Yr Udgorn

PEDWAR U&EINFED ADRODDIAD BLYNYDDOL Y M<m) PronncN) Bank of Ei)g)aB<) LIMITED, t'w Cyf!wyno yn Mghyfarfod y Cyfrandda!wyr tr y 30ain o lonawr, 1913. CYFALAr- a dalwyd i fyny P3,000,000 Heb eu galw i fyny 2,300,000 Rhwymedigaeth wrth gefn 10,600.000 Cyfalaf Tanrsgri&edig P15,9000.000 CRONFA WRTH GEFN (buddsoddwyd yn Sicrdebau y L!ywodraeth Brydeinig). P2,150,000. Ntfer y Cyfrandda!wyr, 18,293. Cyfarwy(ictwyr:- C'oUu Frederick CampbeH, Yaw. Maurice Ot.hoFttzgera!d.sw. Witii&m Henry Neville Goschen, Yaw. Y Gwir Anrhydeddua Argtwydd Inchctkpe, G.C .(}., K.C. S.l K. C I. E. Francis Atfxnoder Johaston Ysw. Claude ViHiera Emitiua Laure, Y&w. Francis Charles Le Ilitreliant, Yaw. Y Gwir AurhyJeddus larH o Lichtield George Forbea Ma.)co))nsou, Yaw. Setwyn Robert fry or, Yaw. T))omiis George Kobimnn, Ysw. Robert (',y(I-Bril'. Oruch icyl ivyr Thomas Estail, Ysw. D. J. H. Cunni<-k, Yaw. Frederick E)' Yaw. ('yf?-e.iehivyi- Ernest James Wilde, Yaw. \Valter Kdwa.rd Moore, Yaw. H.iward Hu.;h Nui-i-i, Wilde. Ysw. MANTOLEN. 3!a!n Rhagfyr 19,2. RRWYMEDICAHTHAU. CYFALAF:— P. s. c. 40.000 Cyfran&u P.75 yr un P.10 10s. a dalwyd 42U.OOO 0 0 215,000 Cyfranau P.60 yr un P. 12 a dal wyd 2:580,000 0 0 3,ooe,ouo o o Cl:o:\F.A \VKTH GEFN 2,15U,000 0 0 3,150,000 O 0 Cyfrifon cy!chredo), AI iau n.r log, a ctiyfrif"D critin, gan synwye y toliimt ar titi<n! Lcb fod etc yn ddyledus, d)trp&rt&et.h ar gyfer dyted- ion coileduø ac a.mheus, kc..5,660,2Ig 11 11 Addefeb' ? a Chefn yogritiadau o Fih Tra.)nor lif run Cwem"a,id 1,U.j9,732 0 2 CYmtf tLHUX A ClIOLLhl>IOè\ I;wt-iiil Cyfnt Elw Ct'"Jl, g&n gynwys P.91 :81 i2a. 7c. M ddyg 'yd ymlaeu o'r tlwy<: !yu 1911 J'.83(',S)U IS 10 'j'!JfI(' '.J¡i/aith Cyfwng R<tn:ad o y cant, darostyo"'dig i Dreth yr Iccmt (P-15,750) a dalwy(I ya Awet diweddaf P.L)",O,O(jfj o o Etc Rh&atad o 9 y Ct"t. Drpth yr i.)CW!n ?'i75 ttttatdwy -k-d Clt%,eii-or nesuf o 0 Kto. a i 3-grifciiu i lawr y Huddsoddiot .j:<'WOO -739,004) 0 0 GwcddiH gariwyd ymtucu i 19J3 "Ij,Slo !S 10 1'.7 J 9Ct.762 10 11 AUNODDAU. ARtAN:- P. a. c. Yn Ariacd: Hoegr, ncyn y Brif Swyddfa a'r Caogheoa!) .10;91,996,19 9 At A!wd(taca.r Fyr Rybudd. 8 9 17,279,976 8 G BcUUSUPDtoy:— P. 8.C. S'crdeb.tuyily- wodraeth Bry- deicig .7,379,785134 (O'r hyn y mac j>,115,- 500yuwyat! ar gyfer Cyf- rifonCyh'.edd- us) Sicrdeb.).u L y\<- odracth yr In. di.ta.'r Tn f:d. iga.eLha.u;))\ied- eba.u,a.uEdd<j (Sturks) GR Ar- aiitedig a Piia- i goriaeti; jl Rheiltfytdd Prydeinig.Ki- ddo y Corphor- iaethau Pryd- eintgaGweith- feyddDwr 6.185.579180 B ud d s o ddion mewn C,tm:a.- au. Uoetau, C'dd wa.d Afon- i ydd,&c.i,!73.7'sHtO i4,739.td4 3 2 Biixm L!ug 'vn' ia.u ar íènthvg ?;.166,831 16 H RljA,3,iiiedigk Lhau Cwsmer- jai(i fm Audefebau, Ac.. gweler ,yit.-byn 1,059,732 0 2 Adei!<n)'<u yç-lnc ya L!un- daina'rw! 7!(',058 2 2 P.71,9fil,762 10 n M. 0. FITZGERALD. ? THOMAS EST LL -) (, F. 3,IAI,COLNiSOK, ??"??-y. D. J. H CUNMCK? ??.??-0?/<??. j FREOKRICK hLKY.) ADHODDIAD YH ARCIHYILWYR I GVFRAN))D. LWYR Y NATIONAL PROVINCIAL BANK OF ENGLAND, LTD. Yr yJYUl wedi chwilio y Fant,oleu uchod yoghyda'r IIyfrau vn y I;rif Swyddfa ac a'r Cyfrif- un o'r CaIJg[¡eoliu. Yr ydynt wcdi boddloni ein bUlIain am gyw;"ùco sy.niau ? yr a. ?n mewn Hnw ac wetli wirio y BUt1J80d(liou 11 ddclir gan y Bane, ynghyda Sicrdebau a dd.!ir yn y B.if .sw)-d(ifa am yr Arian ar Alw(i.j ae ar Fyr Rybudd. Yr ydy. wedi cael pob gwvbodaeth ac (,glurliaaluatli a ('i:ii\\lyd geny.n. Yn eiu barn ui y mite y eyfi-yv Fantolen wedi ei thynu Allan yo brtodu.. acya ddaugomeg f,%vii-iotied,lol a ehywir o scfyllfa a;Igylehiaù!l.u y Cwmni. yo ot y goreu o'r hysbysrwydd a r egitirlia,1 It roddwyd i ni, ac fel eu daJgo8ir yn Llyfi-au a Chyfrifon y EDWIN \VATERHOUSE. ) WILLIAM BARCLAY l'AT. A Î cluI,dll,yr. ,;Jaill 1:)1: C/ml'frCl/1 A C';OIl/lt!(Îd. C,(tptjht,,iiau :-CARNAR\-ON, PORTMADOC, PWLLHELI, ae Is-Ganghcn yn CRICUIETH. TO -N 1C} II T Troedyrallt Infants Council School, PwJ!he!i. Miscellaneous Entertainment I e bv The Pupits of the above Schoot (jtt in number—a!! between 3 and 8 years of ag-e) at the 7'Oll"U Hall, l'lvllltcli, Tuesday Ewen!ng. Feb. 4th, 1913. Doors open at G-jo p.m., to connnencc at ï sharp. Proceeds in a'd of Fire Engin. Byddtn yr !achawdwriaeth (Satvat)un Artny). Traddodir 3D A6 L=:L 1" 31 wV JU ar fywyd y di\\eddar Cadfrfdog Booth, VESTRY ROOM SALEM, Hos tau, Chwefror 6ed, Can CAPT. REES. Carnarvon Cwueir casgiiad ar y diwedd at Fyddin yr lachawdwiaeth. Dechreuir y cyfarfl..J a:n u't t;Iudl TOWN HALL, FWLLHELI. A XKW MFE (HAI FAIT wit) be opened to the public, under the direction f the PWLLHELI CHORAL SOCIETY, On Thursday, February '!Oth, 1913. l)L-oi s opcn at rii. Refreshnents 'rein 6- ;o to 8-jo. Miscellaner.utJ EntertaOnt ¡gnt untit 10 roiii 10 to 12. Carnes and Dan ng. Or. hcstra \vi)) be ) attendance Admission ( RefrL-.hmcnts) !s. ProceeJs- to\trds Pi. jfotte. Yn Fis!eu. ??HX?TH icuanc i ddys?u C\vau IL:. Ymofyne yn Factory, P%% I'theli. UACHGE i'd Ne??syd nc d-I -? barthu newyr.fiiaduro Am fan- y)ion ynghy ch y cyflog, & ymofyner:

NOD!ON A HANESION. Lletdr Cwrteisgar. Derfrodd priod Sir Frederick Frake, mMcr Dartmouth, yn oriau man y bore, agwetaiysbeitiwrynyrystateH-wety. ('otynodd iddo beth oedd arno eisieu yno, a begiodd y dyn ei phardwn ac acth aHan, ond cymerodd i'w gan)yn wcrth ar!an o nwyddau gwerthfawr. Liadd Defaid. Y mae'r ffermwyr yn nghymydogaeth Ltanfrothen dan orfod arcs ar e ] traed y nos i wyl:o, gan tod cwn wed! Hadd amryw o'u detaid. Y mae tua deg ar hugain wedi eu !)add yn ffermydd Bryn Liydan a Tyddyn Han. Er y cedwir gwliadwriaeth fanwt nid oes yr un ci wedi ei dda! hyd yn hyn. 11- Gwynt- yn Dymchwet Tren. Yn ystod ystorm fawr o eirlaw a gwynt yn Saxony yr wythos ddiweddaf dymchwetwyd tren gan y dymest!, ac aeth un o'r cerbydau ar dan. Cafodd y teithwyr ddihangfa gyfyng rhag eu Hadd. Trychineb ger UanLysiUo. Cafwyd corff boneddwr o'r enw Capt. GranviHe Eardies Forbes, yn agos i Raiadr y Bedoi, LtantysHio, dydd Mercher di\\eddar. Yn y trenghoHad dy\vedai Annie Davies, gyda'r hon y Hetyai y trancedig, ei fed yn bur isel ei ft?ddwi hrydna\vn ddydd L!un, pan y g%elodd hi ef yn fyw ddiweddar, a thystiwyd gan fferyllydd y bu yn prynu wenwyn yn ei siop brydnawn dydd L!un. Ond dywedai y meddyg a ar- corff nad oedd "'edí canfod o!)on gwenwyn arno, ac nas gi,Iai d.Jweyd iddo farw ai peidio odJt\vrth etfeithiau gwenwyn heb wneyd dadan- soddiad arno. i'asiwyd r!fc;thfttt"i 0 "caf\\ydwed!mar\v." <* — Gwr C.r-eu!on. 0 naen ynadon Berriw, ddydd Sad. rn, c)hadJwyd David Evans, amacthwr, I\:ngeIJ:, LlanwydJelen, o ymddwyn yn greuton at ei wraig. Tystiodd Mrs Evans i'w gwr ddod adtef un noson dan ddyianwad diod fedd\\o!, ac iddo droi y gwas at!an o'r ty. Acth hithau a!)an hefyd gan tod ami ofn y diftynydd Tynodd y g\\r hi yn ei ho), taraw0dd hi amryw weith- iau nes oedd ei gwaed yn Hito, a Husg- odd hi gerfydd ei gwa!!t i fynu'r grisiau. Danghoswyd dyrneidiau o'i gwaHt yn y !!ys. yr h\\n oedd \,edi ei dynu o'r gwraidd gan y dirfynydd Dirvvywyd ef i top tos. a'r costau. -t Gael Corn' ar y Mynydd-dir Cantu cipar gorrf dynes ar y mynydd- dir rhwng Stanedge :t Buckstonl's foreu Sut diweddaL Yn ot pob gohvg bu farw o newyn oddeutu tri mis yn oJ. Yr oedd oddeutu tri ugain oed, Hbernid oddi\\rth fathodyn oedd ar ei myn'.ves mai perthyn i Egtwys Rufain yr oedd. -? Y SuHYaget.t.es. i\J ä'n am!g tod merched y bleidleis am ddia) ga)\\ad yn o) Fesur yr Ethot- fraint a'r g\\e!)iantau gyn\\ysid ynddo. Gwnaethant amryw ymosodiadau beidd- gar yr wythnos ddiweddat ar adeitadau cyhoeddus yn Dundain. Torasant ffenestri a ditasant tythyrau yn y bocsus. Y mae yr heddiu yn y brir- ddinas mewn penb!eth ddirf«wr o'u herwydd, gan yr ymddengys tad oes unrhyw-ddiftrod yn rhy eithato gan y merched hyn i'w wneyd. YsbeiHo yn Nghaernarfon. Yn ystod y dyddiau diwedda! y mae amryw ysbei)iad'<u wedi cymcr:: ,j He yn Nghaernatton. Torwyd i !a(d-dy y Gorfforaeth, a Hadratawyd aria. y nwy. Liadratawyd cwpan arian o dy, a thor wyd i ifactri a dy¡. yd odd no tua thri ugain tiath o wi:)n .). Ei Eni heb Grys Cyhuddwyd Sarah Davies, h' cer, yn Berriw, ddydd Sadwrn di\\c'daf, o. esgeutuso anton ei phientyn i'r ysgo). Dywedai hi fod y bachgen yr. ddigon hen i beid<o myn'd i'r ysgo! Gan bwyntio at y swyddog a :rlynai, dywedodd:—Dywed ef i'r bachgen gaet ei eni yn Bwthyn Pentrelli ft,ii, ond nid yno y ganwyd ef. Cafodd ei eni mewn cert ar y rfordd —heh t?rys am ei ?ctu.

ETHOLIAD DERRY. Y RHYDDFRYDWYRYN ENILL Y SEDD. MWVAFRIF 0 BLAID YMREOL- AETH YN ULSTER. Cymerodd etholiad Derry te ddydd lau diweddaf, a chafodd y Cenediaeth- otwyr Rhyddfrydot tudduguiiaeth ar- dderchog. Gwnaed y cantyniad yn hysbys ddydd Gwener, a dyma iet yr oedd y ffig-yrau Mr D. Hogg (R.) ;a, 699 Cyrnol Pakenham (T.) 2,642 M%vyafi-if Rhyddfrydot .) ï Yr oedd yr Undebwyr yn da! y sedd hon er y nwyddyn igo(,, ac y mae can- !yniadyretho!iadnidynunigyncnin y sedd i'r Rhyddtrydwyr ac o blaid Ymreolaeth, ond golyga hefyd nad oes yn awr yr un sir yn Ulster heb ynddi ynrychiolydù o blaid Ymreoiaetli i'r Iwerddon. Y mae'r fuddugotiaeLh yn neillduol galonog i'r L!y\vudraeth yr adeg hon, pan y iiiae Mesur Ymrect- aeth i'r Iwerddon newydd gae) ei wrthod gan Dy'r Argtwyddi ac yn rhoi taw ar grochief yr Undebwyr, y rhai a wnaent gymaint stwr o'r hom.td fed Ulster yn benderfynol o ebu'r Mesur hyd yr eithaf.

-o Y TIR AR BOBL. YGYRCH MR LLOYD GEORGE. Hysbysir ar sail dda y bydd VI r Hoyd George yn dechreu ei ymgy'ch yngtyn a phwnc y tir yn ystod ,is Mawrth. Cymer ychydig seibiam. yn ystod y mis hwn I barotoi ar gyfer yr ymdrech ymdrech f\\yaf ei oes—ac yna bydd iddo draddodi cyfres o areith- iau ar hyd a ))ed y \v!ad ar y c\vestiyna mwyaf p\vysig a hanfodo! i tudd y werin bob), yn arbenig y dosbatth amaeth- yddo). Dadtena yr anhegwch sy'n awr yn bodoli, a'r rh\ystrau sydd ar ffordd thvyddiant amaethyddiaeth y wtad. Mewn araeth a draddododd y Cang- hetlor yn y C)\\b Rhyddfrydo! Cenedl- aethol, dywedai fod ymchwHiad manwi yn cae) ei wneud mewn tref a g\v)ad o barthed i'r ymgyrch, a'i bod yn syn gymaint o anhegwch ddeuai i'r golwg drwy'r ymchwiHad. Yr oedd canoedd o fitoedd, meddai, yn byw mewn pa'th- au gw!edig o dan amodau a ddy!ai \\neud i'r Ymerodraeth gyvviiyddio J'u p!egid. Yr oedd y gyfundrefn breseno) yn ymtid y bob! oddiar y tir i ranau isetaf y tren. Dylai y tir gynyrchu gymaint ddwywaith o ymborth a itatur ag a wnai yn bresenol. Nid trwy osod treth ar ymborth y ceid diwygiad, end trwyfyned at wreiddyn y drwg. Yr oedd ef yn benderfyno! o ymla:ld, ac yr oedd am i'r btaid Kyddfrydot wynebu'r oedd o'i b!aen yn eon a di )Id!c. Rhaid oedd dechreu ar unwaith: nid! oedd \v oer)!, g -n tod bywyd a chysur y \erlil yn hanfodo! i ddiogc!v.cti y deyrnas.

Yr Egtwys ag sydd yn Eisieu, Djwedoddy P:lI[¡ ihmy R. Ros, yn ddiweddar, medd y Pi-ogi-essive e/ papur Americanaidd, mai Yr Eg- iwys sydd yn eisieu yw :—Man cyt- arfod ar ddydd Sabboth t bob) ag y'n meddw!—Eg)wy- sefydledig ar y Gwyn- fydau—Eglwys ag sydd yn ysgriftnl1 "Gobaith uwchben ei phorth, a "Char- iad uwchben ei hatter. Eglwys nad yw yn gotyn Both yw eich cred?" e'.thr Both yw eich nod a'ch amcan ? Eg!wys heb ddiatot oddigerth anyiol- iaeth dyn at ddyn, nac uffern oddigerth cydwybod dyn. Egtwys ag sydd yn credu digon me\vn Duw i gredu y bydd iddo achub hyd yr eithat', ac yn credu digon mewn dyn i gredu y bydd arno eisieu ei achMb hyd yr eithaf. Eg)wys ag iddi seren yn gwastad iewyrchu uwchben pob bedd, ac enfys yn crog! uwchben pob profedigaeth. Egh\ ys I ag sydd yn dal allan tod iechyd, cysur a ffydd yn heintus, ac mai (ptilftls;tt yw yr unig iawn. Eglwys heb ddin) sedd- au i'r dyn cyfoethog am ei fod yn gyf- oethog nac i'r dyn ttawd am ei tod yn dtawd, end gyda seddau i bob dyn ag sydd yn dytod i addoti Duw m';WI1 yspryd a gwirionedd. Sy!wed ein !'eg- !wysi.

-u- Cyhuddo o Gano Gwn h€ b Drwydded. Bu achos Jied ddyrus gerbron Y. ad- on Caernarfon, ddydd Sadwrn diweudaf pan y cyhuddid Hanc o Dalysarn, o'r enw Wititam Roberts, o gario gwD 1eb drwydded. Rhoed tystiotaeth gan heddwa a chan was fferm o'r enw William D< ies i'r perwyt iddynt weied y diffyt dd toreu yr 2[atn o lonawr, yn croesi ;ae a gwn ar ei fraich, a chi yn ei gal ?n. Dywedai Davies ei fod o fewn ych .iig latheni iddo ac y bu yn siarad gycia, ef. Gwelodd ef heio gwn cyn hyny. Dywedodd y ditfynydd nad oedd an y noson hono ac yr amser a nodid an yr ertyniad, na bu ganddo wn, ac r, bu erioed yn defnyddio un, ac fod y ty: jn wedi gwneud camgymeriad rhyngd a rhywun arat). Yn hetwydd y g\' :h- dysttotaethau gohtriwyd yr achos er cael ychwaneg o dystioiaethau. 0

Ei Chicio Farwotaeth Yn Glasgow ddydd Sadwrn canf'j d dynes ganol oed yn farw yn ei tL a hnw!au dtfufot ar ei phen a'i haelof.i. Dywedai meddyg a fu'n ei harch\1O n)eu ei LiliCtO i

Dechreuad Ymneillduaeth ym MhwHheH. CYFARFOD ARBENtG YM MHENLAN. (Parhad o'r rhifyn di\\eddat). BEDYDD\\ YR.-Cafwyd hanes yr en- wad hwn gan y Parch. Henry Rees. SyiwoddfodHarriVI! wedigaiwy! Bedyddwyr yn "pestUent teHows." Dywedodd tod tua 6,000,000 o Fedydd- wyr yn yr Amerig. Gan yr enwad hwn, meddai, y mae y capet hynaf yn y w )ad. Yn Hill CHnfe, miittir a haner o War- rington, mae mynwent ag ynddi garreg fedd, a'r nwyddyn 1357 wedi ei gerflo ami D'edir tod \!orga!i Dwyd wedi hedyddio tair gwraig yn afon y 'Berch. Mae yr hanes cyntat am Fedyddwyr L)eyn yn Ty'ndonen. Cenhadon o'r De oedd y rhai ddechreuodd gyntaf yn y Gogtedd Bu John Evans, Gilfowyr, yn prege !iu mown rhan o Leyn. Gwnaeth ei bwtpud yn ymyt llyn er mwyn bod yn gyfleus i fedyddio y saw! argyhoeddid dan ei weinidogaeth. Wi))iam Croom oedd un o'r dychwei- edtgion. Cyfansoddodd emyn ar y Beib), a clivfe;a: at y Gyrrot S:r;daldd fet wedi ei rhoddi gan Dduw i ddyn "I'w thrin ac nid i'w throi." Cafodd y Bedyddwyr ryddid I bregethu ym Mhenlan yn achiysurot. William Goodman oedd un o'r Bedyddwyr cyntaf yn y dref. Ganwyd efyn 1745. Cafodd addys yn nghokg y dref. Bu yn ath- raw ysgo) yn Hanarmon a'r Garn, &c. Efe oedd athraw John WiUiams,—cym- eriad hynod yn y cyfnod hwnw. Un ara)) fu yn amtwg gyda'r 3edyddwyr oedd John Pritchard. Vr oedd ei deutu yn ae)udau yn Nghapel HRtyg. Efe oedd athraw cyntaf yr Ysgo) Su! yn y Gogiedd. Mae rhai o'i ddisgynyddion ynydrefheddyw. Pathadoegtwysy 'Berch oedd eglwys Pw!the!i. Cymer- wyd ty gwag, perthynoi i Marc y !)inwr. gadw gwasanaeth ynddo. Ymunwyd a'r achos gan Owen Owens, brawd Dewi Wyn, a Wi!am Jones, Bryn Hyfryd. Rhai o weinidogion y Bed- yddwyr ym Mhwt!he)i oedd John Jenkins, Morris Williams-un sydyn ei symudiadau oedd yr olaf. Gadawai ei egtwys heh rybudd, a deuai yn 01 atynt drachefn. Lewis Jones oedd weinidog arall. Gwnaeth )yfr emynau. Yr oedd !)yfr emynau hetyd o waith Robert Jones, L!an!)y{ni, yn caci ei arfer y pryd hwnw. Aeth Robert Jones I gupet netHduot un tro, a phan welodd mai; Hyfr emynau Lewis Jones oedd gan- ddynt, tanodd ef o'r neiHdu, a rhoddodd e'DynaHano'ieiddoeihun!' Sytwodd Mr. Rees wrth de'fynu mai ein perygt heddyw ydyw i tydanrwydd ein crefydd ddweyd ar ei dytnder. WESLEYAiD.—Cynrychioiid yr enwad hwn gan y Parch. D. Thcma: Sytwodd mai hwn oedd yr enwad leuengaf yn y dref ac yn Nghymru. Dechreuodd y Bedyddwyr yn Nghymru yn !G33. yr N 3 y r Anmbynwyr yn 1639, y M ethodistiaid yn 1736, a'r Wcs)eyaid yn )8oo. Pan ddaeth y Wesieyaid < Gymru gyntaf yr oedd y tri enwad araH a'r EgJwys W)ado! yn meddu 108,000 o ae!odau, tra yr oedd y bob!cgacth yn 587,000. Dywedodd Mr. Thomas tod hyn yn dangos fod gwir angen am y Wcsieyaid pan ddaethant I Gymru gyntaf! Dyn ieuanc' o'r enw Edward Jones, Math- afarn, Dyn'ryn Clwyd, tu yn gyfrwng i gychwyn yr enwad yn y w!ad hon. Bu yn Ltoegr am ysbaid, a daeth yn 01 gyda'r bwriad o ddwyn Wesieyaeth i'w udal ei hun. Gwnaeth hyny trwy sef- ydlu egtwys yn Rhuthyn yn 1800. Yn 1802 daeth i Bwllheli i bregethu. Caf- odd groesaw yn Mhenlan Fawr. Pre- gethodd mewn ystafeH yno, ac ymunodd wyth a'r Wes!eyaid. Mewn bragdy yn Mhentre Poeth (North Street) y bu yr wyth ae)od yn cyna) gwasanaeth am dair biynedd. Adeitadwyd y capel cyntaf yn y fan lie y mae y Ffactri yn awr. Cludwyd y ceryg mewn cwch o Lanbedrog. Costiodd y capei presenol oddeutu I ,soap. Cychwynwyd achosion ereinyn Hanbedrog, Mynytho, Rhiw, Netyn, a manau ereill. Yr oedd tri mab Hain-y-goetre, Dannor, yn perthyn i'r achos Westeyaidd yn y dref. Un o honyntoedd Hugh Hughes, taid y di- weddar Barch Hugh Price Hughes, fu mor enwog yn ei ddydd, ac a tu o was- anaeth anfesuradwy i eg)wys Dduw yn Lloegr. Yn ystod y cyfarfod gwnaed casg!iad tuag at gynorthwyo y tiodion. Terfyn- wyd drwy weddi gany Parch. John Hughes, B.A., B.D., Saiem. Tehnlai pawb fod yr oti o'r anerchiad- au yn ddyddorot ac adeiladol iaw n. Mae y cyfarfod uchod yn sicr o fod yn sym- bytiad newydd i YmneiHtuaeth yn ein tref. Fel yr oedd yr afon yn ngardd Eden yn ymranu yn bedair caingc, bydded i'r pedwar enwad yn Nghymru ddyfrhau y tir sanctaidd yn ngardd yr Arglwydd, let y byddo pren y bywyd yn tyfu ac yn nrwyth)oni, a'i gangau yn ymiedu ac yn carlo bendith i bob calon. Ar ran Cyngoryr Eglwysi Rhyddion, D. W. ROBERTS, I, Ysgrifenydd. I

Damwain Angeuol yn I Chwaret yr Eifl. Cyfarfu Mr R. H. Wi!Hams, Green Terrace, Trefor, a damwain angeuo yn Chwarel yr E:H, brydna\\n Mercd diweddaf. Torodd gwagen yn rh1  'd' dd ?"' ar yr !?' ?«;, a neidiodd carreg. u ? W'll' h -su arw gan daro Wi!ams yn ei hen?? hefyd ynyfan Cafodd amry.y ? ? ? eu hanafu. Dvii dibrto' -6 iiil%vydj oed, uedd y trancedig.

Cyngor Trefo! Pw!!he!t. Nos Fawrth, lonawr 28ain,— Presen- ot Y Maer (Henadur 0. Wynne Grif- tith) yn y gadair Henaduriaid R. Ivor Parry W. Eifl Jones a W. Anthony Cynghorwyr G. Cornelius Roberts; E. Jones Grirnth R. Albert Jones Dr R. Jones Evans W. M. Toieman T. W. Thomas; Richard Jones; W. Wynne Owen Hugh Pritchard 0. Ellis Jones a John Summers. Scd(I IVag.-Derbyiliwyd ymddis- wyddiad Dr Shekon Jones o fed yn aelod o'r cyngor, a phasiwyd trefnu tuag at ianw'r sedd wag. GU',ljZio'r A'(M.—Ar gynygiad Dr R. Jones Evans, ac eiiiad Mr Wynne Owen, pasiwyd gwneud apel i Bwyll- gor yr Heddtu am i heddwas fud ar wytiadwriaeth yn y dref drwy'r nos. F FfÛríau.-Hysbysodd y clerc y bu yn swyddfa Bwrdd y LIywodraeth Leol yn erfyn am ganiatad gqe) benthyciad tuag at osod rheiliau yn y Maes a'i wneud yn i)e priodol I gyna! ffeiriau ynddo. Credai y byddai i'r Bwrdd gan- iatau y benthyciad, er y teimlid nad oedd y cyngor yn Heihau'r ddyled i'r bane tel y dy!esid.—Pasiwyd fod ape"' yn cael ei gwneud i'r cynghorau plwyto ac tod cyrarfod cyhoeddt's o'r amaeth- L wyr yn cae! ei gynull, i drafcd y mater o berthynas i fynd a'r anifeiliaid i'r Maes yn !!e eu gadael hyd y ffyrdd a'r heolydd. Gwrthod. Gotyoai Mrs Jones, Ar- gra!g, am i'r cyngor wneud pann o naen Bodville Terrace, Lleyn Street, end pasiwyd ateb i'r perwyl nas galtai y cyngor gydsynio a'r cats. gan nas byddai o nemor hwylusdod i'r cyhoedd, ond y byddai i'r Aro!ygydd edrych i mewn i gyflwr y flordd o naen y tai. .LYaln Cc)-?-ig.-Gofynwyd i'r Aro!- ygydd roi gwaith torri cerrig i rai oedd atlan o waith yn y dref, er y gaHai hyny o!ygu ychydig mw'y o gost na phe ceisid cerrig wedi eu malu a pheiriant. y I-orthladd.-Yr oedd PwyHgor y Porthladd wedi argymett fod Mr Tom Jones yn cae! ei ait gyflogi i edrych ar 01 dorrau y purthtadd, y iampau, buoys a phethau eraill, o dan aro!ygiaeth Mr Chas. L. Roberts, fet porthtadd-feistr, ac fod ei gyflog yn caet ei godi i ddeu- naw swHt yr wythnos arydea)Itwriaeth ei fod yn cynorthwyo y cyfrifydd I gasg!u'r tollau. Cwrthwynebai Mr G. Cornelius Roberts i'r Arolygydd gael ei dynu oddiwrth y gwaith oedd ganddo'n barod. Yr oedd o'r farn y dylid cyflog i dyn prcnado!, ac nas gaiiai yr Ar- o!ygydd wneud y ddwy swydd heb esgeu!uso un o honynt i raddau. Syl- wodd Mr Anthony y buwyd yn trafod y mater yn Uawn mewn pwyllgor, ac y deuwyd i'r penderfyniad mai'r hyn a argymhetiwyd oedd y rh4tf a'r mwyaf boddhno! ymhcb ystyr. Syhvodd preiH !od y cyniiur; 'FbcJîad o iu:t 2üp. y flwyddyn, o'i gymharu a phenodi dyn ar yr un teierttu ag yr apwyntiwyd Capt Lewis. Wedi trafod- aeth bellach pasiwyd argymheHiad y pwyHgor. C'<r?/T?. ?,' Yn herwydd ansawdd anfoddhao! y nwy bu yr Ar- olygydd, Mr Chas. L. Roberts, yn y gwaith yn cwyno yn ei gyich, ac yr oedd r\\y!!gor y Ffyrdd yn argymheU fod yr Arolygydd yn cael ei awdurdodi i gymeryd cwrs cyfreithiol yn erbyn y Cwmni Sylwodd amryw o'r aelodau fod yn h<.n bryd gwneud rhywbeth, gan ei b'.d yn gywilyddus Pasiwyd cario allan argymheHiad y pwyHgor, ac fod y Cwmni yn cael ei hysbysu y bwriadai y cyngor er!yn am unrhyw doriad o'r deddfau yng!yn a Gweith- feydd Nwy. y'tM Oweith?vyi-Dywedodd Mr G. Cornelius Roberts fod Caernarfon yn bwriadu adeitadu pump ar hugain o dai i weithwyr, dC fod mawr anien tai o'r tath yn Mhw))he)i. Rhoes rybudd y byddai yn cynyg fod y cyngor yn symud ym!aen gyda'r mater.

Cwmni Yswiriol y Mutua! Life. Deallwn fed Rheotwr Cymre!g y Cwmni uchod, set Mr D. E. Davies, PwItheH, wedi derbyn hysbysrwydd cddiwrth Co!. Harrison Hogge, y Prif Reolwr am Brydain Fawr a'r Iwerddoa, am y prit ffigyrau am fusnes y nwyddyn ddiweddaf. Daw y manytion Hawn aHan wedi i Fwrdd Masnach eu derbyn. Vr oedd cytanswm y Trysorfeydd ar ddiwedd )912 yn ;c 123,0239000 os. oc., yn dangos cynydd o yn ages i ddwy fUlwn a haner o bunau y flwyddyn ddiweddaf. Cyfanswm derbyniadau 1912 oedd £17,750,000 os. oc., yn dances cynydd o dros dri chan mi! o bunau. Y mae yr enillion i'r aeiodau wedi codi i £3,566,000 os. oc., yr. dangos cynydd o yn ages i hannf, miliwn o bunau. Dyna y swm mwyat a dalwyd.;rioe fel enitHon gan unrhyw. Owly)r-i Yswiriol. Yr oedd y taliad aelodau mewn E?zdu-tcrnent, wed' addredu a'r enittion, ac ar tarwolae,jau yn cyraedd i -612,5 18, 000 os. oc. yn dangos cynydd o yn agos i dri cp- arter mlhwn. Ond y mgf mwyaf rhyfedd yn ddiau yw yr .n ,am Y busnes newydd a wnaed vn ;/12, Sef.,C,32,252,000 os. oc. yn dao?s cynydd er y Bwyddyn igu y ,r'gos ?"* '??iwn a thri chan ;Yo bunau. Mae'n ymddangos ma! .d caei busnes newydd fydd y pwynt I'r Mutual Hie yn y dyfcdoi,—end mai yr anhawsder fydd i neb gael yswirio gyda'r Cwmni, end y bywydau ."oreu,-mwyaf cryf ac iach. Dis- 5wyliwn y nigyrau !)awn cyn hir hyd "1eS y deuant i taw y mae y ffigyrau uchod yn rhai y bydd yr aeiodau a'r cynrychiolwyr yn tiawen o'u cae!.