Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
[No title]
WyliedyddTNewvdd, aros ar y mur, Ac edrych allan am yr iawn a'rpur, Gwas'naetha grefycid,—seinia ar ein clyw Os gelyn feiddia gyffwrdd Ddinas Duw. fALFARDD.
Cyngrhair yr Eglwysi. *
Cyngrhair yr Eglwysi. Can y Parch THOMAS H CGHES. AbeTgele. ? 5 Ymddengys i mi mai yr hyn a dybir gan y testun dieithr, eang, a phenagored hwn ydyw, fod am- gylehiadau neilltuol y dyddiau presennol yn galw am i Eglwysi Crist gysylltu a'u gilydd Vr amcan mawro gyflawni eu gwaith yn-fwy j ffeithiol, gartref ac oddicartref, j ynglyn a chwestiynnau'r dydd a sefyllfa y cenhedloedd. 1. Yr ydym i ymgyngTheirie gar- tref. Nid ymgyngrheirio i ffurrio un enwad crefyddol, un cyfangorff unfiurf a'r un ffurfiywbdraeth eg. i lwysig, ond i sylweddoli ein hun-! deb a'n gilydd fel credinwyr sy'n un yng Nghrist lesu Dylem ddod yn ne6 at ein gilydd, ac ymuno i gyrraedd amcanion arbennig. Geilw amgylchiadau y dyddiau yma am hyn. Gwneir ymdrechion neilltuol yn Lloegr, ymhlth Eg- lwyswyr ac Ymneilltuwyr, i ddeall eu gilydd yn well, i dystio yn fwy effeithiol dres lesu Grist. Gwelir arwyddion calonogol mewn rhai cyfeiriadau yng Nghymru, er fod Esgob Llanelwy yn dangos am. harodrwydd i ymgyngrheirio a ni fel Anghydffurfwyr Cred ef mewn cadw at ryw fath ar respectable distance." Y mae llawer o Eglwys- wyr goleuedig yn LJoegr yn synio yn wahanol, ac ymosodir o safle ysgolheigaidd gan Esgob Hen- ffordd ar yr Hindenburg line-yr. Olyniaeth Apostolaidd. Gwel mai ffugchwedl vdyw, a chafodd ddigon o feiddgarwch i sathru .ar y Con- venticle Act a phregethu yn y City Temple a Carr's Lane Y niae hi, n yn arwydd galonogoi iawn. Gelwir arnom ni Ymneilltuwyr, sut bynnag, i ymgynghori a'n gil- ydd i dystio dros lesu Grist. Y mae'r rhyfel wedi dysgu fod angen neilltuol i ni mewn modd arbennig gau y rhengau, i gofio ein bod yn I gwasanaethu yr un Gwr, ac yn 1 perthyn i'r un fyddin fawr. Y mae. moddion eisoes mewn bod, sef j Cyngor yr Eglwysi Rhyddion. Carwn apelio mewn modd taer i alw sylw y cylchoedd at yr Undeb) newydd, i anghofio boll ddifryg ai chamddeall y gorffennol, a gwneud j ein goreu dros deyrnas Crist gar- tref. 2. Dylem ymgyngrheirio oddi- cartref, yng ngwledydd paganaidd y byd. Y mae gwir angen am gyd- weithrediad agosach y gwahanol enwadau crefyddol i efengyleiddio y byd. Yr oedd y Gynhadledd, a gynhaliwyd yn Edinburgh ychydig flynyddoedd yn ol, yn un o'r Gyn- hadleddau pwysicaf yn hanes yr Eglwys. Un penderfyniad unfryd Nfcynrychiolwyr gwahanol eglwysi Protestanaidd pob rhan o'r byd ydoedd, y gel-lid cySawni dwy. wai-th y gwaith 'a arferid ei gyf- lawni ond cael mwy o gydweith rediad. Y mae yr hyn gafodd sylw eisoes yn dwyn ffrwytb. Cyd- weithreda y cenhadon sy'n perthyn i Eglwys Loegr a'r Ymneilliuwyri baratoi dynion ieuanc i fod yn weinidogion yr EfengyL Ai nid ydyw hyn yn wers i ni gartref? Trefnir yma a thraw golegau i gymhwyso y dynion ieuanc ar gyfer gwaith y weinidogaeth. Hefyd unir mewn ysbytai cenhadol, a thrwy bynny csgoi'r overlapping,' .a gwneir y gwaith yn fvVy "effeith- iol. i 3. Feallai mai yr hyn a awgrymir I *An(, rcliiid a diaddodwyd yng Nghyfaifod Cyboeddus y Synod Wesieaidd yn Cric- yn fwyaf arbennig yn y testun ydyw, y dylai gwahanol eglwysi y byd ymgyngrheirio. Os oes angen am "League of Nations," v mae angen am League of Churches." Eisoes y mae trefniant mewn bod, sef, yr "International Christian Brother hood" Brawdoliaeth Gristionogol Gydgenedlaethol. Ei a mean ydyw dwyn cynrychiolwyr y gwahanol wledydd i drafod set ylifa y cenhedloedd yng ngoleuni crefydd Crist. Ni ddefnyddiwyd y gwahoddiad a roddwyd i gynrych iolwyr Eglwysi Rhyddion y wlad hon C. gyfarfod cynrychiolwyr yr eglwysi eraill yn Sweden, a chredaf mai camgymeriad oedd hynny yn gystal a rhwystro cynrychiolwyr Llafur i gyfarfod yn Stockholm. Cymeradwywyd amcan y Frawd- oliaetb gan Gyngor yr Eglwysi Rhyddion, ond g\yrthodw*yd anfon cynrychiolwyr. Hyd yn hyn aflwyddiannns a fu ymdrechion y trefniant hwn. Y mae trefniant arall svdd yn llwyddiant, sef, "The World Alliance for the promotion of In- ternational Friendship throughout the World. Y mae nifer o aelod au Cyngor Eglwysi Rhyddion Lloegr a Chymru yn aelodnu o'r Alliance, hyd yn oed y rhai sy'n gwahaniaethu mewn barn yng. hylch y rhyfel. Arncan yr All- iance ydyw (1) Ceisio deffro trig olion pob gwlad i sylweddoli r I angen am feithrin ysbryd brawdol vmysg y gwahanol genhedloedd. (2) Dwyn pob dylanwad posibl ar y gwahanol wledydd i ystyried eu pynciau cenedlaethol o safle cref. yddol y Crist. (3) Ceisio gwasgar pob dylanwad i ddwyn cenhedl- oedd' y byd i gredu nad oes ond crefydd Mab Duw a gyferfydd ag angen y byd. Profwyd yr Eglwys yn y gorffcn, nol, a phrofir hi eto pan y terfynir y Rhyfel. Pa fath ddylanwad a ddygir gan yr Eglwys i orffwys ar y cynrychiolwyr yn y Gynhadledd Heddwch ? A ddeiJ yr Eglwys y prawf sydd ol blaen ? A ddaliwn ni y prawf ? A wnawn ni ein rhan i ddwyn dylanwad crefydd Crist i orffwys ar ein cynrychiolwyr? Men should live up to their pro fessions," hynny ydyw, dylem fyw i fyny a'r hyn a ddywe iw.; mewn afiaethv fod lesu Grist i Jywodr- aethu o for i for, fod crefydd Mab Duw i roi terfyn ar ryfel trwy en nili dynion i beidio dysgu rhyfel I mwy.Fc'1) profir cya pen hir. Pan ffurfir Cyngrhair y Cenhedloedd, a 'fyddwn yn ddigon Cristioncgolein hysbryd i osgoi y demtasiwn i wneud defnydd o fasnach yn erbyn j ein gelynion ? A fyddwn yn ddigon crefyddol ein hysbryd i ymwadu a i bod yn Feistres y Mor ? Canwyd digon ar "Britain rules the Waves." A fyddwn yn fodlon i Brydain lieddu ar un awdurdod dros y mor a chenedl arall, er mantais i'r byd yn gyffredinol ? Fel dilynwyr Jesu Grist, gwnawn iddefnydd o:r ".Allianc, i gael cenhedloedd y byd i sylweddoli yng ngoleu crefydd y Groes eu bod yn frodyr i'w gilydd, yn blant yr Un Tad, ac wedi ein. prynnu a gwerthfawr Crist.
Yr Alwad am Reddwch. .
Yr Alwad am Reddwch. ■ Dymunaf alw sylw difrifol Y11 yr argyfwng presennol at gyfle achyf- rifoldeb neiHtc101 y rhai a enwant enw Crist. ? Yüi awr y gwehvn nid yn unig arwyddion amlwg ar ran y gelyn- j ion o weithredoedd addas i edi-! ieirvvch wrth iddynt gydnabod yr amodau a osodwycl gan President: Wilson fel seiliau heddwch cyliawn ond gwehvn hefyd yn Prince Max (a ^sodwyd yn ddiweddar yn Brif (a o Ganghellor Germani) wr o we!ed-. igaeth ac ysbryd gwahanol i'r gwladweinwyr hynny sydd wedi. boddloni ar ddifrio pob ymgais o eiddo eu gelynion a geiriau gwawd, dieter, a hunain-gyfia wnder. Dywedodd Prince Max yn mis Rhagfyr diweddaf pan oedd Ger mani ar anterth ei nerth :— "A fearful responsibility rests upon those who have to guide the destinies of the peoples. All have to share this burden who are living through the war at home with senses alert and burning hearts; Everywhere the forces of salvat- ion are listening for each other. Every- where the world is weary of the mora- torium of the Sermon on the Mount. Humanity longs that its end shall come before the war ends. Sir William Byles, who spoke these terrible words the moratorium of the Sermoa on the Mount was thinking not of the inevit- able horrors of the field of battle, but of the heathen way of thinking, which so many intellectually distinguished men of all.countries adopt, almost with pride during the war. We must depart from this coarsening before the war ends." Y mae gair a gweithred y gwr yma yn ein gorfodi ni i wynebu drachefn ar Grist a'i orchmynion. Eisoes y mae nef a daear megis wedi mynd heibio er Awst, 1914, a phwy wyr pa peth a heibio eto— ond gorchmynion Crist ar drin gelynion ni ant heibio ddirn. Y mae dros dair blynedd wedi bod o wrteithio daear coeden ddeiliog yr eglwys gyda thai! trys- orau byd a chyrfi a gwaed miloedd ori ddeiliaid. Eto yn ofery chwil- ia'r Garddwr am y ffrwythau addas i edifeirwch. Bu yr Eglwysi yn annog cynnal cyfres o gyrddau gweddi rhag y tywallt gwlaw sy'n difetha'ysgub- au yd, ac yn peryglu y bwyd a dderfydd, ondni chyffront i weddio ar DJuw y Cariad i'n hachub rhag ysbryd gelyniaeth sy'n achosi tyw- alltj gwaed, ac yn pentyru ysgub- au cyrff pydredig ar y ddaear, ac yn peryglu y bywyd ysbrydol a bery'n dragywydd. Ai newyn yn ein cartrefi, a gwaedd yn ein heolydd a thywallt gwaed yn ein dinasoedd yn unig a'n deffry i ystyr anwddion yr amserau ? Trachefn yr ydym ar y groes- ffordd, ac a pta farn y barnwn y'n bemir. Trachefn y daw m clustiau megis llais gwaed Abel o'r ddaear gri olaf y bechgyn annwylaf a syrthiodd ar faes y gwaed yn aberth i'n hofn > a'n gelyniaeth paganaidd GaUl oes angen ofn- adwy i ddychwelyd at egwyddor- ion sylfaenol ein ffydd heb eu hys- twytho i foddhau bygythion gwasg di Dduw." GEORGE M. LL. DAVIES. I Ty'nymaes, Bethesda.
Cynhadleddau y Pregethwyr…
Cynhadleddau y Pregethwyr Cyaorthwyel. Darfu i Bwyllgor Cyfundebol y Pregethwyr Cynorthwyol drefnu pedair cynhadledd o Ysgrifenwyr Pwyllgorau Taleithiol, sef yn Llundain, Bristol, York, a Man Chester. Cynhaliwyd yr olaf yr wythnos ddiweddaf. Drwg gen. nym nad oedd ond un Cymro yn bresennol. Darparwyd Lunch a Te i'r brod- yr yn rhad. Cymerwyd y gadair gan Mr W. T. Bach,. Llnndain, hen frawd braf, agored, a rhadlawn iawn efe yw Trysorydd y Pwyllgor Cyfundebol, a chvmerodd ran ar bob mater, ond hawdd gweld ei fod yn dra gofalus ac eiddigeddus dros bopeth Cyfun-. debol. Bachgen braf, galluog, a hyawdl ydyw Mr A. A. Richards, ac wrth y bwrdd te gofynais iddo, Pa un ai Gwyddel ai Gymro ydoedd, a dy- wedais nas gallai fod yn Sais, a chydnabyddodd mae un o Cernyw ydyw, a dyna y cyfrif am y tdn Celtaidd yn ei ysbryd ac wedi yr ymgom honno apeliodd am fy marn ar amryw fsterion yn y Gyn- hadledd, a dychrynais ataf fy him fod gennyf gymaint o eiriau Sas neg" ar flaen fy nhafod floesg, a mynnent i mi siara i o flaen Locals y Dalaith; ond yr oeddwn wedi d weyd pob gair "Sasneg" oedd gennyf, a dywedwn wrthyf fy hun Taw pia hi, botfs," ac felly bu. Teimlwyd fod eisiau gwneud mwy o ddefnydd o'r pwyllgorau, a'u cadw mewn cyffyrddiadau agosach a Chyfarfod y Pregethwyr, a chymkellid fod un o aelodau y Pwyllgor i yraweld yn awr ag eil- waith a Chyfarfod y Pregethwyr. Wrth ymdria a phenderiyniad y Gynhadledd i'r chwiorydd gael eu cydnabod yn bregeth-wyr, yr oedd yn hawdd gweld fod gwahaniaeth barn, a theirnla nifer fawr o'r brodyr a'n pob! wrthwynebiad cryf i ferched bregethu. Gall fod math 0 jealousy yn y brodyr. Rhaid gadael y mater i ddatblygu yn raddol; nis gellir galw yn ol ddeddf Gyfundebol, a'r peth goreu i'r chwiorydd ydyw gafael yn y gwaith o ddifrif,—" out-preach the men and out pray the jiiei; -ac yn siwr ni byddai yn orchest fawr i'r chwiorydd bregethu yn fwy effeith- iol na llawn ohonom. Cafwyd ymddiddan difrifol ar y pwysigrwydd i'r pregethwyr gym- hwyso eu hunain at ddelfryaau a chyflwr newydd y byd, a pwysleisio ochrau cymdeithasol crefydd. Ac mewn cylchdeithiau nad yw capel- au yn cael gwasanaeth gweinidog ond anaml, cyrahellir y pregethwyr i ymweled a'r cleifton a'r adfydus. Mewrn eglwysi nad oes digon o ystafelloedd ynglyn a hwy, cym- hellid y brodyr i affer eu dylanwad i bwrcasu yr Huts, perthynol i'r Y.M.C.A., fydd ar werth ar derfyn y rhyfel, a gwneud defnydd cym- deithasol ohenynt fel Schoolrooms. Cafwyd ymddiddan gyeoes iawn ar y modd i godi pregethwyr.^ Dadleua rhai am drosgl wyddo yr awdurdod yn hollol i'r Cyfarfod Chwarter, a dadleuau llawer yn erbyn. Ymddengys fod teimlad cryf drwy y Cyfundefeyn erbyn awdurdod yr Arolygwr i wthio enwau ar y Plan ar waethaf y Cyf- arfod Pregethwyr; ond er dadieu nid oedd weledigaeth yn egiur, a thaflwyd y mater yn ol i ystyriaeth y Pwyllgor Cyfundebol. Teimlid fod yn rhaid codi y safon yn fuan cyn ceir beehgyn o safle ag addyrg i ymuno ag Urdd o Bregethwyr, y mae ein pobl yn analluog I- 'w parchu fel y dylid. Dy wed wyd pethau hallt a chwerw am lawer o bregethwyr; end wrth wrando teimlwn y rhaid fod y pregethwyr Cymreig yn rhagori llawer ar y brodyr Seisnig. Da oedd ymdrech y Pwyllgor Cyfundebol i atal drills milwroi gorfodol ar y Sul. Cymheilwyd yn daer anfon gair sirioi o'r Cyfarfcd Pregethwyr i bob brawd sydd gyda'r fyddin, ac ym- ddengys fod eu nifer dros 400, a llawer o honynt yn gwneud gwaith da ymhiith y milwyr, Rhoed pwyslais ar anfon gair i'r brodyr sydd yn garcliarorion. Cafwyd sylw ar amryw faterion eraill, a chaiff pob cyfarfod preg- ethwyr yn y Cyfundeb grynodeb o'r pedair Cynhadledd, a ni a hyderwn y bydd eu dylanwad yn symbyliad a ciialondid i'r flntai o IJ}OO Pregeth wyrCynorthwyol a berthyna i'r Cyfundeb yn y wlad hon Nis gall y Cyfundeb fyw heb y brodyr hyn: byddai cannoedd lawer o'n-capelau heb bregethwr yn ami iawn onibae y brodyr hyn. Mae y Methodistiaid a'r Eglwys- wyr wedi smeilio,r eu gwerth, na oliynged em Cyfundeb ei afael. Mawr hyderwn y bydd y Cyn- hadleddau. mewn ysbryd Cristion- ogol a Methodistaidd, yn foddion i chwahegu at, a chwyddo etieithiol- rwydd y nntai fawr hon o gyd- weithwyr Duw i H berftBithto, y saint" i adeilad corff Crist, a. gwneud ein pobl yn pweri ysbryd- ol, ac nid plantos yn D'wJ:iwtiian. i.-KAWD.