Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
Hide Articles List
7 articles on this Page
AT Y PROFFESWR J. PETER, F.…
News
Cite
Share
AT Y PROFFESWR J. PETER, F. R. G. T., I BALA. .n. B,KROHE IG SYlt, I- 1 I 1 -1 Taa dlwoaa y nwyaayn iN o, ceiais y piaser a r nyi- rydwoh o wrandaw arnoch yn traddodi darlith yn Mhrif ysgol Aberystwyth, ar DdeLeareg CymrLi," Goddefwoh i mi ddyweyd fy mod yn ystyried y ddarlith hon o'r eiddoch y trysor gwerthfawrocaf a feddwn fel Cymry ar y pwngc. Maddeuwch i mi am orfyn arnoch gyhoeddi y ddarlith fel y traddodwyd hi genych yn Aberystwyth, yn y FaNEK. Y mae yn wir iddi ymddangos ar y pryd yn y Cainhrian News, ond ychydig sydd yn alluog yn sir Aberteifi i ddeall Saesneg, fel mai cyfyng iawn ydyw cylohrediad y newyddiadur hwnw yn y sir. Ond am y FAN PR, y mae pob tenlu goleaedig a Rhyddfrydig yn ei derbyn hi. Yr wyf yn eich sierhau y bydd ei chael drwy gyfrwng y Fa«br yn gaffaeliad gwerthfawr gan filoei(I o deuluoedd Cymru. Bydd yn wybodaeth ryf. edd i ganooedd. Gau obeithio y cydsyniwch å'm oais y gorphwys. Ydwyf, Yr eiddooh yu gywir, GLAN GWYNAI.
Y BEIBL.
News
Cite
Share
Y BEIBL. YONEDDIGION. Pan oedd Harri yr Wythfed yn frenin Lloegr/ohwech o Feiblau oedd at wasanaeth holl drigolion dinas Llun- dain, a'r lhai hyny wedi eu oadwyno yn Eglwys Sant Paul, wrth golofnau, rhag eu cymmeryd ymaith. Yn nyddiau Edward y Cyntaf, yr oedd pris y Beibl o ddeutu dwy bunt ar bymtheg ar hugain, a chyflog i weithiwr elffrodin yn dair ceiniog a dimai y dydd. Felly buasai yn rhaid i ddyn weithio am dros bymtheg mlyn- edd i brynu Beibl, a ohadw y cwbl, heb yr un diwrnod coll. Yn llawer diweddarach hefyd, yn nyddiau boreuol yr anfarwol Barch. Thomas Charles, o'r Bala, dywedir nad oedd mwy nag un Beibl ar gyfer pob padwar ugain o holl deuluoedd Cymru-nid ar gyfer pob person unigol, cafier. Yr anfarwol T. Charles oedd yn blaenori yr ymchwiliad o'r angenrheidrwydd am Feiblau yn mhlith y Cymry. Y mae amryw ysgrifau ar gael heddyw sydd yn profi y byddai personau ymchwilgar, galluog i ddar- llen, yn teithio saith milldir, mwy neu lai, yn fynych i weled ac i glywed, a darllen y Beibl drostynt eu hunain. Dyna y wedd a'r oyflwr oedd ar bethau yn amser ein teidiau, a thadau rhai o honom, set hyd gychwyniad y Gymdeithas Feiblaidd Frytanaidd a Thramor. Ond yn bresennol mewn adeilad ag sydd yu agos i Sant Paul yn Llundain, dywedir yr anfonir allan o dri i bedwar o feiblau bob munyd! at wasanaeth pob llwyth, iaith, a chenedl, a'r rhai hyny yn gyflawn, am bedair ceiniog, a chyflog gweithiwr cyffredin yn fynych o ddeutn pedwar swllt y dydd. Er hyn oll, canfyddir heddyw fod can- noedd o Gymry heb fod yn gwybod end ail i ddim am gynnwys y Beibl, nac yn abli ddarllen unrhyw lyfr arall mewn gwirionedd. Ond dyma sydd genyf i'w ddyweyd yn bresennol, sef nad ydym yn gyfrifol i un llys eglwysig am ein Beiblau, end yn unig i'r Gymdeithas Frytanaidd a Thramor. Ni chydnabyddwn yr un awdurdod eglwysig, ond a dder- byniwn yn y Beibl gan Grist a'i Apostolion. Yr ydym yn rhwym o wrthod traddodiadau y llysoedd eglwysig. Ae yn eu derbyn fel opiniynau dynion, ae yn rhwym o'u gwrthod fel cynghorion dwyfol. Y mae honiadau o'r fath yn ysbeiliad ar Frenin Seion. Ie, i unrhyw ddya neu eglwys roddi cyfarwyddyd mewn pethau ysbrydol o'i eiddo ei hun, neu yn ol gorchymyn unrhyw eglwys. Nid eiddo unrhyw ddyn ydyw y Gair Dwyfol. Na y mae yn gyffredinol, mor gyffredin agywgoleuniyrhaul naturiol i holl drigolion y ddaear. Yr un peth a fyddai i ddyn honi hawl ac awdurdod i reoli deddfau apian, i rwymo y gwynt, ac i ostegu tonau y mor, ag a fyddai iddo hawlio awdurdod ar ordinhadau as athrawiaethau y Beibl. Sicr ydyw fod deddfau y Beibl mor anghyf- newidiol o dan ddwylaw dyn ag ydyw deddfau anian. Pa anianydd erioed a glywyd yn.honi fod ganddo allu i wneyd unrhyw gyfuewidiad yn neddfau natur, heb law oeisio egluro tipyn ar gyfreithiau natur 1 A pha beth yn chwaneg a all fod gan yr aelod eglwysig uchaf mewn dysg a gallu i wneuthur gyda deddfau ysbrydoliaeth ? Nid oes ganddynt ddim, ond o fewn y gyfrol ddwyfol y mae ein holl ddiogelwch ni. Ceir y tfordd yno yn amlwg, a'r awyrgylch yn glir. Ond os eir i grwydro tu allan i'r Beibl, dyrysir ni a gorifedi o eiriau, a gorlwyth. ir ni a dychymmygion dynion. Ydwyf, &c., I MIGNEINT.
I CYFARFOD MISOL GORLLEWIN…
News
Cite
Share
I CYFARFOD MISOL GORLLEWIN MEIRIONYDD. I Foneddioiow, Y mae y Cyfarfod Misol hwn wedi bod yn cymmeryd rhan fawr yn nygiad yn mlaen drefniadau y Cyfundeb Methodistaidd yn yr amser a aeth heibio. Os nad ynddo ef y ganwyd, efe a fu yn gryd i'r fugeiliaeth, yr athrofa, ac amryw achosion ereill. Ond bellach, y mae wedi oolli yr arbenigrwydd hwn er pan gollwyd y diweddar Mr. Morgan o LODO. Ond y mae yn aros ynddo etto nifer o ddynion egniol a llafurus. Y mae lliaws o'r gweinidogion yn ieuangc, mewn cymmhariaeth, ac o safle gyffelyb i'w gilydd; a thrwy hyn, y mae mesur helaeth o ryddid. yni, a nwyf, yn nodweddu y eyfarfod. Y mae ei ysbryd yn iachusol a dymunol. Gwelir ynddo ymdeimlad o awydd gweithio ac o dori i rhyw dir newydd. A gobeithiaf mai hyn a wna, ac y ceir profion mynych o hyny yn y dyfodol. Ond y mae yn eithaf amlwg yn mlaen Ilaw, pa fodd y mae hyn yn gyrhaeddadwy. Ni ellir tori i dir newydd, na gwneyd pethau Ilawer llai uchelgeisiol na hyny, ond drwy i'r cyfryw wneyd ymdrech parhaus i ragori arno ei hun. Nid digon y ffaith, am mai efe yw Cyfarfod Misol Gor- llewin Meirionydd, fod ei benderfyniadau i'w derbyn o herwydd hyny. Nid digon chwaith yw grymusder a hy- awdledd y siaradwyr. Ond rhaid cael profion amlwg fod yr hyn a wneir yn deilwng o'i alwedigaeth uohel, gyson a'r rheswm manylaf, y chwaeth oreu, a'r tegwch mwyaf diammheuol tuag at yr aelodau a'r eglwysi. Y mae amser wedi bod pryd yr edrychid ar weinid- ogion y Gair fel bodau uwohddynol, neu angylaidd bron. Credid nas gallent gyfeiliorni, nad oedd dim iselwael yn perthyn iddynt. Derbynid pob peth a wnaent, a cherid pob peth a orchymynent allan heb i neb ofyn dim er niwyn cydwybod. Ond y mae pethau yn wahanol yn awr. Mewn yotyr, y mae y prawf yn uwch a manylach. Disgwylir yn awr i'r rhesymau mwyaf boddhaol gael eu faoddi dros bob amean; ao es na ddygir y rhai hyn, am- mheuir ar unwaith briodoldebyramcanionhyny. Mae yn ddiau yn ddaioni i'r Cyfarfod Misol-fod sylw Paitaus yr eglwysi ar ei weithrediadau, i'w gywiro yn yr hyn a fernir sydd o le, ac i'w gefnogi yn yr hyn sydd 8>nmoladwy. Ac yn fy ngwaith i yn galw sylw at Yehydig bethau perthynol i'r Cyfarfod Misol hwn, ni dyhd cymmeryd hyny, os oes gwirionedd yn yr hyn a ddywcdi", ond fel mantais iddo i wellhau, yn enwedig paii y mae yn tarddu oddi ar ymgais ddiffuant i efieith- lo" Y gwaith yn y rhan yma o'r wlad. Ull olr pethau a darawodd fy meddwl gyda graddau o ,Mod oedd dwyn achos Ysgol y Genethod, Dolgellau, ?rony Cyfarfod Misol diweddaf. Nid wyf yngWel-¡ ed "? uwyn y fath gynnygiad, a rhoddi s41 cymmerad- eth arno yn perthyn i waith y Cyfarfod MisoL "lae In hysbys nad oes yr un wedd grefyddol i'r day liad, dim ond bydol hollol. Os nad oedd hyn yn 1 ynddo ei bun, yn aior, nid oedd yn ddoethdyfed ag et ar draul esgeuluso pethau pwysig ereill. Tybiaf na byddai nemawr fwy ammhriodol dwyn otto achos Cymdeithas yr Ysgolfoistriaid, a Chymdeithas Amaeth- yddol y sir dan sylw. Nid anghydweddol, fe allai, fydd- ai dwyn y diweddaf, am y dywedir fod coginio i fod yn rhau bwysig y4 y sefydliad. Peth arall y dymunwn ei nodi ydyw, yr arafwcb. sydd yn y Cyfarfod Misol i fyned drwy y gwaith pennodol sydd iddo. Ni hwylusir y gweithrsdiadau fel ag i or- phen trin yr oil o'r materion yn y cylch presennol. Nid oes odid un cyfarfod yn cymmeryd lie na ohirir ymdriniaeth ar ryw bethau hyd gyfarfodydd dilynol, yr hyu a bar yn ami fisoedd o oediad, a bydd y pethau a adewir felly weithiau yn rhai mwyaf pwysig a berthyn i'r aohos. Dylai dysg a phruiiad roddi rhyw ragoriaeth ar y ta presennol mewn peth o'r natar hyn, ar yr hyn yr oedd ein tadau, neu ni waeth i ni lai o'r rhinweddau hyny. Byddai yn welliant cymmeryd y cyfarfod deg o'r glooh yr ail ddydd i orphen materion hanfodol y Cyfarfod Misol nag i'r drefn neu yr annhrefn presennol barhau, sydd yn fynyoh yn amddifadu:yr eglwys lie y cynnelir y cyfarfod a'r cynnrychiolwyr o fraint fawr, yr hOlla ystyrir felly yn eu golwg hwythau. Y path nesaf a grybwyllaf yw, anghyfartaledd y gyn- nrychiolaeth i'r Gymdeithasfa. Dewiswyd saith o weia- idogion a dau ddiaoon yn gynnrychiolwyr am y flwydd- yn hon. Pa fodd y mae hyn yn gyfiawnder &'r diacon- iaid, a pha beth y mae yn ei awgrymu iddynt hwy ac i'r eglwysi nis gwn. Y mae yn debyg na thybir fod y ddau ddiacon yn ogyfuwch mewn doethineb i saith o wein- idogion. Gan hyny, mi feddyliwn y buasai yr un am- rywiaeth ac eangder cynnryohiolaeth mor ddymunol ac angenrheidiol ynghylch;y diaconiaid ag ydyw ynghylch y gweinidogion. Nid yw o un dyben cyfyngu yr ethol- fraint fel hyn bydd cyfyngiad ar ryddid y Josbarth hwnjyn annhraethol fwy o niwed nag o fantais, ao mae yn syn genyf feddwl fod neb yn tybio yn amgenaoh. Ydwyf, &c,, I IONAWR.
IYMWELIAD YR AMERICANTAID,…
News
Cite
Share
I YMWELIAD YR AMERICANTAID, MR. MOODY A MR. SANKEY. I LLYTHYR CCLXfll. I Fonedmsion, Y mae yn weddus i minnau ddymuno blwyddyn newydd dda" i chwi un ac oil. Buasai adolygu y ddiweddaf yn ddigon priodol a gobeithio y gwna pawb hyny, a minnau hefyd. Gwnaeth y ddiweddaf ei hbl mewn llawer ystyr a diau y gwna hon hefyd ei hol; ond y gamp fawr ydyw ein oael ni yn ffyddlawn i'n dyledswyddau. Un o'r pethau hynotaf, hwyrach, ynglyn a'r flwyddyn ddiweddaf ydyw yr hanes am y cyffro a fu mewn amryw fanau ynglyn ag ymweliad y ddau wr o'r America ag Ysgotland, ao a'r Iwerddon, ac & manau yn Lloegr. Gwnaed pethau mawr anhygoel gan y Goruchaf drwyddynt; ac yr wyf yn gobeithio y dysg Cristionogion y gwledydd lawer o wersi da trwy hyn-yn wir, y ma.ent, debygaf fi, yn dysgu hefyd; ac yr arys effeithiau hyn, ac yr itnt ar gynnydd. Cefais i y fraint a'r hyfrydwoh o dreulio y ddau Sabbath olaf o'r ilwyddyn 1874, a'r dyddiau rhwng y ddau, yn Man- chester a bum yn ddiwyd iawn gyda'r cyfarfodydd. Cefais ddeg o honynt, ac yr oedd fy hotfder ynddynt yn cryfhau y naill dro ar ol y llall, fel y dymunaswn aros yn hwy, pe gallaswn. Rhaid dyweyd am danynt megys y.dywedwyd am yr apostolion gynt, Llaw yr Arglwydd oedd gyda hwynt." Y mae felly gyda'r dynion hyn, yn ddiau. Ni allasai fod iddynt y fath ddylanwad, oni buasai hyny. Gellir dyweyd fod holl ddinas Manches- ter wedi cyffroi, a gwaith mawr wedi ei wneyd ynddi. Bellacb, mi dybiaf y disgwylir i mi roddi yohydig o'r hanes. Mi wnaf innau hyny ond y mae rhywbeth i'w deimlo ynglyn a'r cyffro, nad oes dim modd ei roddi ar bapur. Am y ddau frawd ydynt offerynau y movement hwn, ni allaf roddi nemawr o'u hanes, ond mai dynion cyffredin ydynt, wedi eu lhnwi ft rhyw awydd angerdd- ol am Iwyddiant teyrnas Crist, ac achubiaeth pecbadur- iaid, ao wedi eu oymmhwyso gan Dduw i'r amean hwn, gan ymdatlu iddo yn gyntaf yn eu gwlad eu hunain; ao wedi dyfod drosodd i Brydain gyda'r un amcan godidog, a'r Goruchaf yn blaid Iddynt. Nid wyf yn gwybod i mi yn fy oes weled neb yn fwy diymhongar na'r ddau wr yma; ac y mae au holllafur felly hefyd, heb un ymgais i weithio ar deimladau y lliaws mawr a gyrchant i'w oyfarfodydd. Dygwyd yn mlaen lawer o enllibiau ar y brodyr hyn; megys, mai am arian y maent, mai fanaticism yw y cyfau, ac mai hunanoldeb ydyw eu cyn- nhyrfydd. Amoanwyd eu difrïo, drwy eu dynwared yn y Pantomine yn Manchester. Ond ni oddefai cynnull- eidfa y chwareudy mo hyny, a husiwyd y ddau a gyn- nygient wneyd hyny oddi ar y stage. Bu raid iddynt fyned! Cyhoeddasoch lythyr y Daily News, a da y gwnaethoch. Y mae rhyw adgof genyf i mi weled y Times yn eu hamddiffyn. Clywais a darllenais am ryw barson yn Sheffield yn ceisio dyrysu amoan eu hymwel- iad a'r dref hono! Prin y gallasai wneyd dim yn fwy effeithiol i wneyd ei hun yn prominent man; na dim, yn wir, yn fwy effeithiol i.gynnyrchu cydymdeimlad ag amcan ymweliad y brodyr a'r lie; canys y mae gwrth- deimlad yn fynych yn cynnhyrfu cydymdeimlad cryfach o lawer. Gwelir fod disgwyliad mawr am eu hymwel- iad & Birmingham a Llundain. Hysbysir fod tna 25in o gyfarfodydd gweddïo bob dydd yn Llundain er's wyth. nosau; ac y mae yn anhawdd credu yn amgen na ddeillia canlyniadau mawr i hyn drwy y gwledydd. Y mae felly eisoes yn Y sgotland a'r Iwerddon, ac yn myned rhagddo wedi ymadawiad y brodyr hyn, drwy fod gweinidogion y gwahanol enwadau, ac yn eu mysg lawer o weinidogion Eglwys Loegr hefyd, ynghyd a dynion ieuaingo ereill, yn ymaflyd o ddifrif ac yn egu-iol o blaid yr amcan. Byddai yn well i mi bellach roddi rhyw fras ddarlun o'r brodyr Americanaidd. Am Mr. Moody, gwr lied fyr ydyw, cryno o gorph; ei wallt yn ddu fel y frin, a'i farf yn gnwd tew ar ei wyneb. Gwr bywiog o ran tym- mer, llygad craffua, a dawn ymadrodd hyawdl, a digon o lais ganddo i'w glywed yn yr ystafelloedd eangaf. Synwn at y command oedd ganddo arno ei hun, ao ar y gynnulleidfa hefyd. Am Mr. Sankey, y mae efe yn dalach gwr, a'i bryd yn hytrach yn oleu, a'i wallt wedi teneuo ar y talcen, a'i ddullwedd yn arwyddo tynerwch, mwyneidd-dra, a'i ymddygiad yn grefyddol foneddig- aidd. Ac y mae yn ganwr Clywais a darllenais eu hanes yn y manau y buont, fod Mr. Moody yn pre- gethu yr efengyl," a Mr. Sankey yn canu yr efengyl, ao yr oedd oanu yr efengyl yn air a ddisgynai yn lied ry fedd ar fy nghlust. Ond wrth wrandaw arno, cefais esboniad boddlongar ar hyny. Y mae efengyl yn ei ganu. Y mae ganddo harmonium fechan o'i eiddo ei hun a phan y bydd ef ei hun yn canu, bydd hono yn cael ei defnyddio ganddo ar ostyngiad ao ar godiad lIais cael ei defnyddio 1, yn hynod darawiadol. Y mae ganddo volume o lais— llais cryf, treiddgar, a soniarus, a deallid y geiriau a genid ganddo gan y rhai pellaf'yn y Ile. Pan ganai rai darnau, yr oedd raid fod un yn galed iawn os na theimlai, yn enwedig y llinellau olaf i'r 20th song :— Too late too late will be the cry, Jesus of Nazareth has passed bg." Cynnelid y oyfarfodydd dyddiol rheolaidd yn y Free Trade Hall-yr hall fwyaf yn Manchester, a gynnwys ar unwaith wyth mil o bobl. Cyfaifod am banner dydd, ao am dri y prydnawn, ac am hanner awr wedi saith, Y Sabbath am wyth y boreu, ao am dri, ao am saith, yno, neu yn yr Oxford Hall-adeilad a gynnwysai ddwy fil. Byddai ganddynt gyfarfodydd i rai mewn pryder, ao awydd am ymgeledd; a chyfarfodydd i'r amcan o gefnogi a ohadarnhau y dychweledigion oyf. arfodydd hefyd i feibion a merched ar wahån, Yr oeddwn yn synu fod eu natur yn dal i'r fath lafur. Diau eu bod yn cael nerth yn ol y dydd a'r gwaith. Yr oedd nodwedd hynod ar y cyfarfodydd, megys prydlon- deb. Byddai y ddau wr ar y stage i'r funyd bob oyfar. fod, Tarewid at y gwaith yn ddioed. Os gwedd'io (a byddai amryw yn gweddw), gweddi fer a chyfeiriol, yn wresog a thaer; ao ni bu i mi glywed neb yn parhau dros bum munyd. Nid gweddi yn amgylohu mir a thir, a phawb, a phob achos, ond gweddi i boint. Ao nid rhyw flip o weddi chwaith. 0, na gweddi daer afael- gar, a byddai yno Amenau lawer, ond yn hynod o ddi- dwrw. Wrth wrandaw ar yr Eglwyswyr a'r Ymneill- duwyr, yn wr 114a a llöyg, yn gwedd'io, yr oeddwn yn gorfod oredu eu bod dan dywalltiad Yabryd gras a gweddiau." Edmygwn eu cyfarchiadau yn fawr iawn -Almighty God I 0 Father 0 heavenly Father I 0 Lord I 0 God! gan adael y geiriau "Jehofah," "y Duw mawr," y ;Duwdod mawr," &c., o'r naill du, a dybenent y weddi yn dyner, a deuent i'r Amen" yn bwyllog, ddistaw, ao mewn rhyw swn addolgar. Er i mi hwyraoh rai troion feio y duedd i Saesnigeiddio; ni waeth i chwi pa un, yr oeddwn yn barod i feddwl yn fawr o weddiau y Saeson, yr Ysgotiaid, a'r Gwyddelod hyn. Ao am y canu, braidd nad yw ei swn yn fy nilyn o hyd. Pan ddeffrowyf y nos, eu swn yn canu fydd yn fy nghlustiau. A byddaf yn galaru na buasai genyf lais, ac wedi dysgu y tonau, fel y gallaswn eu canu. Ond yr oedd rhywbeth yn y canu na ellir ei gludo draw ao yma fel y mynir. Dywedais i mi fod mewn deg o'r cyfarfodydd :-Sab. bath, Rhagfyr 20fed, am dri o'r glooh dydd Llun, yr 21ain, am banner dydd, a hanner awr wedi saith dydd Mawrth, yr 22ain, am dri, a hanner awr wedi saith; dydd Mercher, y 23ain, am dri a hanner awr wedi saith dydd Sadwrn, y 26aln, am hanner dydd. Yn y Free Trade Hall y bu yr holl gyfarfodydd hyn; ond nos Sad. wrn, yn yr Oxford Hall, am fod y llall yn engaged. Ni ellais fyned i'r un o'r ddau a fu am wyth o'r gloch y ddau Sabbath; ond bum yn yr un ar y 27ain, am dri, yn y Free Trade Hall, ac yr wyf yn oyfrif hyny yn fraint a bendith mawr i mi hefyd. Byddai o dair i bedair mil yno am wyth y boron; tuag o ddwy i dair mil am ban- ner dydd; ao ynghylch pedair neu bum mjj yn y cyfar- fodydd am dri. A'r cyfarfodydd yr hwyr, ac am dri y Sabbath, nid oedd y nifer dan wyth mil, a channoedd yn gorfod myned ymaith yn siomedig, gan gyfeirio eu camrau tua'r Oxford Hall, neu hen gapel Mr. Hoby, neu gapel Oldham Street. Byddai y lie yn llawn yr hwyr a'<Sabbath awr cyn yr amser ond yr oedd yn ddifyr hynod bod yno i glywed y canu—canu nad wyf fi ddim yn disgwyl clywed ei ragorach yn y byd yma. Canu a Duw ynddo," fel y dywedai Christmas Evans am ryw ganu ar ddiwedd oedfa yn rhyw le. Cymmerwn olwg bellach ar ddygiad y cyfarfodydd yn mlaen, am dri o'r gloch y Sabbath, neu banner awr wedi saith noson waith, Y mae y lie yn llawn er's dros awr. Y gynnulleidfa fawr yn canu emynau Mr. Sankey, a merch yn fynych yn chwareu ar yr harmonium. Tullo phymtheng munyd cyn amser dechreu, dacw ryw wein- idog yn dyfod yn mlaen i ddarllen lliaws o geisiadan am weddiau, ond heb enwi neb. Chwaer yn deisyf gweddi- au dros ei brawd. Un arall yn deisyf ar ran tri o blant amddifaid. Un arall dros gymmydog meddw; gwraig dros ei gwr meddw; merch dros ei thad; tad ar ran bachgen meddw gwr ieuango dros ei frawd; chwaer dros frawd meddw mam dros faohgen yn Awstralia, a lIiaws o'r cyffelyb. Yna gel wid ar ryw frawd fyddai ar y stage i weddio, gan annog y gynnulleidfa i gyd- weddio. Pan ddelai yr amser i fyny, gwelid y ddau wr dyeithr yn dyfod i'w He. Mr. Hoody at ei fwrdd ef, a Mr. Sankey at ei harmonium. Y peth cyntaf fyddai fod yr holl gynnulleidfa ar ei thraed yn canu. Ar ol hyny, byddai Mr. Moody, neu rywun ^.rall, yn cael ei alw i weddio. Ceid gweddi fer, ac at y pwrpas, am o dri i bum munyd. Yna oanai Mr. Sankey eihunan don; ac ar rai tõnau, byddai y dyrfa yn uno yn y chorus neu y solos. Ar ol hyny, ceid pregeth syml, am o hanner awr i ddeugain munyd. Hwyrach mai un gair yn yr adnodau a ddarllenai fyddai y testyn -Ifygdd -Givaed -Noddfa —Ymddiried—Wele — Gras—Efengyl—Adda p'le yr toyt ti-Damrneg y Swper Mawr—Beth debygioch chwi am Grist, &0, Hynod syml, dirodres, heb un ym- gais at ddychrynu. a chyifroi teimlad. Ceid bwyd iacb, plaen-dirnyn åmcan] ond dyrchafu y Gwarcawr, a chael y lliaws ato am eu bywyd. Caed ganddo rai 'illustrations hynod darawiadol, yr hyn a barai i gan. noedd lawer sychu eu dagrau; ie, dynion cryfion hefyd. Nid oes un achos i ammheu na bu y pregothau syml, agos, a chymmhwysiadol hyn, yn foddion dychweliad oannoedd o bechaduriaid, ac yn ddeffroad i gannoedd o aaiot. Wedi i Mr. Moody eistedd, canai ei gydlafurwr don ei hun; yna gweddiai y pregethwr. Yn ddiweddaf, oanai yr holl gynnulloidfa. Yna gelwid ar ryw wein- idog i ddadgan y fendith a gollyngid y dorf ymaith, wedi hysbysu, od oedd yno neb ag awydd troi at Fab Duw, mewn trallod am ei achos tragywyddol, y cyn nelid cyfarfod ar ol i ymddiddan & hwy; a byddat yno liaws yn aros bob tro. Yr oedd y cyfarfod nos Sadwrn yn lied wahanol. Rhaid i mi adael hwnw hyd y nesaf. Eic-H EwyiiTif o'it Cwbf. ,I
CENHADAETH PATAGONIA.I
News
Cite
Share
CENHADAETH PATAGONIA. I Foneddigion, I Y mae'n hysbys tod y Varaii. u. Li, Jones weai myned drosodd i'r Wladfa Gymreig, Patagonia, i fod yn genhadwr at Indiaid y wlad hono. Y mae y Parch. D. S. Davies, Efrog Newydd (New York, UnolDaleithiau), newydd ddychwelyd o'r Wladfa; ao y mae yn rhoddi yr hanes fod y Bonwr D. Ll. Jones wedi glanio yn Mhorth Madryn er mis Hydref diweddaf. Aeth i'r Wladfa o Buenos Ayres yn y Hong Irene, a chafodd fordaith hwylus hyd nes y daeth i enau yr afon Gamwy. Yr oedd y tywydd yn rhy ystormus i lanio yn ngenau yr afon hono, ao aethpwyd a'r Irene yn ol i Borth Madryn, lie y glaniwyd yn ddiogel yr holl ymwelwyr, 53 mewn nifer. Yr oedd llwyth o Indiaid a'i penaeth Chan (chwan) yn disgwyl am laniad y fintai, gyda llawer o'r gwladfawyr ag oedd wedi dyfod yno i'w cyfarfod. Cyn gynted ag y tiriodd D. LI, Jones, daeth y penaeth Ohan yn mlaen, a rhoddodd iddo gwpanaid o ddwfr oer i dori ei syched, a dywedodd ei fod yn hoff o'r Cristion- ogion, ac y dewisai gael dysgu ei ddau fab ganddo, gan ei fod yn deall mai i ddysguyr Indiaid yroedd efe wedi dyfod. Cymmerodd Arthur-mab hynaf y Bonwr D. LI. Jones-ao a'i rhoddodd wrth ei ysgil ar gefn ceffyl, a chariodd ef i'r man yr oeddynt fel mintai i babellu. Dywed y Bonwr D. S. Davies fod yr Indiaid yn ddyn- ion cryfion, mawr, deallgar, a thringar, a bod un Indiad Patagonaidd yn werth llawer iawn o negroaid Affrica, a'i bod yn drueni i'r fath esampl o ddynoliaeth br&f i gael eu gadael heb oleuni ein Harglwydd lesu Grist. Yr oedd y Benwr D. LL Jones yn codi tj, ao yn gwneyd ystafelloedd gyda golwg ar roddi addysg i'r Indiaid, ao yr oedd y gwladfawyr yn barod i roddi llettai iddynt gyda golwg ar eu dysgu. Y mae Galash, penaeth llwyth y Tehuelchiaid, wedi addaw rhoddi saith o bobl ieuaingo i gael eu dysgu gyda y Bonwr D. Ll. Jones, cyn gynted ag y byddai ei dy yn barod. Y mae mab i Galash wedi bod am flwyddyn yn y Wladfa yn dysgu Cymraeg, ao y mae yn Gymreigydd llithrig. Gorfu ar gyfeillion y genhadaeth Batagonaidd, o her. wydd prinder y casgliad, anfon y Bonwr D. LL Jones allanl yn llawer rhy dlawd at ymgymmeryd a'r fath anturiaeth. Nid oedd gan y Bonwr D. LI. Jones. ond 8p. yn ei feddiant ar ol tirio yn Buenos Ayres. Cafodd ei gludo yn rhad oddi yno, fel pawb arall; onid 6, nis gallasai gyrhaedd pen ei daith. Y mae y gwladfawyr yn ei helpu i godi ei dy, ao yn nerth ei lafur ei hun y mae efe yn awr yn oynnal ei hun a'i deulu. Derbyn- iodd lawer o gymmwynasau gan y gwladfawyr, ac y mae ganddo ychydig o anifeiliaid, ao y mae fel ymfudwr wedi cael tyddyn i fyw arno; ond y mae'n gweithio y cyfan yn mlaen gyda golwg ar y genhadaeth Indiaidd. Ni anfonwyd oenhadwr allan erioed ar y fath brinder ag yr anfonwyd y Bonwr D. LI. Jones, ac ni fuasid yn gwneyd hyny o gwbl, oni buasai fod Cymry yn gym: mydogian iddo i'w gynnorthwyo rhag trengu, os deuaI angen. Y mao y BonwrJones hydyn hyn w.w.i bod yn fwy ffodus nag y galleaid disgwyl, a gofalodd Bbaglun- iaeth dyner y Nef am dano hyd yma. Y mae dyn o'i dalentau a'i ymroddiad yn haeddu cael ei gynnal yn anrhydeddas a dymunir yn daer hefyd ar eglwysi Crist i gyfranu rhag Haw at y genhadaeth Batagonaidd, fel y galla Indiaid Patagonia gael eu dwyn at Grisb- Gwaredwr y byd-ilrwir addysg grefyddol y Parch. D. LI. Jones. Y mac y genhadaeth yn auenwadol, a gelwir ar bob enwad i gyfranu. Y mae eglwys Gymreig wedi ei ffurfio yn y Wladfa, ao y mae y Parch. Abraham Mathews wedi oael ei ddewis yn unfrydol i fod yn weinidog iddi. Y mae efe yn troi 1 fod yn llai o amaethwr, ao yn ymroddi yn gyfangwbl at waith y weinidogaeth yn mhlith y gwlad- fawyr. Llafuriodd yn gyfangwbl am y blynyddoedd cyntaf yn y Wladfa yn rhad ao am ddim. Y mae efe yn bresennol yn oael ei gynnal fel gweinidog. Yr oedd yr eglwys ynylwladfa yn brysuryn codi capel newydd, yn ugam Hath wrth tua phymtheg. Bydd cynnulleidfa o tua 250 yn gwrandaw ar y Bonwr Mathews bob Sab- bath. Y mae poblogaeth y Wladfa yn 273, ac yr oodd- ys yn disgwyl) rhyw ugain o Patagones i ymuno &'r Wladfa o'r bobl ag oedd gynt wedi ymgilio yno. Y mae 8ê1 mawr yn bresennol yn y Wladfa i ddyfod i foddion gras. Bu absennoldeb y Bonwr Mathews o'r Wladfa, tra y bu yn y wlad hon a'r America, yn foddion i ddwyn y gwladfawyr i roddi pris ar weinidogaeth y gair, Y mae y Parchedig Evans, Cwmaman, hyd yn hyn, yn amaethu, ac yn pregethu yn aohlysurol, yr un fath a'r Parch. D. LI. Jones. Disgwylir pan y cynnydda y Wladfa, ae y daw galwad am wasanaeth y Bonwr Evans, y bydd yn ail ymgymmeryd â'r weinidogaeth. Y mae ton grefyddol y Wladfa wedi gwella eisoes yn ddirfawr. Y mae'r Indiaid yn credu yn modolaeth dau ysbryd —nn da iawn, ac y mae hwnw mor dda fel na wna hwnw ddim drwg i neb, ac am hyay, nid oes eisieu gofalu am hwnw. Credant hefyd mewn ysbryd drwg, ao am hwnw y mae yn angenrheidiol gofalu i'w gadw rhag digio ac ymddialu; ac y mae crefydd yr Indiaid fel hyn i gyd oil yn aberth i'r ysbryd drwg, ac yn wasanaeth i'w gadw rhag digio wrthynt, Gweddïwn ar i Indiaid Patagonia gael gweled y Gwaredwr, yr hwn a twriodd allan gythreuliaid, a dymunem ddiolch i Dduw am yr olwg obeithiol sydd ar genhadaeth Patagonia. Gweddi- wn drosti, a chynnaliwn hi yn anrhydeddus. Yr eiddoch, &c., AIICHAIL D. Jolqxs.
IYR ANWYL "BLAENANERCH" ETTO…
News
Cite
Share
YR ANWYL "BLAENANERCH" ETTO WEDI MYNED. Foneddigion, Yr Efengylwr melus, a'r pregethwr poblogaidd wedi ein gadael. Y mae angeu fel yn ein herio wrth gym- meiyd ymaith y rhai mwyaf defnyddiol. Yr oedd Blaenanerch yn household world yn Ynys yn nyddiau ein mabandod. Clywsom ein rhieni yn son am dano; ao o'r diwedd daeth ei 'jyhoeddiad trwy'r wlad. Cawsom ninnau y fraint o wrandaw arno; ac wedi ei wrandaw yr oeddym yn teimlo fod genym rai mwy coeth a dysgedig; etto ond ychydig yn perchen yr.un ysbryd, fel yr oeddym, wedi ei wrandaw unwaith yn teimlo awydd ei wrandaw drachefn. Y aefoedd a Iyf- odo ei gyffelyb yn Nghymru etto. Cysged hun dawel. Ydwyf, &c., Tbebor Glah Mesiroh.
BWRDD YSGOL LLANBEDit FELFFRE.
News
Cite
Share
BWRDD YSGOL LLANBEDit FELFFRE. Yr ArchddUtcon a'r Ysgol)eistr. Foneddigion, A fydd woh ohwi mor garedig a chaniatau i mi ychydig ofod yn eich newyddiadur i'r tfeithiau canlynol mewn perthynas i'r ymddiddan a gymmerodd le rhyngwyf &'r farch. Richard Lewis, periglor Llanbedr Felifre, ar ei ymweliad, yr28ain o Kagfyr diweddaf, i chwilio llyfrau a chyfrifon perthynol i Fwrdd Ysgol y plwyf uchod. Am wrthod dangos y cyfryw iddo, ar yr amser y gofynai, fe'm gwysiwyd o iiaen yr ynadon yn Narberth, y dydd canlynol, sef yr 31ain. Dymunaf wneuthur hyn mewn hunan-amdditfyniad. 0 herwydd i Mr. W. M. Griffiths, yr hwn a ymddangosodd dros y diifynydd, er mwyn hyrwyddo yr achos, ganiatau y.'gommeddiad, fe'm.'ham- ddifadwyd felly o'r cyfle i ddwyn unrhyw groes dystiol- aeth (i'r aohwynydd Lewis, na ohwaith i gyfeirioeu hanrhydeddlyr ynaden at.y pethau pwysig a adewid allan ganddo. Dymunaf felly wneyd defnydd o'ch newydd- iadur, i osod ger bron holl drethdalwyr y plwyf, y mae yr ysgol sydd dan fy ngofal ynddo, a phawb ereill ydynt yn teimlo dyddordeb yn yr achos, holl fauylion yr ym. weliad uchod, ynghyd a'r ymddiddan, air yn air, fel y cymmerodd le a thrwy wneyd hyny, i ddileu yr argraff sydd wedi cael ei gynnyrchu gan yr achos fel y dodid ef i'r ynadon, a chan\hysbys¡a.cl,o'r oyfryw, mewn amryw newyddiaduron, i'r effaith ddarfod i mi yn yr amgylch- iad ymddwyn yn ammharchus tuag at Mr. Lewis. Pe gwnaethid y ffeithiau hyn yu hysbys i'r ynadon ar y pryd, credwyf y buasai yn hawddach iddynt bender- fynu yr achos. Ar yr 28ain o Ragfyr diweddaf, o ddeutu deuddeg o'r gloch, galwodd y Parch, Mr. Lewis wrth ddrws yr 1s, goldy; ao ar ol i mi agor iddo, gofynodd- A allaf fi gael gweled y llyfrau a'r oyfrifon (books and documents), ydynt dan ofal Bwrdd Ysgol Llanbedr Felffre I" Attebais innau, 11 GeUwch, Syr, mor fuan ag y goll- yngaf y plant allan." Yna dywededd Mr. Lewis, '1 A gaf fi mo'u gweled yn awr ?" Dywedais innau, Na ellwch, Syr, heb ddangos i mi ganiatad (permission) oddi wrth y Bwrdd." Gofynoud Mr. Lewis wed'yn, "Aydywyllyirauyneicheadwraeth?" A fy atteb iddo oedd, Ydynt, Syr, o dan fy ngofal." Ao yr ydych yn gommedd eu dangos 2" chwanegai Mr. Lewis ac attebais innau, Ydwyf, Syr, oddi eithr i'r telorau yna gael eu oyf. lawni." Yna Mr. Lewis, gan droi ymaith, a dilangosodd i mi ei oriawr, ao a ddywedodd, Yn awr y mae yn ddeng munyd wedi deuddeg. A ydych ohwi yn gweled hon? -a ydyoh chwi yn gweled hon ?" Wedi iddo ail adrodd y gofyniad, dywedais Ydwyf, Syr." Yna pan yn troi i ffwrdd, ar fyned o'r golwg, mi ddywedais, Esgusodwoh fi, Syr, wrth fy amsoi: fy hun yr wyf yn myned." Wedi clywed hyn, arafodd; a chan drollyn,ol, dywed odd, od1d1 ,0 1 bath ydyw gyda chwi, ynte?"  wrtho ar unWlUth, 'IriJ.I, ?A 'ydychchwiyngo?eddrh.ddi  Yna tynais fy oriawr allan, ao a ddywadais,s Pum munyd wedi deuddeg, byr. Mr. Lewis, gan droi i ffwrdd am y -'? ddiweddaf, ?%Tp:m?M'%d?? 0 1 pum wnuyd we 1 deuddeg,   gadarnhau Y   le Syr," ac aeth r,  1 ffwrdd. G-.irynotyr.dr.ddiadoywir uchod na ddarfu i mi mewn un modd ymdwyn yn ammharohus at yper- !"¡ Fy atteb oynt? iddo oedd, ?ewon, Syr, mor gynted ag y gollyngwyf y plant allan." '1 f 'd "N Fy atteb i'w ail 0 YUla, a chewoli, Syr, ddim yn awr? os Dad oes gonyoh ganiatftd oddi wrth y Bwrdd." y drydedd waith, Na chewoh, Syr,.heb gyflawni yr apamod uchod. Ni ddywedais 4'nad oeddwn yn gwy- bod a oedd raid i mi ddyweyd wrtho fy amser." Nid gwir fod yr ysgoldy yn cael ei gloi mor gynted ag y gollyngir y plant allan. Os felly, pa fodd y gallasa*