Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

23 articles on this Page

RHYFEL Y DEGWM.

News
Cite
Share

RHYFEL Y DEGWM. PLWYF LLANDRILLO YN RHOS.— 'MOCHDKEF' ETTO. DYDD Mercher diweddaf, sef, tranoeth ar ol dydd Nadolig, cawsom brawf chwanegol etto o'n pender- derfyn iati i yinladd allan frwydr fawr ein hegwyddor- ion'- l ac hefyd, cyfleusdra newydd i weled awydd par- haol y gwaedgwn Eglwysig i sugno ein gwaed er cyn. nal i fyny eglwys yr estron ac Harri yr wythfed, yr hon a sylfaemvyd mewn pechod, ac a gynnahwyd trwy diais am y tri chan mlynedd diweddaf; ond, erbyn hyn, sydd yn prysur dynu ei thraed i'r gwely i farw. Fel y mae yn hysbys yr oedd y diweddar Barch. J. D. Jones, iicer ColwyD, wedi troi yn gyfaill i'r am aethwyr, ac wedi troi yn ol iddynt bedwar swllt yn y bunt o'r degwm, ac wedi dyweyd na byddai iddo ef, o dan unrhyw amgylchiad, werthu un amaethwr i fyny am ei ddegwm.. Ond bn Mr. Jones farw; A chyfododd brenin aralI, yr hwn nid adnabu Joseph.' Ysgutorion Mr. Jones ydyw Mr. Jones, parson Llanasa, a Mr. Evans, parson Abergele, a rhyw Mrs. Hughes. Ac er i Mr. Jones, yn ei fywyd, ddyfod i gyfarfod Sn hamaeth- wyr, etto ymddengys fod pedwar o honynt yn ei ddyled o ddwy flynedd o ddegwm a rhoddodd yr efengylw" vr a enwais yr achos yn llaw y Mri. Sisson a George, cyfreithwyr, Rhyl, i'w codi trwy rym cyf- raith- sef, y Mri. W. Evans, Nant uehaf; D. Roberts, Pantygloeh R. Thomas, Ty'nllwyn; a W. Williams, Uwydcoed Isaf. Ond, ar ol cael rhybudd v deg diwrnod, fe dalodd y tri a enwyd gyntat, tra y safodd Mr. W. Williams heb wneyd, nes iddo gael ei werthu i fyny mewu arwerthiant cyhoeddus. Rhoddwyd papyrau allan, a chymmerodd hyny le dydd Mercher diweddaf, sef, Rhagfyr 26ain, yn Llwydcoed Isaf, Mochdref. Dechreuodd y drama am un o'r gloch yn y pryd- nawn—y cymmeria.dau (characters) ynddi oeddynt:- Mr. George, cyfreithiwr; dau fwmbeili; Lewis, hedd- geidwad Abergele; Roberts, heddgeidwad Colwyn Bay ac arwerthwr o Sais o Rbyl. Y 'lleni'i osod y ddrama' allan arnynt ydoedd, un das o wair, gwerth 30p.; un dds o geirch, gwerth 35p.; ac un dhs o haidd, gwerth 15p.; yr oil wedi eu prisio gan ddyn cymmhwys yn werth 80p. Swm yr oil o'r degwm oedd yn ddyledus ydoedd ychydig dros 16p. Er fod torf ?i..og wedi dyfod ynghyd i'r ile, ymddengys nad oedd ond dau yn en plith ag ynddynt un awydd i brynu neb ond un o'r bciliaid o libyl a Mr. Alun Lloyd, cyfreithiwr, Llanelwy. Modd bynag, ni chynnygiodd neb ar yr eiddo ond hwy eill dau, a tharawyd y cyfan i Mr. A. Lloyd am rhyw gymmaint dros 19p. Nis gwn yn iawn pa beth a fuasai yn dig- wydd pe cynnygiasai y dyeithrddyn o'r Rhyl godi llawer yn chwaneg ar y cyfreithiwr o Lanelwy. Y tebvsolrwydd ydyw y buasai raid rlioddi y Oloadur arno. O'r hyn lleiaf, yr oedd ynddo ddigon o allu anianyddol i wneyd unrhyw beth fig ef, er fod Lewis a Roberts o'i gwmpas, ac yn gofalu yr olwg fwyaf awdurdodol (chwerthinllyd felly, weithiau) a fedrent arnynt eu liunain. Ar ol i'r arwerthiant fyned drosodd, a chyn i'r dorf chwalu, dywedodd Mr. Alun Lloyd, I Ei fod ef yn cynnyg diolchgarwch i bawb oedd wedi cymmeryd rhan yn yr arwerthiant, ac am eu bod wedi ymddwyn mor dda a siriol yn ystod yr holl weithrediadau, yn arwerthwr, beiliaid, heddgeidwaid, a'r dorf oil, or declireu i'r diwedd.' Cefnogwyd ef gan Mr. Moses Williams, Bryngwynedd, yr hwn a ddywedodd Fod yn lIawen iawn ganddo ef gefnogi Mr. Alun Lloyd, er rhoddi cyfieusdra i'r byd wybod ein bod wedi cael dirfawr gam oddi ar law yr heddgeidwaid yn Moch- dref yn mis Meketin, 1887. Dywedai ein bod ni yn caru heddwch y pryd hyny fel yn awr. Yr un rhai ydym ni heddvw ag oeddym y pryd hyny, meddai; a phaham y mae Mr. Oliver George yn dytod atom heddyw,' chwanegai, 'bron i 'r un lianerch, ae at yr un bobl, gyda dim ond dau heddgeidwad, pryd na ddeuai atom flwyddyn a hanner yn ol heb fyddin o tilwvr a llu mawr o heddgeidwaid (clywch, clywch). Da ganddo oedd eu hysbysu fod y gallu bron yn eu dwylaW hwy eu hunain yn awr i hanner reoli yr ar; dderchog (!) a'r anfarwol (!) Leadbetter. A gallai ei sierhau yntau, Mr. George, er nad oedd yn ei ganlyn y diwrnod hwnw ond dau heddgeidwad yn unig, y byddai yn Ilawn mor ddiogel pan y deuai yno y tro nesaf heb yr un o honynt. Na, na, fy nghyfeillion, (meddai), yr ydym ni yn y plwyf a'r gymmydogaeth hon wedi penderfynu inai nid o'n gwirfodd y talwn bedwar cant o bunnau yn y llwyddyn l Mr. Venables Williams, na neb arall, am bregethu'r efengyl i'r Saeson, yr hwn nad ydyw yn malio dim pe bae pob Cymro, o'i ran ef, yn myned o'r byd heb glywed yr efengyl yn cael ei phregethu yn yr laith Gymraeg dydd mewn blwyddyn (clywch. clywch). Ac yn awr, cymmered Mr. W. V. Williams ei ttordd ei hun in trin iis iaith estronol, cyniraerwn ninnau ein ffordd ein hunain i dalu iddo am hyny. Derbvniwyd y sylwadau uehod gyda tharanau o gynmieradwyaeth y dorf. Ac awgrymiadol iawn oedd gwaith Mr. Oliver George yn myned at Mr. Moses Williams a churo ei gefn gan ei gyfarch, 'Well done, Mr. Williams: Yr oedd hyn yn profi gwirion- edd yr hyn a ddywedwyd. Cafwyd cryn ddigrifwch yn nechreu yr arwerthiant trwy fod yr arwerthwr yn Sais; ac ar ol iddo ddarllen ?)modau yn yr iaith Saesneg, galwodd Mr. M. Wil- iiams ?no i'w darllen yn Gymraeg gan nad oedd fawr M?nM deall yn Saesneg. Ei atteb ef oedd nas gallai wne? hyny. Hawliodd Mr. Williams fod hyny i gaeTei wneyd ei fod o bwys gwybod beth oedd i ?mmeryd lie mewn cyssylltiad & r arwerthiad. Yna ??erodd Mr. Oliver George y papyr oddi ar yr arwerthwr, a darllenodd ef yn rhanol, a galwyd ar u? o'rbeii?idi'wgyneithui'r Gymraeg. Ac ni fu erioedyL fath auerwch Yr oedd yn galed arnynt, y? metL yn !an a dyfod o hyd i'r gair Cymraeg i atteb i'r gair Saesneg, a'r dorf yn chwerthin; yr ben feili, yn lie dyweyd gair Cymraeg am yr un Saesneg, vn dyfod a gair Saesneg arall yn ei le, a'r dorf yn gwaeddi, Cymraeg, ddyn Sicr genyf, os oedd angel yn agos, ei fod yntau hetyd yn chwerthin am eu pen- ?u O'r diwedd, gwaeddodd yr hen feih 0 bobl bach, cymmerwch o i'r fan yna, 'dwi yn gwel d yr un X Yn wir, yr yd'w i'n right ddall er's meityn.' Ac yr oedd yr olwg annaearol oedd arno yn pi-ofl ei fod mewn lie ofnadwy. Yn wir, yr oedd yr olygfa yn talu yn dda i'r bobl am ddyfod yno. Yr wvf yn deall fod sail i dybio nad ydynt wedi cario pethau yn mlaen yn 01 y gyfraith, ac y mae y mater yn awr yn llaw Mr. Alun Lloyd i fynu cael iawn i Mr. W. Williams am ddrygu ei amgylchiadau yn anghyfreithlawn.—John Buss.

[No title]

Y DIRPRWYWYR EGLWYSIG A'U…

? Y LLOFRUDDIAETH YN ?::?_;_..I…

! :R}hLrthllU1dØtdd 1ft 1WyihuDti.I

Marchnadoedd Anifeiliaid.…

Marchnad Llundain, Dydd Gwener.…

-Y Farchnad Goed yn Liverpool

Gwair, Gwellt. a Phytatws.…

Gwer.

Marchnad Ledr.

Hopys.

Gwlan.

Y FASNACH MEWN HAIARN YN NGOGLEDD…

FFEIRIAU CYMRU,

DYDD LLUW. 4..... , I

Marchnad Yd Liverpool, Dydd…

MARCHNADOEDD YD LLOEGR. I

MARCHNADOEDD CYMREIG.n..1…

Marchnad Anifeiliaid Smithfleld.I

Marchnadoedd a Ffeiriau Anifeiliaid.…

Prisiau Moch yn Ninbych a'r…

Ymenyn.