Baner ac Amserau Cymru

Y SENEDD. I TY YR ARGIWYDDI. I DYDD LLUN, Mawrth 12fed.-Cyminerodd yr I Arglwydd Ganghellydd ei eisteddle am chwar ter wedi pedwar. Y Driniaeth i FHwyr Clivyfedig. I Ardalydd Lansdowne, mewn atteblad i lull Carrlngtoo, o ddywedndd ei fod yn dymnno cyd- nabod, ar rau y Swyddfa Ryfel, garedlgrwydd llawer o beisocau oedd wedi cynnyg lie yn eu tai i filwyr oedd yn gwella. Ond dywedodd ei fod ef wedi cael ei hysbysu, wedi i'r milwyr preifat gael ei ryddhau o'r ysbytty, ei fod yn dewis myned gartref yn hytraeb nag i unrhy w gartref, pa mor foethus bynag. Mesnr Trowddwyr leuitingc. I Pasiodd y mesur nchod trwy bwyUgor. Caed rhyw gymmainb o ddadl ar yr adran oedd yn rhoddt gaili i'r ynadon i orchymyn i'r heddgeldwaid ddefnyddio y fedwen.' Y diwedd, modd bynag, fa eyttnio ar yr adran. Aelodau Seneddol yn y Rhyfel. I Bhoddwyd gorcbymyn fod adndtiisd yo cael 81 ddarparn o'r aelodan seneddol sydd yn gwas- anaethn y F renhlnes yn Nehendlr Affrica mewn eysiylltiad &'r rhytel. Cododd y TJ am ngain mucyd wedi pnmp. TY Y CYFFREDIN, DYDD LLUN, Mawrth 12fed -Cymmerodd y Llefarydd y gadair am drl o'r gloch. Y Cynnygion am Heddwch. Mr. Balfour a hysbysodd y byddaj i bapyian gael en gosod ar y bwrdd yn foan mewn per. tbyoas i'r ammodan o dan ba rai y byddai i'r Ltywodraeth gymmeryd i yBbyriaeth y cyn. oygion am heddwch. Mesur Dalind Tiroedd Amaethyddol. Cyliwynodd Mr. Long fesnr I'r Ty i ddiwygio y gyfraith mewn perthynas i ddaliad tiroedd amaethyddol. Amcanqrifon y Fyddia, Wedi t'f Ty ymflfurflo yn Bwyllgor Cyflen- wad, eglarodd Mr. Wyndham amcanpyfrlfon y fyddin, pa rai oedd yn eithriadol o fawr. Yr oedd y swm a osodid i lawr er cario y rhyfel yn mlaen yn dros 31J o filiynan, ao yr oedd y ffiglwr hwnw yn darpatu ar gyfer dillad, clndiad, &c., y dynion. Cyfanrif y corphlnoedd trefedigaeth- ol yn Nebeudir Atfrica, nen o dan orchymyn i fyned YDO, oedd 29,272. Tilodd deyrnged nohet t'r milwyr oedd ar y maes am en gwrol- deb, ond dangooodd nad oedd ein llwyddianti ar y mlloes yo oyfiawnhaa llethad yn y ddarpar- faeth ar gyfer cario y rhyfel yn mlaan. Yna, aeth Mr. Wyndham yn mlaen i fanyln ar ei gynnyglon i ad drefnn y corphlnoedd cyn- northwyol, a'r metraran y dylid eu cymmeryd i gynnydda nerth parhans y fyddin. Cymmerwyd rban yn y ddail wedi hyny gan Syr Charles Dilkfi a Syr Henry Campbell Bannerman. Am bAnner nos, adro'idwyd cynnydd, a gohlriodd y Ty am ddeng mnnyd wedi hauser.

CARTREFOL. YN ei rifyn diweddaf, y mae organ y Defod-1 wyr—y Church Times-yn ceryddu Ymneill- duwyr y deyrnas am roddi heibio yr arfer dda o ymprydio.' Pan oedd OLIVER CMM- WELL yn toyrnasu, a Phiwritaniaeth yu ei bri, yr oedd ymprydio mewn mynjeh a manwl ymarferiad, er fod ympryd y Grawya' wedi ei ddiddymu ganddynt, ac ympryd seneddol' wedi ei ddwyn i arferiad yn ei le. Ond, erbyn y dyddiau presennol, I galara yr organ ddefodgar, y mae I coapi y corph, a'i ddwyn yn gaeth trwy, ymattal oddi wrth fwydydd.' wedi darfod yn llwyr or tir Yrl mysg yr holl enwadau Anghydifurf- lol. Rbydd y Church Times y bai am hyn, mewn rhan fawr, ar y Crynwyr, neu y Cwaceriaid. Ac yr ydym yn dyfalu nad yw efe yn bell iawn oi le, chwaith: canys uid oes gone&tac't Ymneilldiiwyr, a Ifyddlonach 1 erwyddor fawr rhyddid yr efengyl, na r cyfeillion hyn. Adroddiad blynyddol y Dirprwywyr Eg lwysig, yr hwn sydd new)dd ei gyhoeddi, a ddeogys yn amlwg yn nghanol yr boll ocheneidio trwmlwyfhog a glywir ynghylch tlodi a chyni y parsoniaid o herwydd fod y degwm yn myned i lawr, fod sefyllfa arian ol yr Eglwjs, fel cyfangorph, neu, o'r hyn lleiaf, yr hyn sydd dan reolaeth y Dir- prwywyr, mewn cyflwr gwirfiodeuog, y mae cynnydd mawr wedi bod yn y sail ardreth oedd a'r ardrethoeddnrwaj^loddiau a berth.yn iddynt. Y maent wedi llwyddo i suddo y golud mewn llaw yn well fel en; i ddwyn i mewn fwy o arian, hefyd Mewn gair, y mae eu holl ff) nnonellau hwy wedi parhau i roddi dnfr, a hyny mewn swm cynnyddol ar hyd y flwyddyn. 0 herwJ dd hyn, y mae ganddynt ddau ca'i' mil o bunnau i'w defnyddio y flwyddyn hon at godi gweith y bywoliaetha ) Eglwys- ig yr ysstyrir fod y cyflngau presennol am eu gweithio yn rhy ysgeifn. Os ydym yn dealt yn iawn, bydd yn agos i ddau can' mil era ill yn cael eu cjssegru i chwyddo ychydig ar hur curadiaid. Yn Bexhill, treflan Saesnig gynnyddol ar lan y mor, y mae gan yr Eglwyawyr ofn yn eu calonau naB gallent ochelyd ffurfiad Bwrdd Ysgol yro. Yrachoso byn yw, fod 'yr anwyl gariadus frodyr eu huuain yn caru eu harian yn Ewy nag addysg Eglwysig y plantos ac am byny, yn gwrthod cyfranu digon at yr Ysgolion 'Cenedlaetliol' sydd yno yn awr. Yn gynnar yn y mis nesaf, bwriada y frenhines dalu jmweliad a'r Ynya Werdd. Yn Nhj^ y. Cyffiedin, prydnawn ddydd Mercher diweddaf, proffesai y Llywodraeth gydymdeimlad mawr & mesur y Blwydd- daliadau i Hen Bob!. Ond, y ifaith nas gellir d) fod dros ei phen ydyw, mai un oi ffyddloniaid' hi a siaradodd y mesur allan am eleni. Yn Oldham, y dydd o'r blaen, aeth labrwr i arddangosfa gwylltfilod oedd yn y dref Wedi gweled drws ystabl yn agored, aeth i mewu iddo. Yno yr oedd pedwar o zebras. Dechreuodd yntau euhanwesu. Brathwydef mor d6st gan un q, honynt yn ei law fel y bu raid ei thori ymaith i arbed ei fywyd. Dygodd gynghaws am iawn yn erbyn y peichenogion, a dyfarnwyd iddo 175p. Ond, y diffynyddion a appeliasant yn erbyn y ddedfrydihon. Yn y llys uwch, dirymwyd bi, am mai ar y dyn ei hun yr oedd y bai yn myned at gefndryd meirch a mulod. Y Chwefror diweddaf ydoedd y mwyaf gwlawog a gafwyd er's p'.m mtynedd ar hugain. Arfera mis Chwefror fod y mis mwyaf sych yn y flwyddyn. Bu milwr farw yn Meddygdy Pontefract, yr wythnos ddiweddaf. Meddyliwyd unwaith mai y buchfrechiad yr aethai dano ychydig cyn hyny a'i lladdodd. Ond, tystiwyd ar y trengholiad mai peth arall oedd yr achoa o'i farwolaeth. Ar yr un pryd, barnodd y rheithwyr yn ddoetb i alw ar yr awdurdod- au milwraidd i ymholi ynghylch y sylwedd a pha un y buchfrechwyd y dyn. Tri chwarter miliwn o bunnau, o fewn rhyw bum mil, ydyw cyfanswm cronfa Argl- glwydd Faer Llundain i weddwon ac am- ddifaid y rhyfel. Y mae yn milodfa Dublin lewes sydd yn gwrthod magu ei chenawon ei hun. Dyma y drydedd waith iddi wrthod. Megir hwy gan âst. Yn y wledd Gymreig ddydd Gltyl Dewi, yn Llundain, dywedodd Syr WILLIAM HAECWRT nad oedd efe, mewn deng mlyn- edd ar hugain o brofiad soneddol, wediclyw- ed araeth fwy hyawdl a nerthi 1 nag un Mr. LLOYD-GEORGE ychydig nosweithiau yn flaenorol. Amcan y mesur a ddygwyd i mewn i Dt yr Arglwyddi y dydd o'r blaen ydyw chwip- io yn lie carcharu plant a phobl ieuaingc yn gospedigaeth am y troseddau y ceir hwy yn enog o honynt. Bechgyn yn unig a chwipir dan y mesur. I facbgenyn dan ehwe mlwydd oed ni cheir rhoddi mwy na chwe gwialen- nod gyda'r fedwen deuddeg i un dan bed- air ar ddeg; a deunaw i rai o oedran dros ben hyny. Darpira y mesur, yn mhellach, os bydd achos troseddwr ieuangc yn cael ei ohirio, y gall unrhyw berson a fyddo yn foddlawn myned yn gyfrifol i'r ynadon gymmeryd ei ofal dros adeg y gohiriad, yn lie ei fod yn cael ei osod yn nwylaw yr hedd- geidwaid. Oa digwydda iddo ddiangc o ddwylaw ei ofalwr, ni bydd eisieu 'gwarant' i'w ddal. Codir pum swllt ar rieni neu warcheidwaid y 11a ngc, hefyd, os bydd ei achos ya cael ei ohirio am wythnos. Cell gweled a fydd amser i basio y melur rhe- symol hwn. Yn y dvddiau presennol, y mae yr arlun- ydd (a allwu ni anturio ei alw Oymreig), enwog HBRKOMER yn tyuu darlun ymher- awdwr yr Almaeii. Y mae Tywysog CYMru wedi bod fwy o weithiau yn y senedd eleni yn barod nag a fu efe mewn unrhyw flwyddyn ar ei hyd er pan y mae efe yn aelod. Y mae rhyddid llafar wedi ei golli yn llwyr mewn rhai manau yu Lloegr. Nid ydyw ond oferedd i'r thai sydd yn gydwy- bodol yn credu fod y rhyfel presennol yn un anghyfiawn, ac mai goreu po cyntaf i roddi attalfa ami, i geisio cynnal cyfarfod- ydd cyhoeddus i ddadleu eu hegwyddorion. Nid oes odid ddiwmod yn myned heibio na cheir hanes am geisiadau at hyny, a'r adeil- adau yn cael eu llenwi tgan Jingoiaid gwaed-sychedig, a'r cyfarfodydd, wrth gwrs. yn cael eu rhwystro. Gwaeth na hyny. Y tylwyth anystywallt a fynant wneyd chwan. eg na thorfynyglu yr areithiau—baeddu yr areithwyr yn y cyfarfodydd, a myned at eu tai i ddinystrio eu ffeneatri. Nid unwaith na dwywaith y mae hyn wedi digwydd o fewn y pythefnos diweddaf-llaweroedd o weithiau mewn llaweroedd o tanau. Yn yr yatad ddifrifol hon ar bethau, yr ydym yn tueddu yn gryf i gredu mai doethineb yn y rhai sydd, fel ninnau, yn credu ynanghyf- iawnder yr ymgyrch ydyw ymattal heb gyn- nal unrhyw gyfarfodydd i gondemnio y cam- wri. Ni thycia dim o honynt mewn effaith dda ar y Li.y wodraeth. Ceir etto gyfleus- derau mewn digonedd. DL w pleidwyr meddwon y Llvwodraeth a chyfalafyddion Deheubarth Affrica 'at eu coed' yn y man, Rhoed y weinyddiaeth ei goglud, os myn, ar y poblogrwydd munvd awr hwn. Daw etto ad" eithilld uryf. Nid ydyw y 'dogn' a gafwyd gan Ganghellydd y Trysorlya wedi cael amser i weithio yn briodol. Ond, mor wired a bod Prydaia wedi meddwi heddyw ar waed Bftriaid, daw y dydd pan y bydd hi yn sobr iawn. Fe dry y llanw sydd yn awr yn ein herbyn. Y mae amser o'n plaid ni; ac nid gyda'r 'blaid felen.' Byddwn, gan hyny, dda ein hamynedd. Yn Nh £ y Cyffredin, nos lau. rhoddodd Mr. JOHN REDMOND ddadganiad hapus i deimlad diolchgar yr Iwerddon am fod y frenhines wedi caniatau i'r milwyr Gwydd- elig i wisgo meillion ar eu mynwesau ar ddydd eu prif *yl genedlaethol. Heb law hyny, meddai, y mae y frenhines yn sicr o gael y croesaw mwyaf calonog ar hyd ei hymweliad a'r ynys. Bwriada aros yno am o dair wythnos i fis. Esgob newydd Liverpool ydyw y Parch. F. J. UHAVASSR, prif athraw Coleg Wycliffe, yn Rhydychain. Dywedir ei fod ef yn perthyn i'r blaid efengylaidd, fel yr hen Esgob RYLE. Yn nghyfarfod blynyddol Undeb Cynnull- eidfaol swydd Gaerhirfiyn, yn St. Helens, dydd lau, pasiwyd penderfyniad yn dadgan ymlyniad parhaol wrth egwyddor y dewis- iad lleol; ac awydd am weled y tafarnau yn cael eu cau ar y Sabbath; ac etto, ar yr un pryd, yq barod i bleidio adroddiad Argl. PEEL ar y trwyddedau,.fcl cam pell yn mlaen yn yr iawn gyfeiriad. Oynnaliodd Methodistiaid Calfinaidd Liverpool eu cjfarfod mawr yngtyn II. Chaagliad Diwedd y Ganrif, yn Circus Hengler, nos Iau. Cadeiriwyd gan Mr. W. THOMAS, Bootle, a derbyriiwyd addewidion nm y swm o 13,000p. Disgwylia Liverpool wneyd chwaneg na hyn, modd bynag-y bummed ran o'r can mil disgwyliedig. Ni byddai yn syn o gwbl genym eu gweled yn myned dvos ben en n6d. Dydd Iau yr oedd I ceffylau rasus' y di. weddar Dduc WESTMINSTER yn myned dan forthwyl yr arwerthwr cyhoeddus yn Kings- clere. Yr oedd Iliaws o feirch i'w gwertbu, a phrisiau uchel yn cael eu rhoddi am dan- ynt ond pan redodd y Flying Fox i fyny hyd 37,500 o ginis, ac y tarawyd ef i lawr i Ffrengcwr o'r enw M. BLANC, g\h yn ym- roddi i redegfeydd, yr oedd pawb wedi eu syfrdanu gan syndod. Teimlid dyddordeb mawr mewn un treng- holiad a gynnelid yn Liverpool ddydd Iau. Marwolaeth Ilafurwr o'r enw THOMAS BLUN- DELL, ar fferm boneddwr o'r enw GILLMORB, yn nghymmydogaeth Aintree, oedd gan y rheithwyr i wneuthur ymchwil i'r achos o honi. Ymddengys oddi wrth y tystiolaethau fod BLUNDELL wedi ei ddal gan rhyw an- hwyldeb neu gilydd; ddarfod i'w leiatr roddi ychydig chwisgi iddo, gyda thri dyferyn o'r nwydd a elwir aconite ynddo, yr hwn a ddefnyddir yn dra chyffredin i ddybenion meddyginiaethol; ond ar gyfer ceffylau, ac am hyny, o bossibl, ydoedd yn rhy gryf i ddyn. Dedfryd y llys ydoedd fod yr aconite wedi lladd y dyn ond, mai camgymmeriad hollol anfwriadol a wnaed wrth ei roddi iddo; ac am hyny, nad oedd bai ar Mr. GILLMORB, yr hwn, gyda llaw, sydd yn teimlo yn wir ofidus o herwydd yr hyn a ddigwyddodd. Anfonir yr wythfed adran o'r fyddin Bryd- einig i Ddeheubarth Affrica yn ddioed ond heb ei chyflegrau, am nad ydyw Arglwydd ROBERTS na'r Swyddfa Ryfel yn barnu fod angen am danynt erbyn hyn. Pan oedd y bleidlais yngtyn a'r rhan b amcangyfrifon y llynges sydd yn dal perth- ynas ft bwydo a dilladu ein môr-filwyr dan sylw Ty y Cyffredin nos Iau, dadleuwyd yn gryf gan amryw fod y dosbarth neillduol hwn o'n hymladdwyr yn mhell o gael chwareu teg dyladwy yngiyn a'r ymborth a ddarperir ar eu cyfer. Addawodd Mr. GOSCHEN gyd- gynghori 4'i gyd-swyddogion yn y Morlys pa beth a ellid ei wneyd er sicrhau diwygiad yn y cyfeiriad hwn. 0 gymmydogaeth yr Abermaw y ceir hanes yr ymdrech diweddaf i gloddio aur yn Nghymru. Hona y cwmni fod swm yr aur a geir yn wns ar gyfer pob tynell; a thra y gwerthir ef am 3p. 178. 6c. yr wns, nid ydyw y draul o'i gloddio ond deg swllt ar gyfer pob wus. Heb law hyny, dywedir fod swm I' y copr a godir wrth gloddio am yr aur yn ddigon i dalu am holl draul y gweithio. Felly, y imae yr aur yn 'broffid' i gyd. Codir o ddeutu tynell o'r graig syddyn cyn- nwya WILa 0 aur bob pum munyd. Llwydd ir cwmni ac na ddeled y Llywodraeth i mewn i ymyraeth A'r elw. .—-——————— Unwaith yn rhagor, y mae Togiaid Bodmin yn gofyo i Mr. COURTNEY i ymddi. swyddo, am nad ydyw efe yn ddigon ffdl i feddwl yr unlfath a hwy am y rhyfel pre); ennol. Ond nid dyn gwagaaw, hawdd ei droi oddi ar Iwybr dyledswydd, ydyw Mr. COURTNEY. Bwriedir casglu banner can mil o 'filisia' a gwirfoddolwyr i Wastadedd Salisbury yr haf nesaf, i fyned dan ddysgyblaeth filwrol. Yn ngrym eu teimladau llawen am fod Ladysmith wedi ei gwaredu, anfonodd Toriaid Liverpool wefreb longyfarch i'r Arglwyddes AUDREY BULLER, gwraig y Cadlyw Syr REDVJSRS BULLER. Dydd Iau, talodd y frenhines ymweliad a dinas Llundain, a daeth i aros am ychydig ddyddiau yn Mhalas Buckingham. Yr oedd 'golygfeydd y brwdfrydedd' yn annisgnf iadwy. meddir. Edrychai hithsu yn rhag- orol, meddir yn mhellach, ag ystyried ei hoedran mawr. Nos Wener, gofynodd Mr. HERBERT ROBERTS, yn Nby y Cyffredin, ai gwir oedd fod trefedigaeth Awstralia yn bwriadu cyf- ranu ugain mil o bunnau o'r trethi At gyn- northwyo y rhai sydd yn dioddef newyn yn yr India, yn lie gofyn am danysgrifiadau gwirfoddol. Atteb Mr. CHAMBERLAIN oedd na chlywodd efe air o son am y peth. Gall hyny fod. Oud, digwydda yn fynych mai y Llywodraeth fydd yr olaf o bawb i glywed newyddion pwysig. Crybwyllasom yn ein rhifyn diweddaf am farwoiaetb ISAAC GORDON, yr echwynwr arian adnabyddus. Bu farw o dan amgylch- iadan hynod iawn. Yr oedd efe a'i glere yn brysur uwch ben y ilyfrau eyfrifon, pan y tarawyd ef yn sydyn gan y parlys ac y bu farw cyn pen ychydig eiliadau yn mreich- iau yr ysgrifenydd. Yn Birmingham yr oedd efe yn byw; a dydd Mercher, daeth nai iddo yno o Dublin. Dechreuodd chwilio am ewyllys ei ewythr. Teimlaiddyddordeb arbenig ynddi; ond, mor bell ag y mae yr hanes yn myned, nid ydyw y papyryn etto wedi dyfod i'r golwg. Dywedir fod GORDON wedi cadw yr -hyn oedd mor nodweddiadol o hono ar hyd ei fywyd i fyny hyd i'r diwedd. Dydd Sul, ar gais arolygea y gwestty y Hettyai efe ynddo, galwyd am feddyg i mewn ato; ond, ni chai y gr cyfarwydd gyff- wrdd ynddo hyd nea y byddai wedi dyweyd faint a fyddai ei dal am ei waith. Ym- ddengys nad oedd ei iechyd yn gryf er's peth amser. Rai misoedd yn ol, cafodd ei gynghori i dreulio y gauaf sydil wedi myned heibio yn Neheubarth Ffraingc; ond, gwrthodo.id ef fyned, am ddau reswm:— 'Nid oedd ganddo amser, ac nia gallai tforddio y draul.' Modd bynag, cydayniodd i gymmeryd mammaeth (nurse) i weinyddu arno; ond, wedi iddi ddyfod, gyrodd hi yn ei hot, gan ddyweyd ei bod hi yn rhy ieuangc. Y gwir reawm, meddir, ydoedd ei fod yn gweled talu dwy gini yn yr wyth- noa yn ormod o bria am ei gwasanaeth. Wythnos i heddyw claddwyd ef yn myn; went yr Iuddewon yn Witton. Dywedir ei fod wedi buddsoddi 70,000p. yn stocks dinas Birmingham; a bod ganddo symiau mawr- ion eraill wedi eu diogelu yn mangciau y dref. Ac etto, nis gaUai ffordffio nurse, na myned am dro er mwyn ei iechyd. Nos Fercher diweddaf, aeth Mr. LLOYD- GEORGE i Glasgow, i ddyweyd y gwir am y rhyfel; ond, er eu gwaradwydd. gwrth- ododd y dinaswyr wrandaw arno. Ni fedr- ant ddal y gwirionedd. Merwinai ormod ar eu elustiau. Wrth gwrs, nid oedd yno neb a fedrai sefyll I fyny am eiliad i'w atteb. Am hyny, gwnaethant yr hyn a fedrent:-ei sarhau, ei ddifrvo, a gwrthod gwrandaw. Yr ydym yn gweled fod brawd iddynt yn rhybuddio yr aelod dros fwr deisdrefi Arfon i beidio dyfod o fewn hanner can' milldir i Liverpool, rhag di- gwydd iddo beth a fyddo gwaeth. Yn y British Socialist News, yr hwn a olygir gan TOM fANN a BEN TILLETT, ceir y paragraph canlynol mewn rhifyn di. wedar:- I Y mae Adran Meirion yn cael ei chyffroi i feenr ynghylch dewis ymgeisydd seaeddol, a da genym weled fod Mr. E. OWEN ROBERTS wedi cael derbyniad oroesawgar gan weithwyr ac amaeth- wyr y sir. Yr ydym yn adnabod Mr. ROBERTS, ao fel un sydd yn myned yr boll ffordd ar gwest- iyoau llafur, ao wedi defnyddio ei ysgrifbin am flynyddoedd yn mblaid Cyffrawd Llafur. Hana efe o deula sydd yn gwybod pa beth ydyw erled. igaeth, gan barsoniaid a thirfeddiannwyr. Yr ydym yn'gobeithio y caiff Mr. ROBERTS ei ddewis o flaen eraill, y rhai na fyddant yn ddim ond dyn- ion plaid, ae yn rhoddi eu eofcogaeth naill ai i •plutooratiaeth Ryddfrydig, nefi I aristocrab iaeth' Doriaidd. Da genym ddeall fod symmudiad ar droed yn Meirionydd i gasglu tanysgrifiadau tuag at wneyd rhywbeth priodol i gadw coffa y gwasanaeth gwerthfawr a gaed gan y di- weddar Dr. EDWARD JONES yn nhref Dol- gellau, a'r sir yn gyffredinol. Am deilyng- dod y meddyg adnabyddus o Ddolgellau i'r arwydd hwn o barch i'w goffa da nia gall dwy fatn fod. Nid ydyw ffurf y cotfa. etto wedi cael ei benderfynu. Yr arweinwyr yn y mudiad ydynt y Mri. EDWARD GRIFFITH (cadeirydd), T. P. JONES-PARRY, HUGH PUGHE (trysoryddion), ac R. JONES GRIFFITH (ysgrifenydd).

T R A M O B AT HENRYK SIKNKIEWICZ, y nofelydd Pwyl- aidd enwog, ysgrifenodd y Farwnea BERTHA VON SUTTNER, gwraig ag y mae ei henw yn hyabys trwy holl Ewrop am ei hymdrechion o blaid heddwch, i ofyn iddo roddi ei enw wrth ddeiseb at y Frenhines VICTORIA i ddymuno arni hi i arfer ei dylanwad i ddwyn y rhyfel yn Neheubarth Affrica i derfyniad diattreg. Yn ei atteb, dywed y nofelydd fod yn llawer agosach i'r farwnes genedl fechan yn cael ei mathru dan garnau haiarnaidd gormes heb neb yn dyweyd gair o'i phlaid. Wrth gwrs, at Poland y cyfeiria efe, yr hon a felir yn llwch gan Rwssja a Phrwssia. 'Y mae eich llygaid chwi yn tiamwy dros y cefnfor mawr. Y mae eich meddyliau chwi yn nghylch cyfandir pellenig, tra y mae Poland yn eich ymyl. OYIl ceisio gwella Affrica, beth a fyddai i chwi dreio eich llaw ar Ewrop ? Bd gan Brydain wlad- weinydd mawr a gyssegrodd ei fywyd i uniawnu camwri yr Iwerddon. Dangos- wch i mi trwy holl Ewrop rywun tebyg iddo Bydded i chwi droi i weithio yn nea adref.' Wedi'r cwbl, ni fuasai achos Poland, dan drueni ofnadwy ei gormes, fymryn gwaeth pe rhoddasai y nofelvdd gwladgarol ei enw wrth y ddeiseb at y Frenhines VICTORLK I Y n yr Almaen, mae y morwynion teulu- aidd yn prysur ymuno â. rhengoedd y democratiaid aosialaidd. Mawr yw llawen* ydd arweinydd y symmudiad o'r herwydd. Pe ceid y morwynion i ffurfio undeb calon- og, gallent hwy beri trueni annhraethadwy ar y rhai goludog trwy yr holl ymherodr- aeth. Y mae nifer o gwestiynau wedi eu tynu allan, y rhai y dylai pob meiadres eu hatteb yn foddhaol cyn y dylai yr un for- wyn gyflogi yn ei gwasanaeth. Y cwest- ivnau hyn yd) ut ddyddorol, os nad digrifol. Wele ychydig o honynt:—'Pa bryd. y dis- gwyliwch i mi godi o'm gwely foreu y dydd thin fydd yn dilyn y bul y byddaf yn cael myned allan f I Faint o amser a ganiat- ewch chwi ich morwyn i fwyta ei phrydau bwyd?' 'A ydyw eich morwyn yn cael bwyta yr un bwyd a chwithau ?' 'A ydych yn caniatau Ilyfrau a phapyrau newyddion iddi ?' A ydych yn arfer rhoddi tocyn i'ch morwyn i fyned i'r chwareudy?' 'Paham yr ymadawodd y forwyn ddiweddaf o'ch gwasanaeth?' 'Faint o ymwelwyr ydych yn ganiatau i'ch morwyn eu derbyn, ac yn mha le yn y ty y caiff hi roddi derbyniad iddynt?' 'Ai chwi fydd yn myned i'r farchnad, ai ynteu gwaith y gogyddea yw hyny I' Y cweatiwn a'n tery ni yw:-pwy fydd y feisdres a phwy y forwyn yn yr Almaen pan ddelo yr oruchwyliaeth newydd i/ym 1 Pan oedd esgobion Pabaidd Chili ar ym- weliad 6g Ewrop, ychydig amser yn ol, dygasant offeiriad Jesuitaidd gyda hwy. Hwn yn awr a enfyn adref i ddyweyd eu bod, pan oeddynt yn Lourdes, yn Ffrainge, wedi gweled pedwar ugain o bersonau yn cael ea hiachau yn wyrthiol ar unwaith o'r anhwylderau mwyaf dychrynllyd o ffiaidd. Barner faint o wir sydd yn hyn, wedi darllen yr hyu a ddywed Ffrengcwr am dÔIl foesol a chrefyddol Lourdes:- DinM fwy anfoeaol 800 annuwiol ni welait erioed ya fy mywyd. Yno, nid oea neb yn oredu mewn dim ond arian. 0 herwydd yr heidiau o benboethiaid sydd yn heigio yno, y mae y lie wedi ei droi yn ogof lladron anfertb, y rhai ydynt yn ymbesgi ar lygredigaethau y pererinion fel y mae yr olIeiriaid ya ymflonegu ar eu hofer- goeledd. Nid oes angen dyweyd wrth Brotestant pa un o'r ddwy dystiolaeth i'w derbyn. 0 Awstria, cawn hanes nodedig o'r poen- us, yn dangos nerth dylanwad y Jesuitiaid yn y wlad hono. Geneth bedair ar ddeg mlwydd oed, o Poland, &'i henw MICHALMA ARATEN, merch i deulu cyfrifol o'r dosbarth gweithiol, a hud-ddenwyd gan olchwraig gyfrwys i ddyfod i mewn i leiandy St. Felicia, yn ninas Cracow; a chadwyd hi yno gan y lleianesau. Pan wybu ei rhieni yo mha le yr oedd hi, yn y fan hwy a hawlias- ant ei bod hi yn cael ei gollwng yn rhydd; ac am nad oedd unrhyw wrandawiad yn cael ei roddi i'w caia, er ei fod yn cael ei wneyd ddydd ar ol dydd, aethant at yr heddgeidwaid. Y swyddogion hyn a wnaethant ymchwiliadau, ac a ddywedas- ant wrth y tad fod y ben leianes yn eu hya- byau hwy fod yr eneth mewn perffalth ddiogelwch, ac y cedwid hi yn y lleiandy hyd nes y byddai y llya gwladol wedi pen- derfynu pa un ai y lleianesau ai ei rhieni oedd i gael y rheolaeth ami. Ymddengya fod offeiriaid Pabaidd Cracow yn cymmer- yd arnynt dybio fod y tad wedi ei halogi a heresi,' ac am hyny naa gallai fod yn 'geidwad priodol i'r eneth. Wrth gwrs, nid oedd ARATEN yn fodd- lawn ar hyn, a chododd yr achoa i lys uwch. Pan aeth y llys hwn i wneyd ei ym- chwiliad, cafwyd fod yr eneth wedi ei chymmeryd allan o'r lleiatjdy a bod y ben- leianes, a'r rhai oedd dani, yn y modd mwyaf pendant, yn gwrthod dyweyd yn mha le y cedwid hi. Dywedai gwraig porthor y sefydliad ei bod hi wedi cael ei chymmeryd ymaith yn hwyr un noswaith, yn ngofal dwy leianes. Cafodd ARATEN gan gynnrychiolydd seneddol ei ranbarth i gymmeryd yr achos mewn Ilaw ac aeth y ddau gyda'u gilydd i Vienna i osod y mater o flaen Gweinidog Amgylchiadau Poland. Dangosodd y gweinidog bob moeagarwch iddynt; ond, yr holl atteb a allai ei roddi ydoedd Yn nrws y lleiandy y mae holl awdurdod y wladwriaeth yo darfod!' Yn natnnol, y mae achoa anhyfryd y ferch fach hon yn destyn siarad tra chylf- redinol trwy yr oil o Awstria; ac yn ol pob argoel, bydd yn rhaid i'r senedd ei gym- meryd mewn Haw. Yn y cyfamser, y mae y tad trallodua yn dyfal chwilio am ei ferch a ladratawyd oddi arno! Y mae M. LE JEUNE, y dyngarwr enwocaf yn Belgium, newydd ddwyn mesur i mewn senedd y wlad hono gyda'r amcan o wneyd rhywbeth tuag at symmud y gwarad- wydd o fod y deyrnas fwyaf meddw yn Ewrop oddi ar gymmeriad Belgium. Yn y mesur bwn, darperir i wahardd pob dis- tyllio heb drwydded arbenig i: hyny. Y mae ynddo amryw ddarpariadau gwir gan- moladwy eraill; ond, ysywaeth, ofnwn mai ychydig obaith sydd y pesir y mesur. Barn y Proffeswr SUMNER, o Goleg Yale, Unol Dalaethau yr America, ydyw fod naw deg o bob cant o'r priodasau a weinyddir yn troi yn fethiant hollol. Yn yr yatyr fanylaf,' meddai efe mewn darlith a dra- ddodwyd anddo yn ddiweddar,' nid ydyw meddyldcfrych priodas erioed wedi eu syl- weddoh yn llawn. Y mae cyfnewidiadau bywyd yn effeithio ar y cwpl priod, ac nid oea mwy na deg y cant o honynt yn syl- weddoli hyd yn oed eu meddylddrych hwy