Seren Cymru

Dysgu Rhyfel i Blant. Ymddengys nad yw pawb o'r farn, bellaeh, rnai dyma'r rhyfel diweddaf a welir yn Ewirop. Darogenid hynny, drjo'ai oil, a ehymhellid dynion ieuiaino Prydain i'r rhyfel isanltaidd Oelicl i lotsod terfyn ar rhyfela. Soniai Germani, fe ddywedid, lam. Vlrio arall," paid ateb croyw Mr. Lloyd George i hyn oedd: "Rhaid gofalu :na bo tro arall." Am- hvg jylwj i Ban W hwy I a'.r aiigexdd 0 feddianniai lawer, y pxlyd hwlnnw, losgi'n lludw, ohlegid y rnae jamryw a wdurdadau am roi hualau'r fyddin ar genhedllaeth ein pliant. Diruaiii Oieadym yn eon wrth fechgyn bychain Cymru niai eiu gwiaith hwy fydclai by w dros fyd newydd, yn hyteach na in&nvidras ei wiawtr, fel eu brodyr ,h yn. Y mate lie i ddyfalu.fod y llywodr|aeth ¡a'i bryd ar ddwyin dysgu r'hyfeil i mewn i'r ysg- olion, iiliC nlad yw galanas Ewirop end dechrieu gofidiau erchyll. Y miaia rhai gwyr wrth y ilyw ym Mhrydain a fyniuai giadw'" Mor Codh ar lawn IlariNi, am oes larall. Cwynir gaai riai diarlleii- wyr glasdw:raidd eiii, boA yn pregethu gormod o wleidyddiaeth ym y golofn bon. Nid ein goflal ni yw yuiateb cyd- wybod dda i',r eyfxyw. Ein gwaith lii, hyd y gallwn, yw datod g weitliredoedd "press giang gythreulig Lloegr, a i cluulw'i' geiiedl rliag mynd, a'i mwg- wd far ei llyg-aid, y¡n y,sgyfala i fynwes 1 Safcan. Pan anghofia gwr Mr. William George draddodiadau gqgon- eddus cnefydd. ei genedl fiel flig i 'aliw "objectionable cowards" at rai o'r dyn- ion ieuainc godidocaf sydd ar ddiaear Ynys Prydain, heddyw--a.'rmerthyron a geidw dnaddodiad Ymneilltuiaath a clirefydd Tywysog Tangnefedi yn fyw —fe welir ollaith bivyta bam rhyfel a.r ddynion annhebyg. Pan ddarlleiiwa miai atfii) y Prif Weinidog yngbylcli doethineh1 dysgu rhjyifieil i blant yr ysg- olion ydoedd ei Ibod yn anodd gwybod, a,a y dibynnai ar amgylcbiadau, yr ydym, yn rhwbio'n llygaid, ac yn deeh- reu gofyn—A fydd triO laroiil, wdi'r cyfian?" Giosod wn ger hronein diarllenwyr fflaith iieu ddwy er niwyn egluro iddynt rediad y dwfr. Yng nghyjch Dewsbiury a Batley, oaed gwa,sanar>th Lt. Col. yr Anrh. F. S. Jiackson, A.S., i ddiangos i'r plant yn y neuaddau pictiwrau ni- feroedd o 14iiiia,-u--iae un set o honynt yn set o ddarluniau i'w hegwyddori yng nghreift y milwr. Yn ysgol riam- .oir y n-iwy?e  f 'rif o?r ffileg Stockport, gwisgir y niwyaf.rif o'r pliant mewn iClaci. Y n ysgol .ramiadeg Ashford, a'r plant dtwy,'r dril a, gyn- ruau ia 'bidogau. Yr Ysgol Sir Wood Green, defnyddir drylliau. ifug. Welo: eto heh gyfiieit.hu'r termau (ianigdiyf- | iaith, nai ohonynt, goreu'r modd): "By September 1916, there were 79 cadet units and 92 divisions of the O.T.C. in Secondary Schools recognised Iby the j BOIard of Education. At a meeting at I the Mansion House on Nov. 4, 1916, the Lord Mayor of London (approved a scheme under whiclh a bov became firisfc a Isout, land—from sohool-leav- ing age, 14 or 15-a senior cadet 1until of military age. Lord Cheylesniorc) urg-ed the adoption of compulsion,, and the meeting agreed. The Glasgow Tramways placarded their cars in Oct- ober 1917 with an appeal to- children over 14 to join the City Oadet Battal- ion,, the appeal bleing signed by, the Lord Rovost. Arwydd fod y "lefain yn y blawd yw gwaith Rheolwr1 Add- yisg yn Lloegr yn qyhoeddi llyfr a elwir ganddo "Elements of Military Eduaafion," llyfr y byddai'n ididja i ri- eni pliant grjaffu ar heth o'i gynnwys. "The teaching of Geography," ebe y;r awdur "is definitely improved by at- tention to the military requirements of map reading and fi;eld-sketchi,ng. Applied science must invariably, pro- vide a isure foundation for practical training upon the machine gun, the bomb, the grenade, or whatever weap- on of war i nhuman ingenuity may yet contri ve. The schoolmaster's own teaching will not suffer because he has to learn also; how to, teach like a soldier. Yn yr un llyfr gwerthfawr sonir am "Bayonet Practice," a, 'Trench practice," a phethau o'r fath. Da gennym weld fod. gwrouiiid fel y Dir. Clifford, y Parch. Thomas Phil- lips, fisgob Lincoln, Robert Smillie, a J. A- Hobison yn fyw i'r perygl: Gwyddom fed ymysg ein darilenwyr lilt a giied fiod yn rhaid ymladd n I;.v,e] Ewrop i'r pen, ac na waw cynnyg telienau heddwch i'r Alrnaeu cyn ei choncro ar faes y gad', ond tybi /n jiad oes fawr 00 iieb ymhlifch Bedyd.iwyr Cymru am weld dyisgu rhyfel'i'r plant yn yr ysgolion elfennol a ehinolraod. nac am dro arall. Os felly, delfrowi: yn gyfiawn, a loyddwn w.yr.

Y Parch, J E. Griffj|hs, Birchgrove* Bythefnos yn ol, ysgrifennodd y Parch. E. Parry nodiad i'r "Seren" yn hysbysu lafieiohyd blin 01 hen g-yf- aill. Nid oedd y diwedd nepiell, y pryd hwnnw, canys bu farw'r hyniafgwr parohuis, a'r gweinidog da i lesu Grist, ddectireu'r wythnos di'-veddaf. Gwr o Eaelo-r oedd Mr. Griffiths, ac addysg- wyd ef yittg 'Ngholeg Llangollen. Or- ,&, deiniwyd ef yn weiiidog i egiwysi Swyddffynnou a Phoiltrhydfciiidigaid, yn yflwyddyn 1870, a o'u yno, yn fawr ci udefllyddioldeJJI, hvd LS74 Symndodd i Sciwen, y Hwyddyn hoiio, a chychwynodd achos newydd yn Birchgrove, yn 1876. BR"n -itildol,o-, am riai hlynyddoedd ar eglwys Calf ar- ia, Seiwen, wedi gadael Horeb, eithr yn ystod hlynyddoedd olaf ei oes, Birchgrove oedd ei lunig afial, ac yno y trigianniai. Yr oedd ei braidd bychan yum. yn ffyddlon iawn iddo hyd y tferfyn, ao er ei lawydd am yinneilltiio, rai blyiiyddoadd yn 61, mynnodd farw yn yr harniais. Oododd fab—y Parch. J. P. Griffiths, B.A., Ponaiau,i gy- hoeddi'r oymod, a g wasanaetllodd yn- tau ei genliiedliaeth, yn of ei allu, fel gwas difefl i'r Arglwydd. Enflyn y Parch. E. Piarry ini grynhodeb1 o hanes ei angliadd, a dyry addewid am ysgrif arall ar ei rawd. Gobaith Israel fo'n gysur i'w anwyliiaid, a nawdd i'w eglwys feclnan hoff. ANGLADD Y DIWEDDAR BARCH. J. E. GRIFFITHS, BIRCHGROVE. Cliaddwyd of dydd Ilau, Chwefror 22, yn Llianybyddar. Yno y claddwyd ei hoffius briod tUia, saith ar hugaiin o flynyddoedd yn 01. Cafwyd gwasan- aeth angladdol yn ltinon, Birchgrove, y JlOS Eawrth bliaenorol, yn yr hwn y cymerodd amryw 0 weiiiidogioin y gw!a,- liianol ieilwiadali ran. Yr oedd yr addol- dy yn llawn, a'r holl frodyr a gair uehlel iaWu i Mr. Griffiths. Am hianei awr wedi saith bore (1au, ar of gwas- a,ii,la.-th byr, yn y ty, ciudwyd y oorff i orsaf Llansamlet, ac oddi yno gyida,r tren i Llianybyddar. Aeth yohydig o frodyr A^inom yir holl ffordd, er talu, y gymhwynas olaf i'w lanwyl hen wein- idog ffyddlon. Oafwyd gwasanaeth dy- mimol iaw.11 yn y ty ewrdd cyn claddu. Yr I'edd iyfeillion y; He wedi. dyfod at eu giydd yn rhiagiorol—hen adnia- byddion i Mr. Griffiths ers blynydd- oedd. Cymerwyd rhan yn y owidd gap amryw or brocfyr, y rhai oedd yin | wirioxieddol ihoff 10 Mr. Griffiths. Oaf- odd ein hanwyl frawd angladd gwir anrhydeddus, ao ystyried yr dmgylch- radiau. Dilameu pe: halsai y.11 caq, ei gladdu yn Birchgrove, y buiasiai, yn un 0 r angliaddau mwyaf a Avelwyd erioed yn y lie. Aeth ein brawd yn ddiym- droi oddiwrth ei wiaith at ei wobr. Ohwith iawn gan Mwer oedd ei galli. Ond dyma ?rdd D,uw. Cew?h v?rif M,r. GaL, gennym yn fuan ar ol? eia honus frawd. I Aberdulais. ED. PARRY.

I Byr a Chwtai Ni chred Tywi fewer ym mhegetii y. Want, ond y mae ganddo anerchiad yn Seren yr Ysgol Sul" sy'n beth da liawn er hynny, chwedl Robert 'Jones, Lliai.illyfni. Anoga"r plant i fod yn ddynion, yn' Gymry, lac yn ddilnywyr Crist. Myfyr Hefin, y Golygydd, sydd yn ysgnfennu ar ein hen gyfaill, a dywed y gwir am wr 0 allu a Ichyd- wybod. Nid oes ?11 Cym? a o^olye ydd I yng %hymrn, ar hyn o ?yd na Golygydd y 'Darian.' Rhifyn Gwyl Ddewi o'r 'Seren' fach yw hWtll, lac y nme Popeth sydd ynddo a tbupdd 11 wneuthur y plant yr hyn yr lanogir hwy: iddo gall Ty, Nri. Bydd yn wYJch gian lawiei- ddysgu ac adrodd darn Ben Bowen ar "Amor Totriae," a darn Pelydrog ar "Deffro Cymru" Y mae, gan Eurwedd. G wy If a, Cynoo Miair Elli, O. J. Owen, ac eraIll YS. dfu da yn y i.hifyn rhagorol 'hwn. # Nid oes ond" clod yn ddyledujs i °lygydd "Seren Gomer" am rifyn àr- dderchog arall. Be caniatasai'n &ofod carem fanylu ar bob ysgrif, ond rlwid hodloni ar lai. Wele'r cynnwys* 'Y Ra?dh. J. T. Griffith, D.D. o?n y Parch. T. V. Evans; ?Pi.ntyn a'r Oes Newydd, gan y Parch. WI. T. Hughes; "Williaius Paiitycelyii," gran y Parch, B. E. Jones (M.C.), Betws; Teyrnias Nefoedd, beth ydyw?" g-an y Parch. H. Harries, D.D.; "Ing,v gan y Parch. W. J. Williams; 'Heresiau'r epistolau biugeiliof," gan y Parch. T. R. Jones; "Penarglwyddiaeth a Rhydd id, gan Y, Parch. H. C. Williams, D.D.; "Croiiicl. yr Eglwys," gan y Parch. R. E, Williams; "Nodiadau ar Lyfriau, gan y IGolygyad; "Treni ar Fyd a,c Eglwys," gan y; Parch. E. Ungoed Thomas. Dyma ddigoii i'r mWYlaf cliAvaiLnog am hles,er ac addyp;g. Y mae heddyyv'n iamser da, ruedd Pedrog, i jasfcudio 'Baco,ii.' Ydyw, ae i dderbyn gwers neu ddwy mewn 'Buy- ology." Un o'r rhai y cafodd Tywysog Oym- ilu y fraint o'i gwrdd, yr wythnos ddi- weddaf, oedd yr hen wron Mr. David Bowen, Abercarn. Nid pawb a wyr mai yn llaw Mr. Bowen yr aSfonwyd awdl loan Emiyn ar "Ddisgyniad vr Ysbryd Glan" i Eisteddfod Genedl- aethol Dinbych yn I860, ac mai dyna'r tro icyntaf i'r gradair ddod o'r Gogledd i'r De. ° Galara llawer un a brofodd gared- igrwydd Supt. E. Morgan (Ieuan ap Ijeuan), Birmingham, ar ol gwr oedd mor garedig a pharchius Er nad oedd yn aelod eglwysig, ef OIed daiSgWrU Cefn yr achos yn John Bright St., drwy'r hlynyddoedd. Cofir yn hir am dano fel achubwr bywyd y Prif Wein- idog, yn ladeg Rhyfel De Affrig. Ni chawn etc- un o'i lythyrau difyr a clienedlgarol. Cu iawn ydoedd genym, a chian biawb a fu'n gwasanaefchu ach- osion crefydd yn y, ddinas, fawr. Y mae gwledd o wir awenyddiaeth yn aros y neb a ddarlleno 'Lili Plas Gwyn,' rhieingerdd fuddugol Eistedd- fod Penclawdd, Gwyl Ddewi 1917. Ceir hi am 6-oh. oddi wrth ei hawdur, Mr. Seth P. Jones, Ysgolfeistr, Penclawdd. Ni isynnwn 1 un 0 f eimiaid mwyaf y, genedl ddywedyd fod yn y gerdd ddawn caniu diamheual." Cynnwyis stori mor ddiddorol ag yw stori 'My- nwy, Pychan," a 'da fyddai i lawer awdurdod addysg ei rlioi dan lygaid1 y plant mwyaf, yn yr ysgolion elfen- nol a ebanoli-add.

o EIN GWRON. Nid Mohter pleser pliasau,- "a'r llwy r':I" "A'r Haw wen" ddifeflam Rydd fawnedd, ond rhjnwedidlau, "Gwron pur goreu ein piau. DowlaaB. < CEINFRYN.