Baner ac Amserau Cymru

FFAIR Caernarfon,. Cynnaliwyd y ffair hon dydd Sadwrn,Mawrth 3ydd. Daeth nifer (Ida i'r 'Maes;' ond ni ddaeth oud ychydig o brynwyr i'r dref ar ou oyfer. Ni wimetl ond y nesaf peth i ddim o fus- nes. Nid ydys wedi civel ffeiriau cia er's llawer dydd, a'r rheswm am hyny yw prinder porth- iaiit. Gwelais frawd o ffermwr, y dydd o'r blaen, wedi gorfod troi allan waith oedd & thipyn o 'fyn'd' ynrido d den gain nilynedd yn ol, ond sydd erhyn hya wedi myned yu beth di- 'fywy(i itwfi sef, liel eithin i'w inalu yn boithiant i'w feircli a'i wartheg godro. Ni bydd yn edifor ganddo, mi a goeliaf. Y rnna eithiu yn sicr o fod yn bethau ardderchog i anifeiliaid, oud eu darparu yn briodol, yn enwedig i fuchod godro. Ar ol eu malu a pheiriallt-' illgiall eithin,' fel y gelwid hi er's talm-fe fyddai yn dda eu euro a gordd gyda dau o lafnau (cyllill) wedi eu gosod yn groes, lies y byddont mor ffin fel y gellid eu gwsusgn mewn Haw noeth cyn eu rhoddi i'r gwartlieg, rliag iddynt bigo a briwio eu hystumogau. With gwr*, fe ai-forid gan lnwer er's talm eu rhoddi hob all euro a gordd ond yr oeddynt yn rhedeg dipyu o berygl wrth wneyd hyny. Ni welais uu ttnhap ar y tneiroh a fwytaent eithin wedi eu brfis-falu, yn enwedig" 08 byddent wedi eu cymmysgu ag As neu beis- wyn.

YMDAENIAD Clwyf Y Traed A'R GENAU. Y mae Pwyllgor Afiecbydon Anifeiliaid wedi anfou adroddiad i mewn i'r Central Chamber of Agriculture fod pump yn lhagor o achosion o glwyf y traed a'r genau wedi tori allan yn ystod y mis diweddaf. Digwyddodd pedwar o'r rhai hyny yn Nor- folk, ao un yn swydd Bedford. Lladdwyd yr boll anifeiliaid-defaid a. moch. Yroedd y rhai hyn yn gwneyd i fyny gynuifer a saith o achos- ion o gwbl yn ystod yr amser a nodwyd. Ym- osodwyd ar gynnifer a chant ond un o anifeil- iaid. Dywedid fod y pwyllgor yn teimlo fod Bwrdd Amaethyddiaeth wedi llaesu dwylaw gyda.'r cwestiwn, ac awgrymid y priodoldeb i'r bwrdd wneyd ymdrechion mwy i stampio yr afiechyd allan o'r wlad, Ystyrid mai y peth mwyaf anfoddhaol yn y cwestiwn ydoedd, eu bod wodi metbu a dyfod o hyd i wreiddyn yr afiechyd. Amlygai y bwrdd ei fod yn eydweled yn hollol S'r pwyllgor.

Y F ARN am Ffkrmio. Y faro gyffredinol am ffermio, a'i gymmeryd drwodd a thro dros Brydain Fawr a'r America, ydyw, nad oes unrhyw waith Da masnach yr, talu mor sat ag ef. Fold by nag, y mae mwy o ffermwyr yn fethdalwyr nag sydd o unrhyw waith na masnach arall Wrth edrych ar y cwestiwn hwn yn fanwl, fe ddouir i weled mai busnes o'r fath salaf ar y ddaear ydyw, gyda'r eitbriad, fe ddichon, o'r fasnach chwegnwyddol. Yn y naill fel y lIall, y mae yn amlwg fod y bobl a'i cariaut yn mlaen yn gorfod codi yn foreuach, a myned yn hwyrach i gysgu, na'r uu dosbarth arall o bobl yn y wlall; ae am yr amaethwr, ni cha ef drwyadl orphwys hyd yn oed ar y Sab- bath. Y mae yn rhaid fod ypgriw rydd yn rhywle ond, hyd yn hyn; nid ydys wedi gallu canfod y lie hwnw i foddlonrwydd. I mi, yn bersonol, y mae ein helbulon i'w priodoli yn gwbl ac yn hollol i'r ardrethion a'r trethi trymion y gorfodir ni eu talu am ein tiroedd cramenog a di-enaid. Fe ddadleuir weithiau, pe caem ein ffermydd yn rhatach yr aem yn fuan yn ddiog a diofal, ac y byddai ein diwedd yn waeth na'n dechreuad. Ffawd a'n cato ni J'hag y fath beth a diogi. Wel, pe hyny fyddai canlyniad cael ffermydd rhad, ni fyddai genym neb i'w beio ond nyni ein hunain. Ond paham y byddai raid i amaethwr fod yn ddiog, mwy ra rhyw ddyn frail .sydd yn ymdrechu am ei faia beonyddiol'! O' vrthddadl go salw ydyw hon yin, bid sicr—' (ldaw hi ddim, hoys' Gwell fyddai ei thaflu hi o'r neilldu, goeliaf fi.

Aflhewch. I Wrth fynod i gyrtbebrwng cymmydog, yr wythnos o'r blaen, yr oedd fy llwybr yn arwain drwy fuarth tyddyn a ddelir gan chwarelwr ao os yw y gwr hwnw mor alierw gy.la'i waith yn y chwarel ag ydyw ef gyda'i dyddyn, y mae yn dra thebyg nad oes gan neb o'i gydweithwyr rhyw feddwl uchel iawn am dano. Vr oedd pob- peth o amgylch y ty, i oudy, &c., alltit o gym- mal,' lies yr oedd yn anhawdd peidio eyrthio i bruddglwyf wrth edrycli ar y lie. Rhyfedllwn fod ei landlord yn ei aduvl yn y lie, o blegid yr oedd yn amlwg nad oedd y tenant yn haeddu cael eymniaint a barolod crydd o dir o dau ei ofal. Fe ddylni v bobl a houant eu hunain yn dipyn o amm;. wyr ybtyried Uawer byd o bethau, ac yn eu mysg y tlaith fod gan fferm dwt a threfnus ddylanwad dyrchafol ar gym- mydogaeth. Yu y lie cyntaf, y mae fferm felly yn sicr o eangu cylch cymmcriad da y tenant, ae, hefyd, yu ysgol dda i uddysgti ei gyinmydog- iou mewu ymddygiad teihvng yn ogyttal.

Codi Stoc. I Prin y mae angen gahv sylw at y ffaith mai nid y I ffermwyi, tir yd' yw y ffermwyr sydd yu gwtieyd arian y dytlkliitti liyi), cithr y i-bai a godant ac a- bortliaiit anifeiliaid; ac hawdd iawu fyddai cyfrif ennillion y rhai hyny hefyd. Nis gellir gwrthddyweyd y tlaith yua, mi a gredaf; ac fe ellir chwanegu nlIli y wlad gyf- oethocaf yw y wlad sydd yn magu a meithrin anifeiliaid. Tra mae yr hen ainaethwyr torJ- aidd yn aros byth a hefyd yn yr hen rytiau, ac folly yn hynod o ddi-lewyrch, y mae ftermwyr ieuaingc yti dringo o houyiit, yn tori ffordd new- ydd iddynt eu huuain, io, mewn canlyniad, yn Uwyddo yn Uawer gwell na'r botl a HermiiUft ar gynlluu eu tadau a'u teidiau.

COLEG PRIFYSGOL CYMBU, I ABERYSTWYTH. » Y GYMDEITHAS AilAETHYPDOL I CtNHAliwyd cyfarfod hiynydiiol y gymdeith- j ainchod, yn y Coleg, ddydd Gweuer, Mawrth 2il. pryd yr oedd tua pin- d v. ar ugain a deg o'r l pelodau yn bresencoi I wrandaw yr auereblad. blynyddol cyntaf, yr hwn a draddodwyd elenl gan Mr. O. Morgan Richardson, Nonadd WIl. ym, ger Abertetfi, ar y modd goren i fagn gwartheg & chyrn byrlon (short horn). Cymmar- wyd y gadair gan y Proffeswr Edward Ed- wards, yr hwn a gyflwynodd y darlithydd i'r cyfarfod mewn araeth ffraeth adeeHus. Cafodd y darlithydd y derbyniad mwyaf serchog a brwdfrydig. Ar ddiwedd yr anerchlad, talwyd iddo ddiolchgarweh gwresocaf y cyfarfod. Mewn cyfarfod arall, a gynnaliwyd yn ddi- weddarach yn y prydnawnH oymmerwyd y gadair gin y Prifathraw Roberts, Ilywydd y gymdelthas, pryd yr hysbyswyd fod triarddeg o draethodau wedi eu derbyn i'r gystadlenaeth am y tiws (medal) a gynnygiwyd gan y gym- deithas. Yr oedd chwech o'r braebhodan wedi ea hysgrifeau yn Gymraeg, a saith yn Saeaneg. Y testyuau a ddewiawyd I ysgrifenn arnynt oeddynt y rhai canlynol(1), Gwartheg dnon Cymreig; (2), Gwartheg swydd Henffordd (3), Gwartheg cyrn byrion (short horn); (4), Gwar. theg gwylltion gwynion Chortley (5), Ar. brawliii au ar dir porfa a gwair; (6), Y modd I wella ffeirian a matchnadoedd lleol; (7), Hen arf erion, syd-i erbyn hyn wediearhoddi-heiblo, yngtyn ag amnetbyddiaeth. Ennillwyd y tlws gan Mr. Daniel Williams, Glarainnell, Llan- sawel, yr hwn a ysgiife: odd ar y teBtyn olaf a nodwyd. Darllenwyd papar gan- Mr. John Deaville, Chordley Lodge, swydd Stafford; a darllenwyd papur ar Wartheg duon Cymreig, gan Mr. J. B. Owen, Hafod, Llanboidy. Yu yr hwyr, ymgyfarfu yr aelodau i ginlawa yn Ngwestty Waterloo, pryd y treullasanb amser bapns iawn gyda'n gilydd, a chanwyd amryw o gaoeuoa dyddorol. Dewiswyd y personau can- lynol yn swyddogion am y flwvddyn ddyfodol -Is gadelryddion, Md. D. D. Williams, y coleg John Roberts, Towyn M. H. Williams, Llansadwrn; G. J. Davies, ilanbedr Pont Stephan trysorydd, Proffeswr Lewis; ysgrif- enydd cyifredinol, Mr. J. Allan Murray; ys- grifonyddlon lleol—sir Frycheiniog, Mr. J. W. Price sir Gaerfyrddin, Mr. Walter Williams; air Aberteifi, Mr. D. D. Evans; sir Feirionydd, Mr. R. N. Jones; sir Drefaidwyn, Mr. D. M. Wigley; air Benfro, Mr. John James swydd Stafford, Mr. A. A. Hopwood. Dewiswyd y personau canlynol yn aelodan anrbydeddus o'r gymdeithas-Mr. James Wilson, darlithydd ar Amaethyddiaeth yn Mhrifysgol Aberdeen Mr. T. H. Middleton, proffeswr mewn aiuaethydd- iaeth yn Ngholeg Gwyddonol Durham; Mr. C. Morgan Richardson, Abertelfi a Miss Darvell, Coleg Aberystwyth. Derbyniwyd, hefyd, ddau a dengain o aelodan newyddion gweithgar. Penderfynwyd cynnyg y gwobraa canlynol i ymgystadlu am danynt erbyn yflwyddyn nesaf —cwpan arian am y cnwd gwrelddian (root crop) goren; gwobr am y SWID mwyaf o laeth, o ran mesnr ae ansawdd, a geir g<tn'un fnwch o fewn tymmor o 36 o wythnosau gwobr am yr ych goreu a besgwyd o fewn yr amser byraf; gwobr am y casglUd goren, ond heb fod yn fawr, a arddangosir yn y cyfarfod blynyddol nesaf. Gwnaed trefnladau tnag at sierhau darlithydd I draddodi anerchiad yn y cyiarfod blynyddoi nesaf.

I CYMDEITHAS GWARTHEG I DUON GOGLEDD CYMRU. L CYNNALIWYD cyfarfod blynyddol y gymdeithas nchod yn y British Hotel, Bangor, yr wythnos ddiweddaf. Yn absennoldeb y llywydd (Syr Watkin Williams Wyno), oymmerwyd y gadair gan yr is-lywydd (Mr. C. F. Priestley.) Yr oedd yn bresennol, hefyd:—Mri. R. M. Greavea; Thomas Pritchard, Llwydiarth Esgob; J. R. Jones, Bodfeirig; Thomas Roberts, Aber; 0. Parry Jones, Plas Llechylched John Prytherah. Ty'n dryfol; J. Lloyd Jones, Fferm y wern; a W. A. Dew, yr ysgrifenydd anrhydeddus. Darllenwyd llythyrau yn ymesgusodi am nas gallent fod yn bresennol oddi wrth Syr Watkin Williams Wynn,*Bar., y Mil. Piatt, a Mr. W. Lester Smith. Cyflwynodd yr ysgrifenydd y cyfrifon a'r fantolen am y flwyddyn oedd yn diweddn Khagfyr Slain, 1899,.pa rai a gawsant eu mab- wysia U. Ar gyanygiad Mr. Priestley, yn cael ei gefnogi gan Mr. O. Parry Jones, etholwyd y Mil. Piatt yn lly 1,,i I am y flwyddyn bresennol. Cytii udd Mr. Priestley, a chefnogodd Mr. Thomas Pritchard, a ohyltunwyd ar hynv, fod Mr. Thomas Roberts, Aber, yn oiel ei ethol yn Is lywydd. Ail etholwyd Mr. W. A. Dew yn ysgrifenydd anrhydeddus, golygydd, a thrysorydd. Cafodd Mr. James Smith ei ethol yn archwil. iwr. Etholwyd y boneddigion a ganlyn ar y Cynghor Gweithiol :-Mr. Griffith Roberts, Bodvel Hall y Mil. Mainwaring; Mr. William Jones, LI1.m. gwyn yr Anrhyd. F. G. Wynn; a'r Mri. W. Lester Smith, J. R. Jones, O. Parry Jones, 0. T. Pries-tley, ao R. W. Pritchard. Cynnygiwyd gan Mr. Thomas Roberts, a ehefcogwyd gan Mr. J. R. Jones, a chyttanwyd yn unfrydol, fod arwerthiant ar Wartheg Cym- reig Duon yn cael ei chynnal gan Mr. W. A. Dew, o dan nawdd y gymiieithas, ddydd Gwener, Medi 28ain, yn Mangor; a bod rhybudd i'r perwyl hwnw yn cael ei, anfon i'r oil o'r aelodau, a'r rhai sydd wedi 'eBtro' gwartheg yn Llyfr Bridiau' y Gwartheg yr oedd rheoliad yr ar- worthiant i fod yn nwylaw is bwyllgor, Pender- fynwyd, yn mhellach, fod yr aelodau a ganlyn yn ffurfio y pwyllgor dywededig:—y Mil. Piatt, a'r Mri. Thomas Roberts, C. F. Priestley, Humphrey Ellis, William Jones, Llymgwyn; W. Lester Smith, J. R. Jones, Owen Jones, Bodafon; O. Parry Jones, R. W. Pritchard, Griffith Roberts, Bodvel Hall; J. Lloyd Jones, Fferm y wern; a John Prytherch, Ty'n dryfol. Cynnygiwyd gan Mr. Priestley, a chefnogwyd gan Mr. Thomas Pritchard, a chyttunwyd, fod gwahoddiad yn oael ei roddi allan am entries' i'r seithfed gvfrol o Lyfr Bridiau y Gwartbesr; a bod yr aelodau a ganlyn yn ffurfio y Pwyllgor Golygyddol, gyda llawn allu i gyhoeddi y gyfrol pan yn barod Mri. Thomas Roberts, H. Ellis, J. R. Jones, W. Lester Smith, ac R. W. Pritchard. Etholwyd Mr. R. C. Trench, Lime Grove, Bangor, a Mr. George Bovill, Rhyd-y creua, Bettws-y-coed, yn aelodau i'r gymdeithas. Dygwyd y cyfarfod i derfyniad gvda phleidlais galonog o ddiolchgarwoh i'r oadeirydd.

GWRTAITH CELFYDDYDOL. I Y mae yn debyg na fu adeg erioed pan y mae cymmaint o arbrawfladan yn cael eu gwneyd ar yr hyn a wna fwyaf o ddaioni i'r tir, 800 sydd fwyaf o lea i wahanol gnydan. Y mae fferyll- iaeth amaethyddol (agricultural chemistry) wedi dyfod yn gangea bwysig o efrydiaeth ac eisoes y mae ffrwyth y llafur gyda'r gangen hon yn deohreu dwyn ffrwyth. Yn ddiweddar, derbyn- iasom lyfryn yn ymdrin & gwrtaith celfyddydol arbenig; sef, Ufelaint Gwrtbsurai, nen, yr hyn a adnabyddir yn fwy oyffredin o dan yr enw Saea- nig Sulphate of Ammonia, wedi ei ysgrifenu gan y Proffeswr R. Warington, M. A F. B S, I fferm- wyr dealigar, bydd y llyfryn hwn 0, wefth noded- ig. Y mae ynddo.gyfeiriaiau arb«&ig at y nwydd a werthir gan y Suiphate of Ammonia Commiltee, bysbyeiad am ba an o welir.mewn colofn arall o'r rhifyn hWD. Ond y mae ei sylwadau eyffredinol yn rhai byuod gyfaddas i ffermwyr, ac eraill.

NODION 0 LANAU TEIFI. Diwedd y Ganrif-Talodd y Parchn. Elfed Lewis, Llandain, a Lewis Evans, Capel y Wig, ymweliad & ohapel yr Annibyuwyr, Lleohryd, nos Iau, yr 8fed cyfisol, ar ran croufe6 diwedd y ganrif, a thraddodasant bregethau hyawdl ar yr achlysur. Bwriada yr enwad wneyd ymdreoh i gasglu ugain mil o bannatt a thaer annogai'r ymwelwyr ar i Llechryd wneothur ei rhan gyder casgliad. Pennodiadau.-Dydd Sadwrn diweddaf, oafodd Mr. D. Evans, Trefaesfawr, ei bennodi allan o In o ymgeiswyr yn brif arolygydd y ffyrdd o dan Gynghor Dosbarth Aberteifi. Y gyflog yogl;98 A'r pennodiad yw 40p. Hefyd, dydd Iau diwedd- af, pennododd Bwrdd Gwarcheidwaid Aberteifi, Mr. D. Morgan Jones, ysgrifenydd treiol, Aber. teifi, yn gofreetrydd genedigaethan a marwol- aethau yn nosbarth Llandugwydd. Daetb y ddwy ,ydd uchod yn w&g drwy farwolaeth ddi- symmwth Mr. Owen Williams, Brongwynmawr. Afiechyd-Drwg genym glywed fod Moelwyn, y bardd btegethwr o Aberteifi, yr hwa fu er's rhai misoedd yn dilyn ei efrydiaethau yn Leipzic, wedi bod yn hynod wael yn y ddinas hono, ac yn analluog i weithio. Eiddunwn iddo adferiad buan. Yr Nud,Luserit,-Nori Wener diweddaf, tra. ddodwyd darlith ar y rhyfel presennol yn Neheudir Affrica, yo ysgoldy y Bwrdd, Llechryd. Eglurwyd y ddarlith gan nifer o ddarluniau rhagorol trwy gyfrwng yr hud lusern. Daeth nifer liosog yngbyd. Cadeiriwyd i bwrpas gan Mr. D. Jones, adeiladydd, Llechryd. Y Dyfodol.-Edrychir yn mlaen gvda dy. ddordeb at ddarlith Dyfed yn y Capel Newydd, a chyngherdrt y Methodisstiaid yn y Tabernacl, Aberteifi—Oohebydd.

DOO PENFRO. Blirir trlgolion y lie hwn gan britider goleuni. Nid ydyw y nwy I ddibynu arno yn fynych o berwydd hyny, y mae llawer yn gorfod myned yn ol at y gorohwyl o ddstpistli 'olew yn eu Ilestri gyda'u lamt- aa.' Telmlfr awydd I wneyd i ffwrdd yn hollol A'r Cwmnl Nwy preeennol. Nid oes yn aros ya awr ond rhyw 500 o'r milwyr- 'mlllsla-yn y lie uchod, wedi ymadawlad y 1,200 yn ddiweddar, pa rai sydd, erbyn hyn, wedi bod yn dad- welnlo ea harfau ar faea y gwaed. Y mae yr is-athrewou (pupil feachri) sydd o dan y Bwrdd Ylgol yn oael gwersl am ddan brydnawn o bob wythnos yn yr Vlgnl Ganolraddol, mewn Liadin a Ffrangeaeg. Methwyd carlo y oynnyg I roddi now ysgolorlaeth I ymgeiswyr am fod yn Is-athrawon mewn yagolion elfeuol, pa ral a olygld I bsrhan am ddwy flynedd, a byny yn yr Vagal Slrol. Gwerthfawrogir gwasanaeth Miss Evans gan y dosbarth golcht yn Yagol y Sir; a bwrfedlr oodl dotbarth oySelyb I rat mewn oed.

I DINBYOH Y PFSGOD. y mae y Hong (Y8wner) a elwir (Jera wed? myned )'r graig y ta 01 I Ynys Caldy a dywedir el bod yn I ?debygofyaedynddrylliau. Achubwydydwylower hyny. _—

I DINAS UROSS. Yr ysgolfelstr newydd sydd wedi el bennodf, yr hwn aydd ehotø wedi dechreo ar el waith, yn lie Mr. J. Harries, ydyw Mr. E. Davies, nal i'r Parch. Ifan Dafis, Llangloffan. Nos Feroher, cynnallodd y Band oil Hope gyfarfod adlonladol yn tighapel y Methodtstiald Ceifinaidd yn y lie nchod, o dan lywyddlaeth Mr. Llewelyn Griffiths, Cwm yr eglwys, a than arwelniad y Cadben Peregrine. Yn y prydnawn, rhoddwyd gwledd o de a bara brith t'r aelodau oil; ao ar ol hyny, aed drwy rsglen faith yn ystod y eyfarfod hwyroL

HWLFFOEDD. Yn nghyfarfod Oorph Llywodraeth Slrol yr Ysgollon Oanolraddol, a gynnaliwyd yr wythnos ddiweddaf, patlwyd penderfyaiad pwyslg, a hyny yn unfrydol; sef'Fod y cyfarfod yn annog yn dser reolwyr yr ysgolion eirol i ohebn ft rheolwyr yr ysgollon elfenol yn y sir, ac I geislo ganddynt 1 gynnyg brelntiau ehwan- egol er addysg eu hts,athrawon (pupil kachers), yn gysson i'r oynllon sydd eisoes wedi el fabwyaladu gan rat Byrddau Yøgol, trwy gaclatftd Awdurdodau Add. yog.1 Y oynnygydd oedd y Parch. Lewis James. Cynnallodd Vogol 3nl Betbesda (B.) ei g<tyt d6 flynyddol prydnawn ddydd Ian diweddaf. Yn yr hwyr, caed eyh'fod o adroddiadau a obantadau, o dan IJwyddlaeth y gweinidog, y Paroh. 0. D. Campbell.

TY DDEWI. I Nos Fawrtb, bu y Deon Howell yn traddodi et ddarlith ddyddorol ar 'Dewl Sant a'i aniseran.' yn Nenadd y Dref. Llywyddwyd gan Mr. T. B. Reel, Tremynydd. Oyonulleidfa gymmharol fecban oedd yno; ond aeth y darlithydd drwy of walth yn rhagorol, fel arfer. Yr oedd yr eIw i fyned at y Ddarllenfa Rydd yn y drllf. Nos Fercher, cynnaliwyd fê gymdeithas (social tea) yn festrl capel y Methodlstiafd Caifinaldd. Cyfranog- odd llawer o bono; a etaaed oaneuon lied ryfelgai eu hytbryd, meddir, yn y oyfarfod Y mae y Temlwyr Da yn oolli ttr, a bwriada y lodge sefydlu cymdetthas newydd dan el nawdd, yr hon fydd yn rbydd o'r holl seremoniau a'r gwlsgoedd perthynol I'r Temlwyr Da: ond bydd ammodan aelodaeth ynddi yr un fatb. Bwriedid unwaith I gael Gymdeithas Ddirwestol Undebol o'r gwahanol eglwysl; ond gan i'r gyfrlnfa benderfynn i sefydlu (lymdeithas o dan el nodded hi. barnwyd mat gwell peidio gwneyd hyny, am y byddai talr oymdeltbas yn gwelthio yn erbyn en gilydd mewn eyloh mor gvfyng. Yn y oyfarfodo gyn- nryohiolwyr y gwahanol eglwysi, a gynnaliwyd not Lun, paslwyd y fendorfytifad canlynol'Fod y oyf- arfod yn barnn mat doeth ydyw i'r Temlwyr Da I barhan yn mlaen, fel arfer, ao I gadw ambell gyfarfod agored I baltb, megys nnwaith yn y mis.'

ABERGWAEN. I Nos Woner. wythnos i'r diweddaf. bu y Parah. J. W. Maurice (B.), gweinldog Tubor, Dinam Cross, yn arelthlo yn y Neuadd Ddirwestol ar Y rhyfel presen- nol' Y oadeirydd oedd Mr. D. O. York, Treown. Oyfiawnhau y rhyfel oedd y catlolrydd a'r darlithydd, neddir. Braldd na synwn welod Cymry yn bloeddio I'r gtod I gynnorthwyo i ilew Prydelnig, sydd wedi arfer bod a.'1 droed ar vphr Oymrn er's oelau. so yn parhau felly, pe na bae ond yn nnlg trwy orfodl pobl i dalu yn drnm 1 gynnal dosbaith mawr o swyddogioa orefyddol na chlywsant hwy yn liefaru galr erioed, 1100 na fuont o fewn trothwy eu heglwysi yn eu bywyd. Dial Bryn Mnjuba'oedd yn ngenau ac, yn ffenestrl ilu mawr o drlgolion y dref, meddir, pan ddaeth y newydd fod Ororij j a'i luoedd wedi rhoddi eu hunain i fyny i'r PrydetnUid. Felly yr oedd mewn llawer o fanau eraill, hefyd, .drwy y air. Y mae ytbryd aflan rhyfel a dlaledd wedl el oll wng yn rbydd yn Mhrydaln oil.

LLANFYRNACH. OynnaUwyd oyfarfod dirwestol yn nghapel Herman, fir y 23&ln or mis d,weddaf, o dan lywyddiseth y Parch. J. Jones. Arelthiwyd gan y Parch. Morris Morgan, yn rymus a dyddorol.

OL-NODION. Cynnaliwyd gwasanaeth crefyddol ar ddydd Oftyl DewlSaont yn Egiwys Oadelriol Ty Ddewl. Danfon- oddy deon wahoddiad I'r plwyfollon i ddyfod ysghyd. Oymmerwyd rhan gan y parsonlald perthynol i'r Eg- lwys Gadeirtol, a chan ddau ddyeithr, pa rai nas gwyddom eu henwau. GOHEBYDD.

====== Hysbysir fod y Due o Westminster wedi ymuno a gosgorddion Arglwydd Roberts, a'i fod wedi myned i'r ffrynt.

I ARHOLIAD MBTHODISTIAID I DYFFRYN CLWYD. I ronnmeioM. I Y mae yr arhollad uohod with y drws, a gobeithio y bydd mwy o ofal yn oael el gymmeryd eleni gyda lIolwllat y rhai sydd yn cael eu hanfon allan fel gofal wyr. Y mae amryw o'r ymgeiswyr yn yr arholiad yn llafnrio yn galed-rhal o bosynt yn dysgu yr Hyfforddwr yn drwyadl, eraill yn myned allan ar ganol yr arholiad, ac yn tori dalenau o'r Hyjforddwr, ac yn dyfod A hwy yn en dyrnau i'r capel; ao felly, yn dyfod i mewn am yr un anthydedd a'r rbal fydd wedi llafnrio yn galed. Pwy bynag sydd yn anfon gofalwyr allan, dylent feddwl am fonyd pwy y maent yn eu hanfon-nld hen boM na hogiau. Gwelau un hen w-r yn ofalwr; nid oedd yn ddim gwell I ofola na phdet oareg. Hefyd, bachgeu y llynedd yn oael el anfon gan rywun i ysgol fawr, I dorsjthu uwoh ben thai ddeng- waith gwell nag ef o ran ei wybodaeth. Ammheawn a foasai efe yn ennlll tystysgrif o gwbl pa boasai wedi sefyll arholiad hyd yn oed yn y Rhodd Mum. Gobeithio y oeir diwyglad y tro yma, rhag dlgwydd peth a fyddo gweeth. Yr eiddooh. &o„ I UN yn GWYLIO. I

I Y LLYFRAU A- GYHOEDDIR YN I NGHYMRU. I Foweddigion, I A fyddwoh chwi gystal a ohanlatau I ml ychydig o'oh gofod 1 ddyweyd y bwriedir cyhoeddi, yn y Public Library Journal (ohwarteroiyn Llyfrgeiloedd Rhydd- ton Caerdydd a Fhenarth, a Chywreiafa Caerdydd), restr gydawn o lyfraa Oymraeg, a llyfrau yn perthyn I Gymra, ynghyd 4 manyllon am ea hawdwyr, eu oy- hoeddwyr, on maint, a'a prisian. Yr ydys yn h'r wedi telmlo angen y lath lyfrdncg; 80 I ddlwallu yr angen hwnw, y mae pwyllgor Llyfrgell Bydd Caerdydd wedi penderfynn nelllduo gotod j'r perwyl yn y Jour- nal, yr hwn a gyhoeddir ar y laf o lonawr, Ebrill, Gorphenaf, a Hydref, o bob blwyddyn, am brls isel lawD-dlm ond 8e. am y pedvar rhifyn yn rbad drwy'r Uytbyifa, Y mae i'r oyhoeddiad gylcbrediad mawr, a d'nn y bydd i'r cam a gymmerlr ynawrel wneyd o fwy gwasanaeth t'f genedl Gymrefg, Fy amean yn ysgrifenu'r ilythyr bwn ydyw gofyn t'eh darllenwyr anfon i ml fanyilon am unrhyw lyfran neu lyfrynau sydd wedi en oyhoeddi er I jnawr lat. fel y galler eu gosod yn y rhestr a gyhceddir ar y laf o Ebrill. Bydd yn dda genyf gael hysby, rwydd oddl wrth awdwyr, oyhoeddwyr, 10 eraill. I siorhau lie yn y rhestr gyntaf, dylid anfon y manyllon i mi yn ddloed. Gyda dlolch I chwi am gyhseddi'r Ilythyr hwn, Ydwyf, Fooeddlglon, Eloh ufudd was, I JOHN BALLINGAR, Llyfrcill Rydd Caerdydd, fAyfrgellydd, Mawrth fed, 1900.

Y RHYFEL PRESENNOL. (Toniddiqio*. I Fe! hen ddarllenwr ar y Fansr, erfynlaf an gongi fechan I wneyd yobydig sylwadau ammberffaith .0 an- fedrus ar y rhyfel presennol. Dit lawn oedd genyf, fel no, eich gweled yn rhoddi terfyn ar ddadl y 'Bedydd.' Dywed y meddygon fod dltr ar yr ymenydd yn no o'r olefydan hyny sydd bron ya anfeddyglnlaethol, Felly, ofer ydyw dadlen yaghylch Bedydd. Nid ydyw ond arwydd allanol ar y goreu. Ond at y rhyfel yr oediwn i yn meddwi galw Iylw. Nid ydwyf yn hlml bod yn ddigon galluog I gymmoryd I tyny y pwyntian a esod- wyd i Iawr genych chwi. Nid wyf yn deall daearydd- laeth fy ngwlad fy hnn, heb >6n aoi Ddeheudir Affrlca. Er hyny, y mae genyf fy synlad o berthynas I'r rhyfel presennol, a'i amean. Hoffwn gael gwybod, yn y lie cyntaf. gailrat o 'jlngos' penboeth etch tref chwi, am ba beth yr ydym yn ym. ladd. ao 1 ba amean ? Dywedir gan arwelnyddlon y Lly wodraeth nad oes arnynt elafeu yr un llathen o wlad y BATlaid, Pa beth sydd arnynt ei eisien ynte? Be mftngloddian aur, fel ag 1 godi y llogaa er dsionl t't mlllwnyddion sydd yn dyhes am ohwaneg o hyd I'w eoffrau ? Nage, meddant, old am hyny chwalth. Wet, am ba beth ? Am ddim, meddant, ond ohwareu teg i'w cydgreadnriald. O 1 ragrith I Y mae gwallt fy mhen yn oodl fel gwryohyn wrth feddwl am y fath ragrith. Ohwareu tee, yn wir 1 001 fyddai yn well i chwi, y 'jlngos' rhyfelgar, ddeohreu gartref, a rhoddi fnl ohwareu teg ar ehwareufwrdd bywyd. Y mae Prydaln Fawr, meddant, yn un o'r teyrnasoedd mwyaf Sang ya el rhyddid o boll deynasoedd y byd I gyd. Hwyrach ei bod hi felly yntnghyfril rhai. 0., attolwg, pa beth am el chyhetthitn eMthtwaa f ?< beth am ei gormes a't thrals ? Pa beth am ftynHwynton yr Mhtoorfttittd pendefigaldd sydd yn yfed hufen bendithion oln gwlad? Oø eislea obwareu teg i'w ohyd ddyn sydd ami, rbodd- ed wyth awr o 'fongo I fonge' fel amser dlgonol i'r glbwyr weithio; 01 elsleu ohwareu teg sydd arnl, rhodded i'r amaethwr leant tir oyffelyb i'r hwn a rodd. wyd i'r Ynys Werdd; Xe, rhodder i Gymru Ddadsys- sylltlad a Dadwaddollad, Dewlaiad Lleol, &0 Un dyn, an bleidlais. Diddymer deddtan haiarnaidd yr helwr- iaeth. Pe lladdwn pheatant borea yfory, byddwn yn y Neuadd Sirol mor faan ag y gallal awrlais amser fy nghlndo; a obawn dalu o dalr 1 bum pant am gyflawni y fatb droiedd. Ond pe lladdwn un o'r Bfrriaid, fe adgenid fy nghlod drwy y deyrnas; a byddai olychaa eglwysi Cymra yn ringio ne, deffro holl ddylanwad ologwyni y grSadigaeth; a byddwn yn lied sior o gael y Victoria Grots. Charity begint at home.' Na nid am chwareu teg yr ydym yn ymladd, ond am rywbeth mwy pwyBlg o lawer yn meddwl ae ymenyddlan gwladwelnwyr ym- ffrostgar Prydaln Fawr. Wel, am ba beth, ynte ? Pwy a ettyb y cwestiwn? Yr wyf yt^darllen yr h iillyfrau, a'r holl rewyddfadnron, y gallaf gael hyd fddynt; ond yr ydwyf, hyd yn hyn, wedi metha eael un attebiad uniongyrehol i'r owestiwn. Ond y mae genyf atteblad o'm helddo fy hun, er nad wyf am ei roddi ar hyn o bryd. Rhydd y' jlngoa' y bal i gyd ar yr' hen Kruger,' fel y galwant ef; ond chwareu teg i'r hen law, yr oedd efe yn ildio mor rhwydd i gynnyglon Mr. Chamberla'n fel y bu agoa iawn i'r gwr mawr bwnw golll ei amean &'i gynnygion, a'r owbl oedd ganddo I'w wneyd oedd oau ei ddwrn, a dangos ei ddannedd, er mwyn cael amser i all gynllunlo telerau mwy ennillgar iddo ef a'i ganlyn- wyr ymffrostgar. Fe ddy wedir na cheir plsidlelsiau yn Transvaal ar ol myned yno am bedair blynedd ar ddeg; ould ydych yn gwybod hyny cyn myned yno? ao fe gynnygiwyd pleidlals yn mhen saith rcl/nedd cyn deshreu y rhyfel. A gaiff y tramoriaid bleidleisian yn Mhrydain oyn hyny, wyt ? Prydaln Fiwr, yr hon sydd a'i thiriog- aetbau mor Sang fel nad ydyw yr haul yn maoblnd ar ei therfynau, yn ymladd yn erbyn dwy dalaeth fechan nad ydyw eu pohlogaeth yn fawr fwy na phoblogaeth air Ddinbych a air Ffllnt, yo ol y oyfrifiad diweddaraf. Am bleidleisiau i'w cyd-d.de:Ha!d, yn wit; na choelia' I fawr. Cawsent, fel eu brodyr yn y wlad hon, farw heb bleidleislan oni bae fod yno rywbeth arall mwy o werth o lawer mewn golwg, Teyrnas wedi el genl mewn gwaed ydyw Prydain Fawr; ao mewn gwaed y mae hi wedi byw byd yn byn ao y mae hi wedi era- nefino cymmaint A gwaed fel nad ydyw yn effeithio dim arnl. Ao y mae arnaf ofa mai mewn o wood y oleddlr bi cyn bo bit, ofna wneir yn awr; 100 mai el beddargraph, a fyddj 'A laddodd 01 hun wrth yfed gormod o waed 1* Fe soBlr am wroldeb ein byddinoedd yn yr holl newyddladuron, o'r bron, net y maent wedi myned yn fwrn i'w darlien. Ennill rbyw fryn byeban; a dyntt He y bydd gwaeddi, I Budduloliaeth i'r fyddln Bryd- einig.' "Ymladd fel Uewod. Ie, pryd, mewa gwlrionedd, na fydd yr ennill yn ddlgon i dalu am y pirns a'r powdwr oeddynt wedi eu dyfetha. O! ,auwyl, y dlfrod a wneir gan ein tinbelelll. Wn I ddim pa sat y mae yr on o'r Bftriaid ya fyw heddyw. Y mae ein ilosgbeleni yn gwneyd y fath ddlnystr fel y mae anteu ei hunan yn cywilyddio o flaen Prydain Fawr, a'i gogoniant milwrol. Ond pan elr I gyfrif y liaddedigion, ceir mai ein hochr ni fydd fwyaf ar ei cholled. Thobeletu, yn wir 1 Tànbelenu pa beth, tybed ? Y prldd, a'r tywyrth, a'r oeryg. Ni fydd yr un o'r Bftrlaid yn y He si byn oael allan yn iown. Kbywbetb tebyg ydyw yr hanes yn yr holl lIawrddlad. aron; a bron hwn nad wyf yn eredu mal doethach fyddai peidio ei darlien. Y mae pdf erthygl y Fasbb yn wir dda, yn deg, ao yn onest; a dlolch i'r awdwr, pwy byva ydyw; ond am y gweddill, myrthiant 1r va amryfnsedd yn hollol. Oydalch canlatftd, foneddlgion, byd en f lytbyr atte. Y mae y ganwyll frwyn 111 darfod. Felly, rhaid i mlnnaa derfynu. Yr elddoch mewn heddwoh, ELWY.

DIRWEST YN LLANNEFYDD. ronsDioios. Tr oedd yn dda genyt weled yn ddiweddar yn y FasBE amryw lythyrau ar y mater dyddorol a phwyolg uoboi. Gobeithiaf mai nid ysgrifenu yn cnig ar y mater a gymmer le; ond y bydd "r ysgrifenwyr gym- meryd rhan ymarferol er sefydlu oymdeltbas ddirwestol gref, ao iachos yn y plwyf; er argymmhell egwyddor. ion dirwest a sobrwydd ar y preswylwyr. Er fy mod I, yn bersonol, yn byw mewn plwyf arall, er hyny, y mae fy mherthynas Ag eglwys y Bedyddwyr yn y Bont Newydd yn rhoddi I ml fantals a etiyfleus. dra I allu cydweitbredu ft chyfeillion Llannefydd mewn nnrhyw fndiad dlrwestol a ellir et gyohwyn yn y plwyf; a bydd yn bleser o'r mwyaf genyf wneuthur hyny hyd elthaf fy ngalln; ac yr ydwyf yn gwvbod am ddynion ieuaingo eraill sydd yn barod, ewyllysgar, ac awyddns i gydwelthtedu gydag amean mor ddaionus a hyn ond y pwngc ydyw, oael cyohwyniad, A gaf fl. yn ostyngedlg, awgrymu i'r oyfeilllon hyny sydd wedi bod yn ysgrifenn i'r Fahib ar y mater, y priodoldeb o fod iddynt alw pwyllgor o gefnogwyr dirweet, I gyfarfod mewn lie canolog yn y plwyf, er mwyn cynnyrchu mudlad ymarferol. Yn yr ymarferol y mae nerth a gwerth pob mudiad cymdeitbasol, yn benaf. Y mae yn rbaid gweithredu yn gystal ag ysgrifenu i'r wasg, os am gyrhaodd yr smcan daionas a thsilwng mewn golwg. Hyderaf y gwelthrodir yn y symmudiad teilwcg hwu heb gclli amser. Ydwvf. &0. Cefn Meiriadog. E. WILLIAMS.

y RHAIB AM DIR. Fonbddigion, Erfynlaf am ychydig ofod o'ch newyddladnr elodwiw I alw sylw at y mater uchod. er, fe allai, sad ydym nl yn waeth yma nag mewn lieoedd eraill; ond fod fy ngwybodaeth i yn gyfyngedip I gvlch bychan hwn. Y mae oymmeryd ffermydd oddi wrth hen denant- laid In myned ar gynnydd yma. Ychydig gyda blwyddyn yn ol y dtgwyddodd yr amgyishiad cyntaf. Yr oedd person neilidaol yn dal un o'r ffermyddl goreu yn y plwyf, yr bon oedd ya ddlgon o faint, hefyd. Ood oymmerodd un o'r ffermydd mwyaf mewn plwyf oyfagos at y flaensf, a hyny dros ben yr hen denant, cofier, yr hwn nad oedd yn dewls ymadael. EnghtaiSt arallAmaethwr yn cael thybadd I ymadael o'l fferm am wrthod arwyddo clttuDdb oedd yn ei j atyrkd yn annheg; ond yn mhen y mis, yr oedd tenant arall wedi el chymmetyd; a hyny, cofier, at el fferm ei han. er fod hono yn nghymmydogaeth y can acer, ao yn nn dda, hefyd. Yr oedd y fferm dan sylw yn rhagot na hyny, a'r hen denant I'w fwrw t'c ffordd, er el fod wedi braidd treallo hwyrddydd el einiocs yn el hen nyth. Gan fod y Faker wedi bod &'i gwyneb fel y gallestr yn etbyn anfadwaith o fath hwn, a' oyffelyb, hwyrach y cawn air gan rai o'r llksig obebwyr ar y mater. Derbyniol tawn fyddai. Yr wyf fi yn gweled mwy o angen yn barbaus am fesur tir I wneyd pethau o'r fath yd ammhoasibl yn y dyfodol. Ntd wyf wedi ysgrifenu yr uchcd dan ddylanwad y nwyd y sonla Mynyddwr sydd yn flodeoog yma. Yr eiddooh, I HOGYN YN gyru Y WEDD.

ANERCHIAD Y CYN-LYWYDD YN NGHYFARFOD MISOL ABERTEIFI. roumdlcaow. Ammhenthyn o'r fath or an ydyw yr anerchiad nehod a argraphwyd mor gyflawn a threfnus ar dudslen o'r FAliss ddiveddaf. Dylal gael el darlien yn ystyrlol gan bawb sydd yn oaru llwyddlant imethodistiseth o fewn eyloh y eyfarfod misol uchod. Y mae yr anereh- lad yn orlawn o ffelthiau gwerthfawr wedi en cyfleu ger ein hron mewn arddoll swynol a ohllr. GWl' byderos, gobeithiol ei ysbryd, ydyw Mt. Howell; ond darlun ptuddaldd a geir, hyd yn oed gauddo ef, o Fethodlstiaeth Deheu Ceredigion yn ystod chwarter olaf y ganrif. Noda allan yn ffyddlawn rai o wendldau y oyfarfod misol. Caniateweh I mionau draethl1 galr byr ar rai a'r diffygion hyn. 1. Prlnder dylanwad y cyfarfod misol ar y sir. Rhydd Mr. J. M. Howell un rheswm t gyfrif am hyn. Oredaf y rhaid ohwanega y ffalth fod y cyfarfod misol wedi lllthro i fod yn rhyw gwmpi cyfyngedig, cyn- nwysedlg o rhyw banner dwsin o welnldoglon, a rhyw banner dwsin o aroh-ddiaoonlaid o'r owr deheuol, a rhyw banner dwsin arall o'r cwr gogleddol, pa rat a gyfarfyddant yn rheolatdd I nodi en gliydd ya aelodau ar wahanol bwyllgorau, i gynnryohloli y oyfarfod misol yn r oymdelthasfaoedd, &e. Wrth ddarllen y oofnodion, dro ar ol tro, gallem feddwl fod hanner y gwelnfdogion wedi danfon i mewn en hymddiBwyddud fel aelodau, gan nad oes yno eôn am eu henwau; fod yr boll tregethwyr, yn cynnwys yn en mysg amryw o farn a phrofiad addfed, yn fodau rhy ddibwys i'r oyfarfod misol gydsabod eu bodolaeth, and pan yn en derbyn yn ilelodau o hono; ae am y blaenoriaid, weJ, amlwg ydyw fod pob llloell cymmun- deb rhwng naw o bob deg o honynt ,'r cyfarfod misol wedi ei tbori er's blynyddoedd. Bfttn yn ceisio meddwl am rhyw gynllun I siorhau tlpyn o drejnyddiaeth yn nghanol yr amhrefn hwn. Uyda. dyledus barch a gwyleidd dra yr ydwyf yn cyflwyno y cynllun canlynol i sylw doethion y corph, fel mater teilwnglo le amlwg ar agenda cyfarfod misol Llanddewi-Aberarth :— Yn ol y Blwyddiadur gwneir y oyfarfod misol i fyny o 248 o aelodan-47 yn welnldogion a pbrelethwyr, a 201 o flaenoriatd. Ar ddechreu blwyddyn, rhodder ballot papers i'r aelodau hyn i ddewis cyfrin gynghor o ddwsln mewn nifer I drefnu ein helyntlon am y tym- mor. Yna, dylid cael swydifa Fethodiatatdd, mewn man canolog, i'r cabinet hwn gyfarfod. Nid radical reform ydyw hwn, gan fod y sylwedd mewn bod yn awr, ond ei fod yn ddl-euw, yn hunau-appwyntiedig, 1100 heb legal status. 2. Yebryd Olfeiiisdol eln Oweluidogion.-Por ocli. elgar ydyw Mr. Howell wtth dtln y mater hwn. Dyrna rai ffelthiau o gronicl ein oyfarfod misol ag sydd yo amlygn yr ysbryd tra awdurdodol hwn. Etholwyd Pwyllgor Addysg y Weinidogaeth am y flwyddyn brosencol-chwech o weiuidegion, a dim un lltygvir. I gymmeryd Hals eglwys wrth ddewis bugall, rhaid cael dau welnidog. I holl pregethwr icuangc oed odid nad dau weinidog a ddanfonlr, &0. Meddylier fod chwe blaenor ar y pwyllgor addysgr, a'r brodyr lien yn oael eu hanwybyddu. Ai tybed y byddent hwy yn ddistaw ? O. ydyw Methodistiaethi barbau I fiaftuio, rhaid i'r gweinidogion ymgadw rhag yr ysbryd offelrladol, a chydnabod y lleygwr fel brawd oyfaital yn mhob yet yr. 3 Ditlyg fel dros ledaenlad yr aohos yn y eir.-Tra yr ydym yn aê'og dros y Casiaid, y Llydawiaid, a phaganiaid Caerdydd, Casnewydd, a'r Goror Saesnig, etto, yr ydym wedi bod, ie, ar hyd y ganrif, yn Uawer rby barod i gau ein llygaid ar y gwaith sydd yn aros heb ei wneyd wrth ein drysau. Mcwo amryw gyfatfodydd misol, oeir Pwyllgor UedMn?d yr Aoho wedi ei sefydlu, Dylal pwyit?or felly, oynnwysedig o nifer o'r brodyr mwyaf ymrodd- edig o fewn y oykb, gael ei bennodi ar unwa'th. Dy. ledswydd y oyfryw fyddai oyfarwyddo a chynnorthwyo y lisoadd gweintaid,. a bod yn effro t ohwilio am gyf- tusderau newyddion 1 sefydlu Ysgolion Sabbothol, a moddlon erailL Dylal y cyfarfod misol dderbyn adroddiad ganddynt bedair gwaith yn y flwyddyn, a rhoddi ei farn derfynol ar bob eymmudiad pwyslg. Gobeithio y gweilr yn fuau fod y eymmal yma o'r oorph yn dangos arwyda- ion bywyd, yn ymddadefcru 0'1 hlr gwsg; ac yusp, yn nelriau grymns Mr. Howell, y ceir gweli-d y oyfarfod m'sol yn wenfflim o ymgyssegrlad aa addolad. Yr eiddooh, &c.. I ABSYLLYDD,,

I (Gwtt parhdd y Gohebiaethau mem tudal. wall),.