Baner ac Amserau Cymru

Nid oes un dyn o bob 500 yn Ffraingc yn perthyn i glwb; a bwria Max O'Rell mai dyna'r peth goreu ellid ddyweyd am ferched Ffraingc. Hysbysir am farwolaeth y Parch. H. Gibson, cenhadwr yn Queensland. Syrthiodd yn farw oddi ar ei geffyl tra yn myned i edrych am ryw gleiflon.

CRONICLO A DEHONGLI. YN Ngheninen Hydref y mae Mr. Gwyneddon yn ysgrifenu yn hyfryd iawn am y Dr. Llew- elyn loan Evans. Llange pengoch bywiog, llengar, o Fangor oedd efe. Un o Gymru Fydd yr oes o'r blaen. Yr oedd d6niau a thalentau Tanver wedi eu hymddiried iddo daethant i'r golwg yn y Talaethau, gan fritho a goleuo ei ffurfafen. Y mae y dadguddiad a rydd efe o hono ei hyn yn ei lythyrau fol bardd a phreg- ethwr yn peri i bawb fedr edmygnuchel-fonead ei barchu a'i garu. Ond ysywaeth, nid esmwyth ei lwybr daeth i Gymru ac i'r Balaar y ddeall- twriaeth fod yma heddweh i ddyn gonest, eyd. wybodol, sydd yn earu yr Arglwydd lesu, i chwilio a barnu drosto ei hun. Rhydd Mr. Gwyneddon ffeithiau sydd yn dangos nes gellir heretic ar gwestiwn uwch-feirniadaeth yn nghyfundeb y Trefnyddion Caltinaidd. • • • • Ar lawer ystyr, y mae yn anliawdd gadael YB- grif y Parch. Emrys ab Iwan ar 'Gospi yr Un- debwyr,' heb ei darllen air am air. Ceid yn- ddilawerobetliauaminheuthynfelrh es wm dros fod yn Gymro Cymreig; nad oes rhwng y Cymro a diddymdra ond ei iaith; fod yr Un- debwyr wedi ennill yr etholiad am eu bod yn UndeWyr fod Mr. Chamberlain yn Chwig- iad gwyilt,' tra yr oedd y Rhyddfrydwyr yn boddloni deddfu i ddosbarthiadau o'r bobl; cynted ag y penderfynasant ddeddfu i genhedl- oedd cafodd ei reddfau SaeBnig Ceidwadol feistr- olaeth arno, a gwnaetliant Dori coch o hono. Y mae yn yr ysgrif lawer o synwyr a pheth goleuni. Ysgrif arall a min arni yw yr un ar Y Bardd Newydd,' yn y gyfres ar Enwogion Cymru.' Gan fod eraill o'r type yn aros eu tro m ddywedwn chwaneg am yr elfeniad o'r Bardd Newydd heb law nad egwyddorwaa yn mardd- as y byd sydd wrth y gwaith. Profi mai cyn- nyrch y fyfyrgell, ac Did cynnyrch natur, yw defnydd yr ysgrif hon. Y mae yn debyg y disgwylir i'r awenydd diweddar fod yn greatl- igaeth natur a'r study. Po. sawl bardd Cymreig sydd yn dilyn esarupl Mr. Crockett, y chwedle- ydd at bardd Ysgotaidd ? Cyfyd gyda'r wawr er's blynyddau, erys allan gyda'i wydrau ar ei hyd ar y ddaear am oriau i wylio adar ac ym- lusgiaid. Chwaneg o USs natur yw angen y mebyn hawddgar hwn a anwyd i Gwalia yn ol Elphin. Y mae yn y Geninen ysgrifau eraill haeddol o sylw, megys yr un ar Agni, gan Mr. Ryle Davies; a'r 'Teimlad Cenedlaethol,' gan y Parch. D. 0. Jones. Dyma fel y cana yr athraw J. Morris Jones i'r Gymraeg' yn yr un llyfr Oit p'lasau a'r neuaddau Fe 'i gyrwyd dan ei ohlais, Arglwyddi, arglwyddesau beHob, Sisialodd iaith y Sais A phrydferth iaith y delyn Fu'n orwydro 'n wael ei ffawd, Ond clywid etto'r seiniau hoff Yn mftth y Cymro tlawd. Meithrinodd gwerin Cymru Eu hen.iaith yn ei chlwy', Ca'dd drigo ar eu tafod fyth, Ac yn eu oalon hwy; Gogoniant mwy gaiff etto, A pharch yn Nghymru Fydd, Mi welaf ddisglaer oleu 'mlaen, A dyma doriad dydd. I Nis gwn beth i feddwl o'r llinell hon yn mhenniU Dr. Cynddylan Jones i'r Beibl Ynot, Feibl, preswylia Duwdod- Gallu yn dy eiriau sy', Galluocach wyt na'r 'Bydded Roddodd fod I'r bydoedd fry.' Clywais adrodd pregethwr yn pregethu, yr haf a aeth heibio, ar lesu yn y eanol.' Sylwai fod ein Hathraw, Oiist Isu, yn y canol I yn mhoh man, o'r I arfaetb gyntaf byd yn 'uffern.' Hyd nes y ceir chwaneg o oleuni ar betbau o'r fath, gwell genyf eu gadael. • » • • Yn Cymru, y mae ysgrifenydd newydd grai o'r brif- ddinas-Mr. J. T. Owen wrth ei enw-boneddwr nad ysgrifenodd linell o Gymraeg er's chwarter canrif. Y mae ganddo beth i'w ddywedyd am 'William Thomas, ysgrifenydd oyfrin-gynghor Edward VI.' Tra yn ddi- olohgar iawn i Mr. Owen am yr ychydigyn sydd ganddo, brysied gyda chwaneg. Medr draethu ei len yn syth-eglur. Gwelwn fod Mr. 0. M. Edwards yn diolch am y cynnorthwyon a'i galluoga i roddi bardd- oniaeth Islwyo i'r byd mewn diwyg gain; amlbaed ei gynnorthwywyr. Bydd llawer yn falch o gael 11(in capel Dinas, Llangefni, cyn ei dynu i'r llawr. Dywed Asiedydd hones yr aohos yno yn rhigl a graenus o'r deohreu hyd yn awr. Cymmer Mr. Bryan, Gwrecsam, Englynion y Beddau,' a geir yn y Af?fMtn yn gyn- d.lgw. ral cyffelyb, ond diweddar eu gwrthddryohau, a llwydda yn rhagorol. Dyma damaid :— Pia'r beddau ar wah&n, Plant anwylgu Cymru lAD, Tyrfa wen, Tu draw i'r lien, Yn y nen yn un eu clln. Gweithred amserol ydyw crynhoi ynghyd banes cymdeithasau llenyddol Cymru. Ceir yr eiddo Man- chester yn y rhifyn hwn, a llftn yr aelodau. » » Dyma y trydydd rhifyn o Lawlyfr Bedydd y Parch. D. S. Davies, Caerfyrddin. Ar lawer ystyr, dyma y gwaith hynetaf a gyhoeddwyd yn y Gymraeg un amser. Y mae yn anbygoel o'r braidd mai gwerin gwlad-mwnwyr, ohwarelwyr, ac amaethwyr, ydyw corph cynnorthwywyr yr awdwr i gyhoeddi y fath gyfrol; ac etto, dyma'r ffaitb. Baptidzo ydyw testyn y rhan hon—bedydd y Groegiaid amMn Mr. Davies ydyw dangos nad ydyw y gair yn cynnwys yr un syniad fi baptilmos-bsdydd Criationogion. Rhydd 138 o ddyfyniadau o hen awduron Groeg yn yr oesoedd cyn dyddiau ein Harglwydd, gyda cbyfieithiad o'r oil. Er Byched natur ieithyddol y pwngc; etto, rhaid l ni addef ddarfod i ni gael llawer chwaneg o flSs ar y gwaith hwn nag a fedrasom ei dynu allan o'r Obwedlau Ysgotaidd y mae y fath redeg ar eu hoi y dyddiau byn. Da y gwnaed yn rhoddi y darluniau o'r hen ddull o fedyddio yn y oanrifoedd cyntaf; ac y mae hanes troedigaeth Dr. Fairfield oddi wrth y Bedyddwyr tra yn bel defnyddiau i ysgrifenu llyfr ar Fedydd yn dra hynod. Yr unig beth y teimlwn sydd ar ol yn y rhifyn hwn ydyw mynegai helaeth. Os bu llyfr erioed mewn angen am allwedd felly, hwn ydyw. Ni wna yr allwedd i'r awduron ond peri i ni deimlo y golled yn fwy. Buan y delo yr Esboniad Ysgrythyrol; gwna hwnw fyned ft ni o anialwch y clasurwyr.

Y DRAUL FLYNYDDOL 0 YSGUBO YSTRYDOEDD PARIS. FE allal nad annyddorol i'n darllenwyr a fyddai cael gwybod ychydig fanylion am y g6st yr eir iddi yn flynyddol tuag at gadw prif ddinas Ffraingo fol yr harddaf a'r lanaf, o bossibl, yn yr holl fyd. Tellr y swm o 268,000p. bob blwyddyn am ysgubo ystryd- oedd y ddinas. Y mae perchenogion tai yn rhwym o gadw y Hwybr troed gyferbyn I\'u preswylfeydd yn glir, oddi eithr pan y bydd yr eim yn rhy ddwfn fel ta i allu ei symmud ymaith yn rbwydd. Y mae yo ngwasanaeth Cynghor y Dref fel ysgubwyr 3,000 o ddynion, a 600 o wragedd; heb law minteioedd mawr. ion yn chwanegol, yn ol fel y byddo sefyllfa y tywydd. Y mae y dynion sydd yn adgyweirio yr ystrydoedd, befyd, yn ffurfio mintai gref iawn, ao yn cael eu talu bob un yn ol pedair franc yn y dydd. Y mae yr ys- gubwyr yn cael yn ol S?c. yr awr. Y mM dyfru yr :;foe er e1:r:tý lrw::Yd; ;hiIr(h drants), yr hon ydyw y ffordd rataf a goren, yn costio i'r awdurdodau 80,000p. yn y flwyddyn.

ENGLYNION. DA YW I MI FY NGHYSTUDDIO PRL Y DYSGWYF DY DDEDDFATJ.—DAFYDD. TI EDDOL ^W cystuddiau—i gael dyn Er wel'd 16r &'i lwybran Y .1. hyll, 'i gl..h.u, i 1:JJ,f:efbau, Dwyn abwydyn 1 wybodaetli—wna Duw Dan bob gom hwyliat At yr lawn ,'I ddwyu a wnaeth Yn eilwng o'i a'th. Rhyw oferedd ddlfyrwch-a cha'r balch Arw boen a thristweh; o dan gur yn llyfu'r llwch Yn fwy gwylaldd-fe'l gwelwch. EI fryd oil a'i fwriad E' —yn gostwng Trwy gystudd, ac wele Trrdd addysg trwy ddiodde' o dan loea daw dyn i'w le. I JOHN JONES.

i HONO. RHOES yr awenydd ei serch Ar ryw enetbfg brydferth, Ceisiai gwmniaeth y ferch Dlwyd a fu yn ei drafferth Llym ydoedd cerydd y tad, Eraill yn hyfach i'm gwawdio; Ond ni chat f enatd foddhid Nes i mi ennill llaw hono. DIrmyg ei tbad lawer pryd M Oafwyd lel dlrmyg i'm gw&wdio Mionau yn ff ydd?." n, Glynais yn ddlwyd wrth hono, Eraill mor daer am el llaw Wnaethant bob dyfais i'w hudo, Minnau a'u troals hwy draw Sefais yn ffyddlawn i hono. I swyddfa'r cofrestrydd 4 ni, Yno y cawsom ein huno Cef.1 yy drwydded mewn b4 ,.4 d dwy galon trwv hono; Heno 'n helbulns fy mtf,wd Diwyd brydyddu a igio, Gweled fy nelw'n y cryd,i Minnau yn briod i hono. Rbyfadd gyfnewid a1'n awr, MI ydyw pob peth y teulu, Er Iddynt 'y ngoaod 1 lawr !eddy;w t f, nyrchafu; Heno mae hono mewn bedd, Minn"u yn unig yn rhodio; A ?,?..odyd dwfn blraeth ei wedd Arnaf nan 110llals I hono. | Vit AMSSP. GVNT.

I Y BEDD G W AG. j (BUDDUOOL.) MAE'E bedd yn wftg! Y bedd a fu I'r Iesu yn orphwysfa, Y bedd gyasegrwyd pan y bu I'n Harglwydd yn orweddfa: O t angeu erch, er maint dy trl, Er cymmaint yw dy urddas, ytrwydr yma gollaist ti, Ysigoddaail dy deyrnag. Mae'r bedd yn wig Ond etto cawn Anwyldeb yn dy enw, Mae ynot 'ryw sirioldeb llawn 0 rywbeth na bydd m?1w; Ar ol i'r ddaear fyn'd ar dAn A phob peth ar ef gwyneb, Fe fydd dye. de,t n chn Fel:1:rgKae:fr:;dt: bedd yn wAg! Ond sut y bu If fod mor hyf a derbyn o fewn dy furiau oerion du Y Bywyd mawr diderfyn Er I ti guddio Iesu mawr I lawr yn mysg y melrw, Roedd teitlau'r Prynwr yn rhy lawr I'th allu dl ei gadw. Mae'r bedd yn w&g.! medd nffern drlst A'I seillau oil yn crynu, I'r lan o'r bedd cyfododd Crist, A maeddodd ein holl allu; Eln hen gvnlluniau fiotiwyd oil A gwaed y groes, yn ddïau, A cholyn angeu aeth ar goll, Aeth dorau'r bedd yn ddarnau. Mae'r bedd vn wig! medd engyl Duw, Ond etto'n llawn o rinwedd, Mae'r bwn a gladdwyd etto'n fyw Ar orseddfaingc y Mawredd Mae agoriadau pyrth y bedd Yn crogi wrth ei wregys, Mae'r ffordd yn rhydd i wlad yr hedd I'r gymdeithasfa felus. Mae'r badd yn w&g medd eglwys Dduw, Mae'r lesu heddyw'n eiriol; ErIni farw ni gawn fyw, A myn'd i'r wlad yabrydol; Rhyfeddol fydd y canu draw Ar fryniau anfarwoldeb, Clodfori'r Iesu yn ddi-daw Am oesoedd tragwyddoldeb. Llanwddyn. Tom PAZTPY.

I TRYCHINEB GLOFA Y 'GREAT WESTERN.' Y WAWRDDYDD wen fel arfer sy'n ysgubo Y nos i ffwrdd, a phob peth sydd yn deffro; Yn mhelydr byw ei gwedd y cread mawr Sy'n llawn o fywyd nowydd oil yn awr; Olwynion mawrion masnach byd sy'n deehreu Myn'd ar eu cylchdro, ac fe glywir seiniau Y boreugodwyr wrth fyn'd at eu gwaith, Yn beichio yr awelon ar eu taith; Yn mysg y miloedd boreugodwyr diwyd Sy'n myn'd yn hyf i ymladd brwydr bywyd, Mae glowyr Glofa'r Great, ac 0 I mer bybyr. Mor Hon y maent, fel pe bae engyl cysur A blaen eu hedyn gwynion wedi'u cyffwrdd, Yn mlaen yn llawen Ilnt I ganol dadwrdd Peiriannau glofa'r Great, ae yno gwelir Hwy 'n disgyn i'r dyfnderau erch mor ddifyr Mor eon, mor naturiol, ag yw'r mawr Sy'n myned at ei swvdd o eistedd lawr. Dilynaf hwy yn mlaen, mor rhwydd, mor wrol Plyg-gerddant dros ffyrdd culion, annymunol, Hyd at y talcen gift, ac yno 'n noetbion A gwyliadwrus gweithiant mewnperyglon: Mae ambell un yn canu wrth ei waith, U arall edrydd ami y?tor? ?l?..th ,?lh ei ?d, enhi. ac fe welir draw Rhyw riaw nea ddeg ynghyd ar fwrdd o faw Yn bwyt. eu tameidiau. Ond beth, tybed, Yw'r sobrwydd a'r petruso sydd i'w weled Ar wedd pob un ? Pa beth yw'r tewfftg attach Sydd yn eu blmgylchynu dewach, dewsch M.?,.Yd?.d by dlof?,.dwydd,y.h! OI pa beth yw o I gyfyng awr. 0 I galed awr 0 Dduw! Pa le mae ffoi 1 OI ddifrifolaf dynged. Ai nld oes modd i'r gldwyr gael ymwared t Olygfa ercb, lesmeiriol Alyn d yn awr Yn wallgof wyllt drwy wynion gymmyl mawr, 0 '*g. dinystriol y mae'r truain Eu ,I bronrwygol -ydd,t? di?. Drwy etth?'t lofa, A?t y pwll ?wyUt redant DAM .1 d,.h .n. galed, ayrthlant! Pallodd eu hanadl byr. Ar wynion edyn y.w,*g erch mae angau gyda'i d= Gleddyf, yn marcbogaeth tyr i lawr Yn annhrugarog gyflym fach a mawr, Yr hen a'r ieuango heCyd, 01 ei ddifrod Ar hyd y lofa _ydd yn I- 1, ganfod. Yr hen '? III,, Idlg dd yno gwelir Mewn torcalonus agwedd yno gweUr Y rhal oe'nt gynnau gyda'a Ueisiau difyr Yn llnnw'r Iota wedi syrthio'n feirwon I Tadau a meibion fuont o nn galon Yn cydlafurio, yn cydfyw'n gy. Ar yr un aelwyd, cartref tangnefeddus, Yn nefoedd feehm fddynt-cmfydd Iesu Yn eu calonau tyner yn teyrnasu lechyd a obysur fel erioed yn hoffi Chwareu eu hedyn glin uwch eu cartreft Er eu dedwyddu-hwythau geir yn awr Yn mysg y llu dau draed y dinystr mawr. Mae'n banner dydd Ac 0 o gylch y lofa FewetirbUno)yg?M*H,doddn Y galon fwyaf galed ) MM y lie  Fel' giyn wylofain. Gwragedd waeddant,' Ble '?ri:d"boff han l blant—O! Dduw Dwg hwy i'r lan, i'r lan, o'r tin yn fyw 1 ni yn awr, yn awr, 0 ',It, 0 b3?nus rych i edrych iddon awr, Gwragedd yn rhuthro wallgof at bob llaw A'u hocheneidiau dwys i'r bryniau draw Yn myned ar adenydd gwyllt awelon, A'u prudd galonau'n toddi'n ddafnau mawrion Ar hyd eu gruddiau g wel won, Dyma yw Eu llefau oil—'A oes rhal'n fyw-yn fyw r Mae teym y dydd mewn m6r o waed yn suddo ,,w m=o, fedd a'r dydd sy'n dUo Er rhoddi He I'r n?s; sihedn duon Sydd fn mantellu r grea I gas eth weithton. r,ng:;w'nli:rh. Great:'yu by Y cerdda cannoedd: ymgynnulla'r lIu 0 gylh y pwll gan ofyn -'A oes f?betth! A ddaeth ymwared I ryw un o'r edMtb! o flin ddisgwyliad—pawb A'u bronau'n brudd- Nos I laweroedd yma oedd yn ddydd Nos ddu anobaith, duou gymmyl gofld- Sydd yn mante?lu ffn rfafeaau u bywyd. Ond ar ymylau'r eymmy duon hyn :s::th::¿r e¿IJI;n yn Ond a"r 'r .yff? ffwaU?of Mw weMr t p. b th Pa beth yw'r newydd orlef Jawen glymr 0 enan'r dorf yn disgyn ar ein clyw 1 '0 diolch, diolch y mae rhai yn Drwy hunan-aberth ami un de-gl.. I 1 Daeth rhai y? fyw boeth tfMUon Y dinystr erch ac 0 'r Nawenydd sydd Y' gy'my'g"?di t"!o eitpmdd, Yn gwau drwy'r dor!-rhal am y marw'n wylo A? eraill am y byw yn llawen ddawn.io, Olygfa drist 0 dorealonus ffaith. Mi af,o'u g*ydd, o herwydd nad yw iaith Ond ?y?rw- gwan u r?o? d.7. T.I..? a ?h.g?I.1 .1, fth fUn am?ichlad. | Birchgrove. EILIR MAl;

ABE RGYNOILWYN. CWRDD PLWYFOL. FKL y orybwyllasom o'r blaen amryw weithiau, y mae y pentref hwn yn dioddef cam dybryd o her- wydd pellder a phrinder dwfr; ao yn neilldnol felly y gauaf a'r haf diweddaf. Y mae y rhan uchaf 0 r pentref o dan antantfeis fawr am fod yr afon a r pistyll, yn ami, heb ddim dwfr ynddynt; a phan y bydd peth ynddynt, gwyr y rhan fwyaf nad ydyw o'r ansawdd oreu. Un o'r cymmwyn- asau cyntaf oeddym yn ddisgwyl gan y Cynghor Plwyfol ydoedd ein diwallu A dwfr; a phasiwyd yn y Cwrdd Plwyfol cyntaf, a hyny yn ddi-wrth- wynebiad, eu bod i gario ein dymuniadau allan, a hyny mor fuan ag y gallent. Gwnaed ein cais mewn rhan. Bu y cyngher yn edrych anaawdd a chyflawnder y dwfr mewn amryw o'r tfynnonau oeddynt yn gytieus; a daethant, o'r diwedd, i'r penderfyniad mal dwfr Afon Pontbren Llwyd neu Bistyll Bwlch Cyfyng, ydoedd y rhagoraf o ddigon o ran ei ansawdd, ao am ei gyflawnder. Nid yw rhew y ganaf, na gwres yr haf yn lleihau fawr ddim arno. Nid oos yma neb yn coflo ei weled wedi rhewi na sychn erioed. Wedi i'r cyngbor gael tystiolaeth mor nchel i w bnrdeb, galwasant Mr. Price Hughes, Tywyn, i dynu allan gynlluo o'r gwaith, IIoC hefyd amcan- gyfrif o'r draul o'i gario allan; a gwnaeth Mr. Price Hughes hyny. Y mae yr amcangyfrif o'r yn 253p., yr hyn sydd, yn marn llawer o hnnom, braidd yn nohel. Nid ydym yn ammhen dim ar allu a medr Mr. Price Hughes; ond tybiwn y gellid cario y cynllun allan yn symlaeh i le bychan fel hwn. Nid oedd y oynghor yn barod i symmud cam yn mhellach heb gael llais y trethdalwyr trwy y Cwrdd Plwyfol; a nos Fawrth, Hydref J5fed, bu y cyfryw yn Yagoldy y Bwrdd, Abergynolwyn. Gwneir y trigolion i fyny, bron yn gwbl, o ddau ddosbarth; set, amaethwyr a chwarelwyr; ac er fod yr olaf yn gynnifer ddwywaith neu dair a'r cyntaf mewn rhif, y maent wedi en parchu trwy eu gosod yn y mwyafrif ar bob bwrdd a chynghor ar hyd y blynyddoedd. A chan mai o ras y gwneir hyny, buasem yn disgwyl peth cyaimhorth a chynnorthwy oddi wrthynt pan yn gweled eu cymmwynaswyr mewn angen mor fawr am ddwfr. Ond digon prin y teimlant yn barod i wneyd. Fe ddaethant i'r Cwrdd Plwyfol hwn yn llu; nid oedd dim ond nn ar ol. Cymmerwyd y gadair yn y cyfarfod hwn gan Mr. Meyrick Roberts, Pall Mall, cadeirydd y Cynghor Plwyfol, a Chynghor Dosbarth Delgellau, yr hwn, wedi darllen y rhybudd yn galw y cyfar. fod, a eglurodd eu symmudiadau hwy o'r deehreu ynglln A chwestiwn y dwfr, ac a osododd y oyn. llun ger bron, yr hwn oedd yn dangos y Ileoedd yn y pentref lie yr oedd y tapiau i fod, a'r filter, a'r ddyfrgist. Wedi i hwn gael sylw gan amryw, gofynodd Mr. Roberts am air gan rai o'r trethdatwyr: ac yn y fan dyna Mr. Evans, Gesail, ar ei draed, ac yn gofyn ar bwy y byddai y dreth yn disgyn. Attebodd y cadeirydd y byddai y dreth yn dis- gyn yn gyfartal, yn debyg i'r dreth ysgol. Dadleuai Mr. Evans, ac amryw o r amaethwyr, yn gryf yn erbyn hyn. Yr oedd gan Mr. W. Jones, Ty'n-y-bryn, lythyr oyfreithiwr yn ei law; oud nid oedd yn hwnw ddim chwaneg o oleuni ar y pwngo. Nid oedd yn bossibl deall pa beth y-doedd y oweatiwn ag oedd Mr. Jones wedi ei ofyn i'r oyfreithiwr. Dadl Mr. Evans, Gwastadfryn, ydoedd y bydd. ai gwario y fath swm ar y dwfr yn attal y cynghor rbag cario allan unrhyw welliantau eraill am, o leiaf, un denr mlynedd. Dadl Mr. Jones, Pennant, ydoedd mawredd y g6st; ac ar yr un pryd ceisio gan y cyfarfod gredu nad oedd ond swm dibwys yn dyfod i'w rhan hwy, yr amaethwyr. Wedi i lawer siarad a dyweyd eu meddyliau, dywedodd y cadeirydd fod yn rhaid dwyn y dadl. eu i derfyniad, trwy ganiatau neu wrthod i'r cynghor wario 253p. Wedi hyny darfn Mr. Hugh Roberts gynnyg, a Mr. W. Hughes gefnogi, y penderfyniad canlynol: -1 Ein bod ni, fel trethdalwyr, yn rhoddi hawl i'r cynghor i wario y swm ond ar yr un pryd yn hyderu y gallant ei dynn i lawr lawer o'r amean- gyfrif. Wedi hyny cynnygiodd Mr. Jones, Penymeini, y gwalliant canlynol Nad Iydym ni, fel treth- dalwyr, yn foddlawn i'r swm gael ei wario.' Cefnogwyd; ac yna rhoddwyd y gwelliant i bleidlais, a chododd dau ar-bymtheg eu dwjHIaw drosto. Yna, rhoddwyd y oynnygiad gwreiddiol i fyny, a chododd un ar bymtheg ar hugain eu dwylaw drosto; ac felly,'cariwyd ef. Pwngc y goleuo a ddaeth ger bron wedi hyny. Hysbyswyd fod Mr. J. Pugh, Railway Inn, yn rhoddi y pyst am ddim a phasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch cynnes iddo. Pasiwyd nad oedd y gost i fyned dros ddeg punt am y lampau, gosod y pyst, a'u cyflenwi ig olew am bedwar mis; nifer y lampau ydyw pedair. Nid oedd yr oil o'r trethdalwyr yn rhyw gefn- ogol iawn i ni gael y goleu a'r bwgan gyda hwn, fel y dwfr, ydcedd y dreth. Ao yn wir, nid heb aohos y maent hwy yn cwyno. Y mae sefyllfa llawer o'r amaethwyr yn eithaf sobr; ac yr ydym yn clywed fod llawer o honynt yn rhoddi eu tir- oedd i fyny, am fod yn ammhossibl iddynt wneyd y rhenti uchel, a'r degwm angbyfiawn, a'r trethi uohel, allan o'u tiroedd. Y peth sydd yn ein synu fwyaf o ddim ydyw, clywed yr amaethwyr yn achwyn cymmaint ar y trethi, a'r cyflogau, ond byth braidd yn sdn am y rhent. Y gwirion- edd ydyw hyn, rhaid i'r meistradoedd tir osod eu tiroedd am rent teg, fel y gall yr amaethwr gyfar- fod pob gofynion mewn treth a chyflogan yn siriol adiirngnach. Da iawn genym allu dyweyd i'r Cwrdd Plwyfol derfynu, a phawb mewn tymmer dda; a gobeithio, bellach, y oaria y cynghor eu gwaith allan yn fuan.

Y mae 5,000p. wedi ealcaeglu i wneyd tyeteb i Mr. Middleton, prif oruchwyliwr y Torxaid. Yr oeddid yo disgwyl medra caeglu 10,000p., meddir. Y mae eloc Eglwys Gotfa'r Ymherawdwr Will- iam yn Berli yn fawr anghyffredin. Y mae'r deialon yn 30ain troedfsdd o gylchfesnr, &'r bf. hir tua deg troedfedd o hyd.

ANGHALL fel dall a dwyllir. MAl oer a wna ysgubor gynnes. CASBETH pawb yw cael en twyllo. YN y flwyddyn 1604 y bu farw Dr. Morgan cyfieithydd y Beibl Cymraeg. UN gair arall, albyddaf wedi gorphen,' medda* pregetbwr hir-wyntog; ac yna aiff yn mlaen 1 siarad am bymtheg mnnyd. FE gyfrifir mai cyfartaledd nifer y personau mhob teulu yn y Deyrnas Gyfunol mor agos ag sydd yn bossibl, ydyw pedwar a banner. YB oedd y miu' n nmgylch Babilon, pan yn uchelder ei llwyddiant, yn 56 o fiildiroedd o hyd. Byddai niur o amgylch Llundain yn 70 milldir o CAFODD flugiwr yn YspaeD ei ddedfrydu i gael ei garcharn am 3,038 o flynyddoedd sef, pedair blynedd ar ddeg am bob un o'r 217 cyhuddiadau a ddygid yn ei erbyn. DYWEDIR fod dyn yn byw yn rhywle ag y mae ei g6f mor fyr fel nad yw yn cyrhaedd ond yn unig at benau ei liniau ac o gaolyniad, nad ydyw byth yn talu am ei esgidiau. FE ddywedodd Mr. Green: Collasoch eich pen yn hollol neithiwr wrth yfed gormod o win yn y wledd.' Attebodd Mr. Wilson :—' Na hidiweh, yr wyf wedi ei gael yn ol fcoreu heddyw.' FE ofynodd y llangc yn erfyngar' A wnaech chwi fy ngharu pe bawn yn gyfoethog ?' Atteb- odd y fere i: Nis gallaf ddyweyd hyny ond y mae'n dra thebyg y gwnawn eich priodi.' GLLEFAI Y FFJSTRES :Bridget, y mae pob peth yo y ty wedi ei orchnddio a llwch. Nis gallaf oddef y llwch ddim yn hwy.' I Gwnewch fel yr wyf fi yn gwneyd, mum-peidiweh cymmeryd un gylw o hono I' attebai Bridget. Y MAE brenin Bassam yn meddn 200 o wragedd. Pan y bydd farw an o'r boneddigesau hyn, fe ollyngir ei cborph i lawr dros fnriau y palas, ac yna fe'i cleddir. Y mae yn groes i'r gyfraith i gorph marw gael ei gario trwy ddryeau y palas. FE ddywedodd Mr. Green: Pa ham na allwch aros adref y prydnawn heddyw, George. Yn eiwr gall eich fmeistr wneyd heboch. Attebodd George Yr wyf yn gwybod hyny; ond nid oes arnaf eisieu iddo ft gael hyny allaD. MEDDAI y teithiwr (wrth gyfaill)' Gyda golwg ar hyny, ty ngbyfaill, ni yfais ddim ond Haeth am un nwyddyn.' Meddai y cyfaill' Ya wir 1 Yr wyf fi yn eich adwaen er's amser maith, ac nid wyf yn cofio hyny. Pa flwyddyn oedd hi?' Attebai y teithiwr Y flwyddyn gyntaf I' Y DARAN. [GAN DAFYDD AB GWILYM.) TARAW a wnaeth, terwyn oedd Tmat taran tros y tiroodd A ffrydiaw croenr-wlaw ereulawn, A phoeri mellt yn ffrom lawn. Duryn Œarn"y daran fflwch, Ug warwyfa'n dlgrlfwch Trwst enbyd. tristyd i'r trwyn, Trwst mawr yn tristau morwyn. Twrf a glyw pab tyrfa glan, Tarw cryg yn tori weiglau. Taran a ddug triuoerW yn, Trwst arfau wybr tros dertyn Tan ami a dw'r tew'n ymladd, TSn o lid- dw'r tew 'n ei ladd Clywaia fry. ciliais o fraw, Cawrlal. ndgom y cnrw1aw; Mil?wrynymIefMydd 0 pawynau angnau sydd. Braw a dditgynodd i'm bron 13ww deri o r wybr dirion 1 Gwyllt yr awn &'m gwallt ar *yr, Gan raad gwn yr awyr: Gwiddon goch yn gwaeddl 'n gau.1 Gwracli hagr, dan guro 01 chawgiau Rbegain garm rhyw gwn gormea; Rhnglgroen, yn rhol gwlaw a gwres Tori eerwyni crinion A baral gri o'r wybr gron Cann trwmp o'r wybr gwmpas, Guro gwlaw ar bob eraig lâs Croglef yn drylllaw crelgIawr,1 Crechwen o'r ffurfafen fawr: Trwy ei ban y t'rawai hwrdd. Tebyg i ganu tabwrdd. FE ddywedodd boneddwr wrth y waitir Nis gallaf byth fwyta y cig hwn y mae mor galed a haiarii.' Attebodd y watter, yn erfyn- gar :—' 0 1 syr, gwnewch vmdrech i'w fwyta. Rhaid i mi fwyta i'm ciniaw yr hyn y bydd y cwsmeriaid wedi ei adael; acyniae fy nannedd i yn ddrwg iawn.' Y DDWYOCHR —Pan yr oedd vn drlyn ieuange, efe a ruthrodd i mewn i adeilad llosgedig, a llusg- odd hi allan gerfydd gwallt ei pheo. Y gauaf dilynol, priodwyd hwy ac yn awr, y mae bithau yn rhuthro, ac yn ei lusgo yntau allan ar nnrhyw adeg y mae hi yn ewyllysjo gwneyd hyny. Dyna ydyw gwir gariad I FE ddywedodd gwladwr wrth siopwr:—'[Yr wyf yn gweled eich bod yn hysbysu oddi allan eich bod yn cyflenwi pob peth at briodusau.' 'Ydwyf, siwr,' attebai y siopwr. Wel, syr,' gofynai y gwladwr, yn ddifrifol, I faint a fyddai yn rhaid i mi dalu i chwi am eneth gref ao iachus sydd yn medrn godro, ac heb ofn gweithio ?' ARBED EI FWYD A'I LETTY.—' Yn siwr,' meddai Mrs. O'Hare, y mae fy ngwr wedi cael gwaith rhagorol, rwan, Mrs. M'Olune. Gwyliwr y nos ydyw.' 'A sut yu y byd y gellwch alw hynv yn waith rhagorol?' gofynai Mrs. M'CIune. 'Wel, yn siwr,' attebai Mrs. O'Hare 'y mae yn cysgu drwy'r dydd, ac y mae hyny yn arbed ei fwyd ac y mae'n gweithio drwy'r dydd, ac y mae hyny yn arbed ei letty.' MESURAU, NID DYNION.-Cafodd boneddwr ieuangc ei rybuddio yn fvnych gan eidad i bleid. leisio dros fesurau, Did dynion.' Addawodd yntau wneyd hyny ac yn foan wed'yn, derbyn. iodd Iwgrwobr i bleidleisio i Mr. Peck. Synwyd ei dad yn ddirfawr ei fod wedi rhoddi ei bleidlais i ddyn mor wrthwynebol ei olygiadau a gofyo. odd ei reswm dros byny. Yn siwr, fy nhad,' attebai y dyn leoango, dywedasoeh wrthyf am bleidleisio dros fesurau ae oi nad yw Peck yn fesur, nis gwn beth sydd.' OER IAWN YN WIR !—Yr oedd dirweetwr selog un tro yn anerch tyrfa o yfwyr yn Sharon Springs (America), ac yn dyweyd wrthynt am ganlyn- iadau erchyll yr ymarferiad o wirodydd, pan y cyfarchwyd ef gan un o'r dyrfa fel y oanlyn 'Yn awr, mistar, y maearnaf eisieadyweyd wrth- ych pa ham yr wyf fi yn cymmeryd tropyn yn aehlysurol. Yroeddwnyn adnabod dyn unwaith a gredai yn hollol yr hyn a ddywedwch chwi; ni yfai byth ddim ond dwfr oer. Bu farw yu sydyn, fel y dywedai y meddy^, o'r parlys ond pan yr agorwyd ef, cafwyd ei fod yn llawn o rew!' TEILWNG 0 SYLW.- Geilw y Science of Health sylw at ffaith a ddylai gael ei hargrapha ar bob meddwl, Fod yr arferiad o anadiu drwy y genau tra yn cerdded neu yn cysgu yn dra niweidiol. Cysga llawer o bersonau gyda en genan yn agor- ed heb yn wybod iddynt eu hunain. Gallant fyned i gysgu gyda'u genan yn gavedig, a deffro yr un modd; ond os bydd y genan yn sych a chrfts pan yn deffro, y mae hyny yn arwydd sicr iddi gael ei chadw yn agored yn ystod owsg. Y mae chwyrnn yn arwydd Her arall. Dylid gorchfygu yr arferiad hwn, oddi eithr pan yn bwyta ac yfed; pan yn cysgu, caner y genan yn dyn, gan anadiu trwy y ffroenan, ac eler i orphwys gyda phender- fyniad diysgog i orchfygu. Y ffroenan ydynt yr offerynau priodol i anadlu, ac nid y genau. Gall dyn gymmeryd i mewn i'r cyfansoadiad nwyao: gwenwynig trwy yigenan yn ddiarwybod, ond nid trwy y ffroenan.'

DOETHA DYN PAN DAWO. DIHAREB GYMREIG. Y dyn doeth dyna'1 deithl—a'i bur drem Heb rhyw drwst cyhoeddi Am hynt hwn er cymmaint wel Deil, mae'n dawel—myn dewi. Dewr gwrendy ar gywreindeb-ond yr oil A drydd megys geudeb Ni rydd hwn trwy rwyddlneb Awgrym, nac un gair am neb, DIBIBEBWR.