Baner ac Amserau Cymru

PRYDAIN AH TRANSVAAL. YN ystod yr wythnos ddiweddaf, ni ddig- wyddodd dim o ddyddordeb eithriadol, fel yn ystod yr wythnos o'i blaen, pan ymos- tyngodd CRONJE, ac y rhyddhawyd Lady- smith. Er hyny, teg a'n darllenwyr ydyw i ni gymmeryd pen llinyn yr hanes i fyny, a'i ddilyn yn mlaen, er mwyn iddynt allu deall y sefyllfa y mae pethau ynddi erbyn hyn. Yr ydym yn dechreu heddyw gyda'r ddinas rydd oddi wrth ei phedwar mis gwarchau Er's peth amser yn flaenorol, yr oedd y rhai mwyaf meddylgar a edrych- ent yn mlaen at yr adeg pan y byddai ei rhyddhsd wedi gwawrio, yn gobeithio y byddai Syr GEORGE WHITE a'i ddeng mil gwyr yn cael eu cymmeryd oddi yno mor gynted ag y byddai yn ddichonadwy, ar ol i'r gwarchau gael ei godi, i rhyw wersylloedd ag y byddai eu hawyr yn burach, a deddfau iechyd yn hawdd cael eu cadw ynddynt. YngIyn a hyn, gobeithid, hefyd, na byddai i Syr REDVERS RULLER arwain ei fyddin yntau iddi i aros ynddi ond am y tymmor byraf yn bossibl. Y rheswm am hyn, wrth gwrs, ydoedd fod Ladysmith, erbyn diwedd pedwar mis o warchau clos a chaled ami, wedi myned yn nythle heintiau, ac yn fan- gre clefydon bron o bob math. A pha ry fedd ? Onid oedd bwyd iach wedi myned ynbrinyno? Onid ar .feirch a mulod yr ymgynnalient er's wythnosiu 1 Ac onid oedd pob trefniadau iechydol yn amlwg yn eu habsennoldeb' yno 1 Y mae'n dda genym ddeall fod yr ystyr- iaethau hyn wedi dylanwadu yn effeithiol ar yr achos. Wrth gwrs, pan oedd y gwar- chauedigion rhyddhaedig yn dymuno cael golwg ar lu eu gwaredwyr yn gorymdeithio yn drefnus heibio iddynt, nid oedd yn bos- sibl, yn mron, i'r rhai mewn awdurdod ddy- weyd 'Na' wrthyrt. Ac mewn canlyniad, bu un peth nas gwelwyd ef, ond odid, erioed o'r blaeii, yi,gi ii I)ydditi, iiid am gen cadfridog mewn Dawn ut-dd,iu yn ar wain ei fyddin heibio, ac yn rhoddi y moes- gyfarchiad milwraidd i gadfridog ara!l nad ydyw etto wedi cyrhaedd ei raddau ef, yr hwn a safai ar flaen ei reng yntau, ar yr hon yr oedd golwg anach, mae'n wir, ond calon yr hon, er hyny, oedd yn dychlamu gan lawenydd. Er mwyn deall hyn yn well, hwyrach y dylem ddyweyd fod Syr REDVERS BVLLER yn gadfridog uwchraddol yn y fyddin, tra nad ydyw Syr GKORGK WHITE etto ond is gadfridog, neu yr hyn a elwir ii-vtunaiit-geiieral Pa beth a fydd satie y ddau ar derfyn y rhyfelgyrch sydd gwestiwn arall ag y rhaid i ni adael i am ser ei esbonio. Wedi i'r sereiaoni hon (nad oedd gwir angen am dani, ond oedd yn eithaf naturiot o dan yr amgylchiadau) fyned heihio, ni f,vnaiBlt'-LER arosichwareu yno funyd yn hwy. Gorchymynodd i'r lie gael ei glirio o bob milwr oedd o'i fewn, a gosododd gylch iechydol (sanitary cordon) o'i amgylch, gwaith yr hwn fydd dwyn Ladysmith mor gynted ag y bydd modd i gyflwr diogel i'w phreswylio. llel y rhagddyfalwyd gan rai, y mae y gwarchauedigion, ar ol cael eu rhyddhau, wedi eu gosod ar waith i wylio ac amddi- ffyn llinell y cyrnrnundeli rhwng yr Afon Tugela a'r mor; y rhan fwyaf o honynt yn cael eu gadael ar lanau yr Afon Mooi. Yno cant fwynhau dau o anhebgorion bywyd mewn helaethrwydd. Cant ddigonedd o awyr iach a dwfr pur. Ond hyd yn oed yno, nid annoeth a fyddai symmud y gwer- syll o fan i fan yn rheolaidd y naill wyth- nos ar ol y Hall. Y rheswm digonol dros wneyd hyny ydyw, fod gwenwyn heintiau a'r dyfrglwyf, yn enwedig ar dywydd gwresog, llaith, fel sydd yn Natal ar hyn o bryd, yn medru ei ffordd yn fuan i'r ddaear dan draed, ond heb fedru ei ffordd yn fuan allan o honi. Etto gyda rhagochel- iadau priodol, gall hen warchodlu Lady- smith gael ei hun, cyn pen nemawr ddydd- iau, mewn sefyllfa iechydol pur wahanol i'r un yr ydoedd ynddo ar hyd y misoedd di- weddaf. Peth arall, teilwng o sylw yr awdurdodau ydyw, y priodoldeb o osod pob brodor ddyn y gallant gael gafael arno ar waith, yn ddi ymdroi—am gyflog da, hefyd i orchuddio cyrph pydredig y llaaded- igion sydd wedi eu hanner-gladdu yn y ffosydd (ar y ddwy ochr i'r afon, yn ddiau), yn Colenso, Ladysmith, a phob man arall y mae eisieu cyliawni yr oruchwyliaeth anheb- gorol hon ynddynt—pob man lie yr hanner- gladdwyd cyrph mewn brys gan Brydeiniaid a Bftriaid. Ni bydd y gorchwyl hwn o gadw llinell y cymmundeb i fyny ond un rhwydd a di "draffertli iawn, os gwir yr adroddiad fod Natal, erbyn hyn, yn mron yn hollo) glir oddi wrth F^riaid. Wrth gwrs, nid ydys, fel y dangosir etto, i gymmeryd yr adrodd- iad hwn yn llythyrenol gywir, canys, nid ydyw o gwbl yn debygol fod y ffyrdd yn nghymmydogaeth Charlestown, ac yn rhanau gogieddol y drefedigaeth a'r bylchau trwy fynyddoedd y Drakensberg yn ei rhanbarth gorllewinol, wedi cael eu rhoddi i fyny yn ilwyr ganddynt. Buasai gadael y ffyrdd hyn yn hollol agored yn temtio y Prydein- iaid i ymosod ar y tu ol i fyddin y B"ltriaid, ac hefyd yn eu galluogi i ddryllio cymmun- deb yr holl fyddin sydd yn gwrthsefyll Arglwydd ROBERTS & Johannesburg a Pretoria, o ba rai y derbyniant eu holl gyflenwadau. Gan nad pa un, nis gellir disgwyl i BULLER gymmeryd y maes etto am rai dyddiau, am nad yw ei filwyr wedi cael digon o orphwysdra, na'i gyflenwadau wedi ei gyrhaedd mewn swm digonol i'w aUuogi i anturio cymmeryd unrhyw sym- mudiad maWr. Nis gall symmud nemawr yn mlaen o herwydd rheswm arall, hefyd; sef, hyd nes y byddo y pontydd a'r culverts a ddinystriwyd gan y gelyn wedi eu hadgy eirio yn ddigonol i wneyd defnydd diogel o honynt. Y syniad mewn rhai cylchoedd, n-.odd bynag, ydyw, na chlywir am BULLER a'i fyddin yn cymmeryd unrhyw ran bwysig yn y rhyfelgyrch hyd oni ddaw yr adeg i'r oil o'r gallu Prydeinig i ymgrynhoi ynghyd yn amgylchoedd Pretoria ei hun hyny yw, os na bydd yn rhaid iddo ymladd a'r B<vr. iaid sydd wedi eu darganfod, fel y cawn grybwyll etto yn Pomeroy. Mai tuag yno yr eir sydd yn ddiam- mheuol. Dadleua llawer ei bod yn bryd, bellach, a chyn myned yn mhellach, rhoddi terfyn ar y rhyfelgyrch, ac i'r pleidiau geisio dyfod i ammodau heddwch a/u gilydd, ac am ba rai y mae un ochr eisoes wedi ceisio. Fel rhai sydd o'r dechveu yn crdu yn anghyfiawnder y rhyfel hon ac na ddylesid ymgymm' ryd a hi o gwbl, yr ydym yn rhwym, pe dim ond er mwyn cyssondeb, o ddyweyd y carem ei gweled yn cael ei ther fynu ar unwaith. Ond, nid oes genym y gobaith lleiaf am hyny. Mae presennoldeb Mr. CHAMBERLAIN yn y weinyddiaeth ynddo ei hun yn ddigon o sicrwydd i ni mai hyd i'w diwedd chwerw y dygir yr ymdrechfa yn mlaen. Yn Pretoria, prifddinas y Trans vaal, y dygir y cad i'w derfyniad. Os bydd amruodau heddwch yn cael eu cynnyg o gwbl-Itmmheuwn hyny yn fawr-.ofldi ynn y cynnygir hwy. Bawddaeh na chredu mewn ammodau heddwch fyddai genym ni gredu mai am ymostyngiad diammodol hollol y gofynir—yr un telerau yn gymmhwys ag a roddwyd i CRONJE a'i wyr yn ngwely yr Afon Modder. Hyn, meddir, ydyw cyn nwys atteb y Prifweinidog i wefreb y ddau arlywydd. Daw chwaneg ar hyn, hefyd, yn olllaw, Ildio I-a dim ond ildio! Y gorchfygedig i ymostwng i ba beth bynag y gwel y goTchfygwyr yn dda eigynnyg i n iddynt, a bod yn ddiolchgar am hyny, am fod eu bywydau yn cael eu harbed! Dyma ein sail dros gredu mai yn mlaen hyd y diwedd yr eir. Onid yw 'anrhydedd y Fyddin' yn galw am hyny? gofyna y I newyddiaduron melyriion V Pe cyfaddefent y gwir, hwy a ddywedellt :-Oni raid i ni gael y meusydd aur a'r cloddfeydd perlau 1 Yn y cyfamser, y mae y cadfridogion GATACRE, BRABANT, a CLEMENTS yn ymsym- mud yn araf, ond yn sicr, yn mlaen yn erbyn y gallu Bwraidd sydd yn myned yn llai lai ar hyd glanau yr Afon Orange. Oymmer mynych ysgarmesoedd le rhyng- ddynt. Gan fod y cymmundeb rhwng De Aar a Thref y Penrhyn yn cael ei ddiogelu, y mae yn debyg, trwy y gweithrediad- au hyn, ni ddylai Arglwydd ROBERTS a'i is-gadfridogion fod mewn unrhyw anhaws- der i gael pa gyflenwadau bynag y bydd ganddynt eu heisieu i gario eu gwaith yn mlaen. Ac etto, er hyn oil, parheirideimlo pall a dyryswch yn y cyfeiriad hwn, er fod Arglwydd KITCHENER yn gwneyd yr hyn oil ag sydd o fewn ei allu i berfleithio y trefniant, ac er ei fod, hefyd, yn anllhraethol well yn awr nag ydoedd, dyweder fis neu ddau yn ol. Yr ydys yn ofni y bydd yr anhawsder hwn yn rhwym 0 fyned yn fwy- fwy po bellaf yr ymwthir i mewn i wlad y gelyn. O'r bron, yn mhob rhyfel ar hyd y ganrif, yn y cyfeiriad hwn y mae man gwan y fyddin Brydeinig wedi bod. Cofus gan lawer o honom am yr hyn a ddigwyddodd ynglyn & rhyfel y Crimea, pan y dioddefodd miloedd o wyr dewrion gyni a newyn am fod y moddion cludo wedi tori i lawr. Yr ydys wedi cael cwynion difrifol ynglyn a'r rhyfelgyrch hwn, hefyd, nad oedd y cyflenwadau yn dyfod i mewn yn ol yr angen, heb son am y disgwyliad. Er na ddylai hyn fod yn y dyfodol, ac er y gwna KITCHENER yr oil o fewn gallu dyn i'w rwystro, etto na ddisgwylier perffeithrwydd. Buddugoliaet-h arall i ROBERTS Dydd Mercher y bu hon. Gyda deheurwydd mawr, efe a droes am ochr aswy y Bftriaid gyda'r gwyr meirch, ac a wthiodd y Chwech- ed Adran yn ei blaen o bwynt tua phum milldir i'r deheu o'r Afon Modder yn Osfontein. Gwelir gwerth a phwysigrwydd yr oruchafiaeth hon pan gofiom fod y Bwr- iaid, cyn hyn, o ddeutu un milldir ar ddeg i'r deheu o'r Afon Modder, a'u bod yn awr wedi eu gyru i'r gogledd ac i'r dwyrain o honi; ac onid ydys yn tynu camgasgliad, fod eu llwybr i Bloemfontein wedi ei gau i fyny yn eu herbyn. Mewn geiriau orttill:-y mae y Prydeiniaid wedi myned rhyngddynt &'u gwlad, gan adael y ddinas hono yn hollol agored i'w hymosodiadau. Mewn rhai adroddiadau, dywedir fod nifer y BOr- iaid yn yr ymdrechfa neillduol lion yn cyr haedd o leiaf ddeng mil, ac o dan arweiniad y Cadfridog DE WETT. Caledwaith a gaf odd y Cadfridog FRENCH a'i feirch-filwyr, ond fe'i cyflawnwyd yn rhwydd ganddynt. Yr oedd yn galed am fod y pellder oedd ganddynt i'w deithio yn fawr, ac yr oedd yn rhwydd am na safodd y Bfrriaid i ymladd fel y gallesid disgwyl iddynt wneyd, eithr ffoi. Dyma, bid siwr, eu doethineb, canys oni bae iddynt wneyd hyny, buasai FRExca wedi myned o'r tu ol iddynt, a KELLY- KBNNY a TUCKER gyda'r Chweched a'r Seithfed Adran yn curo arnynt o'r tu blaen, a rhyngddynt yn gwneuthur 'diwedd ar un milldir ar ddeg o Fftriaid,' ys dywed un o'n beirniaid milwraidd. Os meddyliodd y Bwriaid wneyd gwrthsafiad o gwbl, rhaid dyweyd nad oeddynt yn dangos eu doethin- eb arferol yn eu dewisiad o r lie. Fel lie i wrthsfefyll ymosodiad, nis gell d cael un man mwy adffafriol ac anfanteisiol, am nas gallai y naill ran o'r fyddin helpu y rhan arall 0 amgylch Syr GEORGE WIPTE ceir cnwd tew o chwedlau yn ymgrynhoi yn y dydd- iau hyn. Er enghraifft:—Honir iddo gael ei eni yn Antrim, pryd mai yn Derry y gwelodd efe oleu y dydd gyntaf. Enghraifft arall:— Mr. WINSTON CHDRCHILL yn rhuthro i'r wasg i adrodd rhan o'i ymddiddan ef gyda'r cadfridog enwog, yn mha un yr honir fod y diweddaf wedi I c,yno yn chwerw am y drinia- th a'r feirniadaeth y bu raid iddo ef fyned dani'—yn mhapyrau y weinyddiaeth 'ac ynghylch y dull yr oedd y Swyddfa Rhyfel wedi ceisio rhoddi un uwoh" ei ben ef—cais ag y rhwystrwyd hi i'w gario allan gan Syr REDVERS BULLER.' Ni bydd neb yn synu mwy at y pethau hyn 11a Syr GEORGE WHITE ei hun pan y gwel hwy. Nid oes rhithyn o wirionedd yn- ddynt Cadfridog arall sydd wedi i wneyd yn nod i saethau gwenwynig ydyw FRENCH. Y dydd o'r blaen, yr oedd newyddiadur neillduol yn ei ganmawl fel y dyn a fedrai gael y swm mwyaf o wtitli allan o feirch ar faes y gwaed. Ond, beth a feddylir am yr un papur ar ol hyny yn ymosod arno gyda ffyrnigrwydd am ei fod ef, ei filwyr, a'i feirch, ar ol deugain milldir o garlainu ar hyd ffyrdd anhygyrch —ie, dim ffyrdd o gwbl am ran helaeth o'r pelhler-yn troi i ymosod yn erwin arno am faeddu ei feirch, gan orphen gyda'r geiriau ynfyd hyn Ni ddylid un amser anghofio fod anhawsderau yn atfirywio gyda gallu yr arweinydd Y mae cymmeriad egwan yn eu gweled yn mhob man cymmeriad cryf yn un man.' Mor wahanol yw barn Arglwydd ROBERTS am yr hyn a wnaeth FRENCH a'i wyr. Fel arfer, gwnaethant eu gwaith yn rhagorol iawn,' medd ROBERTS. H wyrach y goddefir i ni wrandaw ar farn ROBERTS, yr hwn sydd ar y fan, yn hytrach nag ar farn y beirniad milwraidd yr hwn nad aeth allan o Lundain Mynych iawn y digwydda mai yn mhen deuddydd neu dri ar ol ei hymladd, ac nid y dydd cyntaf, y byddis yn alluog i farnu pwysigrwydd brwydr a fo wedi ei hennill Ceir enghraifft o hyn ynglyn a buddugoliaeth y Cadfridog ROBERTS ddydd Mercher. Yn y He cyntaf, er nad ydys wedi cael cyfrif manwl o nifer y Bftriaid a gymmerent ran ynddi, nis gellir ammheu eu bod yn lliosoc ach nag y meddyliwyd ar y cyntaf. Yn yr ail lie, mae yn amlwg fod y gorthrechiad, a'r annhrefn a ddilynodd yn eu mysg, yn llawer mwy, hefyd, na'r syniad cyntaf a ffurfiwyd. Heb law hyny, y mae y ffaith fod yr ar- lywyddion KRUGER a STEYN ar y maes, gyda'n pobl, yn yr ymdrechfa hon, yn chwanegu rhyw gymmaint at eu pwysig- rwydd. Gwnaeth y ddau yr hyn oil oedd o fewn eu gallu er ceisio cael gan eu canlyn- wyr'i wynebu y goresgynwyr, a dal eu t:r. Yn hyn, methodd y ddau yn llwyr, er pob taerineb. Ffoi o flaen y bidogau Prydeinig a fynai y Bftriaid; a ffoi, gyda hwy, a fu raid iddynt hwythau eu hunain, hefyd, neu, ynteu, syrthio i ddwylaw eu gelynion. Pa effaith a gawsai dal y ddau hyn ar gwrs y rhyfelgyrch, nid yw yn hawdd dyfalu gyda sicrwydd. Y tebygolrwydd ydyw y dygasid ef i'w derfyniad yn lied swta. Modd bynag, yr ydys yn lied sicr eu bod, eill dau, wedi ffurfio syniad newydd am nerth gorthrechol y gallu yr ymladdant hwy yn ei erbyn, ac wedi gweled nad oes obaith iddynt am Iwyddiant yn y pen draw, er parhau o honynt i wrthsefyll etto am en- nyd. Y mae cadweinyddion Syr FREDERICK CARRINGTON wedi eu dewis, Swyddogion wedi ymneillduo o'r fyddin ydynt oil. Nid yw hyn ond y peth a ddisgwyliai rhai er's wythnosau. jJywedent nad oedd na brigad nac adran ffurfiol i gael ei gosod o dan ei lywyddiaeth. Erbyn hyn, nid oes un esgus dros gelu y ffaith ei fod ef yn myned allan, yn ol trefniant gyda'r Llywodraeth a Cl/wm- ni Siarteredig lJeheularth Affrica, i arwain gallu ag y bydd y cwmni ei hun yn talu ei dreuliau, er y gall efe a'i wyr gael eu cadw am ennyd i wneyd gwaith plisioyn' (gofalu am iawndrefn) yn" nhiriogaethau y ddwy weriniaeth, fel y digwyddant syrthio i ddwy- law y fyddin Brydeinig, hyd nes y gellir sicrhau eu dyfodol o dan ammodau y cyt tundeb heddwch; hyny yw, os cynnygir unrhyw ammodau o gwbl, ac nid cymmeryd meddiant hollol orthrechoi a diammodol o honynt. Yr olaf ydyw y mwyaf tebygol o lawer, a'r olaf, ysywaeth, yn amlwg, a roddai y boddlonrwydd mw J af cyffredinol i'r genedl Saesnig. Modd bynag, dyma y gwaith a dorir allan i'w wneyd yn y cyfamser gan y Cadfridog CARRINGTON, a'r rhai a osodir dan ei arweintad. Disgwylir na bydd parhad y gorchwylion neillduol hyn yn faith. Myn rhai y bydd corph y fyddin Brydeinig yn cael ei gyru adref yn ei hol, wedi gorphen ei gwaith, tua chanol mis Gorphenaf nesaf, os nad yn gynt. Yn wi r, dywedir fod Syr REDVERS BULLER yn disgwyl bod yn Mhryd- ain mewn pryd i weled ras y Derby' yn cael ei rhedeg. Tybed nad yw hyn yn obaith rhy hyderus? Ac etto, possibl ydyw i bethau mawrion ddigwydd mewn tri mis, yn ol fel y maent yn myned yn mlaen ar hyn o bryd. At fuddugoliaeth wythnos i heddyw y mae un arall i'w chwanegu. Dydd Sadwrn diweddaf yr ennillwyd hon. Y diwrnod hwnw, cychwynodd y Cadfridog ROBERTS yn mlaen drachefn ar ei hynt fuddiiIDvol. iaethus yn nghyfeiriad prifddinas y Ual- aeth Rydd. Ceir cryn help i ddeall y sef yllfa oddi wrth y map a welir mewn colofn arall. Taflodd y Bitriaid beth rhWystr ar ffordd ei,yradaith; ac am eu bod yn adna bod y wlad mor drwyadl, yr oeddynt yn » gtllu peri llawer o drafferth iddo, a dyweyd y Ueiaf. Ond yn mlann or gwaethaf pob llestair y mynid myned; nc o herwydd hyny, os csiniafeir i ni ddefnyddio ymad- rodd ei arglwydiii.-u-lh ei hun, bu y PNiritid 'yn gwbl analluog i'n liattal rliag cyrhaedd y man y cyrchem iddo Y man hwnw yd- oedd lie sydd yn myned dan yr enw Drie- fontein, treflan neu ardal nad ydyw etto wedi ei nodi ar unrhyw bavthlen sydd wedi ei chyhoeddi Y dyfaliad ydyw nas gall fod nemawr filldiroedd o bellder o Bloem- fontein ei bun. Bu yma ymladdfa; ac er nas gellir o gwbl ei galw yn un fawr, nid ydoedd, er hyny, yn nn fechan a dibwys chwaith. Daliai y Bftriaid ddau safle o gryn nerth; ond o'r rhai hyn gyrwyd hwynt. ymaith i blaen y fidog gan ddwy fataliwn o wyr traed adran KELLY-KENNY, y naill yn Gymreig a'r IlaIl o Surrey. Yn wabanol i'r gorthrechiad ddydd Mer chor, nid gan waith y gwyr meirch yn troi am eu hystJys y gorchfygwyd y Bvvriaid ddydd Sadwrn. Yr oedd porygl i'r gwyr traed fyned i deimlo yn eiddigeddus o'r gwyr meirch ac am hyny, rhoddwyd eu cyfleus- dra iddynt hwy ar yr achlysur hwn. Un- waith yn rhagor, casglodd y gwladgarwyr anffodus ag y mae eu gwlad a'u cart;refi mewn enbydrwydd ynghyd ddigon o ddewr- der i wneyd gwrthsafiad ond pwy a allai ddal rhuthr ofnadwy y bidogwyr Prydeinig ? Am eu hoedlau, nid oedd ganddynt ond gadael eu ffosydd, a ffoi. Pan y dechreuodd Arglwydd ROBERTS ail gyehwyn yn mlaen, yr oedd ei wyr meirch rhyw ddeng milldir y tu hwnt iddo yn nhir y gelyn. Yr ydys yn casglu ei fod ef yn teimlo yn hyderus yn ei allu ei hun a'i wyr traed i roddi cyfrif da am ba nifer bynag o'r Btiriaid y gallent eu cyfarfod; ac am hyny, ei fod wedi anturio gorchymyn i'w wyr meirch gymmeryd trofa o gryn amgylchedd, neu yr hyn a adwaenir yn nhermau y filwriaeth yn 'wide detour.' Os ydyw hyn yn gasgliad cywir, yna, erbyn y daw y rhifyn hwn o'r FANER i ddwylaw y darllenydd, dylai y Cadfridog FRENCH fod wedi cyrhaedd i gymmydogaeth Bloemfon- tein, os nad eisoes wedi myned i mewn iddi. Modd bynag, nid ydyw ein colledion yn yr ysgarmes ar y Sadwrn yn wybyddus ar hyn o bryd. Ei bod yn un o natur eithaf ys- tyfnig. ac am hyny gwaedlyd, sydd eglur oddi wrth y ffaith fod y Btf riaid, yn eu ffoedigaeth brysur, wedi gadael dros gant (102) o gyrph lladdedigion ar wyneb y mae?. Diau mai yr hyn yr amcanent ato ydoedd ceisio oedi, os nad attal, hynt eu gelynion cryfion, ag y maent erbyn hyn, ni a gredwn, yn rhwym o deimlo yn argy- hoeddedig, er eu gofid, eu bod yn anwrth- wynebol. Y mae yn debyg fod y pender- fyniad newydd hwn i ymladd wedi ei wneyd ganddynt ar ol clywed am y canlyniad a fu i ymgais y ddau arlywydd- am ammodau heddwch. Dywedir fod o leiaf bump o wefrebau wedi eu hanfon gan y ddau, ddydd Mawrth, at y Llywodraeth Brydeinig; a chwanegir fod Arglwydd SALISBURY, yn ei attebiad, yn dyweyd nad oedd dim ond ymostyngiad hollol ddiammodol a wnai y tro. Dim, mae'n debyg, ond gwneyd fel y gwnaeth CRONJE a'i fyddin yn ngwely yr afon! Am ddilysrwydd y gwefrebau hyn, ymddengys nad oe9 ammheuaeth, er ei fod yn cael ei wadu. Gan hyny, y casgl- iad teg a naturiol yr ydym yn dyfod iddo ydyw, fod yr arlywyddion yn teimlo ei bod yn y pen arnynt, i wrthsefyll, ac mai gwaeth nag ofer ydyw parhau y tywallt gwaed; am hyny ceisiant ddyfod i delerau. Mewn brysneges ag y myn rhai ei bod yn hanner-swyddol, dywedir fod yr arlywydd- ion B^ raidd yn gosod i lawr y telcrau ar ba rai y byddent hwy yn barod i roddi arfau i lawr. Swm y cyfan ydyw, fod annibyniaeth y Transvaal a'r Dalaeth Rydd yn cael ei ddiogelu. Heb sicrwydd am byny, nid ymostyngir o gwbl, ond ymleddir hyd yr eithaf chwerw! Yn ymodd mwyaf pendant, gwadant ddarfod iddynt hwy gynllunio na ffurfio bradwriaeth yn erbyn uwchafiaeth y Prydeiniaid yn Neheubarth Affrica, ac er ceisio g,sod uwebafiaeth yr Is-Ellmyn i fyny yn ei le. Ar gyfer yr wrthddadl eu bod hwy wedi dechreu y rhyfel, a goreRgyn tir. iogaethau Natal, attebant yn glir fod hyny wedi ei wneyd yn unig mewn hunan-amddi- ffyniad, ac oddi ar ystyriaethau milwraidd neu gadofyddol, pan y gwelsant fod y Llyw- odraeth Brydeinig wedi penderfynu myned i ryfel a hwy. Yn eu gwefreb, dywedant, yn mhellach, eu bod yn credu, pe tynai y Llywodraeth Brydeinig allan ddadganiad clir a diammwys o'i I bwrisdau' y gallai