; Morgan Jones Saurin, o Orielton. SIR FAEsyrEi).-Cadben Cecil Alfred Tufton Otway, o The Grove, Presteign; Charles Coltman Rogers, o Stanage Park, ger Knighton; William Gwynne Vaughan, o Guidfa House, Penybont.

I CWERYL RHWNG f PYSGOTWFR I A CHEIDWAID CULFOR MENAI. ADRODDIAD AEOLYGYBD Y LLYWOD- I RAETH. Y mae yr anghydfod rhwng y pysgotwyr a Cheidwaid yr afon Seiont a Chulfor Menai wedi ei ddwYlli derfyniad. Trwy ddylanwad Mr R. D. Williams, cyfreithiwr, Caernarfon, cafodd deieeb y pyegotwyr ei chyflwyno gan Mr Justicla Watkin Williams, yr hwn oedd ar y pryd yn gynrychiol- ydd y air, i'r Swyddfa Gartrefol. Mewn canlyniad anfonwyd Mr Spencer Walpole i dref Caernarfon i wneyd. ymchwiliad i'r aohos. Cynrychiolid y pysgotwyr ar y pryd gan Mr J. A. Hughes, ac yr ydym yn cvhoeddi rhydd-gyfieithiad o adroddia4' swyddog y Llywodraeth, yr hwn fel y gwelir sydd yn ffafr y pysgotwyr. •• Swyddfa Gartrefol, S.W., Hydref 31, 1880. gya. -Y mae genyf yr anrhydedd o'ch hysbysu ddarfod i mi, yn unol a chyfaiwyd-iiadau yr Ysgrifenydd Gartrefol, gynal ymchwiliad ddydd Iau, y 14eg cyflsol, yny NeuaddSirol, Caernarfon, i'r bye-law a ganlyn, a wnaed gan Geidwaid Dosbarth Pysgotfeydd Seiont. Ni bydd yn gyfreithlon yn ystod y eloie teuton i bysgotwyr, eogaid yn Nghalfor Menai, arfer, ysgota, neu geisio dal eogiaid gydag unrhyw rwyd ond trawl tut, at yr ochr ddeheu- ddwyreiniol neu ochr Sir Gaernarfon o Gulfor Menai dywedig, rhwng y pwyntiau gyftrbyn ag Eglwya Llanfair- isgaer fa Chaerfa y Belan, rhwng machludiaid a chodiad haul, o dan ddirwy heb led dros 2p yn t ghyda fforffediad yr oil o'r rhwydau neu offer- ynau ereill a ddefnyddir neu a geisir ddefnyddio i'r dyben dywededig, am y trosedd cyntaf, ac heb lod dros 5p. a fforffediad cyffelyb, am bob trosedd dilynol." t .11"1.1.3-6 Y prif afon ydd a gynwysir yn y aosoartu yuytu y Seiont, Gwyrfai, a'r IA fni, Y maent yn afonydd cydmariaethol fyehan,-15, 10, a 6 milldir o hyd. Rhed yr oil ohonynt i'r mor ar ochr orllewinol sir Ge.ernarfon,-y ddwy fwyaf, y Seiont a'r Gwyrfai, -yn cyrhaedd y mor yn neu gerllaw Caernarfon. Ffuifir porthladd bychan Caernarfon, mewn gwitionedd, gan arllwysiad 5 r Afon Seiont. Ffnrflwyd dosbarth pysgota o'r afonydd ar yr ail o Fawrth, 1867. Er hyny, mor belled ag y gellir barnu oddiwrth 2 adroddiadau blyn. yddol y ceidwaid, y mae gwelliant parhaus a chynyddol yn eu cynyyrch; er ddarfod i rai pys- gotwyr a roddasant dystiolaeth yn fy ymchwiliad, y mae'n gyflawndyweyd, wadudiffuantrwyd ycyf- ryw welliantau. Y mae eu gwithdystiad, pa iodd bynag, yn ddiamheu yn hawdd i'w esbonio. Oyn i'r Deddfau Eogiaid presenol gael eu pasio, byddai pysgotwyr, gan nad oeddynt mewn gwirionedd dan unrhyw gyfraith, yn parhau i bysgota hyd ar oly Nadolig. Nis gallant yn awr bysgota am eogiaid ond hyd y 14eg o Fedi. Y mae yn hawdd' deall eu bod 0 dan yr hen drefn, pan yr oeddynt, at ryddid i bysgota drwy y flwyddyn, er yn hys- byddu y cyflenwad dyfodol, yn gallu dal mwy o bysgod y pryd hwnw nag ydynt yn ddal yn awr yn y tymhor pysgota cyfreithiol. Gall y dyn sydd yn gwario hyd yn nod ond ychydig ran o'i gyfalaf bob blwyddyn basio mewn cymdeithas fel person llawer mwy cyfoethog, na'i gymydog sydd yncyfyngu ei dreuliau i'w inewm, lie 0 bosibl yn ychwanegu ychydig at ei gyfalaf. ■ Saif tref Oaernarfon ar ochr culfor Menai, Ffurfla y culfor hwn agorfa arbenig i afon yn oynwys eogiaid. Medda nodweddioB mor, gyda maintioli afon. Yr wyf yn crybwyll hyn, amlWfr 191 ag ydyw, gan fod iddo berthynas bwysig a'r tyejlato bresenol. Bwriada y ceidwaid wahardd yr arferiad o bob, rhwydi, heblaw trawl nett, yn ystod y close season, mewn than o'r culfor hwn. Pasial heibio am foment y pen-ranau dyrua a gyfodir trwy eitiad y bye-law, fel y gallwyf ddesgriflo yn glir ei hegwyddor a'i hamoan. Ymae ameany bye-late yn amlwg. Dywed y ceidwaid fod pysgotwyr, yn yetod y- tymhor "oladdu," yn defnyddio rhwyd gyda rhwyllau manach na'r un a ganiateir i ddal eogiaid, a thrwy rwydo yr un manau ag a rwydent ■ yn ystod y tymhor cyfreithlon, eu bod yn parhau i ddal eogiaid o dan yr esgus o ddal Iledod ft phyegod m6r ereill. Dywedaot yn mhellach pe na chymerent eogiaid Da, thalai i'r pysgotwyr bysgota o gwbl. Nid ydyw cwynion o'r un natur yn cael eu cyfyngu i eir Gaernarfon. Cymer yr un peth le yn naturiol, a gwneir yr unrhyw gwyn- lion, mewn parthau ereill o'r wlad. Gwnaed bje- lam i gyfarfud a'r mater ymaar yr afon Dyfidwy, Wy Hafren, y Taw a'r Torridga, Avon a'r Sour, a'r Ouse yu Sussex. Y mae y bye law bresenol wedi ei gwneyd ar yr un cynllun ag eiddo y Dyfr- dwy. Ond y mae y gwahaaiaeth hwn rhwng eiddo y Dyfrdwy a'r eiddo sir Gaernarfon, Y mae y bys. law a wnaed ilr ofon Dyfrdwy yn perthyn i'r rhan hono o'r afon ag sydd yn ddiaraheuol uwch- law genatt yr afon. Y mae j tye-law gynygiwyd i sir Gaernarfon yn peithyn i gulfor o ddwfr haUt yr hwn sydd yn naturiol LI jaa 0,Ir mor. jq osodwyd y fath byt»iavi ar foroedd hyd yma o'r tlaen mown anrhyw barth 0 Loegr na Chymru. Pell ydwyf o ddyweyd na ddylaly bye-law ireol- eiddio arferiad thwydi mewn moroedd gael eichy- mhwyso at ddyfroedd hallt din unrhywamgylch. iadau. Yn unig dymunnf ddangos nad oes engraipht o'r cyfryw i'w chael o'r blaen, ac y mae'n amlwg y gofyna resymau cryflon i'w chyflawnliat. Haera y ceidwaid, (1) Nad ydyw y Ilecyn o'r culfor a reoleiddir gan y bge-lau) yn cael ei fynychu gan nifer mawr o bysgod mor, so fod yr oobr gyferbyniol, ar lan sir Fon, yn llawn mor gyrhaeddadwy i'r pysgotwyr, yr hwn a fynychir gan bysgod mor. (2) Fod y rhan a reoleiddir yn cael ei fynychu gan eogiaid, tra nac ydyw yr ochr gyferbyniolyn ca-I ei fynychu gan y cyfryw bysgod. (3) NS8 gall y pysgotwyr a bysgotant ar ochr sir Gaernarfon ochel cymeryd eogiaid, ae fel mater o ffaith, eu bod yn cymeryd eogiaid mewn cryn niferoedd. C'ymeraf y pen-ranau mewn trefn:- 1. Rhoddodd y tystion ar ran y pysgotwyr i mi adroddiad manwl o'r nifer o bysgod eKtU heblaw eogiaid a ddelir yn y rhan reoledig gan y bye-lav ar wahanol achlysuron. A chaniatau fod y cyfryw adroddiadau yn gywir-ac Did oes genyf hawl i'w gwrthwynebu-y mae yn e/iur i mi fod y byigot- wriaetii am ledod a physgod mSr ereill yn y rhan hon o'r culfor yn fwy enillfawr nag yitybia y midwaid. ^^Gwada y pysgotwyr fod y rhan o'r culfor # reoleiddir gau y bye-law yn cael ei fynychu yn fwy na rhanau ereill gan eogiaid, ac ar y pwynt hwn yr wyf yn tueddu i dybied fod eu gwrthdystiad yn gy!awn. h 3. Ar un achlTeur yn unig, a'r hyn a gymerodd le o fewn ychydig wythnosau yn ol. y daeth y ceid- waid o hyd i eogiad wedi el ddal a'i ddwyn i'r Ian yn vstod adeg claddu. Ond haerent fod eu gwyl- iedyddion wedi canfod pysgotwyr yn fynyoh ar nosweitbiau yn dalllc yn lladd eogiaid. Gwelodd y gwyliedyddion hwynt o fewn cant a haner o lAtbeiij ar 4osweitbiau clir a goleu. Ar rai acblymron bu y gwyliedyddion yn alluog i gyrhaedd at y pysgctwyr firoo y glanau lleidiog i'r eweh, ond pan yn myned atynt felly, ni bydd- ent bythyu caufod dim ganddynt, gitu y byddent yn y cyfamser wedi eu taflu dros y bwrdd. Mewn achoslon ereill byddai y pysgotwyr, wedi canfod y gwyliedyddion, yn bwyliodraw ac yn cilio o'r golwg i ryw ran arall o'r culfor. Mewn dwy engraipht eymerwyd y pysgotwyr i fyny am ddal eogiaid yn ystod y tymhor claddu. Ond ar y naill a'r Hall o'r achosion gwrthododd yr ynadon dra- ddodi y pysgotwyr, ae y mae y ceidwaid wedi oymeryd yr achosion hyn yn derfynol, ac nid ydynt wedi cymeryd eWlS yn erbyn achosion diweddarach o'r un natur. Pa seiliau bynag all fod dros dderbyn tystiolaeth y gwyliedyddion-a rhoddasant y cyfryw gydag eglurder yn fy ym- chwiliad i'r achoo-nis gallaf weled pa fodd y gallaf wrthod y dyfarniad a roddwyd ar y pryd yn y llys, pan yr oedd y ffeitbiau yn glir o flaen yr ynadon. I symia y owbl i fyny tybiwyf y dylai yr Ysgrifenydd Oartrefol ystyried cyn cadarnhau unrhyw bye. law a ddichon achosi niwed i bysgot- wyr y moroedd, ac na ddylid caniatau y fath bye- late dan unrhyw amgylcliiadau oddietht fod yr adgen am dani wedi ei broft yn ddiamheuol. Tybiwyf fad y bye-law dan sylw yn sicr o beri mwy o niwed i bysgotwyr Caernarfon nag y tybia y Ceidwaid, ao er fy mod yn mbell o ddyweyd nad oes dim o'i hangen ni phrofwyd y cyfryw angen- rhaid yn yr ymchwiliad i foddlonrwydd. Dylwn ychwanegu nad ydyw mwyafrif y Eersonau yr effeithir arnynt gan y bye-law yn ysgotwyr, ond mai ar fan fasnachwyr ac eraill yr effeithir fwyaf. Y mae tua deugain o bersjriau yn cael dylanwadu arnynt fel hyn yn y mater. Tueddir ii, gan hyny, o dan yr amgylchiadau, i argymhell yr Ysgrifenydd Gartrefol i ystyried eyn cymeradwyo y bye-lava ary dystioliaeth bre- senol ac yr wyf yn gwneyd hyny gyda mwy o beadetfymad am y rCeswrn yr ymddengys y bye law mi yn anoddefadwy. Y seiliau ar ba rai y mae yn anerbyniol. neu o bosibl felly ydynt: — 1. Å wd urdoda Deddf Pysgotfeydd Eogiaid, 1873, section 39, sub. section 11, y Ceidwaid i reoli defnyddiad rhwydi. Gwahardda y bve-law hon ddefnyddiad pob rhwydi yn ystod y nss o fewn cylchoedd neillduol, oddieithr trawl nets. Mewn damcaniaeth a y bye-law hon yn llai pell na'r un arall o'r un natur sydd yn perthyn i'r Ddyfrdwy, yr bon a wahardda bob math o rwydi ond y trawl nett, Ond yn ymarferol a yn llawer pellach. Y mae gwaelod y Ddyfrdwy yn wastad, a gellir gweitbio trawh amo. Y mae gwaelod y Fenai yn greigiog, o leiaf yn y parthau hyny a reoleiddir gan y bye-law. Amhenaf a ydoedd y gyfraith yn bwriadu gwaharddiad pob math o rwydo, ae ar y tirhwnyrwyf yn amneu a ydyw y bye-law yn ddaionus. 2. T mae y bye-law yn gwahardd defnyddiad pob math o rwydi yn ystod tymhor claddu oddi- eithr y trawl nett. Nid ydyw yn dyweyd pa beth a feddylia wrth tymhor claddu." Gall yr ym adrodd .feddwl tymhor claddu blynyddol neu wythuosol, neu y ddau. Amheuaf briodoldeb y Swyddfa Gartrefol yn cymeradwyo bye-law gosp- aldwyyn cynwys ymadroddion mor ben-agored. 3. Gesyd y bye-law ddirwy o 2p am y trosedd oyntaf, a 2p gyda fforffediad y rhwydi am yr ail tdresedd. Nid ydyw y bye-law yn awdurdodi y Ceidwaid ond yn unig i osod dirwyheb fod dros 5p am droseddiad ohoni, ac nid ydyw yn awdurdodi y gallant hawlio fforffediad rhwydi y troseddwr. Ar y sail yma, y mae y bye. law yn ddiamheuol yn ultra eiret, a rhaid ei gwrthwynebu. Yr wyf yn cymhell, gan hyny, fod i'r bye-law gael ei gwrthod. Gall y Ceidwaid, gyda'r adrodd- iad hwn o'u blaen, fod yn.allllog i weled a allant hwy gael tystiolaeth ddigonol i'w cyflawnhau, mewn amtlerilyfodol, i wneyd live-w i'r cyfryw bwrpas a'r un dan sylw, ac a ddelo yn fwy clir o f6wn y galluoedd a ymddiriedir iddynt trwy gyf- raith. Y mae geuyf yr anrhydedd o fod, eyt, Eich ufudd was. 8. WALPOLE, I Arolygydd Pysgotfeydd. I

Y GRAIG, BHYMNBY. Uynnaiiodd myryrwyr YSgOl uamaaegoi uowiais gyfarfodydd pregethu yn y capel uchod nos Bad- wrn a dydd Sul, y 6ed a'r 7fed cyflsol. Oymerodd yr oil o'r mylyrwyr ieuainc ran yn y gwasanaeth. rregetnwya gan mri israei uamaon \&.1, uinas, Rbondda i G. GrifQths (B.), Aberaanaid; James Richards (A.), Vochriw; James Thomas (A.), Adulam, Marthyr; Walters (B.), Treharris; D. Davies (A.), Bethesda, Merthyr; E. John (B.), Ctterialem, Dowlais; T. 0. Jones (A.), Jiethania, Dowlais; J. Wesley Jones (W.), Pontstioill; a John Edwards (M.), Pontmorlais, Merthyr. Dechreuwyd y gwahanol gyfarfodydd gan Mri E. John, T. O. Jones, J. Harrison, a G. Griffiths. Yr oedd y Paroh R. Roberts, diweddar weinidog y capel nchod, ac athraw yr ysgol, yn bresenol. Adlewyrcha y gallu a amlygodd y dynion ieuaino yn eu pregethau glod mawr iddynt eu hunain, yr ysgol, a'r athraw. Cafwyd cynulliadau lluosog yn yr holl gyfarfodydd.—Cymycka.

PENISA'RWAEIT <"< T(T„„. M».To,, Man UirOJ. X I* MUHiAti,. Aouunvuw "e, traddodwyd darlith yny capel uchod ar "John Bright," gan y Parch Isaiah Jones, Rhiwlas. Oaf- wyvg cynulliad lluosog, a gwrandawiad astud. Yr oedd y darlithydd yn ei hwyliau goreu, a chad. wodd y gyuulleidfa am oddeutu dwy awryn hynod ddifyr M adeUadol.-Tachwedd IMed, yn yr un He. cynhaliodd v Wesleyaid eu cyfarfod pregethu Mynyddol, pryd y cafwyd gwasanaeth gwerthfawr bl,ddol, p j? P. Roberta, gweinido?ygylch. y Par h "I'fh Jones, Bhiwlas; a David Jenes (Dewi Mawrth), Bangor. Troedd y pregethu ar hyd y dvdd nl rymus ac effeithiol iawn. IVaenfab.

LLAJIBEDBOG. CYNOHBRDD HAWILBDDO(I.-Nos iawrtn, yr loeg cyflsol, cynhaliwyd y cyngherdd hwn yn ngbapel y, Methodistiaid Calflnaidd yn y He uchod. Llyw. yddwyd gan Mr W. 0. Evans, Nefyn. Oafwyd gwasanaeth y cantorion:—Cdr Portinorwig, 0 dan arweiniad Mr D. Jones, o'r un lie: Mr Williams, Board School, Nefyn; party o Bort- inorwig, o dan arweiniad Mr Williams, o'r un lie; a Miss Williams, Portinorwig. Chwareuwyd ar yr harmonium, gyda medrusrwydd, gan Miss Thornas, Yagal Genedlaethol Llanengan. Hefyd cafwyd anerchiad dyddorol, ac arddangosiad o ddull y deillion yu>yserifenu, pan Mr Henry Owen, Stryd Llyn, o Gaernarfon. Gan mai lleihau dyled y oapel uchod ydoedd amean y cyngherdd hwn, rhoddodd yr oil rai a, weinyddasant ynddo eu llafur yn rhad; ao er fod yr hin yn annymunol, fe ddaeth Cynulleidfa hardd yn nghyd, a chredaf iddynt dderbyn eyflawn dal am dd'od trwy y ddrycin yuo.-Towotya.