Y Genedl Gymreig

I EISTEDDFOD MANCHESTER. ".m.?u-'—D.MVpeMwduchodyryBi- d 6odd cylarlod Heuyddol a gynhal- ?I.<s Side ychydig am?er yn ol. Beth ;y [fod rhl',wm deh gohebydd Audronicus tro ^rfirfod Ucuyddot o'r fath ar enw ein pnf '?iiedta.tho), yr Eisteddfod, nis gwydd- a° .d tcb?ol yw ?i ".Y? y tri.-u." neu rywlc rYdoedd efe pan ei cyuhahwyd. ae fdly Sntrlfoyl d iddo lw foil r i'r C?«'? dan yr cnw ??.f;.? y??.i'.ysbysodd ef. Ond d ,J; hwr:aù yn hyu o y?'? y?'? gwneyd nn- .tiw.td.? ur yr hon sydd wedi myned hClblO, 1'1 \'H'bl',r; "lw sylw pwyllgor y dyfodol at rai "wan vst-yriwu yn anhebgorol angenrheidiol ???'??.?(t'.n deihvn? o'r cnw eisteddfod. r' i ei t?tliol inown pryd eleni, t U'eiiula gwiicyd yn hysby? y tstyUlm mewn r prioùol. Credwn liiai un rhcswm mawr 'i '?U MU ¡kid wedi yin^stadlu ar rai o'r prif ?? v tro diwt'dd.tf ydoedd byrdra amser. 'j'?.iwyt hawdd ydyw yHgrifcuu tracthodau. it ?.;wn? o'r testyuau a'r ?wobrwyon yn ystod rrvdJ?&?-?ynyyuughauolyrhaf, am v mM P°b dvn ? yd ganddo ryw gymaiut o fa¡ am d icchyd yu ceisio treulio cymamt bron ag j ?ojo o'r amser sydd gauddo, wedi rhoddi h«ibio \\fchw"linn v dydd, yn y wlad; hefyd, y mae yn nr;Vri;id gvAredinol gan bawb, os bydd yn bosibl, i fowd dnKodd i Uvmru i yfed o'r awelon iachuc Im, I am lin tair wytimo.s neu fis, felly wedi tynu illa-1 Yr holiilai/s o'r amser fydd rhwilg adeg y tvli(*d:lir y l<styuau a'r.amser y cynhelir yr rt.«:oddfod, nid yw yr amser ond hynod fyr; ond i i hyderwn y eawn welliant yn hyn eleni. Un pnh arall hefyd a fyddai, yn ol ein barn ni, yn sicr J'i Kwuevi yn llawer UlWY llwyddiannus, lie yn sicr o oynyrcliu llawer mwy o Jafar a gweithgarweh, ftdd.ii ei gwneyd yn un undebol rhwug y gwllhanol uiwuJiiu Cvmnig yn y ddinas a'r inandrefi cylch- n;)l, DeU (b* w y C) Ich yna yn myned yn rhy t.?. byddcd iddi fod yn uudebol rhwng y owahaiio gymilleidfaoedd MetUodistaidd. Iewn trfariod a gvnhuliwyd i ddarllt:n cyfansoddiadau buddugol y diweddaf, rlioddwid rliesymau cryfion gnu bcrsouau '»'r gwaiiauol gapelau) ag y mae llenvddia. th Oyiureigyi: agos at en ealonau, dros i'r iiosaf gael ci gynal ar raddrl1 eangach. Credwn till bod ni fr\ Cymry yn y ddinus lion yn dueddol iwn i aiijjiioflo y dyweliad eynwvsfawr hwn, -Mewn nudeb y mae uerth," Y chydig o imdeb srdd yn bodoli ihwiig v gwahauol gynulleidfaoedd Methodistaidd a'u gilydd. Deullwn fod yr en- wadau eraill lawtr yn mlaen arnora yn hyn; y mae gaiiddynt 'tiny cu cyfarfodyddys-oli.in undebol,&c., tray mae ein 1, ni bron fel ag yr ydoedd vr Iiiddewoit gynt, ynymgyfeillachu ondpur yrhydig a'u gilydd. Bydded i'r eistedd- fod nesaf fod )-It un undebol rhwng y pedair Ysgol F:h\J{brai<ld dyna ddymuniad llawer Clviiiro, yn gystal a T. I'8L¥, W.

EISTEDDFOD MANCHESTER UNWAITH ETO. AT II)!tIS vyeitAX. ?l, l- Y,? I .,Ilytl Iyi,, '701ynweh A hcddw?-li-" Oes. Ond drwg genym na ddarfn i*,h ysgr?f dim aruom 0 barth i "Codant rinweddau'r Ceidwad." Gofynwyd am i chwi ddyfod a phro:ioll o P, aaes Jlardtioniutth yn erbvn j ¡¡nell, ond e,lwsom ein siomi. Y cwbl a ddyired- uoch ydoedd hyn Yr oedd genyf ddau oracl wrth i'r neb llai lia Dewi W u, pen bardd ypmrif liresouol, a'r cnglynion dihafal Eryron Otryilt Walia." Tybed fod yr ymgoin ddamwein- wi a pifwyd yu uhwnlni eicli brawd, Meirig Mri- Eryvon (iwyllt Walia, yn ddigonol fel ag iVh trwyddedu i gondemmo y linell uehod r Dim o'r lath both. Rliaid fod Dewi Wyn a'r Eryron yu hollol annghvsou a hwy en hunain, os mynent roa unit a !Ill yn pro-'st>:>, tra y Dritnir eu cynyrcn- joa buddagol a'r cyfryw. Gwvddom fod y llinell nldyfynasoeh i geÏ>\io lJrof¡ eieh pwnc, yn proestio -■" i711 ydwyt liob uewidiad"—wyt a tad, ond y .•ffisiiwn ydyw, ai bcius yw iant a wad, gicaed a godll, taut n tad? Ilysgir ni yn wahanol gan Wan Bardd Nantglvu, C'aU\lfryu, Huw Tegiii, a ciian awdlau buddagol Calodfryn, Cawrdaf, Soandor, a lluaws ertill a ellid enwi. Ni fuasai Otimi&id cra¡YlI a phrofjmlol fel Gwallter Meehnin, l'akdfryn, Eben Yardd, &c\, yn caniatau ilinellau • r fatli ar destyn v tfadair basio heibio yn ddi- •t!w, f" yn feius. We!e i chwi ragor o ongreipht- «s allan o gyfansoddiadau buddugol :— — Ohonynt Parluniad a c1}'Hli," -C"kd,frY¡I, "In filain gad o flaon gwynt-Iuan Madty, 0 wir fraint oywraint y'i Cllid, "—Kicartder. "A red gan gynted a'r gwynt."—Gwakhmai. Dyna ddigon ar y pwnc gyda dyweyd, os ydyw '■ii'h bet'nmdaeth chwi yn gywir, rliaid i'od IVuvlau Sir.Umuiuth a chyfansoddiadau'v awtJuron uchod di i-awarwain 11:I\('}' hogyn « iardd vn mliell o'r :]wybr i ddcall cyfrinion eYllg]¡¡medlll;ardtloniaeth 1¡:l1rar,, 1M w hi ddim fel vna, Idris Vyclian. -r iddoch uicwn lieddwch, U'.VVLIEDVDD.

i;m'i:dd ysgoe wititeorp. AT K. ]-AN JONES. suit,—(iuolais yn v Geiiedl Gymreif diweddat eilb bod wedi bod braidd yn hyf gyda fv eniv, sef vii iy erbyn. Yrydych I Jii dyweyd fy mod yn rliedeg o'r naill dafam i'r •Ml nos S,.(hvni." Syr, yr wyf yu giliv arnoch i brofi hyn yna, neu ahv eieh geiriau yn 01 yn y iu-<;iV, onid ie, J' wyfyn cicli hysbytitiy ieudf yu rich crbyn am gabldraith. A ALENTlNE VV ILLIAMS.

IIWIIDI) YSCTOL MOSTYN. t'WEip!i,,N,Ymddango.KlJllythyrcyTihyrfus dall r ponawxl uehod yn y Gcuedl ddiweddaf, yn wpyu r enw "F. 1'10:1 Jones," yn condemmo ^*2 iaith givf flaenoriaid y Msthodisfiaid'Culiin- a ai Uddio gwrthwynebii y bwrdd uchoi, •> dyweyd y lleiai, g-.vedctas faasai i (M u o'i safle ef, eyn declirou eynilunio llytliyr ::1l'r lawn o gyf- «n;idau mor bcwonol, wneyd pcu-hrfyniad i ys- Wijcna y gwir, v gwir i gyd, a dim ond y gwir: "Wwn M yn d lythyr bl'h gwiiionedd, ond y !¡¡:\í: yuddo hefyd bcthau !lad ydy!it t'?Hy. ae ni \j;le1U pe "II(I cf i br.?i ei eiriau )'li ol Haw. ?") o'r Meth'idistiiiid mac'n 'm'ld;¡ugos n? ?"JMut hwy, druMn. dywyHu drws y Fam Eg- '0: i wrar.'Jo na 1iccl" ])tC csgob; i ddiolch am l ^yahanaf na dim IImll; ni l'eiddi iut chwaith ft'nvyncij,, lla clefa()i, yn 01 <lrgyhoeddiad eu 'y-avybodau. unrliyw at'irawiaetli 11a ia(??iir, heb f?4 r., i eb.chiailau daroganawl bodu ■"Jrgsr. a ymlfrostiant yn eu hunuibra¡aeth a'u ?^nd<'b, t;a a'u boll egni yn mathra iawnderau H eraH\, Ma -'n re-ivii 0 both mewn gwlad rydd y '"ldefir i dd vnion farnn drostynt eu hunain, .b ^a"' elt P^rfduo a'u hcrlitl nwwn d'l11 mor ant, Jeddigaidd, a hyny gan yr efengil. j j r 'f %'i Maid vn -v(iwy,.)(i,tol yn (lewi? un a raid i'r ?ct'?ti-.t.id ? :u)??r)K-idrwy(]d 'y't'- "s t. b:??lit l??v ei bod y?i ddvted?wvdd .?ati N,)in v bv/Ml I, onid Ot'' ?:u fhenoriaid « | ^"disliaid, fi-1 pawb eraill, bcvflaith hawl i d ,dw\ 'n w"'ii;n'd ae yn ng.vyneb rhesvmau I J:"n bwy n ddi;,o:.ol, oni nilent hwythau yu ?.??ol wrthwyncbn v b?dd' ■j"ed v doet.r parchedig nad etrwyddorion t?"?I<y'Id" sy?d yn r ?oriun. ond bwrdd ?."Nwyfnt.mt},;?; uu petit vw bwrdd vsgol, ataI1 ?w bwnU y?gol i Mwyf AVhitford. Mae '?.t g?yf um ?,-?\' ?ct?jdi.t? nn blaenornncaelodna ddeuant allan fel nngwribleidio uurliyw symudiau angenrheiiiiui, \:1' lles y weriu yu eyffrcdinol, ond y mueut yu l'hy annibvnol i gy- m jryd eu harwain fcl ceft'yl pren gau rywbenboeth- iaid cynhyrfus i bleidio unrhyw both, tra y mac gauddynt rcsymau digonol dros ei ochelyd. Nis gallant hwy 11a neb arall brofi fod blaenoriaid y Methodistiaid wedi arfer un dvkrawad anheg, 31a gwneuthur dim yn ddirgel; ond aethant allan ganol dydd Llun yn ngwyneb haul a llygad goleuni ae ystyriwn hyny yn llawer m-oy priodol na gofyn pleidlcisiau yn yr addoldy wedi y gwas- anaeth crefyddol ar nos Sabboth! Mae llythyr y gwr parcliedig yn arddangos y fath raddau o an- foneddigeiddrwydd lie ysbryd anefengylaidd fel y mac yn demtasiwn i ninau lithro i'r cyffelyb ys- bryd wrth geisio ei ateb; ond rhaid ymgadw rhag hyny, oherwydd nid yw gwylltio a galw enwau drwg ond amlygiad o wendid a ffrwyth naturiol teimlad penboethyn bron a cholli'r dydlt, Nis gaUwu gredu, er mor ochrvsion (:) ein pechod, yr aflonyddo hyny ddim ar yr hen dadau tilth.h'ist- aidd ymadawedig, gan y credwn eu bod uwchlaw sylwi ar bethau mor israddol; a thrwy ymddwyn yn gydwybodol, er pob crledigaeth, ac ymgadw ar ganolllwybr barn, gobeithiwn ninau gael eu dilyn. TREFNTDD. Foxeddioios,—Byddaf yn ddiolcngar amg an- iatad i adolygu yn fyr lythyr E. Pan Jones, ar y testyn uchod yn y Gonedl am y 22ain cytisol. Am Fethodistiaid Mostyn, dywed-fod rhai ohonynt 11 yi, troi allan yn Dyrciaid bradychlyd—yn gwerthu eu hunain i ddwylaw yr offeiriaid ar boneddigion, yn hollol groes i'r egwyddorion a broffesant; ac mai blaenoriaid yr enwad hwn ydynt brif supporters gwrtliwvnebwyr bwrdd ysgjl yn y plwyf, &c., ic." Yr hyn sydd wedi atal cydweithrediad gyda'r bwrdd addysg yn Mostyn ydyw anghydweiediad gyda golwg ar y cwestiwn -A oes ei angeu ar y plwyf ai nad oes ? Dywed yr Annibynwyr fod; ond cred y Methodistiaid nad oes. Hyd yma, y mae yr angen am dano yn cael ei daeru, ond heb ei broti gan ei bleidwyr. 13u rhai o swyddogion y Methodistiaid yn datgan eu syniadau yn erbyn y bWTdù yn rhai o'r eyrddau cyhoeddus a gynlnliwyd Ran ei bleidwyr. Ni chelasant eu barn 11a'u penderfyniad gyda golwg arno. Felly wrth gasglu pleidlcisiau yn ei erbyn gweithredaut yn ol eu cred, ac nid "yn groes i'r egwyddorion a broffe.taut." Y llillcnt mor gysou a hwy eu hunain wrth ymdrcchu yn ei erbyn ag ydyw E. P. J. wrth ymdrechu o'i blaid. Nid teg ei fod yn gwarafun iddynt hwy y rhyddid a gyme,r iddo ei huu a'i blaid. Ccfnogir bivrdd ysgol gan holl Fethodistiaid Mostyn pan fydd ei angen, ond gwrthsafant ef pan na bydd dim i'w eniU trwyddo. A barn pobl bwyllog a meddylgar y plwyf yn awr ydyw, na byddui sefydlu bwrdd ar hyn o br, do un fantais i addyg y plwyf. Paham ynte y ceisir taflu y plwyf i ganoedd os nad miloedd 0 bunan 0 gost i ddim dyben nweli na boddhau nwydau y boblach sydd dda gauddynt ryfel. Wrth gyfeirio at gydweithrediad rliai o swyddogion y Methodist- iaid a'r Eglwyswyr yn erbyn y bwrdd, dywed fod y cyngrair "yn anuchaidd." Nill felly, canys ar dir gwleidyddol y safant gyda'r peth hyn, ac nid ar dir "crefjdd. Onid yw yn digwydd yn fynych fod Ymneillduwr, Pabydd, ac Eglwyswr, yn coleddu yr un golygiadau or bwne gwladol, ae wrth hyny yn eydymdrech i'w gario allan,—er yn dal yn dyn eu gwahaniaeth cref. ddol. Digrifol ydyw eanfod E. p, J. yn cael ei ysgubo gan hwyl ei deimlada.it pan yn cyhoeddi fod swyddogion Metliodistaidd Mostyn yn eydgcrdded ag Eglwyswyr, Pabyddion, a Thafarnwyr. Oni wyddai ef y buasai pob dar llcnydd call yn gweled fod y blaeuoriaid yn cyd- weithio ar bobl a enwyd, nid am eu bod yn Eglwys- wyr, &c., ond er eu bod fclly-gau eu bod oil o'r un farn am aflcsoldeb y bwrdd yn Whitford. Gweithredaut yn y mater hwn, nid fel cyfundebau crefyddol, ond fel phcyfolion. Diosgant eu licn- wadaeth, Be ymunent yn dorf o wladwyr yn erbyn costau afreidiol. A fuasai ef yn gwrthod cyd- weithio ag Eglwyswr, Pabydd, neu Dafarnwr, tuagat sitrhau y bwrdd ? Gresyn 05 yw yn methu gweled un esgynlawr y gall gwahanol ddosbeirth- iadauo boblgydgyfarfod arniondhoffus Annibyn- iacth yn unig. Yn niwedd ei lythyr bygythia y Cyfarfod Misol ar ddau o flaenoriaid Mostyn. Syn genyf iddo fvned mor blentynaidd. Pe profasai eu bod yn gwueyd rliywbeth croes i reswm a Christionogaeth buasai gradd o rym yu ei fygythiad. Ond tra nad ydynt yu eu hymdrech bresenol ond yn unig yn gwrthsefyll symudiiwl costfawr dialw am dano. ac un sydd yn gwreiddio yn fwy mewni gelyuiaeth tuagat yr Eglwysi Sefydledig a Methodistaidd nac mewn sel dros addvsc ndd-y maent yn profl eu hunain yn wrth- ddrycbau edmygedd y Cyfarfod Misol. Dylai. ewrdd Misol sir Fllint fod yn falch o'i wroniaid. Y mae gweitliwyr Mostyn yn awr yn eael yr un bciulithion i'w plant ag a gynygir iddynt gan y bwrdd-digon o le, a pherffaith degwnh. Cawn son am fwrdd pan gilia y pethau hyn o'r plwyf, Y mae y llinell Seisuig a ddyfynir yn niwedd ei lythyr yn fy nhueddu i ofyn i E. P. J. y cwesti- ynau eanlvnol:— 1.—Om chasglwyd arian yn mysg gwahanol enwadau crefyddol Mostyn, rhyw dair neu bedair blynedd yn ol tuagat y capel Seisnig, ar y deallt- wriaeth y byddai ynfru ehureh ? 2,-A ydyw deed y capel Invnw yn cynwys enwau personau perthynol i'r gwahanol enwadau a gyfranasent at" yn ?Iostyn 3,-05 nad yw yn cynwys hyny, a all yr addoldy fod ynfree ehureh mewn gwirionedd ? ,1.-Ae os nad yw yn wir free ehureh, a gasglwyd yr arian ato mewn ffordd deg a chyfreitlilon ? '■ 0, consistency, thou art a jewel.' Fethodistiaid a Wesleyaid, Most-vn, gochclwch y gors. Cofiwch gor y free ehureh 0) Cymcrwch addysg oddiwrthi i ochelyd con y bwrdd ysgol. 1'r gors y mac Jack j i LUll/em yn tywys.—Yr I eiddoch, &c.( IVITITFORD. I

MOSTYN A'R BWRDD YSGOL. ac amgylchiadau yw y eyfrvngau goreu i ddadblygu egwyddorion ac i ddadlenu cymeriadau, Ole unaml, er dyddiau Judas Iscariot, y cafivy(I engraipht fwy pwrpasol na'r dadblygiadau mae lielyntion y Bwrdd YsgoI yn ei wlieyd ar egwyddorion blaenoriaid y Methodistiaid yn Mostyn. Arferwn edrycli arnynt ev pun "n yr a-.cla' fel pobl, gyda y byddai marw gw boda^t1, er 11a welais hwynt yn rhoddi fawr o help i symuu un math 0 rwvstrau oddiar y ffordd ond pe dy- wodaswn wrthynt fod eu liegwyddorion yn erbyn symudiadau yr oes, buasent yn sier o ddyweyd, "Ai ei yw dy was." Byddwn bob amser yn meddwl mai eisieu mwy o eangdor oedd arnynt i woithi«, ond teg ydyw dyweyd yn y fan lion fod yn nihlith y 1ldhoditinid feehgyn blaenllaw, a'u enlon yn eu gwaith., vn llawn awvdd myned yn mine?) gyda Hym'diau yr oe?, ond en ?ld wed caeI eu cadw dan Jaw yn rhv hir. Tybiwn, pan ddaetli pwnc y Bwrdd Ysgol ?cr broil, os nad oedd.vnt- yn barnu eu pleidwyr yn bob' ddigl n pwvsig i gydweithio a hwvnt, yr edrycliei.t urnynt yn rhy ddinod i'w gwrthwynebu; ond with weled v frwvdr yn agoshau, vmimasant fel blaenoriaid ii'r blaid Eglwysig yn ein herbyn, aethant yn selog i bwyllgorau dirgel v fleer er cael eu lniddvsgu ar gyfer invned o gylch y wind i gasglu p1eid1.i8- iau ddrdd LInn, ylPeg; ie, dydd TJuu y byddai vn anrhvdedd i Fethodistiaetli sir Fllint i allu ei (lileu oddiar ei D.vddiadur. Yn sicr, golygfa ddifrifol oedd gweled blaenoriaid y Methcdistiaid yn troi allan g.lla' t'ath frwdfrydedd yn erbyn Rlmldid ae Ynineillduaeth, ac i roddi eu dylanwad 0 blaid EgIwys oithvymus y pIwyf, Ai ffrwyth sydd yn tvfu ar yr Ibjffordlicr > Ym- ddengis fod yr hen ilaenor profedig Valentine Williams, yn c-dweled ac yn eydvmdeimlo a'r rhai ntwyddion i wrtliwvnebti cael i3wrdd Ysgol, fel yr oedd Herod a Pilat yn ymnJlo yu erbyn Crist. Yr oedd dau o'r blaenoriaid ncwyddion liowvdd gael eu ncillduo i'r swydd gan y rareh Roger Edwards, Wyddgrug, yr hwn sydd yn gudeirvdd i'r Bwrdd Ysgol. Beth fuasai ef yn ei ddyweyd, tybed, pe gwelsai hwynt yn arfer en hatlirylith i ddadleu yn erbyn yr hvn y mas efe wcdi bod yn ei bleidio drwy ei oes. lidh ddywcd- asai R. Hughes, Llanelwy, tybed, pe gwelsai flaenoriaid eglwys y ethodistiaid mewn cyngrair a'r Pabyddion i wrthwynebu l'rotastaniaeth, ac yntau ei bun wedi bod YlJ llafurio am flvnyddoedd i gasglu trysorid i wi'thweitliio dylauwucl iVoyuu- > iaeth. Ie, beth ddywedasai y Parch J. Foulks, Lerpv,"l, yr iiwa afanuiraiblynydd< eld vnyrartlal o dan liawdd y Gynideithas Wvthbabyddol, pe gwelsai flaenoriaid ei ClIwad ya Mostyn yu troi allan tel haid o liIwyr i ddadwneyd yr hyn y bu efe yn ym.lreehu ei wncyd drwy dymhor ei arosiad yn yr urdal; ie, gweled yJb!aeno;iaid yn myned o dy i dy i geisio pimantu Y ffJrùd i Eghvysyddiaeth r, Phab yddiaeth i gael rbyddrediad d;05 y wlad. Y'r oixld yr olygfa yn pen 1 mi gofio am lianes gwastadedd Dura, n'rddetw fawr i'r lion y plygai y tywysog- ioa, y duciaid, y pendefigion, y rhaglawiaid, y tryiOrwyr, y cyfreitawyr, y trethwyr, a holl lyw- odraethwyr y taleithiau ac nis gallwn lai na chymhara y "fath gwrnni brithrywiog i'r ddelw lioiio welodd Nebuchodonozer yn ei freuddwyd,— ei phen o aur, ei breichiau a'i dwyfron o arian, ei bol a'i morddwydydd o bres, a'i choesau o haiarn a pheth ohonynt o bridd; defuyddiau na fedr neb bvth eii hasio; yr un fath, nis gellir byth asio Brer and the Bible, Pabyddion a Methodistiaid, yn unig y maent yn arfaii pwrpasol i'r ficer gael gweithio allan ei gyulluniati drwyddynt. Os cawn lyw i weled y frwydr hou drosodd, pa ochr bynag enilla'r dydd, mae'n sicr y teimla y bobl sydd wedi gwerthu eu hunain mor llwyr i law y Toriaid am ychydig o gawl eoch,' y bydd bywydyn Mch iddynt, ond gobeithio y cant edifeirweh mewn pryd, rhag gwoeya pcn am aanym eu nun- ain, fel Judas wedi gwerthu ei Arglwydd. Dym- unwn drosof fy hun a'r cyfeillion, ddiolch yn gar- edig i holl gynulleidfa-iedd Ymneillduol ,y plwyf, yu Fethodistiaid, Weslsyaid, Bedyddwyr, ac An- nibynwyr, y rhai sydd heb blygu i'r ddelw gall fod rhai ohonoch yn rhy weiniaid i ddyfod allan yn gyhoeddus (gall fodnmbellun )Tea.el tamaid i'r mul) ond diouu i chwi am eica cydymdeimlad distaw, an os oes rhai ohonoch yn un o'r deg cyn- ull idfa Ymneillduol yn y plwyf yn methu cyd- weled a ni, diolch i chwi am fod yn ddigon rhvdd- frydig i aros yn llonydd; ac yn olaf, diolch i'r Ihi: sydd yu eglwys Meth'.disdaid yn Mostyn yn ddigon gwrol i sefyll 0 blaid eieh egwyddorion er gwa.'thaf dylanwad eieh blaenoriaid; rhai yn sefyll tel y ltanciau er gwaettiaf y gorchymynion i blygu, Gobeithio y byddwoh oil fel gweithwyr o ben i ben i'r plwyf yn ddigon solog i ddyfod i Whitford, dydd L'un, y 3ydd o Ragfyr, i godi eieh llaw o blaid elcli iawnderau. Mae Mr G. 0. Mor- gan, A.S., un o gyfarwyddwyr y gwaith, a Mr H. E. Taylor, v gorucliwyliwr, yn dyweyd fod i chwi ryddid i bleidleisio yn ol eieh eydwybod, Be i sicr- hau i cliwi gael perlfaith chwarc teg. E. P. JONES. (j,y,-Bydd y cyfarfod drosodd cyn y caf eieh anereh eto. 'dewch yn ol eieh eydwybod a byddweh wyr a gwragedd glew am y tro. Dywedai un o'r blaenotiaid wrth fyned allan o un tv wedi cael addewid am vote, 41 Think God, that is one more.

Y CYNGHERDD YN Y PAVILION. Foxebhigios,—Yr wyf wedi sylwi er's amser ar yr hysbysiad yn y Genedl am y cyugherdd a fwr- iedir gynal yn y Pavilion Rhagfyr 2-iam. Dywed yr hysbysiad mai y boreu a'r prydnawn y bydd y cyfarfodydd yn cael eu cynhal. Gan fod genym gyfarfod prcgethu yn Mhendref bob Nadolig, ac i ddechreu y noson flaenorol, nis gallaswn lai na tlieimlo pryder, gan fod y ddau adeilad mor agos i'w gilydd. Ond yr oeddwn yn gobeithio y buasai cyfarfod y prydnawn yn y Pavilion wedi myned drosodd cyn bod yr oedfa yn dechreu yn Mhendref, ond hysbysir fl mai pump o'r gloch y bydd yn dechreu, ac y parha hyd wyth neu naw o'r gloch. Nis gwn pwy ydywaelodau y pwyllgor cysylltiedig a'r cyugherdd, ond pwy bynag ydynt nis gallant fod yn anwybodus o gyfarfod Nadolig Pendref. Y mae eu gwaith, gan hyny, yn cynal cyfarfod yn y Pavilion yr amser a Dodir, a dyweyd y llciaf, yn dangos ysbryd hollol anfoneddigaidd. Hyderaf nad oes neb o aelodau yr enwadau crefyddol eraill yn euog o hyn, oblegid y mae ymddygiad o'r fath va ddinystriol i unrhyw ffurf o undeb a theimlad da rhwng y gwahanol enwadau yn y dref. Er pan yr wyf wedi ymsefydlu yn y dref, y mae cyfarfod- ydd gweddio undebol wedi eu cynal, acyrwyf wedi cael mwynhad nid bychan wrth eu mynychu, ond yn ngwyneb ymddygiadau o'r uatur yma, nis gellir edrych ar y cyfryw ond rhagrith perffaith. Y peth lleiaf a allwn wneyd fel gwahanol enwadau ydyw rhoddi ystyriaeth foneddigaidd a Christion- oeol i symudiadau ein gilydd. I J. Atra Rokehts.

EISTEDDFOD CAliMEL, TREHERBERT, NADOLIG, 1877. Y mae ï2 o gyfansoddiadau wedi eu hanfon i'r beirniaid ar gyfer y gystadleuaeth hon; saith o ba rai (yn dwyn y ffugenwau—Tin o'r Plant, Athroii- j'dd, Philaraon, Percrin llcsg, Bryehan, Mudawg, a Cynyg cyntaf) sydd allan o'r gystadleuaeth o ddiffyg bod yn llaw y beirniaid yn brydlawn. Yn ngwyneb fod y pwyllgor wcdi derbyn cwyn fod oediad wedi cyrnery(I Ile yn y post office yn nglyn a tlirawsgludiad (delivery) rliai o'r cyfansoddiadau a aethant i law un diwrnod yn rhy ddiweddar, penderfvnwyd fod pob cyfansoddiad o'r fath ag y ,-all yr awdwr brofi ei fod wedi ei osol yii y flythvrdy cyn, neu ar Hydref yr 31ain, i gaol bod yn y gystadleuaeth. Cofier fod yn ofynol cael llytliyr o dan law y postfeistr, fel y gallom, os bydd achos, wneud ymchwiliad pellach i'r achos or oediad. Ar ran y pwyllgor, Rees T. Williams (Ysgrilenydd). ■ O.Y.—Y mae yn ofynol i'r appeliadau yma, o-yda'r profion gofynol, gael eu danfon ataf yn union.-R. T. W,

Yn 1865, yr oedd mantoliad masnach rhwng America a Lloegr, yn 37,000.000 o ddoleri vn ifafr yr ola' yn 18-io, yn 265,000,000 o ddoleri yn ifafr y Tulaetliau Unedig. Mae Masnacliwyr Seisnig yn anobeithiol o allu eto gyflenwi y marchnadoedd Americanaidd â'u nwyddau, tra y mae ein llaw- weithfeydd ni mewn sefyllfa i gystadlu a'r llaw weithfeydd Seisnig goreu. Mae y. galwadau tramor am yd o'r Talaethau Unedig mor fawr, fel nad oes haner digoa o lestri i'w gludo dros y Werydd. Mac y Uongau sydd yn gadael ein glanau yn barhaus, yn cymeryd llwythi mawrion, ac y mae nifer o longau Seisnig—ac yn eu plith y Great Eastern 10,000 o dunclli, ar eu ffordd i nol llwythi. Trueni na byddai genym gyflawnder o longau ein hunain i ateb i gynydd ein masnach dramor. Ymddengys na orphcniry cyfieithiaddiwygiedig o'r Beibl Seisnig am bum mlynedd eto. Os bydd y cyfieithiad newydd yn gwahauiaethu llawer oddiwrth yr hen, eymer lawer o amser iddo ddyfod i gylclirediad cyftredinol; ac achosir nid ycliydig o angliyfleusdra i'r rhai ydynt wedi trysori llawer o'r hen yn eu cof. Gwerth XIMO o Ddilladau Ready-made; Stoc a brvnwyd gan James Jones, Caergybi, gyda dis- count mawr 0'1 original cost,- Yn yr Afr Aur, Caeriitii-oii. Sall Yr oedd bacligen yn yr ysgol wcdi cael gwers i ysgrifenu desgrifiad o geffyl; a dechreuodd ei ysgrif drwy ddyweyd fod ganddo bedair coes-un o dan bob cornel. Meddai gwas digrif wrth ei reistr 1uanc un tro, pan yn gwolcd cvmaint o fodrwyau o gylch ei fysedd Hn, feistr, y mae gwendid yu sicr o fod lie y bo eynifer o gylchau "Cofia efopwv yr wyt yn siarad,' llefai tfifl digofus pan yn ecryddu ei faclicren, "Myfi yw dy dad:" Wei," meddai y bachgen haerllug, pyw sydd i'w feio am hyny—nid myfi Pan y gwelodd Gwyddel un tro gweh trwm- lwvthog ar yr afon, a'r dwfr bron yn cyrhaedd at d ymyl, llefodd, Fel mai byw fl, pc buasi yrafon ond ycliydig iawn yn uwcli, byddai y ewch yn sicr o suddo i'r gwaelod Mick," meddai sacr maen wrth ei gynuorth- wywr, os gwcli Patrick, dywcd wrtho am fsysio, gan c-in bod yn disgvvyl am dano," Uwnaf, yn siwr," attebai Mick; ond pa beth a ddywedaf wrtho os na welaf ef ?" ,'t Ckoesi y Mov Loon.—uotynai yr amrawes:- Wei, yn awr, beth wnaetli yr Israeliaid ar ol eroesi v Mor Coch r" Atebwyd hi gan eiieth fywiog:"—" Os gwelwch yn dda, ma'am, tynasant yinaith eu dillad gwlybion JACEDI PILOT CLOTH! JACEDI PILOT CLOTH i'w cael yn Siopau y Dilladwyr Ccn- edlaethol, aef y Leeds House, Stryd Red Lion, a'r Oiuoiwic Houue, Strj d y PoitL. Mawr, Caernarioii.

ABERDAR. Masnach.—Araf iawn ydyw masnach yma o.hyd, heb un arwydd o adfywiad. Da iawn oedd genyf glywedamail gychwyniadgweithfeyddhaiarnEbbw Vale. Buasai yn fraint fawr i drigolion Aberdar yma hefyd pe buasai gweithfeydd haiaru Abemant a'r Gadlys yn ail g-yehwyn, oblegid y mae canoedd yn y dref a'r ardal hon yn dioddef eisiau, olier- wydd y marweidd-dra sydd yina yii mliob inan. Cymamt ag sydd yn eael gweithio yma y dyddiau presenol, nid ydynt yn enill digon i'w caclw hwynt o.'u teuluoedd. Damwain Akoecol. Dygwyddodd damwain angeuol yma ar y 13eg cytisol i ddyn o'r enw David Anthony. Ymddengys ei fod yn dyfoda llwyth o lo yn y cert, i rywle, a thrwy ryw anffawd neu gilydd tarawydef gan y ceffyl, fel y syrthiodd o dan y cert, a bu farw mewn ychydig amser wedi hyny. Mai a y Fouwyv." — Tachwedd y 22am traddodwyd darlith ardderehog yn y Temperance Hall ar y Forwyu Fair," gan y Parch D. Young o'r lIe hwn. Yroeddcynulleidfaddaiawnwedidyfod yn nghyd, pa rai oedd yn gwrando yn astud ar y pethau da oedd yn cael eu traethu. Cadciriwyd yn fedrus gan Mr Evans, agent, Gadlys. Yr oedd yr elw yn myned i gynorthwyo un oedd wedi ei gystnddio er's amser maith.—Twin o'r Nant.

BALA. Yr hyn svdd yn tynu sylw pob oed a rhyw yn y Bala a dosbarth Penllyn oil y dyddiau hyn ydyw y cyfarfod llenyddol a gynhelir yu nghapel y Methodistiaid ddydd Nadoiig nesaf. Mae ar- wyddiou fod llafur mawr yn mhob ardal gyda phob rhan o'r testynau. Er nad ydyw yr amser i fyny i'r cyfansoddiadau ddyfod i law, eto, yr oedd agos i gant wedi dyfod i mewn ddydd Sadwrn di- weddaf, ae yn eu plith yr oedd pedair marwnad i'r Parchedig loan Pedr, yn dwyn y ffugenwau canlynol: Jeremiah, Marah, Galaron, ae Alun Trefor. Mae yma ysbryd medd- ianu y gwobrwyon yn mhlitli y cantorion na welwyd mo'i gyffelyb o'r blaen yn y dosbarth. Mae lIawer yn dysgu y darnau cystadleuol gyda brwdfrydedd, sef "Teilwngyw ,roen" (Handel), Par i mi wybod dy ff j rdd," P'le mae'r Haf," pedrawd o ddewisiad yr ymgeiswyr, Duw bydd drugarog," sef gan Joseph rairy, a'r unawd "Ystyr y perffaith," 0 anthem goffadwriaethol John Jones, Llwyn 'r Odyn. Mae pob un ohonynt yn agored i'r byd. Yr ydym yn deall hefyd fod yma sel neillduol i ffurfio "Cor Undebol" yn y dosbarth. Gwelsom reolan derbyniad yr aelodau, ac y maent rywbeth yn debyg i hyn os ydym yn cofio yn gywir cylch y lleisiau; amser cywir; nerth y lleisiau; eywirdeb seimau ystwythder y ileisiati ansawdd y Ileisi iu diwylliant y llcisiau, Mae marcs yn cael eu rhoddi ar bob un o'r rheolau a'r nifer cvflawn ydyw cant. Ac ni bydd yr un yn cael ei dderbyn yn aelod heb iddo gyraedd haner cant o fares. Mae yr arholwr yn rhoddi darnau neillduol i brofi yr ymgeiswyr yn mhob un o'r rheolau; ae y mae dros bedjvar ugain wedi dyfod yn llwyddianus dros y terfyn, a nifer dda yn mhob ardal wedi dyfod i fynu a'r marcs yn gyf- lawn, yr hyn sydd yn profi fod cerddorion yn y dosbarth yn werth gwneyd sylw o honynt a rhoddi gwaith iddynt. Nid oes eisiau dim ond ffydd- londeb a cliysondeb, nad ellir codi cor yn y dos- barth a fydd yn addurn i Gymru. Bydd y Cor Undebol" yn canu yn y cyfarfod yr anthemau canlynol: "Molwch yr Arglwydd," sef anthem o fawl ar waredigaeth y glowyr. A'r anthemau coffadwriaethol am leuan Gwyllt, gan Joseph Parry a J. H. Roberts, alr Halleltij ak Chorus (Han- del). Beirniad y gerddoriaeth oil ydyw Mr Daniels, Liverpool: Mae ei glod ef fel cerddor goleuedig, a phur, yn liysbys i bawb sydd yn gydnabyddus a cherddoriaetli Liverpool; mae yn un y gellid ymddiricd ei farn, ac ni bydd byth yn atal ei chy- hoeddi yn wyneb pob peth fydd yn ymgodi yn ei herbyn ar ol ei sylfaenu; bydd pob ymosodwr yn myned yn ol, a'r farn heb ei symud na'i siglo. Gobeithiwn na bydd cor na pliarti, nag unawdwr, nag unawdures, yn peidio dyfod y* mlaen i gys- tadlu, gan ddyweyd nad oes gauddynt ymddiried yn y beirniad. Y mae ei ddeall a'i farn uweh- law amheuaeth gan bawb sydd yn ei adnabod oteu. Yn ol pob arwyddion, bydd yn gyfarfod llwyddianus ac adeiladol. Yn bur ag iach ei gynvrchion. Mae i fod dan lywyddiaeth y Parch. Dr Edwards, ac o dan arweiuiad y Parch Evan Peters. Bydd edrych ar y Dr yn y gadair yn ddyddordeb a boddlonrwydd i bawb, ac y mae Mr Peters wedi ei freintio a chymwysderau neillduol i fod yn arweinydd. Un ohonynt ydyw ei lais clir, uehel, tanbaid. Bydd pawb yn y lie yn sicr o'i glywed ef bob amser ac nid oes dim mwy anymunol mewn lie mawr, na methu clywed beth fydd yn cael ei ddyweyd yn y set fawr, neu y platform.— Alun Tegid.

BIRKENHEAD. Fel y crybwyllwyd yr wythnos o'r blaen mm y 14g o'r mis hwn oedd y diwmod apwyntiedig i ddewis cynghor trefol am y waith gyntaf erioed yn ein tref, y mae hyny bellach wedi ei restru yn mhlitli y pethau a fu. Diwrnod pwysig oedd hwn yn hnnesuieth Birkenhead, no y mne yn sicr na ddileir ei ganlyniadau am anaser maith. Hwyrach mai anfynych y ceir ar glawr hanesiaeth gofnodion am etholiad o unrhyw natur wedi troi allan mor unochrog a'r un dan sylw. Allau o'r 42 eisteddle nid oes ond dwy yn unig i gaeleullenwi gan Rydclfrvdwyr. Yn mysg y 40 Ceidwadwyr yr ydym yn eael fod chwech o honynt yn werthwyr gwirod, a dau yn Babvddion; digrif o beth, onide, ydoedd gweled Orangmen a Phabyddion yn cyd- dynti ar yr un llinyn, Sut y bydd hi, tybed, tua'r Twelfth of July uesaf? Ymae llecryf i ddychymygu nn fydd teimladau mor unolyn bodoli rhvngddynt IIg oed:! y Beg o'r :nishwn, Amser a rydd brawf. Yr ydym, wedi'r cyfan, yn dotio ar y fath ieuad cydmartis ag sydd wedi cymeryd lie rhwng y Toriaid a'r Pabyddion—nis gwyddom am neb tebyeach i'w gilydd yn mhob pefch, braidd. Y maent mor ddigywilydd y naill a'r llall yr un mor anwybodus a'u gilydd, gyda'r eithriad o ychydig o'r rhai sydd yn eu harwain (neu yn eu gyru, pa un r) Fel aclodau o gymdeithas y maent yn debyg iawn i'w gilydd—yr un rhinweddau (?) sydd yn nodweddu eu cymeriadau braidd yn ddi- eitliriad. Yr ydym yn syim na buasent wedi cael hyd i'w gilydd yn g?iit, ac yn Ilwyr oboithw na chymer 3?7tiriatly buan le. Byrdwn eu can briod- asol ar ddydd yr etholiad oedd— Can di benill mwyn i'th nain, Fe gan dy nain i tithau." Y mae gan gynghor trefol Birkenhead waith pWJsig i'w gyilawni, ao yr ydym wedi clywed eisioes eu bod yn goiidio na buasai amryw o'r ym- geiswyr Rhyddfrydig yn ou mysg,-pa rai nas gellir yn liawdd gwneyd lwbddyut,-ae hefyd y maent yn dechreu teimlo nad oes ganddynt neb i daflyd y bai amynt oad eu hunain am y blunders y mae eu plaid mor dueddol i Ryrthio iddynt. Go- beithio y bydd y Rhyddfrydwyr yn ddigon gwrol i wrthod yr anrhydedd sydd yn debyg o gael ei gynyg iddynt, sef cael eistedd fel henaduriaid yn y eynghor. Os yr ymostyngant i hyny, byddant yn euog o wneyd eu hunain yr hyn y maent wedi arfer ci gondemnio vn eraill, ac y maent yn sicr o golli ymddiried Uuaws o'u ecfnogwyr mwyaf aidd- gar a goleuedig, heblaw gwneuthur eu hunain yn Iwfan glVeithio i rai gwaclaeh na hwyeu hunain. Wcdi'r cvfan, nis gallwn lai na llongyfarch ein cydwladwr o Albert House, er na sicrhawyd iddo sedd yn v eynghor, yr oedd yn uchaf ar restr y Rhyddfrydwyr yn y GrangeWard, er mai yr ucdiaf un yn y ward y buasem yn dymuuo ei weled. Nid oes bellaeh oncl gwneyd y goreu o bethau fel y ma-ant, a chymeryd ealon gan ddisgwyl am am,er gwell ar y bycl-pan fydd yr etholwyr wedi gweled eu camsynied ac yn ddigon gwrol i blcidlcisio yn 01 eu cydwvbodaii, a gwneyd i ffwrtlc1 yn llwyr a r enw gwa-ytidd o ddic,gyblion y dorth a'r peint cwrw,(J,

CWMYGLO. Da genym ddeall i'od symudiad ar drocd yn y eymvdogaetliau hyn tuagat gael cyngherddau yn y lie uchod ac Ebeuezer, er cynorthwyo y cerddor ieuanc talentog Mr Ellis D. Williams, i gael cyf- ranogi o freintiau y Royal Academy of Music, Llundain. Y mae yn sicr fod Mr Williams yn deilwng iawn o bob cefnogaeth, a hyny ar gyfrif ei pcr-onci pan yn ieuaac, yn ngwyneb anfanteision dirfawr. Hu yn llwydd- iannus iawn o dan audysg y cerddor enwogoUai r- narfon, set Mr Jarrett Roberts (Pencerud E^lton). Wcdi hyny, treuliodd beth aiaser yn y Liver j. College, yn mha un y daeth allan yn fuddugol- iaethus am y "Crowe Scholarship for Vocal Music," pan oedd llawer iawn o ymgeiswyr am dani. Hyderwn y bydd mor lwyddiannus yn y Royal Academy ag y mae wedi bod hyd yn hyn a: y caiff iechyd da ac oes hir i wasanaethu ei wlad a'i genedl.

LERPWL. CYFRINTA Ck]LAI)O(;No., Fercher Tachwedd yr. 21ain, cynlialiwyd cyfarfod er coffadwriaeth am sefydliad y gyfrinfa tua phum mlynedd yn ol. Oddeutu chwech o'r gloch gcllid gwelcd y byrddau wedi eu gosod yn drefnus, yn y Schoolroom o dan gapel Fitzclarence-street, ac wedi eu harlwyo a phob math o flasas-fwydydd ac am haner awr wedi cliwcch yr oedd oddeutu cant o frodyr a chwiorydd, yn nghydag amryw wahoddedigion yn eistedd wrth y byrddau ac yn cyfranogv o'r dati- teithion. Wedi clirio y byrddau, ymneillduodd pawb i'r ystafell arall i wrandaw ar ddoniau brodyr a chwiorydd y gyfrinfa, yn canu ae oreithio, &c. Cymerwyd y gadair am chwarter i wyth, gan y brawd H. E. Williams, ac wedi trnddodi anereh- iad byr, dechreuwyd ar y program, yr hWll oedd fel y caulyii:Caii gan y cor, dan arweiniad Mr G. C. Owen. Anerchiad barddonol gau Mr Evan Jones. Adroddiadgan Mrlt. Williams. Anerch- iad gan Mr T. Jones. Glee gan y Cor. Anerchiad gan Mr Edmond G riffith. U nawd gan Miss Parry. Anerchiad grymus a dylanwadol gau y Parch Dr Hughes, yn mha un y rhoddodd lawer o gynghor- ion buadiol i'r ieuenctyd. Anerchiad gan Mr John Williams, yn anog rhai i ymuno a'r sefydliad dirwestol. Adroddiad gan Mr D. Dnvies. Eto gan Mr R. Owen, yn nghydag anerchiadau gan Mr G. R. Jones a Mr G. C. Owen. Diweddwyd y cyfarfod trwy i'r cor ganu Cydgan y Morwyr," Dymunem ddiolch i'r pwyllgor am drefniadilumor ragorol, ac hefyd i'r ysgrifenydd, Mr B. J. Thomas.—Llwynog.

LLANBRYNMAIR. Cynlialiwyd eyngherdd yn yr Y sgoldy perthynol i'r Hen Gapel, nos Fawrth, Tachwedd yr 20fed. Yr oedd y tywyddyn lied an ffafriol*, ond er hyny daeth nifer luosog yn nghyd. Prif arwyr y eyfar- fod oeddynt, Mri I>. Jenkins, Trecastell, a R. Davies, MachynUeth. Llywydd, Parch J. W. Kirkham; arweinydd, Mr Isaac Jones, Dolwen. Dechreuwyd ar eithrediadaii y eyfarfod trwy i'r llywydd roddi araeth lied faith ar addysg; yna galwodd yr ar- weinydd ar gor Talerddig yn mlaen, a chanasant Y Fordaith,' dan arweiniad Mr J. Williams, ysgolfeistr. Can, Y Melinydd,' gan Mr E. Jones, Llwyncelyn. Y Seren' nnig,' gau gor Pont- dolgadfan, dan arweiniad Mr R. Humphreys, ieu, Can, 'Gyda'r Wawr,' Miss Evans, Yetradfach. Duet gan Mri Williams a Vauglian, Hafod. Can, Chwifio'r eadach gwyn,' gan Mrs Jones (Eos Carno) Requiem GynnlIeidfaol er coffadwriaeth am Ieuan Gwyllt, gan gor Talerddig. Can, Yn y Bwthyn ar y Traeth,' gan Mr D. Jenkins. Can gan Mr T. Jones, Ystradfawr. Can, Let me like a Soldier fall,' gan Mr Rowland Davies. 'Ti wyddost beth ddywed fy nghalon,' gan barti o Gor Bontdolgadfan. Can, The two Grenadiers,' gan Mr D. Jenkins. Can, A oes rhywun yn gwybod fy ngholli,' gan Miss Evans, Ystradfach. Yn nesaf galwyd ar Mr Lloyd Roberts, Machynlleth, yn mlaen i chwareu ar y delyn, a ehwareuodd Llwyn Onn.' Can, Yr Eryr,' gan Mr W. E. Jones, a'r cor yn dilyn yn y gwahanol gydganau oedd yn perthyu iddo. Duet, gan Mr D. Jenkins a R. Davies ac eraill. Talwyd y diolchgarwch arferol i'r llywydd a'r arweinydd.—Ab lduml.

LLEYN AC EIFIONYDD. Y Gylchwyl Gerbdobol. — Ymddangosodd llythyrau yn y Geneil amryw wythnosau yn ol yn anog ceisio ffurfio cylchwyl gerddorol i Leyn 8C Eifionydd. Yn ddilynol penderfynodd nifer fechan 0 frodyr selog argraphu nifer o gylchlythyrau a'u hanfon i wahanol bersonau ymll a thraw,o Prenteg i Aberdarsn, yn eu gwahodd i Vestry-room Pen- mount, Pwllheli, ddydd Mercher, Tachwedd 21ain, am un o'r gloch. Daeth nifer dda at eu gilydd, feallai haner cant, o ddynion parchus a gweithgar. Darllenwyd amryw lythyrau oddiwrth rai yn gofidio am na allent fod yn bresenol, ond yn cymeradwvo yn fawr y syniad o gael cylchwyl gerddorol i Leyn ac Eifionydd. Dewiswyd y Parch J. Owen, M.A., Criccieth, yn llywydd; Mr T V. Oriffltks. Allt ddu. Pwllheli, yn ysgrifenydd; a Mr Griffith Roberts yn drysorydd. Cymerwyd i ystyriaeth a fyddai rhyw gjsylltiad rhwng y symudiad ag enwad neu gilydd; penderfynodd pawb na byddai, ond yn unig mai Methodistiaid sydd yn cychwyn y symudiad, gan fawr obeithio y cymer cerddorion o bob enwad fantais ar y symud- iad er gwella y canu trwy y wlad, ac hefyd i ym- uno a'r gylchwyl. Penderfynwyd ei chynal yn Mhwllheli (yr amser i'w benodi eto) yn nghapel Penmount. Ceir dau gyfarfod. Y cyfarfod cyntaf i'w dreulio gan y corau i ganu—pawb ei ddam ei hun, oddicithr un don yn y dechreu, ac un arall ar y canol, ac anthem ar y diwedd. Anogwyd fod i bawb ddewis darnau cysegredig. Yr ail gyfarfod i'w dreulio trwy i'r corau a'r gynulleidfa gydganu yn gwbl. Penderfynwyd ein bod i ddewis y tonau oU am y tro yma o lyfr tonau y diweddar Ieuan Gwyllt, a'r hymnau o gasgliad y Methodistiaid Calfinaidd. Penderfynwyd canu 'Esther' i ddechreu y cyfarfod blaenaf, ar y geiriau 295, yr emyn oil i'w ganu. Y don a genir ar y canol fydd Moab,' ar y geiriau 851, a'r anthem ar y diwedd fydd y requiem (Parry) er coffadwriaeth am y diweddar Ieuan Gwvllt. Cenir yn yr ail gyfar- fod 'Molwch yr Arglwydd' (Parry) er coffadwr- iaeth am waredigaeth y glowyr, ac 'Arglwydd, chwiliaist ac adnabuost fi,' yr hon a geir yn y ddau Gerddor a ddaeth allan dan olygiad Ieuan Gwyllt. Cenir y tonau:- ,Sion,' ar y geiriau -118; Gwree- sain ar 595 Rotterdam,' ar 118; Trefeglwys,' ar :396; Moriah,' ar 293 'Abertawe,' ar 616; 'Ardudwy' (Y.) ar 742; 'Rhyl,' ar 439. Dewis- wyd Eos Morlais yn arweinydd y canu; Plenydd a'r Parch J. Owen, M.A., Criccieth, ynarwemydd- ion y cyfarfodydd; a Mri J. Edwards (maer pre- senol Pwllheli), ac 0. Evans, Broom Hall, yn llywyddion. Trefnwyd y mynediad i mewn i'r gwahanol gyfarfodydd i fod yn 3c i'r corau a phlant dan bymtheg oed, a chwe' cheiniog a swilt i bawb arall: golyga hyn fe allai fyuediad i mewn i'r ddau gyfarfod. Ystyrid holl gynrychiolwyr am y dvdd yn bwyllgor cyffredinol, a dewiswyd 15 o'r cyfryw i fod yn bwvllgor gweithiol. Y mae y corau i anfon enwau y darnau a genir ganddynt yn brydlon i'r pwyllgur gweithiol; ceir gwybod eto pa bryd. Enwyd dau gyfeilydd (acc-ompanyists) Miss Hughes, Gellidara, a Mr J. Roberts, Steam Mills, Porthmadog. Anfonodd y diweddaf lythyr i hys- bysu nas gallai fod yn bresenol, yn nghydaj amryw awgrymiadau gwerthfawr, y rhai a fabwys- iadwyd. Teimlai pawb fod angen diwygio eiii canu cynullcidfaol, ac mai dyma y ffordd effeith- iolaf i gyrhaedd yr amcan. Ceir cylchwyl rhagorol, os eerir allan ysbryd y pwyllgor.-Jfoellvyit Alaw,

LLANGEFNI. Dosdarth Deml Mon.—Cynlialiwyd cyfarfod triniisol y Dosbarth Demi uchod yn Llangefni, dydd Ltan, Tachwedd 26ain. Ymddengys nad oes golwg mor lewyrclms ar yr achos Temlyddel yn y dosbarth ag a fu. Cafwyd ymddiddanion ar wa- hanol faterion yn dwyn cysylltiad a llwyddiant yr achos yn y dosbarth. Nid oedd nifer y cynrych- iolwyr mor lluosog ag arferol, a hyny mae'n debyg am fod angladd y brawd llafurus y Parch H. Jones, Beaumaris, y diwrnod hwnw; bydd yn soiled fawr i'r achos Tetnlyddol ar ei ol. Pasiwyd pleidlais o gydymdeimlad a'i weddw yn ei thrallod, ac fod i'r ysgrifenydd, Mr W. L. Ellis, Dwyrau, I anfon y cyfryw iddi. Mauwolaeth DnisYrYD.—Boreu Sadwrn di. ■woddnf. v 24ain cvftsol, tarawyd ein tref a braw gan y newydd fod Mrs Roberts, gwraigMr William Roberts, pig merchant, o'r dref hon, wedi marw vn neillduol 0 ddisyfyd y nos flaenorol. Yr oedd yr ymsidawedig yn ei ehynefin iechyd y dydd blaenorol, pryd y daeth adref o Gaernarfon, Bu l farw oddeutu hane.r nos; ei hafiechyd oedd tlefyd y galon. Cvdymdeimlir yn ddwya a'l pliriod galarus a'i cneth fach amddifad.

LLANBERIS. (IHWAitELWVR LLANBERIS AC AH- GLWYDD NEWBOROUGH. Cnfwyd prawf gwirioneddol a diymwad o deimlad angcrddol trigolion yr ardal hon yniCair Arglwydd 1, y 11 4? 1; Yl,, u Newborough yn y driniaeth galed y ceisir ei rhoddi iddo gan ran helaeth o fainc ynadol sir Gaernar- fon. Cynhaliwyd cyfarfod lluosog iawn o ran cynulliad a haelfrydig iawn Ð ran teimlad, noi Ian, yr 22ain cyfisol, yn y Concert Hall, er amly « ein cydymdeimlad a'i arglwyddiaeth yn ei broted- igaeth hon, a'u gwerthfawrogiad o'i wusanaeth i'r sir am dros chwarter eannf fel Cadeirydu e;n Brawcllys Chwarterol. IJywyddwyd gan y Parch J. Owen Jones, yr hwn a agorodd y cyfarfod mewn anerchiad gryno yn gosod allan yn deg a chlir yr amgylchiadau a arweiniasant i ymddi- swyddiad ei arglwyddiaeth o'r gadeiriaeth. Dy- wedodd mai amcan y cyfarfod ydoedd amlygu cydymdeimlad a'i arglwyddiaeth, a gwneyd ye hyn ddylasai fod wedi ei wneyd gan yr ynadon eu hunain, ond y gwrthodasant ei wneyd, sef cvf- lwyno ein diolchgarwch gwrcsoeaf i'w arglwydd- iaeth am ei wasanaeth gwerthfawr i ni fel sir. Yna galwyd or y Parch J. E. Owen (A.) i siarad, yr hWll a gvnygiodd y penderfyniad canlynol i'r cyfarfod:—"Fod y cyfarfod hwn o drethdalwyr Llanberis yn dymuno cydnabod yn ddiolchgar wasanaeth hirfaith, ffyddlawn, a gwerthfawr Ar- glwydd Newborough 1 sir Gaernarfon fel Cadeirydd y Chwarter Sessiwn am y tymor maith o bum' mlyncdd ar hugain, ac fel ynad am chwe' blynedd a deugain. Gyda pharch a llawenydd dwfn. y mae y cyfarfod hwn yn galw i gof y a'r anmhleidgaTWch oedd yn nodweddu dyfarn- iadau ci arglwyddiaeth mewn apelifidau r «ylw manwl a tlieg a delid bob amser ganddo i bob cais am helaetliiad trwyddedau [tai i werthu diodydd meddwol; lie yn neillduol yr arolygiaeth fanwl a thrylwyr a ddangoswydganddo dros holl amgylch- iadau arianol y sir, ac ataliad pob treuiiadau diangcnrhaid a gwastraffus. Wrth ystyricd achos vmddiswyddiad ei arglwyddiaeth, yr ydym yn dymuno yn y modd mwyaf diffuant i roi mynegiad 0'11 cydymdeimlad dyfnaf ag ct, a'n gofid o fod dun wedi digwydd a barodd iddo deimlo gorfod- ac.-h i ymddiswyddo o swydd yr hoij a lanwodd ei arglwyddiaeth g,,rdalr fath gymeradwyaeth iddo ei hunan, a'r fath foddlonrwydd i'r trethdalwyr yn gyffredinol." Eglurodd Mr Owes y cynygiad mewn araeth fanwl, dyhysbyddol, a phobiogaidd, gan fanylu ar y gwahanol ranau wrth fyned yn mlaen, ae yr oedd mynych gymeradwyaetliau y cyfarfod i'w sylwadau )11. tystio ei fod yn y cwbl yn rhoi mynegiant o farn a chalon pawb oedd bresenol ar y mater. Eiliwyd y cynygiad gan Air J. Vaughan Williams, Manchester House, a cliof- nogwyd ef mewn sylwadau ffraethbert, pwrpasol, ac effeithial, gan y Parch G. Parry. Wedi ei roddi i lais y cyfarfod, cariwyd cf gyda brwdfrydedd lie unfrydetld mawr iawn. Daeth Mr Ishmael Davies, London House, yn mlaen yn nesaf i gynyg "1"0([ copi o'r penderfyniad blacnorol i'w anfou i Arglwydd Newborough ae i Ysgrifenydd y Chwar- ter Sessiwn er ei gyflwyno i'r faine yn eu heistedd- iad dydd Sadwrn, y 2411ill cyfisol." Cefnogwyd ef gan Mr Thos. Thomas, Snowdon Valley Hotel, a chafwyd anerchiad bwrpasol a rhagorol yn y fan hon ar Arglwydd Newborough yn ei faiiylrw, dl gyda, a ffyddlondeb i achosion y sir, yn gystal a'i garedigrwydd a'i gymwynasgarweh ynmhob achos gan Mr John Evans, Caernarfon. Caiiwyd y pen- derfyniad hwn gyda'r un brwdfrydedd ae un- frydedd a'r uu blaenorol, acwedi sylwadau pellach ar yr helynt anffodus, ac ar eill. dylcdswydd i gymeryd mantuis ar yr amgylcliiad i gael diwygiad yn y ffordd 0 benodiad ynadon yn y air ^-an y cadeirydd, a thalu y diolcbiadau arferol, ym- wahanwyd gan deimlo ein bod wedi cael cyfarfod da a llwyddianus, yn fwy felly na'r disgwyliad, wrth ystyried byrdra y rhybydd am dano, y trefn- iadau anorphenol ar ei gyfer, ac yn enwedig yr ystorm o wynt a gwlaw oedd yn ein plith noswaith ei gynlialiad. Tybed na ddylaiein teimlad yny sir gymeryd ffurf ar y sylweddol o barch ac anrhydedd i'w Ar- glwyddiaeth o LyulIifonP Ar ol d.yfarniad yr ynadon yn y chwarter sesiwn i.aufon yr hoU achos i'r Arglwydd Gangkellydd, ai nidyw yr adeg wedi dyfod i drigolion f sir hefyd ddeiscbn yr Arglwydd GangheUydd am ymehwiliad manwl. a thrylwyr i holl amgylchiadau penodiad y trysorydd presenol, yn gystal ag i'r ffaith na phenododd Arglwydd Penrhyn ond tri o ynadon Rhyddfrydig er pan y mae yn Arglwydd Raglaw, tra y mae wedi gwastraffu yr anrhydedd ar hot?- lanciau difarf o'i blaid Geidwadol ef ei iiun i JNis gallwn weled nad ydyw hyn yn llawn eymaint. dirmyg ar Ryddfrydwyr y sir a dim a wnaeth Arglwydd Newborough yn y eysylltiad presenol. Penodwyd dau o'r Rhyddfrydwyr y wis hwu ar ol gweled f0 perygl hwyraeh inewn gwrt'aodiad y ,g ,;?,w.der hwn yn hwy. Eto, beth a fyddai i ni fel sir ei wneyd yn nod ac amcan 0 gael statue o Arglwydd Newborough er ei anrhydeddu, wedi ei osod i fyny yn y lie amlaf y bobloedd yn Nghaer- narfon, fel y gwelo ei boenydwyr presenol mai efe er y ewbl ydyw y gwr y rnyu y sir ei anrhydoddu fel un wrth fedd ei chalon, ae un yn meddu cyflawn a pherffaith ymddiried yuddo or bob Hiugyiciii.vl. Da iawn oedd genym weled hysbysiad yn un o'r newyddiadurou Seisnig am gynlluniau er dyfnhau gwely yr afon yn Llanrug mewn trefn i ostwng rhyw chwech neu wyth troedfedd ar lyn Llanberis, a thrwy hyny sychu corsydd atiachus Cwmyglo. Dengys hyn fod cynhwrf yn ngwersyll y sanitary authority yn y mater, ae mi a hyderwn na orphwys- ant ne3 dwyn y gwaith i ben. Heblaw yr effeitliiai lawer iawn yn ffordd iechyd trigolion Coedyddol, Llanberis, a Chwmyglo, enillid drwyddo diroedd eang a rhagorol i Arglwydd Newborough a thir Assheton Smith, yr hyn fyddo ynsicr o ad-dalu yn dda iddynt hwy am y gyfran o'r draul a delid ganddynt am wneyd y gwaith. Hyderwn na roddir yr amcan o'r neilldu y tro hnva nes ei gwblhau' fel un o'r diwygiadau mwyaf ,onl1f'mh!'i(Hnl cr cysuron iechydol ac amaethyddol y cymydogaethau crybwylledig.

PWLLHELI. Y GYLCHWYL Lenyddol.—Da genym ddeall fod golwg am gylchwyl lwyddianus iawn yn Mhwllheli ddydd Nadolig nesaf, oblegid y mae yr holl wlad oddianigylch yn parotoi yu eguiol ar ei chyfer. Y mae pob bardd a lienor drwy Leyn ac Eifionydd yn. awr yn edrych yn rhyw drwm- bluog, afrwydd, a lluddedig, gan brofi fod yr inaie ideas wedi cyn- liyrfu o'u mewn, ac ar lawn waith; ae edryehir yn mlaen yn bryderus at ddydd yr uehelwyl, pryd y disgwylir i'r dduwies Astrsa, wrth eu tafoli, ti ar- ostwng yr yabrydion hyn, a dyfod a'r byd i'w le uuwaith eto. Mae y corau hefyd yn prysur barotoi gogyfer a'r gystadleuaeth, ae nis oes dim braidd i'w glywed ganddynt y dyddiau hyn, ond y do, re, mi yn barhaus; ond ofnwn y bydd raid i gor Pv '1- heli ymfoddloni ar y d, Ie, la, ar ol y Nadolig nesaf; a chedwir hwynt felly yn mhair wylofain, tristweh a galar hyd lies yr edifarhant oddiwrth (a difaterweh, lie y cymer Ceridwen dragaredd arnynt. Hai! ati hi, bous, a chofiwch mai nid rhri i chwareu a hwynt ydyw Uanciau Dolbenmatn, Criccictli, Llanaelhaiarn, Rhydyclafdv, a'r Na-it. Yr ydym yn deall mai y Pencerdd Owain Alaw a. fydd y prif feirniad cerddorol; a phwy wlII?— A. B,

I RHYL. CYHunDiADAu o Ladrata.—Dydd Mawrth ded- frydwyd Patrick Bolland a Michael Burns, dau grwydryn, i dri mis o lafur calcd yn ngharchar y sir am ladrata ci perthynol i Mr Arthur Rowlands, clere y dref hon, o'i dy yn Rhuddlan.—Dedfryd- wyd Mary Lewis i aros ei phrawf yn y frawdlya nesaf diui y cyhuddiad o ladrata daru o gig dafad, perthynol i Mr John Edwards, Llanelwy.—Dydd Gwcncr cymerwyd Richd. Simeox (coachman), Wm. Simeox (tafarnwr), a James Simcox (eoach- maker), i'r ddalfa dan y cyhuddiad o ladrata sivilt o wair a gwallt peithyuol i Mr J. Cliurton. U.H.. Moranedd, yn ngwasanaeth yr hwn mae y oarcharor cyntaf a enwyd wedi bod am dros ugain mlynedd, a'r ddau arall ydynt ei fnil-'on. Ymddangosodd Mr Louis, Rhuthyn, ar ran y diffynyddion. Meth- wyd a phenderfynu eu haclios o flaen yr ynadon yma, aeleny gdllyngwyfl hwy yn rhydd, o dim feiehniafon, i sefyll cu prawf yn y Frawdlys I Chwarterol xwsai.—Morlanydd.